Vantshwa Va Vutisa . . .

Xana Ndzi Nga Yi Susisa Ku Yini Mianakanyo Ya Mina Eka Va Rimbewu Leri Hambaneke?

‘SIKU na siku, vuhaxi bya mahungu byi hlasela mahanyelo ya vantshwa hi swiringanyeto swa nhlamba ni ku va hungasa hi timhaka ta rimbewu; tinsimu ta rhok ti mbvangamula etindleveni ta vona ti vulavula hi vuxaka bya rimbewu; nhulu ya tibuku leti xaviwaka ngopfu leti vulavulaka hi ku rhandzana ti funengeta ntiyiso wa rimbewu hi milorho leyi nyanganyaka kukota lekere.’ Ku vule mutsari Lesley Jane Nonkin. Wena, tanihi n’wana wa kondlo-a-ndzi-dyi, u haxiwa hi swikhutazo swa vahaxi va mahungu leswaku u anakanya hi va rimbewu leri hambaneke.

Entiyisweni, i swa ntumbuluko leswaku u tsakela va rimbewu leri hambaneke.a Kambe loko mianakanyo ya rirhandzu, ku lorha ri lo hosi, ni milorho yo tano yi fuma mianakanyo ya wena lerova yi kavanyeta ku etlela ka wena, swikhongelo, ntirho wa le kaya, ku hlaya Bibele, kumbe mintirho ya wena ya le kaya, kutani swi komba leswaku xiyimo xexo i khale xi ku hlasela. I ntiyiso, ku khomeka swinene ngopfu hi ndlela leyi yi nga lulamangiki swi nga ha ku vangela ku tikhoma hi ndlela leyi hoxeke.—Yakobo 1:14, 15.

A swi vuli leswaku u fanele ku rivala leswaku vanhwanyana—kumbe vafana—va kona. Kambe hi laha Swivuriso 23:12 yi vulaka ha kona, u fanele ku “nyiketela dyonḍo e mbilu ya wena.” Phela, ku hava ntlhantlho wo olova, kumbe salamusi ro ku pfuna leswaku u endla leswi. Hambi swi ri tano, hi ku endla matshalatshala yo karhi u nga yi vuyisa mianakanyo ya wena endleleni leyi faneleke. A hi langute tindlela ti nga ri tingani leti tirhaka leti u nga ti endlaka.

Xiyisisa Vanghana Lava U Nga Na Vona

Va xiyisise hi vukheta vanghana lava u nga na vona. Jaha rin’wana lerintshwa ri te: “Un’wana ni un’wana loyi u hlanganaka na yena u vulavula hi ku tikhoma loko biha hi tlhelo ra rimbewu onge hi loko ku ri nchumu wa ntumbuluko tanihi ku tihumesa u ya dya ekhefini.” Xana ku hambeta u yingisela mabulo yo tano swi nga ku khumba? Swi le rivaleni. Hi ku ya hi nkambisiso wun’wana wa vantshwa, nharhu-xa-mune wa vantshwa va pfumerile leswaku “ku tifanisa (kumbe ku hambana) ni ntshungu swi lawula langutelo ra vona hi rimbewu.”

Ku vuriwa yini hi vanghana va wena? Xana bulo rin’wana ni rin’wana ri hetelela hi ku bula swinene hi un’wana wa rimbewu leri hambaneke? Xana mabulo yo tano hakanyingi ya huma endleleni kumbe ya sorisa? Loko swi ri tano, ku hlanganyela—kumbe ku yingisela ntsena—swi ta endla mianakanyo ya wena swi yi nonon’hwela ku anakanya swilo leswi tengeke. Bibele ya khutaza: “Swi cukumeteni hinkwaswo, ku nga ku kariha, ni ku leva, ni tihanyi. Ku lumbeta ni mavulavulele ya thyaka.”—Vakolosa 3:8.

Kambe, swi ta nonon’hwa ku landzela ndzayo leyi, loko vanghana va wena va nga yi landzeli swinene misinya ya milawu ya Bibele; mavonelo ya vona ya ta ku tlulela hi ku famba ka nkarhi. (Swivuriso 13:20) Anakanya hi ntokoto wa nhwanyana un’wana wa Mukreste, loyi a nga te: “A ndzi nga swi lavi ku byela vana va xikolo leswaku a ndzi ri un’wana wa Timbhoni ta Yehovha. Kutani a va vulavula na mina hi rimbewu va ntshunxekile nkarhi hinkwawo.” Ku nga ri khale u sungule ku tikhoma hi ndlela yo biha ivi a tika. Swivuriso 9:6 yi khutaza hi vutlharhi yi ku: “Tshika ku va munghana wa vanhu lava nga swiphukuphuku, u ta hanya. Famba hi ndlela ya vutivi.” (Today’s English Version) Tshama exikarhi ka vanghana lava va nga ni mahanyelo ni mimpimanyeto ya Vukreste yo fana ni ya wena, vanghana lava nga ta ku aka hi tlhelo ra moya—ku nga ri ku ku mbundzuxa.

I ntiyiso, hambi ku ri vantshwa va Vakreste lava hi ntolovelo va tikombaka va ri ni vonelo ro chava Xikwembu nkarhi na nkarhi va nga ha ‘hoxisa eku vulavuleni.’ (Yakobo 3:2) Loko sweswo swi humelela ivi bulo ri sungula ku fambela etlhelo ka patu, xana u nga endla yini? Bibele yi hi byela leswaku Hosi Solomoni u kokiwe hi nhwanyana wa jaha leri ri nga murisi. Hambi swi ri tano, yena a nga n’wi tlheriselanga rirhandzu hi laha ku fanaka. Loko vanghana van’wana lavantshwa va ringeta ku n’wi kuca leswaku a rhandza Solomoni, a nga tipfumelelanga ku hluriwa hi bulo ra rirhandzu. U tivulavulerile, a ku: “Ndzi mi hlambanyisile . . . leswaku mi nga ringeti ku pfuxa kumbe ku hlakulela rirhandzu eka mina nkarhi wa rona wu nga si fika.” (Risimu ra Tinsimu 2:7, NW) Hi ndlela leyi fanaka, u nga ha fanela ku tivulavulela loko bulo se ri huma endleleni. Doo, a swi bohi leswaku u yayarhela vanghana va wena hi marito. Kambe u nga ha ringeta ku hundzula bulo, u kongomisa bulo etlhelweni leri faneleke.

Ku Tihungasa—Xilaveko Xa Ku Hlawula

Kun’wana laha munhu a faneleke ku tivonela hi le mhakeni ya ku tihungasa. Bayisikopo, vhidiyo kumbe diski ya sweswinyana yi nga ha vonaka yi tsakisa. Hambi swi ri tano, Bibele ya hi tsundzuxa: “Hinkwaswo leswi nge misaveni, ku navela ka miri, ni ku navela ka mahlo, ni ku tikurisa hi swa vutomi lebyi, a hi leswi Tatana a swi tsakelaka, kambe swi tsakela hi va misava.” (1 Yohane 2:16) Hi laha swi boxiweke ha kona eku sunguleni, vutihungasi byo tala bya namuntlha byi endleriwe ku pfuxa mintlhaveko ya rimbewu. Hi xikombiso, tinsimu ni tifilimi leti dumeke, a ta ha tumbeti nchumu—hakanyingi ti kombisa vanhu lava nga ambalangiki nchumu.

Xana swi nga ku khumbisa ku yini ku hlalela vutihungasi byo tano? Mutsari John Langone u ri: “Minkambisiso yo hlaya yi kombise . . . leswaku loko hi vona swilo swa timhaka ta rirhandzu, hi tikuma hi vulavula swinene hi rimbewu. Minkarhi yin’wana, ku vona swilo leswi swi nga hi endla hi ringeta ku endla swilo leswi hi ntolovelo a hi nga ta swi ringeta.” Ina, ‘ku veka mianakanyo ya wena eka swilo swa nyama’ swi ta ku vavisa. (Varhoma 8:5) Swi ta hundzula langutelo ra wena hi rirhandzu ni rimbewu ivi swi tata mianakanyo ya wena hi milorho leyi thyakeke. Xitsundzuxo xa Bibele xi ri yini? “Hi fanele ku tibasisa, hi susa thyaka hinkwaro ra miri ni ra moya, hi ringeta ku hanya vutomi lebyo hlawuleka swinene, hi ri karhi hi chava Xikwembu.” (2 Vakorinto 7:1) Kutani papalata tifilimi, tivhidiyo ni tidiski leti pfuxaka ku navela ka rimbewu.

Wanuna un’wana wa Mukreste la nga tekangiki u tshame a nyikela xitsundzuxo lexi xi tirhaka: “U nga tati mianakanyo ya wena hi swilo leswi nga basangiki loko u ri kusuhi ni ku etlela. Minkombiso yo tala ya TV ya ni vusiku entiyisweni a yi basangi.” Ni tibuku to tala ti tano. Mukreste lontshwa la vitaniwaka Sherry wa pfumela: “A ndzi hamba ndzi hlaya tibuku ta rirhandzu. A ndzi anakanya hi rimbewu. A ndzi lorha ri lo hosi hi rimbewu, ndzi lorha hi vutomi lebyi nyanyulaka ni ku cinca-cinca vanhu lava ndzi etlelaka na vona.” Leswi mianakanyo yakwe a yi tele hi milorho ya rirhandzu, u phasiwe hi ku olova a sungula ku bambatelana ni ku khoma-khomana ni jaha rin’wana. Swiphiqo swo kota sweswo swi nga papalatiwa loko u hlaya swilo leswi tengeke—tanihi magazini lowu ni munghana wa wona, Xihondzo xo Rindza. Ku hlaya swilo swo tano swi pfune vantshwa vo tala leswaku va ‘anakanya hi swilo swa moya,’ ematshan’wini ya swilo swa nyama leyi dyoheke.—Varhoma 8:5.

Cukumeta Milorho Yoleyo!

Minkarhi yin’wana ku anakanya hi vanhu va rimbewu leri hambaneke swi nga ha nghena emianakanyweni ya wena u nga swi rindzelanga. Scott wa malembe ya 17 hi vukhale wa pfumela: “Ku ni minkarhi leyi swi nonon’hwaka ngopfu ku susa mianakanyo ya mina etimhakeni ta rimbewu.” Kumbexana hi ku vona nhwanyana kumbe mufana wo saseka. U nga si swi lemuka, u tikuma u ri karhi u anakanya hi yena. Kambe ku vona leswaku munhu u sasekile swi hambana kule ni ku endla leswi Yesu a nga tsundzuxa ha swona, ku nga ku ‘hambeta u languta wansati lerova u kala u n’wi navela.’ (Matewu 5:28; ringanisa Swivuriso 6:25.) Loko wa ha ri ntsongo leswaku u nga nghenela vukati, ku tinyanyula hi milorho leyi tsakisaka ya timhaka ta rimbewu swi ta ku vangela gome ntsena ni ku ku heta matimba.—Ringanisa Swivuriso 13:12.

Xisweswo Scott u ri: “Lexi ndzi pfunaka i ku cinca mhaka yoleyo—ndzi susa mianakanyo ya mina eka swilo leswi ndzi nyanyulaka. Ndzi titsundzuxa leswaku mintlhaveko ni minsusumeto leyi yi ta hela hi ku famba ka nkarhi.” (Ringanisa Vafilipiya 4:8.) Muapostola Pawulo u te: “Ndzi xanisa miri wa mina, ndzi wu endla hlonga.” (1 Vakorinto 9:27) Na wena hi ku fanana u nga ha boheka ku tixanisa loko mianakanyo hi va rimbewu leri hambaneke yi lava ku mila. Loko mianakanyo yi hambeta, ringeta vutiolori. “Ku chuka-chukisa miri [ka] pfuna hi matlhelo man’wana,” naswona kumbexana ku nga ha laveka ntsena leswaku u famba-famba timinete ti nga ri tingani leswaku swi ku pfuna ku tlherisela mianakanyo ya wena endleleni.—1 Timotiya 4:8.

Vantshwa vo tala va tlhele va kuma leswaku “ku tirhela Hosi masiku hinkwawo” swa pfuna hi ndlela leyi hlawulekeke. (1 Vakorinto 15:58) Debra lontsongo u swi veka hi ndlela leyi: “Ndzi anakanya leswaku ntlhantlho wa kona i ku tshama u khomekile ku kondza u nga ha ri na matimba yo endla swin’wana.” Ku hlanganyela swinene ni vandlha ra Vukreste ni mintirho ya rona hinkwayo swi nga ku pfuna swinene leswaku u hlayisa mianakanyo ya wena yi ri endleleni.

Hambi swi ri tano, ku nga khathariseki leswaku u ringeta hi ndlela yihi, swi nga ha nonon’hwa minkarhi yin’wana leswaku u susa mianakanyo ya wena eka va rimbewu leri hambaneke. Loko swi ri tano, lava nseketelo wa munhu lonkulu. Kumbexana u nga ha vulavula ni un’wana wa vatswari va wena. Xiya leswi Carl lontsongo a swi vuleke: “Swi ndzi pfunile ku burisana ni munhu lonkulu ni la nga ni ntokoto. Swi antswa ngopfu loko u vulavula ntiyiso.” Ku tlula kwalaho, u nga wu honisi mpfuno lowu u nga wu kumaka eka Tata wa wena wa le tilweni. “Loko ndzi twa minsusumeto ya rimbewu yi ta,” ku vula wanuna un’wana wa Mukreste la nga tekangiki, “Ndzi tisindzisa ku khongela.” Bibele yi ri: “Hikwalaho, a hi tshineleni kusuhi ni xiluvelo xa tintswalo, hi ri ni ku tshemba leswaku hi ta tsetseleriwa ni ku kuma tintswalo leti nga ta hi pfuna eminkarhini ya ku pfumala.” (Vaheveru 4:16) Doo, Xikwembu a xi nge ku susi ku tsakela ka wena va rimbewu leri hambaneke. Kambe hi mpfuno wa xona, u nga tshubula leswaku ku ni swilo swin’wana swo tala leswi u nga anakanyaka ha swona.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 26]

Loko bulo hi va rimbewu leri hambaneke ri huma endleleni, vana ni xivindzi xa ku cinca bulo