Ku Tlula 40 Wa Malembe Ehansi Ka Ku Yirisiwa Hi Vukhomunisi

HI KU VULA KA JARMILA HÁLOVÁ

Nkarhi: hi matakuxa, February 4, 1952. Ndhawu: ekaya ka hina ePrague, Czechoslovakia. Hi pfuxiwe hi ku rila ka bele ya le nyangweni yi nga miyeli. Ivi maphorisa ma va ma nghenile.

MAPHORISA ma nghenise Manana, Tatana, makwerhu wa xinuna Pavel, na mina etikamareni to hambana, ma veka ni murindzi eka un’wana ni un’wana wa hina, ivi va sungula ku hanguluxa xin’wana ni xin’wana. Ku hundze tiawara ta 12 va ha ri eku hanguluxeleni. Endzhaku ko tsala tibuku hinkwato leti va ti kumeke, va tinghenise emabokisini.

Endzhakunyana, ndzi lerisiwe ku nghena emovheni, ivi va ndzi ambarisa manghilazi ya ntima. Sweswo a swi nga twisiseki, kambe ndzi kote ku susumeta manghilazi switsongo leswaku ndzi vona laha a va ndzi yisa kona. Switarata swa kona a ndzi swi tiva. Laha a hi ya kona a ku ri etindlu-nkulu leti tivekaka hi vubihi ta State Security.

Va ndzi humesele ehandle ka movha. Endzhakunyana loko va ndzi hluvule manghilazi, ndzi tikume ndzi ri exikamaranini xa thyaka. Wansati la ambaleke yunifomo u ndzi lerise ku hluvula swiambalo swa mina ndzi ambala buruku ro tsindziyela ro tirha ha rona ni hembe ya vavanuna. Ndzi boheleriwe xitlakati enhlokweni xi ndzi pfala mahlo, kutani ndzi fambisiwa ndzi pfariwe mahlo, hi huma exikamaranini ivi hi ganyula hi tiphaseji leti a ti vonaka onge a ti heli.

Eku heteleleni, murindzi a yima ivi a pfula nyangwa ya nsimbhi hi xilotlelo, ivi ndzi susumeteriwa endzeni. Xitlakati xi huduriwile xi susiwa enhlokweni ya mina, ivi nyangwa wu pfariwa ndzi ri hala ndzeni. A ndzi ri ekhotsweni. A ku ri ni wansati la nga emalembeni ya va-40 a a ndzi honolerile, a ambale swiambalo swo kota swa mina. A ndzi twa swi ndzi hlekisa—hambi leswi swi nga ha vonakaka swi nga twisiseki—ndzi fe hi ku hleka. Leswi a ndzi ri nhwanyana wa 19 wa malembe, ndzi nga tivi nchumu hi swilo swo fana ni ku khotsiwa, ndzi tshame ndzi titsakerile. Hi ku hatlisa, lexi ndzi tsakiseke, ndzi twe leswaku ku hava un’wana wa ndyangu wa ka hina loyi a a pfaleriwile.

Emalembeni wolawo a swi ri na khombo ku va un’wana wa Timbhoni ta Yehovha laha enkarhini wolowo a ku vitaniwa Czechoslovakia. Tiko leri a ri fumiwa hi Makhomunisi, naswona Timbhoni a ti yirisiwile. Xana ndyangu wa ka hina wu nghenise ku yini endzeni-ndzeni hi ndlela leyi enhlengeletanwini leyi yirisiweke?

Ndlela Leyi Hi Veke Timbhoni Ha Yona

Tatana, muaka-tiko wa le Prague, a a ri Muprotestente naswona a a tshembela ngopfu etidyondzweni ta vukhongeri byakwe. U hlangane na Manana hi va-1920 loko a te ePrague ku ta dyondzela swa vutshunguri. A a huma endhawini leyi vitaniwaka Bessarabia, leyi loko a ha ri ntsongo a yi ri xiphemu xa Russia. Endzhaku ka loko va tekanile, u joyine nuna wakwe ekerekeni ya yena hambi leswi yena a a ri Muyuda. Kambe a a nga eneriseki ha yona.

Hi nkarhi wa Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava, Tatana u hoxiwe ekampeni, naswona Manana u pone ri ahlamile eka ku herisiwa ka Vayuda. Wolawo a ya ri malembe lawa a ya hi nonon’hwela swinene, kambe hinkwerhu ka hina hi ponile. Exikarhi ka 1947, endzhaku ka malembe mambirhi nyimpi yi herile, un’wana wa vahahani va hina loyi a a ri un’wana wa Timbhoni ta Yehovha, u endlele ndyangu wa ka hina xikhokhelo xa Xihondzo xo Rindza. I Manana la sunguleke ku xi hlaya, naswona xikan’we-kan’we a amukela rungula ra xona tanihi ntiyiso lowu a ku ri khale a ri eku wu laveni.

Eku sunguleni a nga hi byelanga swo tala, kambe u twalele laha minhlangano yi khomeriwaka kona ePrague ivi a sungula ku ya kona. Tin’hweti ti nga ri tingani, hi ximun’wana xa 1948, u khuvuriwile enhlengeletanwini ya xifundzha ya Timbhoni. Ivi a hi rhambela leswaku hi n’wi joyina hi ya eminhlanganweni. Hi ku kanakana, Tatana u pfumerile.

Minhlangano a yi khomeriwa eholweni leyitsongo exikarhi ka Prague, laha hi sunguleke ku hlanganyela tanihi ndyangu. Mina na Tatana a hi nga titivi, a hi lava ku tiva kasi hi tlhelo a hi nga va tshembi. Hi hlamarisiwe hi leswaku Manana se a ri ni vanghana lavantshwa lava a hi tiviseke eka vona. A ndzi tsakisiwa hi ku hiseka ni ku olova ka vona, hi ndlela leyi a va vonaka va tlangela vumakwavo bya vona ha yona.

Hi ku vona langutelo ra hina lerinene, Manana u ringanyete leswaku hi rhamba Timbhoni ekaya ka hina leswaku hi ta va na mabulo lama enteke. Swi hi hlamarise ngopfu mina na tatana loko va hi komba eTibibeleni ta hina leswaku a ku nga ri na moya-xiviri lowu nga fiki naswona a ku ri hava Vunharhu-un’we! Phela, a swi hi hlamarisa ku dyondza leswi a swi vula swona hakunene ku khongelela ku kwetsimisiwa ka vito ra Xikwembu ni leswaku Mfumo wa xona wu ta.

Endzhaku ka mavhiki ma nga ri mangani, Tatana u rhambe vafundhisi vo hlayanyana va kereke yakwe ekaya ka hina. U te: “Vamakwerhu, ndzi lava ku vulavurisana na n’wina hi tinhla to karhi ta Matsalwa.” Loko a heta ku vula sweswo a hlamusela tidyondzo ta kereke ta xisekelo ha yin’we-yin’we, ivi a kombisa ndlela leyi ti hambanaka ni Bibele ha yona. Vafundhisi va pfumerile leswaku leswi a swi vuleke a wu ri ntiyiso. Ivi Tatana a heta hi ku: “Ndzi bohe leswi, naswona ndzi vulavulela ni ndyangu wa mina, hi tshika kereke.”

Ntirho Wo Chumayela Wu Yirisiwa

Hi February 1948, endzhakunyana ka loko mina na Tatana hi sungule ku ya eminhlanganweni, ntlawa wa Vukhomonisi wu teke mfumo. Ndzi vone vadyondzi-kulorhi va sola vadyondzisi va vona, ndzi vona ni vadyondzisi va sungula ku chava vatswari va vana lava va dyondzisaka. Un’wana ni un’wana a sungula ku tihambanisa ni un’wana. Hambi swi ri tano, eku sunguleni ntirho wa Timbhoni ta Yehovha wu ye emahlweni handle ko kavanyetiwa.

Eka hina yinhla-nkulu ya 1948 a ku ri ntsombano wa Timbhoni ta Yehovha ePrague. Ku tlula 2 800 wa vanhu a va ri kona hi September 10 ku ya ka 12. Endzhaku ka mavhiki ma nga ri mangani, hi November 29, 1948, maphorisa ya le xihundleni ma ri wele henhla rhavi ra hofisi, ivi ri pfariwa. Hi April la landzeleke ku yirisiwe ntirho wa hina ximfumo.

Ku hava ni xin’we xa swilo leswi lexi chaviseke ndyangu wa ka hina, naswona hi September 1949 hi ve kona enongonokweni wo hlawuleka wa le makhwatini ehandle ka Prague. Endzhaku ka vhiki, mina na Tatana hi khuvuriwile. Hambi leswi a hi ringeta ku xalamuka entirhweni wo chumayela, ndzi khomiwile hi February 1952, hi laha swi kombisiweke ha kona eku sunguleni.

Ku Konanisiwa Hi Ku Phindha-phindha

Endzhaku ko konanisiwa minkarhi yi nga ri yingani, ndzi hete hi leswaku ndzi ta tshama nkarhi wo leha ekhotsweni. Vakonanisi a va vonaka va ehleketa leswaku loko munhu u n’wi pfalela nkarhi wo leha naswona a ri hava xo xi endla hi nkarhi wakwe, a ta ya a pfumelelana na vona. Kambe ndzetelo wa vatswari va mina a wu tshama wu ri karhi wu vuya emianakanyweni, naswona wu ndzi tiyisile. Hakanyingi a va tshaha Pisalema 90:12, va ndzi khutaza ku ‘hlayela masiku ya mina,’ hi leswaku ku ma teka ma ri ya nkoka, kumbe ku ma veka exikalweni, ‘leswaku ndzi ta humesa vutlharhi bya mbilu.’

Hikwalaho, emianakanyweni ya mina ndzi pfuxete tipisalema hinkwato ni tindzimana tin’wana ta Bibele leti a ndzi ti nghenise emianakanyweni enkarhini lowu hundzeke. Nakambe ndzi anakanyisise hi swihloko swa Xihondzo xo Rindza leswi ndzi swi dyondzeke ndzi nga si khotsiwa, naswona a ndzi tiyimbelelela tinsimu ta Mfumo. Handle ka sweswo, etin’hwetini ta mina to sungula ta ku khotsiwa, a ku ri ni vakhotsiwa-kulorhi lava a ndzi vulavula na vona. Ku engetela kwalaho, a ku ri ni swilo swo swi pfuxeta leswi a ndzi swi dyondze etlilasini exikolweni, hikuva a ndza ha ku pasa xikambelo xa mina xo hetelela tin’hweti ti nga ri tingani leti a ta ha ku hundza.

Minkonaniso yi ndzi endle ndzi vona leswaku a ku ri na nhlori leyi nga va kona eka yin’wana ya tidyondzo ta mina ta Bibele ivi yi ya vika ntirho wa mina wo chumayela. Valawuri va hete hi leswaku a ndzi ri ni nandzu wa tikopi ta tibuku ta Bibele leti tsariweke hi muchini leti va ti tekeke ekaya ka hina. Kahle-kahle, makwerhu loyi a a ri na 15 wa malembe ntsena hi yena loyi a a ti tsale hi muchini.

Endzhaku ka nkarhinyana vakonanisi va swi vonile leswaku a ndzi nga ta nghenisa munhu etimhakeni leti, ivi va endla matshalatshala yo ndzi hambukisa etidyondzweni ta mina. Va tlhele va ndzi tisela ni munhu loyi a ndzi n’wi tiva a ri mulanguteri la famba-fambaka wa Timbhoni ta Yehovha. Hambi leswi na yena a a ri mubohiwa, sweswi a a tirhisana ni Makhomonisi etsimeni ro hambukisa Timbhoni letin’wana leti khomeriweke eripfumelo ra tona. Kunene a a hlomula mbilu mbuyangwana! Endzhaku ka malembe ma nga ri mangani, loko a tshunxiwile, a a nwa swinene ku kondza a fa.

Ku Khotsiwa Ndzexe

Endzhaku ka nkombo wa tin’hweti ndzi rhurhiseriwe ekhotsweni rin’wana kutani ndzi khotsiwa ndzexe. Sweswi a ndzi ri ndzexe hi laha ku heleleke, a ku ri vutihlamuleri bya mina ku vona leswaku nkarhi wa mina ndzi wu tirhisa njhani. A ndzi nyikiwa tibuku loko ndzi ti kombela, kambe, swi le rivaleni, ku nga ri ta swa moya. Kutani ndzi endla xiyimiso xa mintirho leyi katsaka minkarhi yo hlaya ni ya ku anakanyisisa hi timhaka ta moya.

Ndzi nga vula leswaku, a ndzi si tshama ndzi titwa ndzi ri ekusuhi na Yehovha eswikhongelweni swa mina ku fana ni le nkarhini wolowo. Ku anakanya hi vumakwerhu bya misava hinkwayo a ku ri nchumu wa risima swinene. Siku na siku a ndzi ringeta ku anakanya hi ndlela leyi mahungu lamanene ma hangalasiwaka ha yona enkarhini wo karhi eswiphen’wini swo hambana-hambana swa misava. A ndzi tianakanya ndzi ri karhi ndzi hlanganyela entirhweni lowu, ndzi vulavula ni vanhu hi Bibele.

Kambe, embangwini lowu wo rhula, eku heteleleni ndzi wele endzingweni. Leswi minkarhi hinkwayo a ndzi rhandza ku hlaya naswona ndzi navela ku twa timhaka ta le handle, minkarhi yin’wana a ndzi kokiwa swinene hi buku yo karhi lerova ndzi honisa xiyimiso xa mina xa ku anakanyisisa hi timhaka ta moya. Endzhaku ka loko leswi swi humelerile, minkarhi hinkwayo a ndzi tivona nandzu.

Xisweswo, mixo wun’wana ndzi yisiwe ehofisini ya muchuchisi. Kahle-kahle a ku vulavuriwanga hi nchumu hi ku kongoma—handle ka vuyelo bya minkonaniso ya nkarhi lowu hundzeke. A ndzi hele matimba, hikuva a ku vekiwanga siku ro tenga nandzu wa mina. Endzhaku ka kwalomu ka hafu ya awara, a ndzi tlhelele kwale khotsweni ra mina. Loko ndzi ri kwale ndzi tsandzeka ku tikhoma kutani ndzi sungula ku rila. Ha yini? Xana mavhiki lawa yo tala ndzi ri ndzexe se a ya sungula ku tirha swa wona?

Ndzi sungule ku anakanyisisa hi xiphiqo xa mina ivi hi ku hatlisa ndzi kuma xivangelo. Tolo xa kona, ndzi kokiwe rinoko hi ku hlaya, kutani ndzi tlhele ndzi rivala ku endla mintirho ya mina ya moya. Kutani loko ndzi tekiwe ndzi nga ehleketanga leswaku ndzi ya konanisiwa, a ndzi nga ri exiyin’weni lexi faneleke xa mianakanyo ni xikhongelo. Hi ku hatlisa ndzi chululele mbilu ya mina eka Yehovha ivi ndzi tlhela ndzi tiyimisela leswaku ndzi nga ka ndzi nga ha honisi timhaka ta mina ta moya.

Endzhaku ka xiendlakalo xexo ndzi kunguhate ku tshika ku hlaya hi laha ku heleleke. Kutani ku te mianakanyo yo antswa, ku nga ku tisindzisa ku hlaya Xijarimani. Hi nkarhi wa vulawuri bya Majarimani hi Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava, a hi boheka ku dyondza Xijarimani exikolweni. Kambe hikwalaho ka swilo leswo chavisa leswi Majarimani ya swi endleke hi nkarhi wa vulawuri bya wona ePrague, endzhaku ka nyimpi a ndzi tiyimisele ku rivala nchumu wun’wana ni wun’wana wa Xijarimani, ku katsa ni ririmi. Kutani sweswi a ndzi tiyimisele ku tikarhatela ku tlhela ndzi dyondza Xijarimani. Hambi swi ri tano, leswi a ndzi swi teka tanihi nxupulo swi hundzuke nkateko. Mi nge ndzi hlamusela.

Ndzi kote ku kuma tibuku timbirhi ta Xijarimani ni Xiczech ivi ndzi sungula ku tiletela ku hundzuluxela Xijarimani xi ya eka Xiczech ni Xiczech xi ya eka Xijarimani. Ntirho lowu a wu ndzi pfunanga ntsena tanihi murhi wun’wana wo sivela mimbuyelo leyi tumbeleke yo biha ya ku pfaleriwa ndzexe kambe wu tlhele wu tirha kahle enkarhini lowu landzeleke.

Ku Ntshunxiwa Ivi Ndzi Ya Emahlweni Ndzi Chumayela

Eku heteleleni, endzhaku ka tin’hweti ta nhungu, ku fike nkarhi wo tenga nandzu wa mina. Ndzi hehleriwe ntirho wo pfukela mfumo ivi ndzi gweveriwa malembe mambirhi ekhotsweni. Tanihi leswi ana a ndzi hete 15 wa tin’hweti kwale naswona hikwalaho ka nhlangulo wa milandzu wa mfumo tanihi leswi a ku hlawuriwe muungameri lontshwa, ndzi tshunxiwile.

Le khotsweni ndzi khongelele ndyangu wa ka hina leswaku wu nga vileli ha mina, kutani loko ndzi tlhelela ekaya, ndzi kume leswaku xikhongelo lexi xi hlamuriwile. Tatana a a ri dokodela, naswona u khutaze vo tala va vavabyi vakwe leswaku va dyondza Bibele. Hikwalaho ka sweswo, Manana a a fambisa 15 wa tidyondzo hi vhiki! Ku engetela kwalaho, Tatana a a fambisa ntlawa wa dyondzo ya magazini wa Xihondzo xo Rindza. Nakambe a hundzuluxela tibuku tin’wana ta Sosayiti ya Watch Tower ti suka eka Xijarimani ti ya eka Xiczech, ivi makwerhu a ti tsala hi muchini. Kutani xikan’we-kan’we ndzi nghena entirhweni wa swa moya naswona hi ku hatlisa a ndzi fambisa tidyondzo ta Bibele.

Xiavelo Lexintshwa

Hi November 1954, ndzhenga wun’wana mpfula yi ri karhi yi na, ku rile bele ya le nyangweni. Kwalaho a ku yime Konstantin Paukert mati ya ri karhi ya xiririka ejazini rakwe ra mpfula ro dzwihala ximpunga, un’wana wa lava rhangelaka entirhweni wo chumayela. Nkarhi hinkwawo, a a lava ku vulavula na Tatana kumbe na makwerhu Pavel, kambe sweswi u kombele mina: “Xana hi nga huma hi famba-fambanyana?”

Hi fambe xinkarhana hi miyerile, vahundzi va ndlela va nga ri vangani va ri karhi va hundza. Timboni ta le xitarateni a ti nga voningi ngopfu endleleni ya munyama leyi a hi famba eka yona. Konstantin u langute endzhaku; a ku nga ri na munhu exitarateni hala ndzhaku ka hina. Xikan’we-kan’we a vutisa: “Xana u nga pfuneta hi ntirhonyana?” Ndzi pfumele hi nhloko ndzi hlamarile. U ye emahlweni: “Hi lava leswaku ku endliwa vuhundzuluxeri. U fanele ku kuma ndhawu yo tirhela eka yona kambe ku nga ri ekaya naswona laha maphorisa ma nga ku tiviki.”

Endzhaku ka masiku ma nga ri mangani, a ndzi tshame edesikeni endlwini leyitsongo ya mpatswa wun’wana lowu dyuhaleke lowu a ndzi nga wu tivi ngopfu. A va ri vavabyi va Tatana, naswona a ku sunguriwe dyondzo ya Bibele na vona ku nga ri khale ngopfu. Xisweswo, dyondzo ya mina ya Xijarimani ekhotsweni yi tikombe yi ri ya nkoka, tanihi leswi enkarhini wolowo a hi hundzuluxela tibuku ta hina ku suka eka Xijarimani ku ya eka Xiczech.

Endzhaku ka mavhiki ma nga ri mangani, vamakwerhu va Vakreste lava rhangelaka entirhweni va khomiwile, ku katsa na Makwerhu Paukert. Kambe ku chumayela ka hina a ku yimisiwanga. Vavasati, ku katsa mina na Manana, a va pfuneta hi ku khathalela mintlawa ya tidyondzo ta Bibele ni vutirheli bya hina bya Vukreste. Makwerhu Pavel, hambi leswi a ha ri n’wana wa kondlo-a-ndzi-dyi, u tirhe tanihi murhumiwa wo hangalasa tibuku ni swiletelo swa nhlengeletano exiphen’wini hinkwaxo xa tiko laha ku vulavuriwaka Xiczech.

Munghana La Rhandzekaka

Eku heleni ka 1957, Jaroslav Hála, Mbhoni leyi khotsiweke hi 1952 ivi yi gweviwa 15 wa malembe, u ntshunxiwile swa xinkarhana ekhotsweni leswaku a ya tshunguriwa. Hi ku hatlisa Pavel u vonane na yena, hi nkarhinyana Jaroslav a katseke hi ku helela eku pfuneni ka vamakwerhu. Leswi a a ti tiva kahle tindzimi, u endle ntirho wo tala wa vuhundzuluxeri.

Madyambu man’wana exikarhi ka 1958, Jaroslav u rhambe mina na Pavel leswaku hi tiolola milenge. Leswi a swi tolovelekile leswaku ku vulavuriwa hi timhaka ta nhlengeletano, tanihi leswi yindlu ya hina a yi ri na swikurisa-marito leswi tumbetiweke. Kambe endzhaku ko vulavula na Pavel va ri swavo, u n’wi kombele leswaku a hi yimela exitulwini xa le phakini loko hina vambirhi hi ya emahlweni ni ku famba. Endzhaku ka bulo ro koma mayelana ni mintirho ya mina, u vutise loko ndzi ta tekana na yena ku nga khathariseki rihanyo rakwe leri nga nyawuriki ni vumundzuku lebyi nga tshembisiki kahle.

Ndzi hlamarisiwe hi xikombelo lexi kongomeke xa munhu loyi ndzi n’wi xiximaka, kutani ndzi pfumele handle ko kanakana. Ku tshembisana ka hina ku ndzi tshinete ekusuhi ni mana wa Jaroslav, Mukreste la totiweke. Yena ni nuna wa yena a va ri van’wana va Timbhoni to sungula ePrague eku heleni ka va-1920. Havambirhi va khotsiwile hi Manazi hi nkarhi wa nyimpi ya vumbirhi ya misava, naswona nuna wakwe u fele ekhotsweni ra Makhomunisi hi 1954.

Hi nga si tekana, Jára, hi laha a hi n’wi vitana ha kona, u lerisiwe ku ya eka valawuri. Va n’wi byele leswaku a ya endla vuhandzuri bya nhlonge leyi funengetaka mahahu ni mbilu—lebyi a byi ta lava ku amukela mpompelo wa ngati—kumbe leswaku u ta hetisa xigwevo xa yena hinkwaxo. Leswi a aleke vuhandzuri, a swi vula leswaku a saleriwe hi kwalomu ka khume ra malembe ekhotsweni. Ndzi tibohe ku n’wi rindzela.

Nkarhi Wa Ku Ringiwa Ni Wa Xivindzi

Eku sunguleni ka 1959, Jára u yisiwe ekhotsweni, kutani endzhakunyana hi kuma papila leri a ri vula leswaku u tsakile. Kutani endzhaku ka nkarhi wo leha ku fike papila leri nga hi tlhava timbilu. A ri vulavula hi ku tisola, gome, ni ku chava onge hi loko Jára a hlaseriwe hi ku pfilunganyeka mianakanyo ni mintlhaveko. Mana wakwe u te: “Leswi swi fanele swi tsariwe hi munhu un’wana.” Kambe voko a ri ri ra yena!

Mina ni mana wakwe hi tsarile hi hlamusela ku tshemba ka hina Xikwembu ni ku n’wi khutaza. Endzhaku ka mavhiki yo hlayanyana, ku landzele rin’wana papila, na rona a ri nga twisiseki. Mana wakwe u tlhele a ku: “A swi nge endleki leswaku swi va swi tsariwe hi yena swilo leswi.” Kambe voko rona a ku ri ra yena hakunene, naswona a ri ri na mavulavulelo ya yena. A ha ha kumanga man’wana mapapila, naswona a ku nga ha pfumeleriwi maendzo.

Hi ku fanana, Jára u kume mapapila lawa a ma dyisa mbitsi lawa a ma endliwe onge ma huma eka hina. Mapapila ya mana wakwe a ma n’wi sola hikwalaho ko n’wi siya a ri yexe evudyuharini bya yena, kasi ya mina a ma kombisa ku karhala ku n’wi yimela nkarhi wo leha. Wona a ma ri ni mavoko yo fana ni ya hina kahle ni ndlela ya hina yo vulavula. Eku sunguleni na yena a karhatekile, kambe endzhaku a swi vona leswaku swi nge endleki ku ri hina lava tsaleke mapapila lawayani.

Siku rin’wana munhu un’wana u fike enyangweni, a ndzi nyika xiputsanyana, ivi a hlanula swirhendze. Endzeni ka xona a ku ri ni maphepha ya fole lawa a ma tsariwe hi matsalelo lamatsongo swinene. Jára a a kope mapapila lawa a ku vuriwa leswaku hi ma tsarile, xikan’we ni mapapila yakwe lama nga kambisisiwangiki. Endzhaku ko kuma mapapila lawa mukhotsiwa loyi ngi a a ntshunxiwile loyi a a nga ri Mbhoni a humeke na wona hi ku tumbela, hi we timbilu naswona hi nkhese Yehovha swinene! Ku fikela namuntlha a hi si swi tiva leswaku vusathana lebyi byo ringeta ku tshova vutshembeki bya hina byi te njhani naswona hi mani.

Endzhakunyana, mana wa Jára u pfumeleriwe ku endzela n’wana wakwe. Eminkarhini leyi, a ndzi famba na yena ku fika enyangweni wa khotso ivi ndzi hlalela loko wansati loyi wo soleka, wo lala a endla swiendlo swo kombisa vurhena lebyikulu. A a khoma voko ra n’wana wakwe, valanguteri va ri karhi va n’wi vona, a n’wi nyika xibukwana lexi nga ni swifaniso. Hambi leswi loko a lo kumiwa a swi ta vula nxupulo lowukulu, ngopfu-ngopfu eka n’wana wakwe, u tshembele eka Yehovha, hi ku tiva leswaku ku hlayisa rihanyo ra moya minkarhi hinkwayo i nchumu wo sungula wa nkoka swinene.

Endzhakunyana, hi 1960 nhlangulo wa milandzu wa mfumo wu tivisiwile, naswona Timbhoni to tala ti ntshunxiwile ekhotsweni. Jára u vuyile ekaya, naswona endzhaku ka mavhiki ma nga ri mangani, a hi ri mpatswa lowuntshwa lowu tsakeke lowu tekaneke.

Ku Cinca Vutomi Bya Mina

Jára u averiwe ntirho wo famba-famba, a tirhela vamakwerhu etikweni hinkwaro. Hi 1961 u averiwe ku hlela ntlawa wo sungula wa Xikolo xa Vutirheli bya Mfumo exiphen’wini xa tiko ra lava vulavulaka Xiczech, xikan’we ni ku fambisa mintlawa yo tala ya xikolo.

Hikwalaho ka ku hundzuka ka tipolitiki eCzechoslovakia hi 1968, lembe leri landzeleke van’wana va hina hi kote ku va kona eNhlengeletanwini wa “Ku Rhula eMisaveni” wa Matiko Hinkwawo wa Timbhoni ta Yehovha eNuremberg, eJarimani. Hambi swi ri tano, valawuri, a va n’wi pfumelelanga Jára leswaku a huma etikweni. Van’wana va hina hi teke swifaniso swa ti-slide swa ntsombano wolowo lowukulu, kutani Jára u ve ni lunghelo ro nyikela nongonoko wa swifaniso lowu tiyisaka ripfumelo etikweni hinkwaro. Vo tala a va tsakela ku vona nongonoko hi ku phindha-phindha.

Kambe a hi swi xiyanga leswaku lowu ku ta va nkarhi wo hetelela wa leswaku Jára a endzela vamakwerhu. Eku sunguleni ka 1970, rihanyo rakwe ri tsane hi ku hatlisa. Ku tshwa lokuyani lokukulu, loku endzhaku a bohekeke ku hanya na kona, ku khumbe tinso ta yena, ku tsana ka xiphemu lexi nge kusuhi ni tinso ku vange khombo. U fe a ri na 48 wa malembe hi vukhale.

Ku Tiyisiwa Hi Mpfuno Wa Yehovha

A ndzi ri exirilweni xa ku feriwa hi munhu loyi a ndzi n’wi rhandza swinene. Kambe ndzi kume mpfuno lowu teke hi xihatla wo huma enhlengeletanwini ya Xikwembu, hikuva ndzi pfumeleriwe ku hlanganyela eku hundzuluxeleni ka tibuku ta Bibele. Onge hi loko hi ri emphikizanweni wo nyiketana ximhandzana, a ndzi twa onge nuna wa mina u ndzi nyike ximhandzana xolexo leswaku ndzi ya emahlweni ni xiphemu xa ntirho lowu a wu endliwa hi yena.

Vo tala va hina eVuxeni bya Yuropa hi tirhele Yehovha kwalomu ka 40 wa malembe ehansi ka ku yirisiwa hi Makhomunisi. Kutani hi 1989, loko ku susiwa Rihlampfu ra Tipolitiki, swilo swi cince hi ku hatlisa. Hambi leswi a ndzi navela leswaku Timbhoni ta Yehovha ti khoma ntsombano eXitediyamu lexikulu xa Strahov ePrague, a ndzi nga tshembi leswaku ku navela loku ku nga hetiseka. Kambe hi August 1991, swi humelele hi ndlela yo hlamarisa swinene loko ku tlula 74 000 va hlengeletanile va gandzela hi ntsako!

Czechoslovakia ri fe hi January 1993 loko tiko ri avanyisiwa ri va matiko mambirhi—Riphabliki ra Czech na Slovakia. Mawaku ndlela leyi a hi tsake ha yona loko, hi September 1, 1993, Riphabliki ra Czech ri nyike Timbhoni ta Yehovha mpfumelelo wa ximfumo!

Eka leswi ndzi humeleleke evuton’wini ndza swi tiva leswaku minkarhi hinkwayo Yehovha u hi vekele mikateko, tsendze loko hi n’wi pfumelela ku hi dyondzisa ndlela yo vona nkoka wa masiku ya hina. (Pisalema 90:12) Ndzi hambeta ndzi khongela eka Xikwembu leswaku xi ndzi dyondzisa ku hlayela masiku ya mina hinkwawo emafambiselweni lawa ya swilo leswaku emasikwini lama nga pimiwiki emisaveni ya xona leyintshwa, ndzi ta va exikarhi ka malandza ya xona lama tsakeke.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 20]

Manana na tatana

[Xifaniso lexi nga eka tluka 22]

Nhlangano emakhwatini hi 1949 hi nkarhi wa ku yirisiwa: 1. Makwerhu Pavel, 2. Manana, 3. Tatana, 4. Mina, 5. Makwerhu Hála

[Xifaniso lexi nga eka tluka 23]

Ndzi ri na nuna wa mina, Jára

[Swifaniso leswi nga eka tluka 24]

Mana wa Jára ni buku leyi nga ni swifaniso leyi ngungumeriseriweke eka yena

[Xifaniso lexi nga eka tluka 25]

Namuntlha ndzi tirha erhavini ra le Prague