Rihanyo Ni Mbango

Hi muyimeri wa Xalamuka! eNigeria

Lembe na lembe emisaveni hinkwayo, 49 wa timiliyoni ta vanhu va fa. Kwalomu ka 75 wa tiphesente ta vona va fa nkarhi wa vona wu nga si fika, leswi vangiwaka hi mbango ni mahanyelo lama nga nyawuriki, hi ku ya hi xiviko xa World Health Organization (WHO). Xiya swikombiso swin’wana:

◼ Khensa yi dlaya ntlhanu wa timiliyoni lembe rin’wana ni rin’wana. WHO yi vika leswaku yo tala ya mafu lawa, “kahle-kahle ma vangiwa hi ku andza lokukulu ka ku dzaha fole emalembeni ya 30 lama hundzeke.”

◼ Mavabyi ya nchuluko, lama dlayaka ku tlula timiliyoni tinharhu ta vana hi lembe, hakanyingi ma vangiwa hi swakudya ni mati lama nga ni chefu, xikan’we ni ku pfumaleka ka mbhasiso lowu faneleke.

◼ Rifuva, mudlayi wa timiliyoni tinharhu lembe na lembe, ra andza etindhawini leti nga ni vusweti ni leti nga taleriwa hi vanhu ngopfu, ngopfu-ngopfu laha mbhasiso wu nga nyawuriki.

◼ Mavabyi yo fambisana ni ku hefemula, hakanyingi i nyumoniya, ya dlaya timiliyoni tinharhu ni hafu ta vana lava nga ehansi ka ntlhanu wa malembe hi vukhale lembe na lembe. Vo tala hi lava tshamaka emadoroba-nkulu lava va hefemulaka moya wo tala lowu thyakisiweke.

Handle ka vahlaseriwa lava, lembe na lembe kwalomu ka 2500 wa timiliyoni—kwalomu ka hafu ya vaaki va misava hinkwayo—va hlaseriwa hi vuvabyi lebyi vangiwaka hi ku pfumaleka ka mati kumbe lama thyakisiweke ni mbhasiso lowu nga nyawuriki. Ku engetela kwalaho, swivangelo swa sweswinyana swo kota mpfula ya asidi, nkuva wa ozoni lowu vevukisiweke ni ku hisa ka misava hinkwayo, WHO yi swi veka nandzu eku hungutekeni ka rihanyo ra lavo tala. Loko se va hlanganile hinkwavo, xiviko xa WHO xi te, ku tlula magidi ya timiliyoni timbirhi ta vanhu va tshama emimbangwini leyi xungetaka vutomi kumbe leyi xungetaka rihanyo.

Dok. Hiroshi Nakajima, mukongomisi-nkulu wa WHO, wa tsundzuxa: “Loko hi nga yima-yimi sweswi, xiphiqo xa Misava ni vaaki va yona xi ta va xikulu hi ndlela leyi nga tiyeriwiki, naswona yi va mbango lowu nga ha hlayisekiki.”

Bibele yi tshembisa leswaku ku ta va ni nkarhi lowu eka wona ‘ku nga ta va ku nga ri na munhu la nga ta ku ndza vabya.’ (Esaya 33:24) Leswi a swi nga endliwi hi matshalatshala ya munhu kambe hi Mfumo wa Xikwembu lowu nga ta herisa vuvabyi ni leswi swi byi vangaka.—Nhlavutelo 21:3, 4.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 1]

Godo-Foto