Vantshwa Va Vutisa . . .

Ha Yini Munghana Wa Mina Lonkulu A Rhurhile?

‘ULANGUTEKA onge u lahlekeriwe hi munghana wa wena lonkulu.’ Vanhu va vula leswi loko munhu un’wana a languteka a khunguvanyekile kumbe a ri ni gome. Kambe loko hakunene u lahlekeriwe hi munghana wa wena lonkulu, marito lawa ma va ni ntikelo swinene.

Phela, vunghana bya xiviri i nchumu wo hlawuleka naswona i bya risima. Bibele yi ri: “Munghana wa munhu wa ṅwi ranḍa hi masiku; i makwav̌o e makhombyeni.” (Swivuriso 17:17) Vanghana lavanene va hi kombisa xinakulobye ni nseketelo. Va hi pfuna leswaku hi kula emintlhavekweni ni le moyeni. Hambiloko vanghana kumbe vanhu ntsena lava u va toloveleke va tele, vanhu lava hakunene u nga va tshembaka ni ku tiphofula eka vona, hakanyingi va kala.

Hikwalaho loko munghana wa wena lonkulu a rhurhile, swa twisiseka leswaku u nga tivona u weriwe hi khombo. Muntshwa loyi a vitaniwaka Bryan wa yi tsundzuka ndlela leyi a titweke ha yona loko munghana wa yena lonkulu a rhurhile. U te: “A ndzi chava, a ndzi ri ni xivundza naswona a ndzi karhatekile.” Kumbexana na wena u titwa hi ndlela leyi fanaka.

Ku Langutana Ni Ntiyiso

Ku anakanyisisa hi swivangelo leswi endleke munghana wa wena a rhurha swi nga pfuna. Entiyisweni, a hi mhaka ya leswaku a nga byi tlangeli vunghana bya wena. Ku rhurha ku hundzuke xiphemu lexi tiyeke xa vutomi bya manguva lawa. Lembe na lembe le United States ntsena, vanhu lava tlulaka 36 wa timiliyoni va rhurha! Hi ku ya hi U.S. Bureau of Census, Muamerika la tolovelekeke u ta va a rhurhe ka 12 evuton’wini bya yena.

Ha yini ku rhurhiwa hi mukhuva lowu? Swivangelo swa hambana. Mindyangu yo tala ya rhurha hikwalaho ko lava ku kuma mintirho ni tiyindlu letinene. Ematikweni lama hluvukaka, nyimpi ni vusweti swi sindzise mindyangu ya timiliyoni leswaku yi rhurha. Tanihi leswi vantshwa va kulaka va va vatswatsi, vo tala va hlawula ku rhurha ivi va tihanyela bya vona. Van’wana va fambisiwa hi ku lava ku nghenela vukati. (Genesa 2:24) Kambe van’wana va nga ha rhurha hikwalaho ka ku landzelela tipakani ta moya. (Matewu 19:29) Exikarhi ka Timbhoni ta Yehovha, vo tala va tshika ku tiphina hi tindhawu leti va ti toloveleke leswaku va ya tirha etindhawini—kumbexana hambi ku ri ematikweni mambe—laha ku nga ni xilaveko lexikulu xa vatirheli va Vukreste. Van’wana va suka etikweni ra rikwavo leswaku va ya tirha eBethele, ku nga ndlela leyi yi vitanisiwaka xiswona miako leyi ntirho wa Timbhoni ta Yehovha wu languteriwaka eka yona. Ina, hambiloko hi va rhandza vanghana va hina, hi fanele hi swi languta ku ri ntiyiso wa vutomi leswaku loko nkarhi wu ya wu famba, swi nga ha endleka leswaku va rhurha.

Ku nga khathariseki leswaku xivangelo lexi rhurhiseke munghana wa wena hi xihi, u nga ha tivutisa loko u ta pfuka u swi kotile ku hlakarhela eka ku lahlekeriwa loku. Kambe hambiloko swi ri swa ntumbuluko ku titwa u ri ni xivundza ni gome swa nkarhinyana, kumbexana wa swi xiya leswaku ku khondla mavoko swi nge pfuki swi antswise timhaka nikatsongo. (Swivuriso 18:1) Hikwalaho a hi kambisiseni swilo swin’wana leswi nga pfunaka.

Ku Hlayisa Ndlela Yo Vulavurisana Yi Pfulekile

Muntshwa Bryan u tsundzuxile a ku: “Tsundzuka leswaku vunghana bya n’wina a byi fanga.” Ina, ku va munghana wa wena a rhurhile ku ta cinca vunghana bya n’wina hakunene, kambe a swi vuli swona leswaku vunghana bya n’wina byi fanele ku fa. Dok. Rosemarie White, muleteri wa vantshwa va malembe ya kondlo-a-ndzi-dyi u te: “Ku lahlekeriwa swa vava swinene eka xiyimo xihi ni xihi xa vutomi, kambe ndlela yo langutana na kona i ku ehleketa leswaku ko va ku cinca ntsena, a hi makumu ya timhaka.”

I yini lexi u nga xi endlaka leswaku u hlayisa nyangwa wa vunghana wu pfulekile? Anakanya hi mhaka ya Davhida na Yonatani leyi nga eBibeleni. Ku nga khathariseki ku hambana loku xiyekaka ka malembe ya vona, a va ri vanghana lavakulu. Loko swiyimo swi bohe Davhida leswaku a balekela evutumbelweni, a va kalanga va hambana va nga vulavurisananga. Ku hambana ni sweswo, va tiyise vunghana bya vona lebyi nga fiki, va endla ni ntwanano kumbe xiboho xa leswaku va ta tama va va vanghana.—1 Samuwele 20:42.

Hilaha ku fanaka, u nga ha vulavula ni munghana wa wena a nga si famba. Byela munghana wa wena ndlela leyi u byi tekaka byi ri bya nkoka ha yona vunghana bya n’wina ni ndlela leyi u lavaka ha yona leswaku tindlela to vulavurisana ti tshama ti pfulekile. Patty na Melina, lava nga vanghana lavakulu lava sweswi va hambanisiweke hi 8000 wa tikhilomitara ta misava ni lwandle, va endle tano. Patty wa hlamusela: “Hi kunguhata ku tshama hi ri karhi hi vulavurisana.” Hambiswiritano, makungu yo tano ma nga ha ba hansi, handle ka loko mi endla malunghiselelo lama tiyeke.—Ringanisa Amosi 3:3.

Bibele yi hi byela leswaku loko muapostola Yohane a nga ha swi koti ku vonana ni munghana wakwe Gayo, u hambete a tihlanganisa na yena hi ku ‘n’wi tsalela papila.’ (3 Yohane 13) Nakambe mi nga ha twanana leswaku mi ta rhumelelana papila kumbe khadi nkarhi na nkarhi, kumbexana kan’we hi vhiki kumbe kan’we hi n’hweti. Nakambe loko vatswari va wena va nga ali ku hakela swikweleti swa riqingho ra mpfhuka wo leha, kumbexana mi nga ha belana riqingho nkarhi na nkarhi ivi mi bulelana timhaka ta sweswinyana ta vutomi bya n’wina. Kumbe mi nga twanana ku rhumelelana marungula lama rhekhodiweke eka khasete kumbe eka thepi ya vhidiyo. Hi ku famba ka nkarhi, swi nga ha koteka ku kunguhata ku endzelana hi mahelo-vhiki kumbe mi va ni nkarhi wo ya eku wiseni swin’we. Xisweswo vunghana byi nga ha hambeta byi kula.

Ku Pfala Mukhandlu

Nilokoswiritano, ku famba ka munghana wa wena lonkulu ku ta pfula mukhandlu evuton’wini bya wena. Hikwalaho ka leswi, u nga ha tikuma u ri ni nkarhi wo tala. Ntsena, u nga tshiki nkarhi wolowo wu onhaka. (Vaefesa 5:16) Wu tirhise ku endla swin’wana leswi nga ni mihandzu—kumbexana u nga ha dyondza ku tlanga xichayachayana xa vuyimbeleri, u dyondza ririmi lerintshwa kumbe ku hambeta u endla xintirhwana xo hungasa. Ku endlela lava nga ni xilaveko mintirho yo karhi i ndlela yin’wana leyi vuyerisaka yo tirhisa nkarhi. Loko u ri un’wana wa Timbhoni ta Yehovha, u nga ha ndlandlamuxa vutirheli bya wena entirhweni wa le rivaleni wo chumayela. (Matewu 24:14) Kumbe u nga ha sungula dyondzo ya Bibele leyi tsakisaka.

Ku tlula kwalaho, muapostola Pawulo u tsundzuxe Vakreste va le Korinto leswaku va ‘pfula timbilu’—leswi vulaka ku nghenisa van’wana eka ntlawa wa vona wa vanghana. (2 Vakorinto 6:13) Kumbexana u hete nkarhi wo tala u ri ni munghana un’we ntsena lerova u honisa vunghana bya van’wana. Vantshwa lava nga exikarhi ka Timbhoni ta Yehovha va kuma leswaku hakanyingi ku ni tindlela to tala to sungula vunghana lebyinene emavandlheni ya ka vona. Hikwalaho ringeta ku fika ka ha ri ni nkarhi eminhlanganweni ya vandlha ni ku tshama nkarhinyana endzhaku ka yona. Leswi swi ta ku pfuna leswaku u va ni nkarhi lowu engetelekeke leswaku u tivana ni vanhu van’wana. Mintsombano ya Vukreste ni swinkhubyana swa vuhungasi swi hi nyika minkarhi yin’wana leyi pfulekeke yo kuma vanghana lavantshwa.

Hambiswiritano, swa fanela leswaku u lumiwa ndleve: U nga vi ni magugu yo lava ku kuma vanghana lavantshwa lerova u sungula ku tolovelana swinene ni vantshwa lava nga riki na tona tipakani ni mimpimanyeto ya wena ya moya. Vanhu vo tano va nga ha ku hahlula naswona va nga ha ku onha ematshan’weni yo ku aka. (Swivuriso 13:20; 1 Vakorinto 15:33) Namarhela vantshwa lava vupfuke hi tlhelo ra moya lava nga ni ndhuma ya mahanyelo lamanene.

Loko u kuma lowo tano, hlakulela xinghana hi ku kunguhata ku endla swo karhi na yena. Dyanani swakudya swin’we. Endzelani muziyamu. Fambani mi ya beriwa hi moya. Hlelani ku heta siku evutirhelini bya Vukreste mi ri kun’we, mi endzela vanhu mi va byela mahungu lamanene ya Mfumo wa Xikwembu. Hi ku tinyika nkarhi ni ku endla matshalatshala, vunghana lebyintshwa byi nga ha kula. Hikwalaho ka leswi rirhandzu ra Vukreste ri ndlandlamukaka—ri ‘pfula timbilu’ leswaku ti nghenisa van’wana—loko u kuma vanghana lavantshwa, a wu fanelanga ku tivona onge u kanganyisa munghana wa wena loyi se a rhurheke.

Nakambe u nga ha tirhisa nkarhi wolowo leswaku u va ekusuhi ni lava ku rhandzaka swinene—vatswari va wena. Va nga va mpfuno lowukulu hambiloko eku sunguleni swi nga ha ku tikelaka ku kuma xinakulobye xa vona. Muntshwa la vitaniwaka Josh u te: “Nkarhi na nkarhi a ndzi tiboha ku heta nkarhi na vona, tanihi leswi a ndzi nga tolovelananga ngopfu na mama kumbe papa hi nkarhi wolowo. Kambe sweswi i vanghana va mina lavakulu!”

Nakambe, tsundzuka leswaku wa ha ri na yena munghana etilweni. Hilaha Dan wa malembe ya 13 a swi vekeke ha kona, “kahle-kahle a wu wexe hikuva wa ha ri na Yehovha.” Tatana wa hina wa le tilweni minkarhi hinkwayo hi nga n’wi kuma hi ku tirhisa xikhongelo. U ta ku pfuna leswaku u langutana ni xiyimo lexi xo nonon’hwa loko u tshembela eka yena.—Pisalema 55:22.

Hlayisa Langutelo Lerinene

Hosi ya vutlhari Solomoni u nyikele xitsundzuxo lexi: “U nga ṭhuki u ku; Hikwalaho ka yini masiku ya khale a ma sasekile ku tlula masiku ya namuntlha šana?” (Eklesiasta 7:10) Hi marito man’wana u nga namarheli leswi nga hundza; vuyeriwa hi xiyimo lexi u nga ka xona hi nkarhi wolowo ni minkarhi ya xona leyi ku pfulekeleke. Bill, loyi sweswi a nga eku sunguleni ka malembe ya yena ya va-20, u endle sweswo loko a lahlekeriwe hi munghana wa yena lonkulu. U te: “Endzhaku ka nkarhinyana ndzi sungule ku kuma vanghana lavantshwa naswona a ndzi namarhelanga ngopfu eka leswi hundzeke. Ndzi ringete ku lunghiselela vumundzuku ni ku hanya eka xiyimo xa nkarhi wolowo.”

Swiringanyeto leswi swi nga ha pfuna, kambe ku rhurha ka munghana lonkulu ku tshama ku ri mhaka leyi vavisaka. Swi nga ha teka nkarhinyana leswaku mikhumbulo ya ku tiphina loku mi veke na kona kun’we yi nga ha ku karhati. Ntsena tsundzuka, ku cinca ka swilo i xiphemu xa vutomi naswona ku endla leswaku u va ni nkarhi wa ku va u vupfa ni ku va u kula. Hambileswi swi nga ha tikombaka swi nga koteki ku siva munghana wo hlawuleka hi ku helela, u nga ha hluvukisa timfanelo leti nga ta ku endla leswaku u “ṭakisa Yehov̌a ni v̌anhu.” (1 Samuwele 2:26) Loko u endla sweswo, minkarhi hinkwayo u ta va ni munhu loyi u n’wi vitanaka munghana wa wena!

[Xifaniso lexi nga eka tluka 13]

Ku hambana ni munghana wa wena lonkulu i mhaka yo vava