Langutelo Ra Bibele

Ha Yini U Fanele U Lawula Mahlundzukelo Ya Wena?

MASUNGULO ya kona a ma sorisa. “Leswi se ndzi nga nhloko ya yindlu, a wu nge he ndzi khomisi tingana hi ku hlwela,” John a holovela Ginger, ku nga nhlomi leyi a ha ku yi tekaka.a Ku kale ku hela timinete to tlula 45 a ha n’wi holovela, a n’wi arisa ni ku suka esofeni. Nhlambha se a ko dyiwa yona evukatini bya vona. Lexi vavisaka, mahlundzukelo ya John ya lo nyanya ku biha. A a pfala timbati hi ku ti hima, a himetela tafula ra le khixini naswona a chayela hi ndlela yo biha swinene a ri karhi a himetela xikongomisi, xisweswo a veka vutomi bya van’wana ekhombyeni.

Khombo ra kona, hilaha entiyisweni u swi tivaka kahle hakona, swivono swo tano swi tshamela ku humelela. Xana mahlundzukelo ya wanuna loyi a ma fanerile, kumbe, xana a a tsandzeka ku tikhoma? Xana ku hlundzuka hinkwako ku hoxile? Hi rini laha ku hlundzuka ku nga ha lawulekiki? Ku va loku hundzeletiweke rini?

Ku hlundzuka ku nga va loku faneleke loko ku lawuriwa. Hi xikombiso, ku hlundzuka ka Xikwembu ku pfurhele miti ya Sodoma na Gomora ya khale, leyi a yi tikhome hi ndlela yo biha. (Genesa 19:24) Ha yini ke? Hikuva vaaki va miti yoleyo a va ri ni mikhuva ya madzolonga ni ya rimbewu ra manyala, hilaha a swi tiveka swinene hakona emugangeni wolowo hinkwawo. Hi xikombiso, loko tintsumi ti endzele Lota, wanuna wo lulama, ntlawa wa majaha ni vakhalabye wu ringete ku pfinya vaendzi va Lota. A swi fanerile leswaku Yehovha Xikwembu a hlundzukisiwa hi ku tikhoma ka vona loko biha swonghasi.—Genesa 18:20; 19:4, 5, 9.

Ku fana ni Tata wakwe, munhu la hetisekeke Yesu Kreste minkarhi yin’wana a a hlundzuka. Tempele ya le Yerusalema a yi fanele yi ri ndhawu leyi vanhu lava hlawuriweke va Xikwembu a va fanele va xi gandzela eka yona. A yi fanele yi va “yindlu ya xikhongelo,” laha vanhu a va ta kota ku nyikela magandzelo ni switlhavelo swa vona eka Xikwembu, ni laha a va ta dyondzisiwa kona tindlela ta xona, kutani va rivaleriwa swidyoho swa vona. A va kota ku endla xinakulobye na Yehovha etempeleni. Ematshan’weni ya sweswo, varhangeri va vukhongeri va le nkarhini wa Yesu va hundzule tempele va yi endla ndhawu “ya ku bindzulela eka yona” ni “bako ra makhamba.” (Matewu 21:12, 13; Yohane 2:14-17) Vona a va bindzula hi ku xavisa swifuwo leswi a swi fanele swi endliwa switlhavelo. Kahle-kahle a va dyelela ntlhambi. Xisweswo, a swi fanerile swinene loko N’wana wa Xikwembu a humesa vadyeleri volavo endlwini ya Tata wakwe. Yesu a a ri na xivangelo lexi twalaka xo hlundzuka!

Loko Vanhu Lava Nga Hetisekangiki Va Hlundzuka

Ni vanhu lava nga hetisekangiki minkarhi yin’wana va nga hlundzuka hikwalaho ka swivangelo leswi twalaka. Xiya leswi humeleleke eka Muxe. Tiko ra Israyele a ra ha ku ntshunxiwa hi singita le Egipta. Yehovha a a swi kombise hi ndlela leyi xiyekaka swinene leswaku u ni matimba lamakulu ku tlula ya swikwembu swa mavunwa swa Egipta, hi ku ba Vaegipta hi khume ra makhombo. Kutani u pfulele Vaisrayele ndlela yo baleka ha yona hi ku hambanisa mati ya Lwandle ro Tshwuka. Endzhaku ka sweswo, va kongomisiwe ekusuhi ni Ntshava ya Sinayi, laha va hleriweke va va tiko. Tanihi leswi a a ri muhlanganisi, Muxe u tlhandlukele entshaveni leswaku a ya kuma milawu ya Xikwembu. Kun’we ni milawu leyin’wana hinkwayo, Yehovha u nyike Muxe Milawu ya Khume, leyi tsariweke hi “v̌oko ra Šikwembu” eswiphepherheleni swa maribye leswi kovotliweke hi Xikwembu hi xoxe entshaveni. Hambiswiritano, loko Muxe a rhelerile, xana u kume yini ke? Vanhu se a va hambukile va gandzela xifaniso xa rhole ra nsuku! Va rivale hi ku hatlisa swinene! A ka ha lo hundza mavhiki ma nga ri mangani ntsena. Hilaha ku faneleke, ‘Muxe u sungule ku kariha.’ U faye swiphepherhele swa maribye, kutani a herisa xifaniso xa rhole.—Eksoda 31:18; 32:16, 19, 20.

Siku rin’wanyana, Muxe u tsandzeke ku tikhoma loko vanhu va vilerile hi ku kayivela ka mati. Hi ku hlundzuka, u lahlekeriwe nkarhinyana hi ku titsongahata kumbe moya wo verhama lowu a a tiveka a ri na wona. Leswi swi n’wi vangele ku endla xihoxo lexikulu. Ematshan’weni yo dzunisa Yehovha tanihi Muwundli wa Israyele, Muxe u holovele vanhu, ivi a titlakusa kun’we ni makwavo Aroni. Xisweswo, Xikwembu xi vone swi fanerile ku tshinya Muxe. A a nga ta pfumeleriwa ku nghena etikweni ra xitshembiso. Endzhaku ka xiendlakalo lexi xa le Meriba, ku hava laha ku vuriwaka leswaku Muxe u tsandzeke ku tikhoma nakambe. Swi le rivaleni leswaku u dyondzile.—Tinhlayo 20:1-12; Deteronoma 34:4; Pisalema 106:32, 33.

Xisweswo, Xikwembu xi hambanile ni munhu wa nyama. Yehovha u kota ‘ku lawula mahlundzukelo ya yena,’ naswona hilaha ku faneleke u vuriwa la “hlwelaka ku kariha,” hikuva rirhandzu hi yona mfanelo yakwe leyikulu, ku nga ri ku hlundzuka. Mahlundzukelo yakwe minkarhi hinkwayo hi lamanene, ma fanerile naswona hi lama lawuriwaka. (Eksoda 34:6; Esaya 48:9; 1 Yohane 4:8) Yesu Kreste, munhu la hetisekeke minkarhi hinkwayo a a kota ku lawula mahlundzukelo ya yena; a a vuriwa wa “mbilu yo rhula.” (Matewu 11:29) Hi tlhelo rin’wana, vanhu lava nga hetisekangiki, hambi va ri vanhu va ripfumelo vo tanihi Muxe, a swi nga va oloveli ku lawula mahlundzukelo ya vona.

Nakambe, vanhu hi ntolovelo va tsandzeka ku anakanyisisa swinene hi vuyelo bya kona. Ku tsandzeka ku lawula mahlundzukelo ya wena swi nga va ni vuyelo byo biha. Hi xikombiso, xana ku tala ku va ni vuyelo byihi loko wanuna a tsandzeka ku lawula mahlundzukelo ya yena eka nsati wa yena lerova a kala a boxa ni khumbi hi xibakele? Yindlu ya onhaka. Voko ra yena ri nga vaviseka. Kambe ku tlula kwalaho, xana rirhandzu ni xichavo lexi nsati wa yena a nga na xona eka yena swi ta khumbeka njhani hikwalaho ka mahlundzukelo yakwe? Khumbi ri nga lunghisiwa hi masiku ma nga ri mangani, naswona voko ra yena ri nga hola hi mavhiki ma nga ri mangani; kambe xana swi ta teka nkarhi wo tanihi kwihi leswaku a tlhela a tshembiwa ni ku xiximiwa hi nsati wa yena?

Kahle-kahle, Bibele yi ni swikombiso swo tala swa vavanuna lava hlulekeke ku lawula mahlundzukelo ya vona kutani va tshovela vuyelo byo biha. Xiya va nga ri vangani. Kayini u hlongoriwile eka rikwavo endzhaku ko dlaya makwavo Avele. Simiyoni na Levhi va rhukaniwile hi tata wa vona hikwalaho ko dlaya vavanuna va Xikeme. Yehovha u be Uziya hi nhlokonho endzhaku ka loko Uziya a karihele vaprista lava a va ringeta ku n’wi lulamisa. Loko Yonasi “a kariha,” Yehovha u n’wi tshinyile. Hinkwavo ka vona va boheke ku tihlamulela hi ta mahlundzukelo ya vona.—Genesa 4:5, 8-16; 34:25-30; 49:5-7; 2 Tikronika 26:19; Yonasi 4:1-11.

Vakreste Va Ni Vutihlamuleri

Hi ku fanana, Vakreste namuntlha va fanele va tihlamulela hi ta swiendlo swa vona eka Xikwembu ni le ka vapfumeri-kulobye hi mpimo wo karhi. Leswi swi nga voniwa kahle eka matirhiselo ya Bibele ya marito ya Xigriki lama vulaka ku hlundzuka. Rin’wana ra marito mambirhi lama tirhisiwaka swinene i or·geʹ. Hi ntolovelo ri hundzuluxeriwa ri va “vukari,” naswona munhu u swi endla a ri karhi a swi lemuka, hi vomu, hi ntolovelo a swi endlela ku rihisela. Xisweswo, Pawulo u khutaze Vakreste va le Rhoma a ku: “Varhandziwa, mi nga tshuki mi tirihisela mi ri n’wina; kambe kendlukelani vukari [or·geʹ] bya Xikwembu, hikuva ku tsariwile va ku: ‘Ku rihisa i ka mina; hi mina loyi ndzi nga ta rihisela, ku vula Hosi.’” Ematshan’weni yo khoma vamakwavo hi mbilu, va khutaziwe ku “hlula leswo biha hi leswinene.”—Varhoma 12:19, 21.

Rito rin’wana leri tirhisiwaka swinene i thy·mosʹ. Rimitsu ra rito leri “eku sunguleni a ri vula mafambelo ya vukari ya moya, mati, misava, swiharhi kumbe vanhu.” Xisweswo, rito leri ri hlamuseriwa hi tindlela to hambana-hambana tanihi “ku tlhekeka ka ntlhaveko wa vulala hi vukari,” “ku tlhekeka ka ku hlundzuka,” kumbe “vukari lebyikulu, lebyi kavanyetaka vun’we bya mianakanyo, ni lebyi vangaka mpfilumpfilu ni maxangu ekaya ni le tikweni.” Wanuna kumbe wansati loyi a tsandzekaka ku lawula mahlundzukelo ya yena u fana ni vholkheno leyi nga bulukaka hi xitshuketa, kutani yi hlanta nkuma, maribye ni ndzhope wo hisa leswi nga vavisaka, ku lamata ni ku dlaya. Vunyingi bya rito leri nge thy·mosʹ byi tirhisiwa eka Vagalatiya 5:20, laha Pawulo a xaxametaka “ku kariha” swin’we ni “mintirho ya ntumbuluko wa nyama” (ndzimana 19), yo tanihi ku vuoswi, mikhuva ya thyaka ni vudakwa. Kunene, mahanyelo ya John—loyi a hlamuseriweke eku sunguleni—ma veka “ku kariha” erivaleni.

Hikwalaho, xana vandlha ra Vukreste ri fanele ri va languta njhani vanhu lava nga swirho swa rona lava tshamelaka ku hlasela munhu kumbe nhundzu ya van’wana? Mahlundzukelo lama nga lawuriki ma onha naswona ma vanga madzolonga hi ku olova. Kutani Yesu a a ri ni xivangelo lexinene loko a ku: “Ndzi ri ka n’wina: Un’wana ni un’wana la hlundzukelaka makwavo, u ta fanela ku avanyisiwa.” (Matewu 5:21, 22) Vavanuna va tsundzuxiwa: “Rhandzani vasati va n’wina, mi nga tshameli ku va holovela-holovela.” Munhu loyi a nga ni “ximbilwa-mbilwana” a nga faneleki ku va mulanguteri evandlheni. Kutani vanhu lava nga lawuliki mahlundzukelo ya vona a va nge tekiwi va ri xikombiso lexinene evandlheni. (Vakolosa 3:19; Tito 1:7; 1 Timotiya 2:8) Kahle-kahle, loko langutelo, ndlela ya mahanyelo ni mpimo wa ku khumbeka ka vutomi bya van’wana swi kambisisiwile, munhu loyi a nga tikhomiki loko a hlundzukile a nga hlongoriwa evandlheni—ku nga vuyelo lebyi vavaka hakunene.

Xana John, loyi ku vulavuriweke ha yena eku sunguleni, u kale a swi kota ku lawula mintlhaveko ya yena? Xana u kale a swi kota ku lwa leswaku a nga weli ekhombyeni? Lexi vavisaka, timholovo ta kona ti fike laha ku vaka ni ku susumetana ni ku dlidlimbetana. Ku kombana hi tintiho swi vange ku dlivana hi tona hi xiviri loku vavisaka ni loku siyaka mafidzula. John a a tiyiseka leswaku a nga siyi mafidzula etindhawini leti nga erivaleni eka nsati wakwe, a ringeta ku fihla mahanyelo ya yena. Kambe eku heteleleni u sungule ku n’wi rahetela, a n’wi ba hi swibakele, a n’wi koka misisi ni ku endla swo tlula sweswo. Ginger na John se va hambanile.

Leswi a swi fanele swi nga humelelanga. Vo tala lava nga eswiyin’weni leswi fanaka va swi kotile ku lawula mahlundzukelo ya vona. Hikwalaho i swa nkoka swonghasi ku tekelela xikombiso lexi hetisekeke xa Yesu Kreste. A nga kalanga a va ni nandzu hambi wu ri wun’we wa ku hlundzuka hilaha ku nga lawulekiki. Mahlundzukelo ya yena a ma ri lama faneleke hi minkarhi hinkwayo; a nga kalanga a tsandzeka ku tikhoma. Pawulo u hi tsundzuxa hinkwerhu hi vutlhari a ku: “Loko mi tshuka mi hlundzuka, mi nga weli eku dyoheni; dyambu ri nga tshuki ri pela ma ha hlundzukile.” (Vaefesa 4:26) Hi ku lemuka ku tsana ka hina tanihi vanhu va nyama, ni leswi hi nga ta tshovela leswi hi swi byalaka, hi ni xivangelo lexinene xo lawula mahlundzukelo ya hina.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

[Picture Credit Line on page 11]

Saul Attempts the Life of David/The Doré

Bible Illustrations/Dover Publications, Inc.