Vantshwa Va Vutisa . . .

Ku Vuriwa Yini Loko Vatswari Va Mina Va Nga Swi Rhandzi Leswaku Hi Tekana?

Lakesha ni jaha rakwe va kunguhata ku tekana, kambe mana wakwe a nga lavi ku twa nchumu. Lakesha u ri: “Nan’waka ndzi hlanganisa 19 wa malembe, kambe mama u ri xikolokolo hi fanele hi rindza kukondza ndzi va ni 21 wa malembe.”

LOKO mi tshembisane ku tekana, swi tolovelekile ku lava leswaku vatswari va wena va tsaka na wena. Swi vava ngopfu loko vatswari va wena va nga n’wi tsakeri munghana wa vukati loyi u tilangeleke yena. Xana u fanele u endla yini? Xana u fanele u honisa ku navela ka vona ivi u ya emahlweni ni makungu ya wena ya vukati?a

Leswi swi nga ku vilerisa loko u kurile ku ringana, naswona hi ku ya hi nawu u faneleka ku nghenela vukati handle ka mpfumelelo wa vatswari. Hambiswiritano, Bibele a yi boxi malembe lawa munhu a faneleke a tshika ku fundzha ni ku xixima vatswari va yena. (Swivuriso 1:8) Naswona loko u honisa mintlhaveko ya vona, u nga ha onha vuxaka bya wena na vona. Ku tlula kwalaho, swi nga ha endleka—ina, kumbexana i ntiyiso—leswaku vatswari va wena va ni swivangelo leswi twalaka leswi va endlaka va nga swi rhandzi leswaku mi tekana.

Ku Va Lontsongo Ngopfu Swi Vula Yini?

Hi xikombiso, xana vatswari va wena va vula leswaku u ntsongo lerova a wu faneriwi hi ku nghenela vukati? Phela, Bibele a yi veki mpimo wo karhi wa malembe ya ku nghenela vukati. Kambe ya swi bumabumela leswaku emahlweni ka ku nghenela vukati, munhu u fanele ku va a ‘hundzile vurhumbuki bya vuntshwa’—ku nga malembe lama landzelaka malembe ya kondlo-a-ndzi-dyi laha ku navela ka rimbewu ku tinyikeke matimba. (1 Vakorinto 7:36) Ha yini? Hikuva vantshwa vo tano va ha ri emasungulweni ya ku hlakulela ku kula ka vona emintlhavekweni, ku tikhoma swin’we ni timfanelo ta moya leti lavekaka eku langutaneni ni vutomi bya le vukatini.—Ringanisa 1 Vakorinto 13:11; Vagalatiya 5:22, 23.

Loko Dale la nga ni malembe ya 20 hi vukhale a kunguhate ku nghenela vukati, u hlamarisiwe hi leswi vatswari va yena a va nga swi rhandzi leswaku a nghenela vukati. U ri: “Va vule leswaku ndza ha ri ntsongo ngopfu naswona a ndzi na ntokoto. Hi ku vona ka mina a hi faneleka naswona a hi ta dyondza swo tala loko hi tekanile, kambe vatswari va mina a va lava ku tiyiseka leswaku ndzi nga lawuriwi hi mintlhaveko ntsena. Va ndzi vutise swivutiso swo tala. Xana ndzi tiyimiserile ku endla swiboho swa siku na siku, swa timali, ku wundla ndyangu hi swilo leswi vonakaka, emintlhavekweni ku katsa ni hi tlhelo ra moya? Xana ndzi swi lunghekerile ku va mutswari? Xana ndzi dyondzile ku vulavurisana hi ndlela leyinene? Xana ndza swi twisisa hakunene swilaveko swa munghana wa vukati? A va vona onge ndzi fanele ndzi titiva ku antswa tanihi munhu lonkulu emahlweni ko va ndzi sungula ku khathalela munhu un’wana la kuleke.

“Hambileswi a hi nga swi lavi ku rindzela nkarhi lowu taka, hi hlwerilenyana ku nghenela vukati leswaku hi tinyika nkarhi wa ku dyondza ku va lava wupfeke. Loko eku heteleleni hi nghenele vukati, hi byi nghenele hi ri na masungulo lamanene naswona hi ri ni swo tala leswi a hi ta endlelana swona.”

Loko Ku Hambana Ka Vukhongeri Ku Ri Xiphiqo

Loko Terri a sungule ku rhandza wanuna loyi a nga ri wa vukhongeri bya yena, u gangisane na yena exihundleni. Endzhaku ka loko a phofule makungu ya vona yo nghenela vukati, Terri swi n’wi karhatile loko a tive leswaku mana wakwe a nga swi rhandzi leswaku va tekana. Terri u vilerile a ku: “A ndzi swi lavi leswaku mana wa mina a titwa hi ndlela leyi hikwalaho ka mina. Ndzi lava leswaku hi tshama hi ri ni vuxaka bya manana ni n’wana wakwe.”

Kambe i mani loyi kahle-kahle a onhaka vuxaka lebyi? Xana mana wa Terri a ri yena muvangi wa mpfilumpfilu kumbe ku tiomisa nhloko? E-e, a namarhela ndzayo ya Bibele leyi kongomisiweke eka Vakreste ya ku tekana “eHosini ntsena.” (1 Vakorinto 7:39) Entiyisweni, Bibele ya lerisa: “Mi nga paniwi ni lava va nga riki vapfumeri.” (2 Vakorinto 6:14, 15) Ha yini swi ri tano?

Xin’wana xa swivangelo hi leswaku, vun’we bya vukhongeri i nchumu wun’wana wa nkoka evukatini lebyi nga ni ntsako ni ku humelela. Vatshila va vula leswaku swiphiqo ni mintshikilelo ya mianakanyo leswi tolovelekeke evukatini lebyi ku nga ni vukhongeri byo hambana hakanyingi swi yisa eku dlayeni ka vukati. Hambiswiritano, xivangelo-nkulu hi leswaku swi nga ha endleka leswaku u sindzisiwa ku tshika tidyondzo ta vukhongeri bya wena—kumbe ku lan’wa hinkwaswo. Hambiloko munghana wa wena wa vukati la nga riki mupfumeri a nga lwisani na byona vukhongeri bya wena, u ta boheka ku dya mbitsi ya ku tsandzeka ku burisana na yena hi ripfumelo ra wena leri tiyeke. Xana leyi hi yona ndlela yo fikelela ntsako evukatini?

Terri a langutane ni ku endla xiboho lexi xo tika. Terri u te: “Ndza n’wi rhandza Yehovha Xikwembu, kambe a ndzi swi lavi ku lahlekeriwa hi jaha ra mina.” Kambe a swi nge koteki ku va rhandza havambirhi. A wu nge tluli mimpimanyeto ya Xikwembu ivi xi hambeta xi ku amukela ni ku ku nyika mikateko ya xona.

Hambiswiritano, kumbexana vatswari va wena a va swi rhandzi leswaku u tekana ni un’wana la nga Mukreste-kuloni. Xana swa olova ku paniwa hi ndlela leyi nga fanelangiki ni mupfumeri un’wana? Loko munhu wa kona a nga ri na tona tipakani ta moya leti fanaka ni ta wena kumbe ku tinyiketela loku fanaka ni ka wena eka Xikwembu. Loko swi ri tano kumbe loko munhu wa kona ku nga ‘vulavuriwi kahle’ hi yena evandlheni ra ka vona, swa fanela loko vatswari va wena va vilela loko wena u lava ku tekana ni munhu wo tano.—Mintirho 16:2.

Ku Vuriwa Yini Hi Ku Hambana Ka Rixaka Kumbe Ndhavuko?

Vatswari va Lynn a va nga swi lavi leswaku va tekana hikwalaho ka xivangelo xin’wana lexi hambaneke: A lava ku tekiwa hi wanuna loyi a ri wa rixaka rimbe. Xana Bibele yi dyondzisa yini emhakeni leyi? Yi hi byela leswaku “Xikwembu a xi hlawuli” ni leswaku “hi munhu un’we xi endle matiko hinkwawo ya vanhu.” (Mintirho 10:34, 35; 17:26) Vanhu va ni masungulo lama fanaka naswona va ringana emahlweni ka Xikwembu.

Kambe, hambileswi mimpatswa hinkwayo leyi tekaneke yi nga ni “nhlomulo enyameni ya [yona],” mimpatswa ya vanhu lava hambanaka hi rixaka yi nga ha langutana ni swiphiqo swin’wana leswi engetelekeke. (1 Vakorinto 7:28) Ha yini? Hikuva vanhu vo tala emisaveni ya namuntlha leyi teleke rivengo a va ri amukeli langutelo ra Xikwembu ehenhleni ka rixaka. Hambileswi vukati bya vanhu lava hambanaka hi rixaka byi tolovelekeke ematikweni ya le Vupela-dyambu, ka ha ri ni tindhawu leti mimpatswa leyi nga riki ya rixaka leri fanaka yi langutanaka ni xihlawuhlawu lexi tsemaka nhlana. Hikwalaho, kumbexana vatswari va wena va vona onge a wu nge swi koti ku langutana ni swiphiqo swo tano.

Lynn u ri: “Vatswari va mina va anakanya leswaku swi ta hi tikela swinene.” Hi vutlhari, Lynn u anakanyela mintlhaveko ya vona naswona a nga kalanga a tsutsumela ku nghenela vukati. Tanihi leswi vatswari va Lynn va swi xiyeke leswaku se a wupfile naswona va sungule ku n’wi tolovela ku antswa wanuna loyi a a rhandzana na yena, hakatsongo-tsongo va sungule ku tiyiseka leswaku a nga swi kota ku langutana ni swiphiqo swa vukati lebyi hi ndlela leyi humelelaka. Lynn u ri: “Xikan’we-kan’we loko va vone leswaku hi ta va ni ntsako loko hi ri swin’we, na vona va hi navelele leswinene.”

Hambiswiritano, minkarhi yin’wana xiphiqo a hi rixaka kambe i ndhavuko. Vatswari va wena va nga ha vilerisiwa hi leswaku, hi ku famba ka nkarhi, swi ta ku tikela ku tshama ni munhu loyi mahanyelo ya yena, ntshembo wa yena, swakudya leswi a rhandzaka swona, vuyimbeleri kun’we ni ku tihungasa swi hambaneke ngopfu ni swa wena. Hambiswiritano, ku tekana ni munhu wa rixaka rin’wana kumbe wa ndhavuko lowu hambaneke ku nga tswala swiphiqo leswikulu. Xana hakunene u tiyimiserile ku langutana naswona?

Loko Ku Ala Ka Vatswari Ku Kombisa Ku Nga Anakanyeli

Kambe ku vuriwa yini hi loko u vona leswaku swi le rivaleni leswaku vatswari va wena vo tisihalarisa hi ku mi alela ku tekana? Nhwanyana un’wana la vitaniwaka Faith u vula leswi mayelana ni mana wakwe: “Mama u feriwe hi vukati byo hlayanyana. U vula leswaku u nge pfuki u n’wi tivile hi ku helela munhu loyi u tekana na yena kukondza loko timhaka ti biha. U ni ntshembo wa leswaku a ndzi nge wu kumi ntsako evukatini.” Hakanyingi, vatswari lava vukati bya vona byi feke a va swi koti ku va ni langutelo lerinene hi vukati bya n’wana wa vona. Etimhakeni tin’wana, vatswari va ni minsusumeto leyi nga riki yinene leyi endlaka va nga swi rhandzi leswaku n’wana wa vona a nghenela vukati, yo tanihi hi ku lava ku lawula vutomi bya n’wana.

Loko vatswari va wena va nga swi lavi ku yingisa xivangelo xa wena lexi twalaka, xana i yini lexi u nga xi endlaka? Lava nga Timbhoni ta Yehovha, va nga ha kombela vakulu leswaku va va pfuna ku tlhantlha swiphiqo swa ndyangu. A va nge yi hi nghohe, va ta pfuna swirho swa ndyangu ku lulamisa swiphiqo hi moya lowunene, wo rhula, hi ndlela leyi vuyerisaka.—Yakobo 3:18.

Ku Lava Ku Rhula

Kavula, ku ni swilo swin’wana leswi nga ha karhataka vatswari va wena leswaku va nga swi rhandzi leswaku mi tekana, ku nga ha va ku ri swiphiqo swa timali kumbe vumunhu bya loyi a nga ta va munghana wa wena wa vukati. Naswona eka nguva leyi ya AIDS ni vuvabyi byin’wana lebyi tluletiwaka hi rimbewu, hi xivangelo lexi twalaka vatswari va nga ha anakanyela rihanyo ra wena loko loyi u nga ta tekana na yena a tikhome hi ndlela yo biha a nga si va Mukreste.b

Loko wa ha tshama ekaya ra vatswari va wena, wa boheka ku xixima vulawuri lebyi va nga na byona eka wena. (Vakolosa 3:20) Naswona hambi se u hambane na vona naswona se u kurile lerova u kota ku tiendlela swiboho, u nga hatliseli ku honisa marito ya vatswari va wena. Va yingise. (Swivuriso 23:22) Kambisisa hi vukheta vuyelo bya ku tekana ka n’wina.—Ringanisa Luka 14:28.

Endzhaku ka loko u endle tano, u nga ha tiendlela xiboho loko wa ha swi lava leswaku mi tekana. Hi ntolovelo, u ta byarha vutihlamuleri hinkwabyo bya xiboho xo tano. (Vagalatiya 6:5) Loko u ma anakanyisise hi vukheta mavonelo ya vatswari va wena, kumbexana va nga ha susumeteleka ku seketela xiboho xa wena, hambiloko va nga swi rhandzi. Kambe loko va hambeta va ku byela leswaku a va swi rhandzi, ringeta ku papalata ku hlundzuka. Tsundzuka: Vatswari va wena va ku rhandza naswona va lava leswaku u tsaka enkarhini lowu taka. Ringeta ku hanyisana na vona hi ku rhula. Loko vukati bya wena byi ri karhi byi humelela, kumbexana langutelo ra vona ri ta cinca.

Hi tlhelo lerin’wana, loko hakunene u ma tekela enhlokweni marito hinkwawo lama vatswari va wena va ma vulaka ivi u anakanyisisa ha wona hi vukheta, wena hi wexe ni munhu loyi hi mbilu ya wena hinkwayo u navelaka ku tekana na yena, u nga hlamali loko mi fikela makumu lama hlamarisaka ya leswaku vatswari va wena a va tiyisile.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 31]

Vatswari va wena va nga vona onge wa ha ri ntsongo ngopfu ku nghenela vukati