Misava Leyi Nga Riki Na Vugevenga Yi Kusuhi!
LOKO hi languta xiyimo xa misava namuntlha, swi le rivaleni leswaku swa tika swinene ku papalata ku endla swo biha. Kahle-kahle, hinkwerhu hi velekiwe hi nga hetisekangi, hi ni mboyamelo wa ku endla swo biha. (1 Tihosi 8:46; Yobo 14:4; Pisalema 51:5) Naswona ku sukela loko Sathana Diyavulosi a hlongoriwile etilweni, u tirha hi matimba leswaku a vanga hasahasa.—Nhlavutelo 12:7-12.
Vuyelo bya kona a byi chavisa swinene. Hi xikombiso, nkambisiso wa vana va 4000 le Scotland wu kombise leswaku, mbirhi-xa-nharhu xa lava nga exikarhi ka malembe ya 11 na 15 ana se va endle vugevenga. Nkambisiso lowu endliweke eBritain hinkwaro wu kombise leswaku kwalomu ka muntshwa un’wana ni un’wana wa vunharhu eka lava nga emalembeni ya kondlo-a-ndzi-dyi a nga chavi ku yiva nhundzu exitolo. Naswona lava tlulaka hafu va pfumerile leswaku loko vo cinceriwa mali yo tala, va nge yi tlherisi.
Buku ya Xintariyana leyi nge Lʹoccasione e lʹuomo ladro (Nkarhi Ni Khamba) yi boxa xivangelo lexi endlaka leswaku vanhu va va ni rintiho. Buku leyi yi vula leswaku makhamba ma ni “ndlela leyi nga nyawuriki ya ku tikhoma” ni leswaku ma “tsandzeka ku lwisana ni ku titsakisa.” Buku leyi yi engetela hi ku vula leswaku makhamba yo tala a ma na vutshila kambe ma “rindzela nkarhi lowunene leswaku ma wu tirhisa hi ndlela yo biha.”
Lexi tsakisaka, buku leyi yi tlhela yi vula lexi endlaka vanhu vo tala “va papalata ku tlula milawu.” Nakambe yi vula leswaku xivangelo a hi mhaka ya leswaku va “chava ku twisiwa ku vava kambe i mimpimanyeto leyinene ya mahanyelo leyi va nga na yona leyi va sivelaka ku endla tano.” Xana hi kwihi laha vanhu va nga dyondzaka mimpimanyeto leyinene ya mahanyelo?
Dyondzo Leyi Lavekaka
Phela, anakanya hi leswi dyondziwaka eka swihlovo swo hambana-hambana swa mbulavurisano. Hi xikombiso, rungula leri hi ntolovelo ri hundzisiwaka hi tibayiskopo ni thelevhixini i ra leswaku madzolonga, vuoswi ni mahanyelo yo biha swa amukeleka. Hikwalaho a swi hlamarisi leswi vanhu va nga tikhomiki kahle. Hi hala tlhelo, Bibele hi ndlela ya vutlharhi yi dyondzisa leswaku: “L’a hlwelaka ku kariha o tlula nhenha, ni l’a hlulaka mbilu ya yena o ta tlula l’a tekaka miti.”—Swivuriso 16:32.
Hi ku xiya vukanganyisi lebyi nga kona namuntlha, a swi fanelanga swi hlamarisa leswi vo tala “va tsandzekaka ku lwisana ni ku titsakisa.” Hakanyingi vanhu va byeriwa leswi: “Xava sweswi u ta hakela enkarhini lowu taka.” “Tianakanyele.” “U faneriwa hi leswinene.” “Khathalela leswi nga swa wena ntsena.” Ku titsakisa ku tekiwa tanihi nchumu lowu tolovelekeke naswona lowu faneleke. Kambe langutelo ro tano ra vutianakanyi ri lwisana ni dyondzo ya Bibele ya ku nga “veki tihlo etimhakeni ta n’wina ntsena, kambe ni le timhakeni ta van’wana.”—Vafilipiya 2:4.
Xana a wu pfumeli leswaku vanhu vo tala lava nga vakanganyisi i vanhu lava tirhisaka nkarhi lowu va pfulekeleke leswaku va endla leswi va swi rhandzaka? Lexi vavisaka, hi leswaku ku ni nhlayo leyi kulaka ya vanhu lava tirhisaka swiyimo hi ndlela yo biha leswaku ku vuyeriwa vona. A va vutisi loko xiendlo xo karhi hi ku ya hi mahanyelo xi ri xinene kumbe e-e. Nchumu wa nkoka eka vona hi leswaku, ‘Xana ndzi nga swi kota ku swi endla ivi ndzi baleka?’
I yini lexi lavekaka? Tanihi laha swi hlamuseriweke hakona laha henhla, ku laveka mimpimanyeto leyinene ya mahanyelo. Hi yona leyi nga sivelaka vanhu ku endla vugevenga, yi nga va sivelaka ku honisa ku kwetsima ka vutomi, yi nga va sivelaka ku honisa ku hlawuleka ka vukati, yi nga va sivelaka ku tlula mimpimanyeto ya mahanyelo lamanene ni ku va sivela ku kandziyela timfanelo ta van’wana. Lava nga yi dyondziki mimpimanyeto yo tano, va ‘heleriwa hi ntlhaveko hinkwawo wa ku tikhoma’ tanihi laha Bibele yi vulaka hakona. (Vaefesa 4:19) Mikhuva ya vugevenga ya vanhu vo tano lava nga chaviki Xikwembu hi swona leswi hi sivelaka ku tshama emisaveni leyi nga hava vugevenga.
Ndlela Leyi Misava Leyintshwa Yi Nga Ta Ta Ha Yona
Kavula, vanhu vo tala va ringeta ku tshembeka, ku khoma vanhu-kulobye hi xichavo ni ku anakanyela ni ku papalata vuhomboloki. Kambe ku nga va vuhunguki ku anakanya leswaku munhu un’wana ni un’wana la nga emisaveni u ta ma endla matshalatshala lawa. Vo tala a va nge swi endli, hambi ku ri vanhu vo tala lava hanyeke emasikwini ya Nowa wanuna wo lulama, a va nga swi lavi ku endla leswi lulameke. Emisaveni yo tano leyi a yi tele madzolonga, a ko va Nowa ni ndyangu wakwe ntsena lava papalateke swiendlo leswi nga kombisiki ku chava Xikwembu, xisweswo Xikwembu xi va amukerile. Hi ku herisa vanhu lava nga chaviki Xikwembu hi Ndhambhi emisaveni hinkwayo, Muvumbi wa hina u tise misava leyi a yi nga ri na vugevenga swa nkarhinyana.
I swa nkoka ku tsundzuka leswaku mhaka leyi nga eBibeleni ya Ndhambhi ni ku herisiwa ka vanhu lava nga chaviki Xikwembu a ko va mhaka leyi tsakisaka ntsena. Yesu Kreste u hlamuserile: “Hilaha swi humeleleke hakona emasikwini ya Nowa, swi ta va tano ni le masikwini ya N’wana wa munhu.” (Luka 17:26; 2 Petro 2:5; 3:5-7) Tanihi leswi Xikwembu xi heriseke misava leyi a yi ri ni madzolonga emahlweni ka Ndhambi, xi ta tlhela xi herisa misava leyi leyi teleke madzolonga.
Hi veke ntshembo wa hina eka vulawuri lebyinene, tanihi laha Yesu a hlamuseleke Yohane mudyondzisiwa wa yena la rhandzekaka: “Misava ya hundza ni ku navela ka yona, kambe loyi a endlaka ku rhandza ka Xikwembu u tshama hi masiku.” (1 Yohane 2:17) Ku herisiwa ka misava leyi ku ta pfula ndlela ya misava leyintshwa, leyi Bibele yi vulaka leswaku, “[Xikwembu] xi ta tshama [ni vanhu] naswona va ta va vanhu va xona. Kutani Xikwembu hi xiviri xi ta va na vona. Kutani xi ta sula mihloti hinkwayo emahlweni ya vona, rifu a ri nge he vi kona, hambi ku ri ku kolola, ni xirilo ni xitlhavi a swi nge he vi kona.”—Nhlavutelo 21:3, 4.
Loko yi hlamusela ndlela leyi misava leyintshwa yi nga ta ta ha yona, Bibele yi tlhela yi ku: “Kambe la’v̌o biha v̌a ta susiwa la misav̌eni, ni timbabv̌a ti ta ṭuv̌uriwa ka yona.” (Swivuriso 2:22) Leswi ku nga ta va ku sele lava lulameke ntsena, vuprofeta lebyi bya Bibele byi ta hetiseka: “V̌a musa v̌a ta fuma misav̌a, v̌a ta tiṭakela e ku ruleni lo’kukulu ka v̌ona.”—Pisalema 37:11.
Emisaveni leyintshwa ya Xikwembu, hambi ku ri swiharhi a swi nge vi ni tihanyi. Bibele ya vhumbha: “Hlolwa ri ta ṭhamisa ni šinyimpfana, yingwe yi ta etlela ni šimbutana. Role ni šinghalana, ni homu le’yi noneke, ŝi ta v̌a kuṅwe, ŝi byisiwa hi wanḍisanyana. . . . Ku nga ka ku nga endliwi ŝo biha, ni ku onhiwa e nṭhav̌eni hikwayo le’yi kwetsimaka ya mina; hikuv̌a ku tiv̌a Yehova ku ta eneta misav̌a, tani hi leŝi mati ma funengetaka v̌uento bya lwandle.”—Esaya 11:6-9; 65:17; 2 Petro 3:13.
Misava Leyintshwa Ya Xikwembu Yi Tshinele
Mahungu lamanene hi leswaku swiyimo swo tano leswinene ku nga ri khale swi ta va kona emisaveni hinkwayo. Ha yini hi tiyiseka swonghasi? Hikuva leswi Yesu a swi profeteke swi ta humelela ku nga ri khale emahlweni ko va misava leyi yi herisiwa. Hi xikombiso u vhumbhile a ku: “Tiko ri ta pfukela tiko rin’wana ni mfumo wu ta pfukela mfumo wun’wana, kutani ku ta va ni ku kayivela ka swakudya ni ku tsekatseka ka misava ku suka endhawini yin’wana ku ya eka yin’wanyana.” U engeterile: “Hikwalaho ka ku engeteleka ka ku kala nawu rirhandzu ra vo tala ri ta hola.”—Matewu 24:7, 12.
Nakambe muapostola wa Yesu u vhumbile: “Emasikwini yo hetelela ku ta fika minkarhi ya mangava leyi swi nonon’hwaka ku langutana na yona. Hikuva vanhu va ta va lava tirhandzaka, varhandzi va mali, lava titivaka, lava titlakusaka, vasandzi, lava nga yingisiki vatswari, lava nga nkhensiki, lava nga tshembekiki, lava nga riki na xinakulobye xa ntumbuluko, . . . lava nga tikhomiki, lava nga ni tihanyi, lava nga rhandziki vunene, . . . lava rhandzaka mintsako ku ri ni ku rhandza Xikwembu.” (2 Timotiya 3:1-5) Entiyisweni, hi hanya “emasikwini yo hetelela” ya misava leyi! Hikwalaho, ku nga ri khale yi ta siviwa hi misava ya Xikwembu leyintshwa ya ku lulama!
Dyondzo ya Bibele yi khorwise vanhu va timiliyoni leswaku misava leyi nga hava vugevenga yi ta va kona, naswona va xi amukela xirhambo xa ku dyondzisiwa tindlela ta Muvumbi wa hina Yehovha Xikwembu. (Esaya 2:3) Xana wa swi rhandza ku va un’wana wa vona? Xana u tiyimiserile ku endla matshalatshala leswaku u kuma vutomi emisaveni leyintshwa leyi nga hava vugevenga?
Yesu u kombise lexi nga xa nkoka ku tlula hinkwaswo. U hlamuserile: “Leswi swi vula vutomi lebyi nga heriki‚ ku nghenisa ka vona vutivi ha wena Xikwembu xi ri xin’we xa ntiyiso‚ ni loyi u n’wi rhumeke‚ Yesu Kreste.” Hikwalaho vuhlayiseki bya wena bya hilaha ku nga heriki byi titshege hi ku dyondza ka wena Rito ra Xikwembu ni ku endla leswi u swi dyondzaka.—Yohane 17:3.
[Xifaniso lexi nga eka tluka 8, 9]
Bibele yi vulavula hi misava leyintshwa leyi nga riki na vugevenga naswona yi hlamusela ndlela leyi swi kotekaka ha yona ku hanya eka yona