Timbhoni Ta Yehovha Ti Langutane Ni Nhlaselo Wa Manazi Hi Xivindzi

HI MUYIMERI WA XALAMUKA! EJARIMANI

TIMBHONI TA YEHOVHA ti tiveka ngopfu hikwalaho ka ku namarhela ka tona Rito ra Xikwembu, ku nga Bibele. Hakanyingi leswi swi lava xivindzi, naswona entiyisweni leswi swi khumba vutomi bya tona ni vuxaka bya tona ni vanhu van’wana.

Hi xikombiso, Timbhoni ti va xixima ngopfu vanhu va mixaka ni mindhavuko hinkwayo. Ti rhandza Xikwembu ni munhu-kulobye. (Matewu 22:35-40) Entiyisweni ti pfumelelana na muapostola Petro, loyi a nga te: “Hakunene ndza swi xiya leswaku Xikwembu a xi hlawuli, kambe eka tiko rin’wana ni rin’wana munhu loyi a xi chavaka a tlhela a endla ku lulama wa amukeleka eka xona.”—Mintirho 10:34, 35.

Nakambe Timbhoni ta Yehovha ta tiveka emisaveni hinkwayo hikwalaho ka ku hlayisa ka tona nawu, nhleleko ni vulawuri bya hulumendhe. A ti si tshama ti va xihlovo xo pfukela hulumendhe naswona a ti nge pfuki ti swi endlile. Leswi swi tano hambiloko ti xanisiwa ematikweni hikwalaho ka ku tekelela ka tona xikombiso xa vaapostola: “Hi fanele ku yingisa Xikwembu tanihi mufumi ku tlula vanhu.” (Mintirho 5:29; Matewu 24:9) Hi hala tlhelo, Timbhoni ta yi xixima mfanelo ya van’wana loko va gandzela hi ku ya hi leswi mapfalo ya vona ma va byelaka swona.

Vurhena bya Vukreste lebyi kombiseke hi Timbhoni ta Yehovha eJarimani ni le matikweni man’wana lawa a ma lawuriwa hi Adolf Hitler, byi ta tshama byi ri matimu. Xiendlakalo lexi nga rivalekiki le Berlin, eJarimani, lexi endlekeke hi 1933, i xikombiso xa vurhena bya tona, ku rhandza ka tona Xikwembu ni munhu-kulobye ni ku hlayisa ka tona nawu, nhleleko ni ntshunxeko wa vukhongeri.

Ku Nga Pfumelelani Na Hitler

Se ku hundze malembe yo tlula 50 laha ku fuma ka Hitler ku ringana 12 wa melembe ka tihanyi ni xihlawuhlawu ni ku dlaya ku fike emakumu. Hambiswiritano, mfumo wa Manazi wu siye timbanga leti ni sweswi ta ha karhataka vanhu.

Matimu ma vula leswaku ko va ni mintlawa yi nga ri yingani leyi hi xivindzi yi lwisaneke ni tihanyi ta Manazi. Wun’wana wa yona a ku ri Timbhoni ta Yehovha leti ku vuriweke leswaku i “ntlawa lowutsongo swinene lowu nga ni [mahanyelo] lama nga cinciki exikarhi ka vanhu va tiko ra vutherorisi.” Xiyimo xa vurhena bya tona xi tsariwe khwatsi hi van’wamatimu lava xiximekaka.

Hambiswiritano, vaxopaxopi va nga ri vangani, ku katsa ni khale ka vanghana va Timbhoni ta Yehovha, va vula leswaku Timbhoni ti lave ku pfumelelana ni mfumo wa Hitler emasikwini ya wona yo sungula. Va vula leswaku vayimeri va Watch Tower Society va be ehansi loko va ringete ku lava ku rhandziwa hi hulumendhe leyintshwa ni leswaku, hi nkarhi wun’wana va seketele mianakanyo ya xihlawuhlawu ya Manazi, leyi eku heteleleni yi vangeke ku dlayiwa hi vomu ka tsevu wa timiliyoni ta Vayuda.

Swihehlo leswi leswikulu i vunwa lebyi heleleke. Rungula leri landzelaka ri kambisisiwe hi vukheta malunghana ni swiendlakalo leswi vangaka ku kanakana, ri sekeriwe eka matsalwa lama nga kona ni vuxokoxoko bya matimu.

Ku Kambisisa Leswi Humeleleke

Timbhoni ta Yehovha a ti gingiriteka le Jarimani ku tlula malembe ya 100. Hi 1933, a ku ri ni Timbhoni ta kwalomu ka 25000 leti a ti gandzela Yehovha Xikwembu ni ku fambisa tibuku ta Bibele etikweni hinkwaro ra Jarimani.

Ku nga khathariseki mintshunxeko leyi a yi ri kona hi ku ya hi vumbiwa bya Jarimani bya nkarhi wolowo, nkarhi na nkarhi Timbhoni ta Yehovha a ti hlaseriwa hi swihehlo leswi a swi kunguhatiwa ngopfu-ngopfu hi vakaneti va vukhongeri. Eku sunguleni ka 1921, Timbhoni, leti hi nkarhi wolowo a ti vitaniwa Ernste Bibelforscher (Swichudeni swa Bibele leswi Hisekaka) a ti hehliwa hi ku tirhisana ni Vayuda ni mavandla ya tipolitiki ya vuxenga-tiko. Swichudeni swa Bibele a swi tekiwa tanihi vandla leri nga ni khombo ra Mabolshevik, “tinyoka-hansi ta Vayuda,” hambileswi ku nga riki na vumbhoni lebyi humesiweke. Karl Barth, mufundhisi wa Swiss, endzhakunyana u tsarile: “Xihehlo xa leswaku Timbhoni ta Yehovha ti tirhisane ni Makhomanisi ku nga va mhaka leyi vanhu va nga lo tisungulela yona kumbe hikwalaho ka ku pfumala ku twisisa ka vanhu emisaveni hinkwayo.”

Magazini wa vukhongeri eJarimani wu vule leswaku Timbhoni ni Vayuda a va tekiwa tanihi vaendli va swikungu swo biha va mavandla ya nhlunga-vuhosi. Loko wu angula malunghana ni mhaka leyi, nkandziyiso wa Xijarimani wa April 15, 1930 wa The Golden Age (lowu rhangeleke Xalamuka!) wu te: “A hi na xona xivangelo xa ku teka xihehlo lexi xa vunwa tanihi ndzhukano—tanihi leswi hi kholwaka leswaku Muyuda i munhu wa nkoka tanihi Mukreste la tolovelekeke; kambe hi kaneta mavunwa lama nga laha henhla ya phepha-hungu ra kereke, hikuva xikongomelo xa wona i ku yisa ntirho wa hina ehansi, leswaku swi ta tikomba onge a wu endliwi hikwalaho ka Evhangeli kambe hikwalaho ka Vayuda.”

Hikwalaho profesa wa matimu, John Weiss u tsarile: “Timbhoni a ti nga katseki eka xihlawuhlawu xa vutiko bya Jarimani naswona hi malembe-xidzana yo tala a ti kalanga ti dya mbitsi hikwalaho ka leswi Vayuda va tsandzekeke ku hundzuka. Timbhoni ti hambete ti namarhela xiyimo xa tona xo sungula, xa ku seketela dyondzo ya Vukreste ya ku khorwisa hinkwavo lava nga hundzukelaka eka Kreste.”

Ku Humelele Yini Loko Hitler A Sungule Ku Fuma?

Hi January 30, 1933, Adolf Hitler u hlawuriwe ku va chanselara lontshwa wa Jarimani. Eku sunguleni, hulumendhe ya Hitler a yi tikarhatela ku tumbeta madzolonga ni ku hisekela ka yona etlhelo. Hikwalaho, eku sunguleni ka 1933, Timbhoni swin’we ni timiliyoni tin’wana ta Majarimani, a ti teka Vandla ra National Socialist tanihi vandla leri fumaka leri nga enawini. Timbhoni a ti ri ni ntshembo wa leswaku hulumendhe ya National Socialist (Manazi) yi ta swi vona leswaku ntlawa lowu wa Vakreste lava rhandzaka ku rhula, lava hlayisaka nawu a va nge pfukeli Hulumendhe nikatsongo. Leswi a swi nga vuli swona leswaku ti ta honisa minsinya ya milawu ya Bibele. Leswi swi ve tano ni le ka matiko man’wana, Timbhoni a ti lava ku tivisa mfumo malunghana ni xiyimo xa tona xa vukhongeri xa vukala-tlhelo eka tipolitiki.

Hi ku hatlisa swi ve erivaleni leswaku Timbhoni ta Yehovha ti ta va exikarhi ka vahlaseriwa vo sungula lava nga ehansi ka nhlaselo wa tihanyi wa Manazi. Timbhoni ti tlhele ti hehliwa hi leswaku ti seketela xikungu xo biha xa Mabolshevik ni Vayuda. Kutani ku sungule nhlaselo.

Ha yini ntlawa lowutsongo wa vukhongeri wu tlhontlhe vukarhi bya hulumendhe leyintshwa? N’wamatimu, Brian Dunn u boxa swivangelo swinharhu leswikulu: (1) ntirho wa misava hinkwayo wa Timbhoni, (2) ku nga seketeli ka tona xihlawuhlawu (3) ni xiyimo xa tona xa vukala-tlhelo eka Hulumendhe. Hikwalaho ka ku twisisa ka tona Matsalwa, Timbhoni ta Majarimani ti arile ku losa Hitler, ku seketela Vandla ra National Socialist kumbe ku joyinisiwa vusocha loku endlekeke endzhakunyana. —Eksoda 20:4, 5; Esaya 2:4; Yohane 17:16.

Hikwalaho, Timbhoni ti tiyisele ku chavisiwa, minkonaniso, ku ngundzuvanyeriwa tiyindlu ni ku xanisiwa kun’wana hi maphorisa ni SA (Sturmabteilung ya Hitler, mavuthu ya tihanyi kumbe lavo ambala tihembhe ta muvala wa Buraweni). Hi April 24, 1933, vatirhela-mfumo va teke hofisi ya Watch Tower va tlhela va yi pfala le Magdeburg, eJarimani. Endzhaku ka loko ma ngundzuvanye hi ku helela ivi ma nga byi kumi vumbhoni naswona hikwalaho ka ntshikilelo lowu ma vangeriweke wona hi Ndzawulo ya Hulumendhe ya United States, maphorisa ma tlherise nhundzu leyi tekiweke. Hambiswiritano hi May 1933, Timbhoni a ti yirisiwile eswifundzheni swo hlayanyana swa tiko ra Jarimani.

Timbhoni Ti Teka Goza Hi Vurhena

Enkarhini lowu wo sungula, hi vutlharhi Hitler, u ti endlele ndhuma evanhwini tanihi mulweri wa Vukreste. U vule erivaleni malunghana ni ku tiyimisela ka yena ku hlayisa ntshunxeko wa vukhongeri, u tshembise leswaku mintlawa ya vukhongeri bya Vukreste u ta yi khoma “hi ndlela ya vululami.” Leswaku a kurisa ndhuma yakwe, chanselara leyi leyintshwa a yi endzela tikereke. Hi wona nkarhi lowu vanhu lava a va tshama ematikweni lama a ma ta va enyimpini ni tiko ra Jarimani a va kombisa ku navela ku humelela ka Hitler.

Hikwalaho ka ku vilerisiwa hi hasahasa leyi a yi andza etikweni ra Jarimani, Joseph F. Rutherford, loyi a ri muungameri wa Sosayiti ya Watch Tower hi nkarhi wolowo swin’we ni mufambisi wa rhavi ra Jarimani, Paul Balzereit, va kunguhate ku teka goza ro tivisa Chanselara Hitler, vatirhela-mfumo ni vaaka-tiko leswaku Timbhoni ta Yehovha a ti na khombo eka vanhu va Jarimani swin’we ni le ka Hulumendhe. Swi le rivaleni leswaku Rutherford a anakanya leswaku Hitler a nga tivi nchumu malunghana ni ku hlaseriwa ka Timbhoni ta Yehovha kumbe leswaku swirho swin’wana swa vukhongeri a swi n’wi byelanga ntiyiso malunghana ni Timbhoni.

Hikwalaho, hofisi ya Magdeburg yi hlele leswaku ku va ni ntsombano lowu nga ta endla leswaku vaaka-tiko va Jarimani va kuma nkarhi wo endla xikombelo. Hambileswi va tivisiweke ku sele nkarhinyana wutsongo, Timbhoni ta Yehovha ta tiko hinkwaro ra Jarimani ti rhambiwile leswaku ti hlangana eWilmersdorfer Tennishallen le Berlin hi June 25, 1933. A ku languteriwe vatsombani va kwalomu ka 5000. Ku nga khathariseki xiyimo xo biha lexi a xi ri kona, vanhu vo tlula 7000 hi xivindzi va swi kotile ku va kona. Vatsombani va endle xiboho lexi nge “Ku Phofula Mintiyiso.” Tsalwa leri ra xiboho a ri lwisana ni swipimelo leswi a swi yirisa ntirho wa Timbhoni. Ri xi veke erivaleni xiyimo xa tona naswona ri landzule swihehlo swa vukanganyisi leswi a swi fambisana ni timhaka ta tipolitiki. Ri te:

“Hi xihoxo hi hehliwile emahlweni ka valawuri va hulumendhe leyi . . . Hi ku titsongahata hi kombela vafumi ni vanhu va tiko leswaku va anakanyisisa hi marito ya ntiyiso lama tsariweke laha, hi ndlela leyi faneleke leyi nga yiki hi nghohe.”

“A hi holovi ni vanhu kumbe vafundhisi va vukhongeri, kambe swa hi fanela ku mi tsundzuxa leswaku hakanyingi lava tivulaka leswaku va yimelela Xikwembu na Yesu Kreste, hi vona lava entiyisweni va hi xanisaka ni ku hi hembela eka tihulumendhe.”

Ntsombano Wo Khutaza Vurhena Kumbe Ku Landzula Ripfumelo?

Sweswinyana van’wana va vula leswaku ntsombano wa 1933 eBerlin swin’we ni tsalwa ra “Ku Phofula Mintiyiso” a ku ri matshalatshala ya Timbhoni leti xiximekaka leswaku ti kombisa nseketelo wa tona eka hulumendhe ya Manazi swin’we ni rivengo ra yona eka Vayuda. Kambe leswi va swi vulaka a hi ntiyiso. Swi sekeriwe eka rungula ni tinhlamuselo leti hoxeke malunghana ni mintiyiso.

Hi xikombiso, vaxopaxopi va vula leswaku Timbhoni ti khavise Wilmersdorfer Tennishallen hi mijeko ya swastika. Swifaniso swa ntsombano wa 1933 swi kombisa kahle leswaku a va nga hayekanga ti-swastika eholweni. Timbhoni leti swi voneke hi mahlo ti vula leswaku a ku nga ri na mijeko endzeni ka muako.

Hambiswiritano, swi nga ha endleka leswaku a ku ri na mijeko ehandle ka muako. Vuthu ra Manazi ri tirhise holo hi June 21, ku nga Ravunharhu la rhangeleke masiku ya ntsombano. Nakambe hi siku leri rhangeleke ntsombano, mintshungu ya vantshwa yi hlengeletanile ku katsa ni mintshungu ya ma-SS (Schutzstaffel, varindzi va Hitler vo sungula lava a va ambala tihembe ta Ntima), SA ni mintlawa yin’wana a va tlangela vugima-dyambu bya ximumu lebyi a byi ri ekusuhi. Hikwalaho loko Timbhoni ti fika entsombanweni hi Sonto ti nga ha va ti kume leswaku muako wu khavisiwe hi mijeko ya swastika.

A hi nge holo a yi khavisiwe hi mijeko ya swastika ehandle, etiphasejini kumbe hambi ku ri endzeni ka yona, Timbhoni a ti nga ta yi susa nikatsongo. Hambi ku ri namuntlha, loko Timbhoni ta Yehovha ti hirha muako wa tiko leswaku ti khoma minhlangano ni mintsombano, a ti yi susi mimfungho ya tiko. Kambe a ku na vumbhoni bya leswaku Timbhoni hi toxe ti hayeke mijeko yo karhi kumbe ku yi losa.

Vaxopaxopi va ya emahlweni va vula leswaku Timbhoni ti pfule ntsombano hi risimu ra tiko ra Jarimani. Kahle-kahle ntsombano wu sunguriwe hi Risimu 64 leri nge “Ntshembo Lowu Vangamaka Wa Siyoni,” leri nga ebukwini ya tinsimu ya Timbhoni. Marito ya risimu leri ma yimbeleriwile eka vuyimbeleri lebyi qambiweke hi Joseph Haydn hi 1797. Risimu 64 a ri ri ebukwini ya tinsimu ya Swichudeni swa Bibele ku sukela kwalomu ka 1905. Hi 1922 hulumendhe ya Jarimani yi teke vuyimbeleri bya Haydn lebyi nga ni marito ya Hoffmann von Fallersleben tanihi risimu ra yona ra tiko. Hambiswiritano, Swichudeni swa Bibele eJarimani swi hambete swi yimbelela Risimu ra swona ra vu-64 tanihi laha Swichudeni swin’wana swa Bibele a swi endla hakona ematikweni man’wana.

Ku yimbeleriwa ka risimu ra Siyoni a hi ntiyiso leswaku swi nga tekiwa tanihi matshalatshala yo ringeta ku tsakisa Manazi. Ehansi ka ntshikilelo wa Manazi lama lwisanaka ni Vayuda, tikereke tin’wana ti suse marito ya Xiheveru yo tanihi “Yuda,” “Yehovha,” na “Siyoni” etibukwini ta tona ta tinsimu ni ta mihivahivani ya vukhongeri. Timbhoni ta Yehovha a ti ma susanga. Hikwalaho vahleri va ntsombano a va nga tiyimiselanga ku tsakisa hulumendhe hi ku yimbelela risimu leri dzunisaka Siyoni. Swi nga ha endleka leswaku vatsombani van’wana a va swi tsakelanga ku yimbelela risimu leri nge “Ntshembo Lowu Vangamaka Wa Siyoni,” tanihi leswi miloti ya vuyimbeleri lebyi qambiweke hi Haydn a yi fana ni liyani ya risimu ra tiko.

Marito Lama Vuriweke Hi Xikongomelo

Leswi hulumendhe a yi langutane ni ku cinca ka mafumelo naswona etikweni a ku ri na hasahasa, Timbhoni a ti lava leswaku xiyimo xa tona xi va erivaleni eka mani na mani. Hi ku tirhisa tsalwa ra “Ku Phofula,” Timbhoni ti landzule hi ku helela swihehlo swa leswaku Vayuda va hoxa xandla etimhakeni ta timali kumbe ku tirhisana na vona eka makungu ya tipolitiki. Tsalwa leri ri te:

“Valala va hina va hi hehla hi swihehlo swa mavunwa swa leswaku hi kume nseketelo wa timali eka Vayuda malunghana ni ntirho wa hina. Lowu a hi ntiyiso nikatsongo. Ku fikela sweswi ku hava ni sente leyi nyikeriweke hi Vayuda leswaku va seketela ntirho wa hina.”

Leswi se a ri hlamuserile swo karhi malunghana ni mali, tsalwa ra “Ku Phofula” ri ye emahlweni ri sola mikhuva leyi nga riki yinene ya mabindzu lamakulu. Ri te: “I van’wamabindzu va Vayuda va mfumo wa Manghezi ni Maamerika lowu simekeke ni ku yisa emahlweni Mabindzu Lamakulu tanihi tindlela ta ku kanganyisa ni ku tshikilela vanhu va matiko yo tala.”

Swi le rivaleni leswaku marito lawa a ma nga kombeteli eka vanhu lava nga Vayuda hi ku angarhela, hikwalaho i mhaka leyi vavisaka loko ku ri ni van’wana lava ma twisiseke hi ndlela leyi hoxeke ivi hi ndlela yo karhi va titwe va dyoheriwile. Van’wana va vula leswaku Timbhoni ta Yehovha a ti katseka eku kombiseni ka rivengo eka Vayuda leri hakanyingi a ri hlohloteriwa hi tikereke ta Jarimani enkarhini wolowo. Lawa i mavunwa ya rihlaza. Hi ku tirhisa tibuku ta tona ni mahanyelo ya tona enkarhini wa Manazi, Timbhoni a ti ma nyenya malangutelo lama lwisanaka ni Vayuda naswona ti sole Manazi hikwalaho ka leswi a ma xanisa Vayuda. Entiyisweni, musa wa tona eka Vayuda lava xanisiweke swin’we na tona etikampeni ta nxaniso wu nyikela vumbhoni lebyi nga kanetekiki bya swihehlo leswi swa mavunwa.

Tsalwa ra “Ku Phofula” ri hlamusele ntirho wa Timbhoni tanihi wa vukhongeri, ri te: “Nhlengeletano ya hina a hi ya tipolitiki nikatsongo. Hi lava ntsena ku dyondzisa vanhu Rito ra Yehovha Xikwembu.”

Tsalwa ra “Ku Phofula” ri tlhele ri tsundzuxa hulumendhe malunghana ni switshembiso swa yona. Timbhoni ti namarhela mimpimanyeto yo karhi leyi tlakukeke naswona leswi swi tlhele swi vuriwa erivaleni hi hulumendhe ya Jarimani. Yin’wana ya kona a ku ri mimpimanyeto ya ndyangu swin’we ni ntshunxeko wa vukhongeri.

Malunghana ni mhaka leyi, tsalwa ra “Ku Phofula” ri te: “Ku kambisisa tibuku ni matsalwa man’wana ya hina swi ta yi veka erivaleni mhaka ya leswaku mimpimanyeto leyi tlakukeke leyi namarheriwaka ni ku dyondzisiwa hi hulumendhe ya tiko leyi nga kona, yi andlariwe kahle ni ku tiyisekisiwa ni ku phindha-phindhiwa etibukwini ta hina naswona ti kombisa leswaku Yehovha Xikwembu u ta tiyisekisa leswaku hi nkarhi lowu faneleke mimpimanyeto leyi leyi tlakukeke yi fikeleriwa hi vanhu lava rhandzaka vululami.”

Hikwalaho, Timbhoni a ti ri seketelanga nikatsongo Vandla ra Manazi. Tlhandla-kambirhi, hi ku tirhisa ntshunxeko wa vukhongeri, a ti kalanga ti kunguhata ku tshika ntirho wa tona wa le rivaleni wo chumayela.— Matewu 24:14; 28:19, 20.

Hi ku ya hi mhaka leyi nga eka 1974 Yearbook of Jehovah’s Witnesses, Timbhoni tin’wana ta Majarimani ti xumbadziwe hi leswi tsalwa ra, “Ku Phofula” a ri nga tlhantlhi timhaka hi ku helela. Xana mufambisi wa hofisi ya rhavi, Paul Balzereit, u vevukise rungula ra tsalwa leri? A swi tano, hikuva loko ku yelanisiwa matsalwa ya Xijarimani ni Xinghezi ma kombisa leswaku rungula a nga ri vevukisanga. Hi ku tirhisa xisekelo xa vumbhoni lebyi nga kona, mhaka leyi mbamberiwaka a yi sekeriwe eka mianakanyo leyi nga riki na xisekelo ya vanhu van’wana lava nga katsekangiki hi ku kongoma eku hleleni ka tsalwa ra “Ku Phofula.” Nakambe ti nga ha va ti kanakanisiwe ngopfu hikwalaho ka leswi Balzereit a landzuleke ripfumelo rakwe endzhaku ka malembe mambirhi ntsena.

Sweswi swa tiveka leswaku ku yirisiwa ka Timbhoni ta Yehovha eJarimani ku tivisiwe hi Muqgivela, June 24, 1933, a ka ha sele siku rin’we ntsena leswaku ku va ni ntsombano eBerlin. Vahleri va ntsombano ni maphorisa va tive ku yirisiwa loku endzhaku ka masiku ma nga ri mangani. Hikwalaho ka nkitsikitsi ni rivengo leri nga erivaleni ra vatirhela-mfumo va Manazi, swa tikomba leswaku ntsombano wu ve kona. A hi ku hundzeleta ku vula leswaku 7000 wa Timbhoni ti nghenise ntshunxeko wa tona ekhombyeni hi ku va kona enhlengeletanweni.

Endzhaku ka ntsombano, Timbhoni ti hangalase kwalomu ka 2,1 wa timiliyoni ta tikopi ta tsalwa ra “Ku Phofula.” Hi ku hatlisa Timbhoni tin’wana ti khomiwile ivi ti yisiwa etinkampeni leti eka tona vanhu va tirhisiwaka tanihi mahlonga. Xisweswo, hulumendhe ya Manazi yi paluxe xiyimo xa yona xa ntshikilelo ni madzolonga, naswona hi ku hatlisa yi sungule nhlaselo wa yona lowukulu eka ntlawa lowu lowutsongo wa Vakreste.

Profesa Christine King, u tsarile: “Ntshikilelo wa vuharhi a wu nga ta ti hlula Timbhoni, Manazi a ma fanele ma swi tiva.” Swi ve hilaha tsalwa ra “Ku Phofula” ri swi vuleke hakona: “Vulawuri bya Yehovha Xikwembu byi tlakukile naswona a ku na vulawuri lebyi nga lwisanaka na yena ivi byi humelela.”a

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Swifaniso leswi nga eka tluka 13]

Swifaniso swa xiviri swa ntsombano lowu khomiweke hi Timbhoni ta Yehovha hi 1933 eTennishallen