Nsele Xana Xikwembu Xi Ta Endla Yini Hi Wona?

XANA maxangu ma nga siveriwa njhani? Hi wihi ntlhantlho? Loko hi dyondza matimu, swi va erivaleni leswaku tindlela ta munhu ta ku ma herisa ti hlulekile. Entiyisweni, ku ni vuhomboloki kumbe vukanganyisi lebyi nga erivaleni malunghana ni ndlela leyi varhangeri va vanhu va tekaka mhaka leyi ha yona.

Hi xikombiso, anakanya hi lembe ra 1995. Ku endliwe xinkhubyana xa ku tlangela lembe ra vu-50 ra ku hela ka Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava, ku dlayiwa ka Vayuda va le Yuropa hi Manazi ni ku buluka ka bomo ya athomo. Hi lembe rero, swinkhubyana swa ku tsundzuka swiendlakalo leswi swi ngheneriwe hi varhangeri va misava ematikweni yo tala ya misava. Ha yini? Leswaku va ta byala moya wo nyenya madzolonga leswaku ma nga ha engetiwi nikatsongo. Hambiswiritano, vativi van’wana va xiye mahanyelo lama nga riki manene kumbe vukanganyisi eka swinkhubyana swo tano.

Vukanganyisi

Eka swinkhubyana leswi leswi dumeke, vayimeri hinkwavo va vukhongeri ni va tihulumendhe va lave ku tekiwa tanihi valamuleri leswaku va balekela ku tekiwa tanihi vaendli va vubihi. Hambiswiritano matiko lama solaka ku endliwa ka madzolonga ma endle vuhlayiselo bya matlhari, ma hlengelete mali yo tala leswaku ma ta fikelela pakani yoleyo. Hi nkarhi lowu fanaka, a ma swi herisanga swiphiqo leswikulu swo tanihi vusweti, ku hohloka ka mahanyelo, nthyakiso, hakanyingi ma vula leswaku a ma na mali yo ringana.

Vukhongeri bya misava byi lava ku tiendlela matimu lama nga ta tumbeta ku miyela ka byona nkarhi wo leha malunghana ni tihanyi leti vangiweke hi mimfumo ya lunya ni ku pfala-pfala manyala ya byona hikwalaho ka leswi byi tirhisaneke na yona. Vukhongeri lebyi a byi kalanga byi tikarhata leswaku byi sivela vanhu va vukhongeri lebyi fanaka leswaku va nga dlayani. Hi xikombiso, eNyimpini ya Vumbirhi ya Misava, Makhatoliki ma dlaye Makhatoliki ni Maprotestente ma dlaye Maprotestente hikwalaho ka leswi a va ri va matiko man’wana ni leswi a va yima ni valala va vona. Hinkwavo a va tivitana Vakreste kambe va endle leswi a swi lwisana hi ku helela ni tidyondzo ta Yesu. (Matewu 26:52; Yohane 13:34, 35; 1 Yohane 3:10-12; 4:20, 21) Ni vukhongeri byin’wana byi endle leswi fanaka. Namuntlha etindhawini to hambana-hambana ta misava, swirho swa vukhongeri lebyi swi ya emahlweni ni ku endla madzolonga.

Enkarhini wa Yesu, varhangeri va vukhongeri a va ri vakanganyisi. Yesu u va sorile a ku: “Khombo eka n’wina, vatsari ni Vafarisi, vakanganyisi, hikuva mi aka masirha ya vaprofeta ni ku khavisa masirha-bako ya xitsundzuxo ya lavo lulama, ivi mi ku, ‘Loko a hi ri emasikwini ya vatata wa hina, a hi nga ta hlanganyela na vona engatini ya vaprofeta.’ Hikokwalaho mi nyikela vumbhoni lebyi lwisanaka na n’wina leswaku mi vana va lava dlayeke vaprofeta hi vomu.” (Matewu 23:29-31) Varhangeri volavo va vukhongeri a va vula leswaku va chava Xikwembu kambe a va ri vakanganyisi lava xaniseke Yesu ni vadyondzisiwa vakwe.

Tidyondzo Leti Dyondzisiwaka Hi Bibele

Tidyondzo tin’wana ti nga ha kumiwa ematin’wini ya misava, kambe Bibele i xihlovo xa tidyondzo ta nkoka swinene. A yi byarhisi munhu ku twisisa matimu hi ku ya hi vonele ra yena kumbe hi ku ehleketelela. Bibele yi hlamusela matimu ni vumundzuku hi ku ya hi langutelo ra Xikwembu.—Esaya 55:8, 9.

Matsalwa ma vulavula hi swiendlakalo leswinene ni leswo biha ku katsa ni vanhu lavanene ni lavo biha. Hakanyingi dyondzo leyinene, leyi fambisanaka ni ku rhandza ka Xikwembu, ya kumeka eka swiendlakalo leswi. Endzhaku ka loko a boxe swiendlakalo swo hlayanyana swa matimu ya Vaisrayele va khale, muapostola Pawulo u te: “Kutani swilo leswi swi va humelerile tanihi swikombiso, naswona swi tsaleriwe leswaku swi va xilemukiso eka hina.” (1 Vakorinto 10:11) Yesu hi byakwe u vulavule hi dyondzo leyi kumekaka ematin’wini loko a byela vadyondzisiwa a ku: “Tsundzukani nsati wa Lota.”—Luka 17:32.

Leswi Xikwembu Xi Swi Tsundzukaka Ni Leswi Xi Swi Rivalaka

EBibeleni hi dyondza leswaku Xikwembu xi tsundzuka vanhu kumbe xi va rivala hikwalaho ka swiendlo swa vona. Lava dyohaka kambe va kombisa ku hundzuka ka xiviri Xikwembu xa va rivalela “ku nga ri hi mpimo.” (Esaya 55:7) Loko lowo biha a tshika tindlela takwe ivi “a hunḍuka e ŝidyohweni ŝa yena, kutani a endla e ku lerisa ni ku lulama, . . . a ku nga ha ṭunḍukiwi šidyoho ša yena, ni šiṅwe.”—Ezekiyele 33:14-16.

Pawulo u tsale leswaku “Xikwembu a xi pfumali ku lulama lerova xi nga rivala ntirho wa n’wina ni rirhandzu leri mi ri kombiseke hikwalaho ka vito ra xona.” (Vaheveru 6:10) Xisweswo Yehovha u ta hakela lava a tsakaka hi vona loko a va tsundzuka. Yobo la tshembekaka u khongerile a ku: “Yo! Loko ngi u nḍi fihlile šiv̌andleni ša v̌afi [sirha leri tolovelekeke ra vanhu hinkwavo], . . . u nḍi v̌ekela siku leri u nga ta nḍi anakanya ha rona.”—Yobo 14:13.

Ku hambana ni sweswo, Xikwembu xi ta xupula vadyohi lava nga hundzukiki hi ku pfumelelana ni marito lawa xi ma byeleke Muxe: “Nḍi . . . ta ṅwi susa e bukwini ya mina.” (Eksoda 32:33) Ina, Xikwembu xi ta va rivala lavo biha hilaha ku nga heriki.

Muavanyisi Lonkulu

Xikwembu i Muavanyisi lonkulu etimhakeni ta matimu. (Genesa 18:25; Esaya 14:24, 27; 46:9-11; 55:11) Hi ku ya hi ku avanyisa ka xona loku tlakukeke a xi nge ti rivali tihanyi to tala leti endliweke eku hlaseriweni ka vanhu. Hi siku ra vukarhi bya xona bya ku lulama, xi ta avanyisa vanhu ni mavandla hinkwawo lama nga ni nandzu.—Nhlavutelo, tindzima 18, 19.

Rin’wana ra wona ku ta va mafambiselo hinkwawo ya vukhongeri bya mavunwa, lebyi eMatsalweni byi nyikiweke vito ro fanekisela ra “Babilona Lonkulu.” Malunghana na byona ku tsariwe leswi: “Swidyoho swa yena swi tlhandlekelane ku ya fika ehenhla etilweni, naswona Xikwembu xi tsundzuke swiendlo swa yena swa ku kala vululami.”—Nhlavutelo 18:2, 5.

Vukhongeri lebyi a byi fanele byi dyondzisa valandzeri va byona ku endla leswo lulama kambe byi tsandzekile. Hikwalaho malunghana ni vukhongeri hinkwabyo bya misava, Rito ra Xikwembu ri ri: “Eka [by]ona ku kumiwe ngati ya vaprofeta ni ya vakwetsimi ni ya hinkwavo lava dlayiweke emisaveni.” (Nhlavutelo 18:24) Hikwalaho ka leswi byi tsandzekaka ku letela swirho swa byona leswaku swi rhandza munhu-kulobye ni mupfumeri-kulobye, vukhongeri lebyi byi voniwa nandzu wa ku halata ngati.

Misava Leyintshwa Yi Tshinele!

Siku ra ku herisiwa ka vubihi ri tshinele. (Sofoniya 2:1-3; Matewu 24:3, 7-14) Endzhaku ka siku rolero, ku ta landzela nkarhi lowu ‘ku kolola, xirilo ni xitlhavi swi nga taka swi nga ha vi kona’ eka vaaki lava tsakeke va misava leyintshwa. (Nhlavutelo 21:3-5) Maxangu ni ku dlayeteriwa ka vanhu a swi nge he endleki nakambe hikuva vulawuri bya misava leyi byi ta tekeriwa vanhu ivi byi yisiwa eka Mfumo wa Xikwembu wa le tilweni lowu nga emavokweni ya “Hosi ya ku rula,” Yesu Kreste.—Esaya 9:6, 7; Daniyele 2:44; Matewu 6:9, 10.

Enkarhini wolowo, vuprofeta lebyi nga eka Pisalema 46:9 byi ta hetiseka hi ku helela: “[Xikwembu xi] herise tinyimpi ku yisa e makuṅweni ya misav̌a.” Ku rhula koloko ku ta va kona hi masiku, hi laha Esaya 2:4 yi vhumbhaka ha kona, “tiko ri nga ka ri nga ha lwi ni riṅwana, kutani a ku nga ha dyonḍisiwi ku lwa.” Hikwalaho Pisalema 37:11 ya vhumba: “V̌a musa v̌a ta fuma misav̌a, v̌a ta tiṭakela e ku ruleni lo’kukulu ka v̌ona.” Ina, kutani ku ta vuriwa leswaku “misav̌a hikwayo yi wisile, yi rula, v̌a endla huwa ya ku ṭaka.”—Esaya 14:7.

Hinkwaswo leswi swi kombisa leswaku misava leyintshwa ya ku lulama yi tshinele. Kutani emisaveni yoleyo leyintshwa, ehansi ka Mfumo wa Xikwembu wa le tilweni, ku ta endleka xiendlakalo xin’wana lexi hlamarisaka—ku pfuxiwa ka vafi! Rito ra Xikwembu ri ri: “Ku ta va ni ku pfuxiwa ka lava lulameke ni ka lava nga lulamangiki.”—Mintirho 24:15.

Loko a ha ri emisaveni, Yesu u kombise leswi hi ku pfuxa vanhu eku feni. Hi xikombiso, loko a pfuxe xinhwanyetana xin’wana, rungula leri ri ri: “Hi ku hatlisa nhwanyana a pfuka kutani a sungula ku famba . . . Xikan’we-kan’we [lava swi voneke] a va nga ha tikoti hi ku tsaka lokukulu.” (Marka 5:42) Eku pfuxiweni ka vafi lava dlayiweke hikwalaho ka madzolonga swin’we ni van’wana lava feke khale va ta pfuxiwa eku feni naswona va ta nyikiwa lunghelo ra ku hanya hilaha ku nga heriki emisaveni ya paradeyisi. (Luka 23:43) Hi ku famba ka nkarhi “timhaka ta khale a ti nga ha ṭunḍukiwi, ti nga ka ti nga ha tlheleri meehleketweni.”—Esaya 65:17.

U ta va u teka goza ra vutlharhi loko u tilavela vutivi lebyi kongomeke bya Rito ra Xikwembu, ku nga Bibele, niloko u endla ku rhandza ka xona. Hi nsovo Xikwembu xi ta ku tsundzuka loko eku heteleleni xi herisa maxangu ni loko xi kondletela vutomi bya lava hlaseriweke. Yesu u te: “Leswi swi vula vutomi lebyi nga heriki, ku nghenisa ka vona vutivi ha wena, Xikwembu xi ri xin’we xa ntiyiso, ni loyi u n’wi rhumeke, Yesu Kreste.”—Yohane 17:3.

[Swifaniso leswi nga eka tluka 9]

Xikwembu xi ta hundzula misava leyi yi va paradeyisi ya ku rhula

[Swifaniso leswi nga eka tluka 10]

Xikwembu xi ta herisa leswi vangiweke hi maxangu ya nkarhi lowu hundzeke hi ku pfuxa vafi