Vantshwa Va Vutisa . . .

Ndzi Nga Hanya Njhani Ndzi Nga Ri Na Vatswari?

“Loko ndzi ri ni malembe manharhu hi vukhale ni makwerhu wa xisati a ri ni mune wa malembe, vatswari va mina va dlaye vukati. Ehubyeni va lwetane hi ku hi wundla kutani hi hetelela hi tekiwe hi manana. Hambiswiritano, loko ndzi ri ni malembe ya nkombo, mina ni makwerhu hi endle xiboho xo ya tshama na tatana.”—Horacio.

ENDZHAKU ka malembe yo karhi, tata wa Horacio ni xigangu xakwe va balekile—va siya Horacio ni makwavo. Horacio u ri: “Hi swona leswi endleke leswaku loko ndzi ri ni malembe ya 18, ndzi va nhloko ya ndyangu lowu swirho swa wona a ku ri makwerhu la nga ni malembe ya 19 hi vukhale, makwerhu wa xisati hi tatana la nga ni malembe ya 12 hi vukhale—loyi a endleke xiboho xo tshama na hina—ku katsa na mina.”

Hilaha xihloko lexi hundzeke xi kombiseke hakona, vantshwa va timiliyoni emisaveni hinkwayo va tikuma va nga ri na vatswari.a Ku fana na Horacio, vantshwa van’wana va lahliwile. Kambe, van’wana va feriwe hi vatswari kumbe va hambanisiwe na vona hi tinyimpi kumbe hi timhangu ta ntumbuluko. Ku nga khathariseki xiyimo xa kona, ku pfumala vatswari ku nga nonon’hwa ku tlhela ku vava. Naswona ku nga ku siya ni vutihlamuleri lebyikulu.

‘I Mani La Nga Ta Ndzi Khathalela?’

Ku humelela ka wena eku langutaneni ni xiyimo lexi swi titshege swinene hi malembe ya wena ya vukhale ni swiyimo. Handle ko kanakana, xiyimo xi tika ngopfu loko wa ha ri evutsongwaneni bya wena kumbe emalembeni ya wena yo sungula ya kondlo-a-ndzi-dyi. Hambi ku ri hi nkarhi wolowo, swi nga ha endleka leswaku a wu siyiwanga u ri wexe hi ku helela. Kumbexana malume, hahani kumbe makwenu lonkulu wa xinuna kumbe wa xisati a nga rhandza ku tshama na wena.

Eka Timbhoni ta Yehovha, ku khathalela lava feriweke hi vatswari ni lava nga tinoni ku tekiwa ku ri xiphemu xa vugandzeri bya tona. (Yakobo 1:27; 2:15-17) Kutani minkarhi yo tala, vanhu vo karhi evandlheni va ta pfuna. Hi xikombiso, Horacio ni makwavo, va dyondze Bibele ni Timbhoni ta Yehovha naswona a va ya eminhlanganweni ya tona. Kwalaho va hlangane ni ndyangu wa Vakreste lowu sunguleke ku va pfuna. Horacio u ri: “Ndzi nkhensa Yehovha swonghasi siku ni siku hi nkongomiso wakwe ni nkhathalelo wakwe wa rirhandzu! Hi ve ni nkateko wa ku pfuniwa hi ndyangu lowu kuleke swinene hi tlhelo ra moya, evandlheni leri a ri ri ni vantshwa lava va nga tintangha ta hina. Wu hi teke tanihi vana va wona hi ndlela ya xiviri, xisweswo hi titwe hi ri xiphemu xa ndyangu lowu hi nga tshembelaka eka wona, ku tlula rini na rini.”

Hambiswiritano, a hi vantshwa hinkwavo lava katekeke hi ndlela leyi. Xiviko xa Vandla ro Hlayisa Vana ra Nhlangano wa Matiko xi ri: “Nkarhi wun’wana vana lava pfumalaka muhlayisi va yisiwa emindyangwini leyi yi va xanisaka, yi va sindzisa ku tirha va nga hakeriwi kumbe va nga kumi nkarhi wa ku tihluvukisa, yi va tirhisa ku va tinghwavava kumbe yi va endla mahlonga.” Hikwalaho, loko u ri na loyi a ku khathalelaka kahle, tsaka.

Ku vula ntiyiso, ku pfumala vatswari i ku lahlekeriwa lokukulu. Hi ntolovelo u nga ha venga ku va va nga ri kona leswaku va ku khathalela. Swi nga ha engetela mintlhaveko ya wena ya ku hlundzuka loko xaka kumbe makwenu lonkulu a ku byela leswi u faneleke u swi endla. Kambe u nga humeseli vukarhi bya wena eka lava va ringetaka ku ku khathalela. Bibele yi ri: “V̌ukari byi nga ṭhuki byi ku yisa e šisolweni . . . Tilangutele, u tšhav̌a ku tinyiketa [eka] le’ŝo biha.” (Yobo 36:18, 21) Tsundzuka nhwanyana la vuriwaka Estere eBibeleni. Tanihi la feriweke hi vatswari, u kurisiwe hi muzala wakwe lonkulu, Mordekayi. Hambileswi a a nga ri mutswari wakwe wa xiviri, Mordekayi ‘u n’wi lerise’ swo karhi, leswi a swi yingiseke hambiloko se a kurile! (Estere 2:7, 15, 20) Ringeta ku yingisa ni ku va ni ntirhisano. Swi ta pfuna ngopfu ku olovisa ku nonon’hweriwa kutani swi endla vutomi byi olova swinene eka un’wana ni un’wana la khumbekaka.

Vutihlamuleri Bya Ndyangu

Loko u ri ni makwenu lonkulu—kumbe u kule hilaha ku ringaneke—kumbexana swi nga koteka leswaku wena ni vamakwenu mi titshamela mi ri n’wexe. Swi nga ha endleka leswaku nhloko ya ndyangu ku va wena—ku nga vutihlamuleri lebyi vonakaka byi ri byikulu! Hambiswiritano, eka swiyimo swo tano vantshwa vo tala va endle ntirho wo hlamarisa wa ku kurisa vamakwavo.

Swa twisiseka leswaku u nga ha boheka ku langutana ni ku hlundzuka ko karhi. Ku anakanyisisa hi ntiyiso wa leswaku u rhandza vamakwenu va xinuna ni va xisati naswona wa va khathalela, swi nga ha ku pfuna ku va ni langutelo lerinene ngopfu. Nakambe swi nga ha ku pfuna loko u ri ni langutelo ra leswaku ku va khathalela ka wena i xiavelo lexi u averiweke xona hi Xikwembu. Phela, Vakreste va lerisiwa ku khathalela lava va nga va ka vona. (1 Timotiya 5:8) Kambe ku nga khathariseki ku ringeta ka wena ku va tatana kumbe manana eka vamakwenu, u nge pfuki u ve mutswari wa vona wa xiviri.

A hi swinene ku langutela leswaku vamakwenu va ku yingisa hilaha a va endla hakona eka vatswari va wena. Entiyisweni swi nga ha teka nkarhi wo leha emahlweni ko va va swi amukela kutani va ku teka tanihi nhloko ya vona. Xisweswo hi nkarhi lowu fanaka, ringeta leswaku u nga heli matimba. Papalata “ku bava ko khalakhasa . . . ni ku hlundzuka ni vukarhi ni huwa ni mavulavulelo ya nhlambha.” Hi ku va xikombiso, dyondzisa vamakwenu leswaku ‘va kombana musa, va tsetselelana swinene, va rivalelana hi ku ntshunxeka.’—Vaefesa 4:31, 32.

Horacio wa pfumela leswaku u swi endlile swihoxo: “Minkarhi yin’wana a ndzi va vekela milawu yo tika vamakwerhu. Kambe hi mpimo wo karhi sweswo a ku ri nsirhelelo naswona hi hlayise mahanyelo lamanene ematihlweni ya Yehovha.”

Ku Tiwundla

Loko vatswari va wena va nga ri kona leswaku va ku khathalela, handle ko kanakana ku tiwundla hi tlhelo ra swilo leswi vonakaka i vutihlamuleri lebyikulu. Kumbexana swirho swin’wana leswi kuleke swa vandlha ra Vukreste swi nga ku pfuna, wena ni vamakwenu loko u ri na vona, ku mi dyondzisa ku sweka, ku basisa ni ku endla mintirho yin’wana ya ndyangu leyi sweswi u faneleke u langutana na yona. Kambe i yini lexi u nga ta xi endla leswaku u kuma mali? Kumbexana a ku na xin’wana lexi u nga xi endlaka handle ko ringeta ku kuma ntirho.

Hambiswiritano, mintirho ya pfumaleka eka vantshwa lava nga dyondzekangiki, lava nga riki na ntokoto kumbe va nga ri na vutshila bya ntirho. Xisweswo loko swi koteka leswaku u heta dyondzo ya xisekelo—kumbe hambi ku ri ku leteriwa ntirho wo karhi—i swinene ku endla tano. Horacio u ri: “Mina ni makwerhu lonkulu hi kume ntirho kutani ndzi hakelela dyondzo ya mina ni ya makwerhu wa xisati hi tatana.” Loko u tshama etikweni leri ra ha hluvukaka, u nga ha boheka ku tirhisa vutshila bya wena leswaku u kuma ntirho.—Vona xihloko lexi nge “Ku Tumbuluxa Mintirho eMatikweni Lama Hluvukaka,” eka magazini wa Xalamuka! ya November 8, 1994.

Ematikweni lama hluvukeke hi swa ekhonomi, swi nga ha koteka ku kuma mpfuno wa timali eka hulumendhe. Minkarhi yo tala ku ni mavandla ya hulumendhe kumbe lama tiyimeleke, lama tinyiketeleke ku pfuna vana lava nga riki na vatswari kumbe lava lahliweke. Hi xikombiso, mavandla man’wana ma nga ha ku pfuna ku kuma swakudya kumbe ndhawu yo tshama eka yona. Ina, mpfuno wun’wana ni wun’wana wa timali lowu u wu kumaka wu fanele wu tirhisiwa hi vutlhari. Bibele yi ri: “Mali i xisirhelelo.” (Eklesiasta 7:12, NW) Handle ka loko u yi hlela ni ku yi tirhisa hi vurhon’wana, hi ku hatlisa mali yi nga ‘mila timpapa yi haha.’—Swivuriso 23:4, 5, NW.

Ku tiwundla hi swilo leswi vonakaka ku nga va nchumu wutsongo loko u khathaleriwa hi munhu la kuleke. Hambiswiritano, enkarhini lowu taka u ta fanela ku tiwundla. Tanihi leswi u nga ha riki na vatswari lava nga ta ku susumetela ku dyondza, swi nga ha lava matshalatshala ya xiviri leswaku u nyikela nyingiso etidyondzweni ta wena. Ndzayo ya muapostola wa Mukreste Pawulo eka Timotiya malunghana ni ku ya emahlweni ka yena hi tlhelo ra moya, yi nga ha tirhisiwa ni le tidyondzweni ta wena ta xikolo: “Anakanyisisa hi swilo leswi; u dzika eka swona, leswaku ku ya emahlweni ka wena ku vonaka.” (1 Timotiya 4:15) Hi ku endla tano, u ta vekela van’wana xikombiso lexinene naswona u ta tivuyerisa.

Xa nkoka eka hinkwaswo i ku tiwundla wena hi wexe hi tlhelo ra moya. Ringeta ku simeka mukhuva lowu u nga ta wu landzela kahle wa mintirho ya swa moya. (Vafilipiya 3:16) Hi xikombiso, eka Timbhoni ta Yehovha i ntolovelo leswaku mindyangu yi bula hi ndzimana ya Bibele siku rin’wana ni rin’wana. Ha yini u nga swi endli mukhuva sweswo? Ku titoloveta ku dyondza Bibele ni ku va kona nkarhi ni nkarhi emihlanganweni ya Vukreste na swona swi ta ku pfuna leswaku u tshama u tiyile emoyeni.—Vaheveru 10:24, 25.

Ku Langutana Ni Xiphiqo Lexi

Swa tika ku va munhu a hanya a nga ri na vatswari, kambe a swi vuli ku tshama u hlunamile. Mana wa Paola la nga ni malembe ya 20 hi vukhale u love loko Paola a ri ni malembe ya tsevu ntsena. Tata wakwe u love loko a ri ni malembe ya khume. Wansati wa musa u n’wi amukerile swin’we ni vamakwavo va xisati va mune ekaya rakwe. Xana vutomi byakwe byi ve ni maxangu hilaha ku heleleke? E-e. Paola u ri: “Kumbexana a hi vumbi ndyangu lowu tolovelekeke, kambe hi mpimo wo karhi hi hanya vutomi lebyi tolovelekeke. Entiyisweni, rirhandzu leri hi nga na rona exikarhi ka hina ri tlula leri nga kona emindyangwini yo tala.”

Irene makwavo wa Paola, u ri: “Hambileswi hi hanyaka hi nga ri na vatswari, ha fana ni vantshwa van’wana.” Hi xihi xitsundzuxo xakwe eka van’wana lava nga exiyin’weni lexi fanaka? U ri: “U nga titwi onge a wu nge vuyeriwi hi nchumu.” Hilaha ku fanaka Horacio u ri: “Xiyimo lexi xi ndzi endle ndzi va la wupfeke hi ku hatlisa.”

Ku lahlekeriwa hi vatswari i xin’wana xa swiendlakalo leswi vavaka swinene, leswi munhu a nga swi anakanyaka. Kambe tiyiseka leswaku hi mpfuno wa Yehovha, u nga humelela kutani u amukela nkateko wakwe.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 14]

U nga ha kuma nseketelo wa vakulu va Vakreste