I Mani Loyi A Nga Ta Sirhelela Vana Va Hina?
SWI tiyisa nhlana ku tiva leswaku sweswi swa pfumeriwa leswaku ku pfinyiwa ka vana i xiphiqo xa misava hinkwayo. Ku sunguriwa ka Nhlangano wa Stockholm wo Lwa ni Bindzu ra ku Pfinyiwa ka Vana, lowu eka wona ku veke ni vayimeri lava humaka ematikweni lama ringanaka 130, wu kanele hi xiphiqo lexi.
Ku tlula kwalaho, sweswi matiko man’wana ma veka milawu leyi yirisaka ku valanga tindhawu hi xikongomelo xo lava rimbewu ni leyi yi yirisaka swifaniso swa vana lava nga ambalangiki nchumu. Man’wana ma tsala ni mavito ya vanhu lava va tiviwaka leswaku va pfinya vana, ma va sivela leswaku va nga hlangani ni vana hi ku olova.
Kutani ku ni lawa ma lavelaka vana vutomi lebyinene hi ku veka milawu yo va sirhelela. Naswona matiko ma nga ri mangani ni vanhu vo hlayanyana va ala ku xava swilo leswi endliweke ku ri karhi ku tirhisiwa vana.
Hambiloko hinkwerhu hi nga bumabumela matshalatshala yo tano ya ku herisa ku khomiwa ka vana hi ndlela yo biha, hi fanele hi vula ntiyiso naswona hi pfumela leswaku ku khomiwa ka vana hi ndlela yo biha ku dzime timitsu evanhwini. Ku ta va vuphukuphuku ku ehleketa leswaku ntlhantlho wo olova wo kota nawu wu ta sirhelela vana va hina hi ku helela. Ana se ku vekiwe milawu yo tala, kambe xiphiqo lexi xa ha ya emahlweni. Vuhunguki bya vanhu lavakulu emisaveni leyi byi paluxiwa kahle hi mhaka leyi khomisaka gome ya leswaku timfanelo ta ntumbuluko ta vana ti fanele ti sirheleriwa hi milawu yo tala swinene.
Milawu a yi nge swi koti ku sirhelela vana hilaha ku hetisekeke. Hi fanele hi languta mimbuyelo leyi veke kona ya milawu leyikulu yo kota ya Ntsombano wa Nhlangano wa Matiko wa Timfanelo ta Vana, lowu tihulumendhe to tala ti pfumelelanaka na wona. Swi tsariwe kahle leswaku hambi ku ri to tala ta tihulumendhe leti, leti nga ni swiphiqo swa timali, a ti lwi hi matimba hinkwawo ku herisa ku xanisiwa ka vana va tona. Ku khomiwa ka vana hi ndlela yo biha ku ya emahlweni ku va xiphiqo xa misava hinkwayo.
Vatswari Va Nga Pfuna Swinene
Ku va mutswari la kurisaka vana hi ndlela leyi humelelaka i ntirho wo tika. Swi lava ku tinyiketela. Kambe vatswari lava khathalelaka va fanele va tiyiseka leswaku a hi vana va vona lava xanisekaka. Magazini wa Maclean wu vula leswaku hakanyingi “ku kurisa vana swi langutiwa tanihi ku tihungasa.” Thoyi yi nga ha cukumetiwa kumbe ku tihungasa ku nga tshikiwa, kambe ku kurisa vana i vutihlamuleri lebyi humaka eka Xikwembu.
Ku va mutswari lonene hi yin’wana ya tinyiko ta risima swinene leti u nga ti nyikaka n’wana wa wena, tanihi leswi swi nga ta n’wi pfuna leswaku a kula a tsakile, a hlayisekile. Ku hlayiseka ko tano a ku titsheganga hi leswaku u mani etikweni kumbe u na mali muni evuton’wini. N’wana wa wena wa ku lava—u lava rirhandzu ra wena ni xitiyisekiso xa wena loko a xungetiwa, u lava ni nkarhi wa wena. N’wana wa wena u lava ku twa rito ra wena ri ri karhi ri n’wi byela switori, u lava u va xikombiso xakwe, naswona u lava ndzayo ya wena ya rirhandzu.
Emhakeni ya rimbewu—vatswari, hlayisani vuxaka bya ndyangu wa n’wina byi basile naswona mi xixima mianakanyo ni mimiri ya vana va n’wina. Vana va swi dyondza hi ku hatlisa swinene swiendlo leswi lwisanaka ni swilo leswinene leswi vatswari va vona va va dyondziseke swona. Va fanele va dyondzisiwa ndlela leyi va faneleke va tikhoma ha yona loko va ri ekaya niloko va humile. Loko u tsandzeka ku endla tano, un’wana u ta va dyondzisa, naswona swi nga ha endleka u nga byi rhandzi vuyelo bya kona. Dyondzisa vana ndlela leyi va faneleke va angula ha yona loko va kuceteriwa ku tikhoma hi ndlela yo biha. Va byele leswaku swirho swa vona swa le xihundleni swi tirha yini, naswona u va dyondzisa leswaku swirho leswi a swi fanelanga swi tirhiseriwa swin’wana swo biha. Va byele ndlela leyi va faneleke va angula ha yona loko va tshineleriwa hi munhu un’wana la lavaka ku tlanga ha vona.
Minkarhi hinkwayo tiva lomu vana va wena va nga kona ni loyi a nga na vona. I vamani vanghana lavakulu va vana va wena? I vamani lava va khathalelaka vana va wena loko u nga ri kona? Xana va tshembeka? Ina, leswi a swi vuli swona leswaku mutswari u fanele a ehleketelela munhu un’wana ni un’wana. Va xiyisise kahle vanhu lavakulu lava tolovelaneke ni vana va wena, u va kambisisa.
Ehleketa hi timbilu leti tshovekeke ta vatswari lava va hlweleke ku lemuka leswaku vana va vona va pfinyiwe hi vafundhisi lava tshembiwaka, vadyondzisi kumbe hambi ku ri hi swirho swa ndyangu swa le kusuhi. Swi nga va swinene leswaku wena mutswari u tivutisa, ‘Xana kereke ya mina ya ku pfumelela ku pfinyiwa ka vana kumbe ya ku tumbeta? Xana vukhongeri bya mina byi namarhela misinya ya milawu ya mahanyelo hilaha ku tiyeke?’ Tinhlamulo ta swivutiso leswi ti nga ku pfuna u endla xiboho lexinene eku sirheleleni ka vana va wena.
Kambe xa nkoka ngopfu, ringeta ku va pfuna leswaku va tiva ni ku rhandza misinya ya milawu ya Muvumbi, leyi yi nga ta pfuna ku va sirhelela leswaku va nga vaviseki. Loko vana va vona leswaku vatswari va vona va xixima misinya ya milawu leyi tlakukeke ya mahanyelo, na vona va ta xi landzela hi ku hatlisa xikombiso lexi lexinene.
Ntlhantlho Wun’we Wa Xiviri
Ina, milawu kumbe swigwevo leswikulu a swi nge va sirheleli vana va hina. Hi ku tirhisa Rito rakwe leri huhuteriweke ku nga Bibele, Muvumbi hi yena la nga tisaka ku tikhoma ko tenga hilaha ku humelelaka hi ku cinca mianakanyo ya vanhu lava fanaka ni swivandzana va va swirho swa tiko rin’wana ni rin’wana leswi nga ni rirhandzu nileswi tikhomaka kahle.
Ana se swi vonakile leswaku leswi swi nga endleka. Ku ni vanhu vo tala lava va tshikeke mahanyelo yo biha hi tlhelo ra rimbewu. Sweswi va nyikela vumbhoni bya xiviri bya leswaku Rito ra Xikwembu ri ni matimba. Kambe, hambiloko leswi swi pfuna, vaendli va leswo biha vo tala a va nge cinci. Hi yona mhaka leyi Yehovha Xikwembu a tshembiseke leswaku hinkwavo lava va xanisaka vana va ta susiwa emisaveni ku nga ri khale—swin’we ni tifilosofi ta vona, ku navela ka vona ni makwanga ya vona.—1 Yohane 2:15-17.
Kutani, emisaveni leyintshwa ya Xikwembu, loko vusweti byi ta va byi nga ha ri kona, vana hinkwavo va ta tsakela malembe ya vona ya vuntshwa lawa ha wona va nga ta ka va nga chovoriwi ni ku xanisiwa, ku nga mfanelo ya vona leyi humaka eka Xikwembu. Leswi a swi nge vuli ntsena ku herisiwa ka ku xanisiwa ka vana kambe swi ta vula ni ku hela ka mikhumbulo yo vava leyi onhaka vutomi bya vanhu namuntlha: “Timhaka ta khale a ti nga ha ṭunḍukiwi, ti nga ka ti nga ha tlheleri meehleketweni.”—Esaya 65:17.
Hikwalaho, emisaveni leyintshwa ya Xikwembu, marito ya Yesu Kreste ma ta hetiseka hi xiviri: “Tshikani vana lavatsongo, naswona mi nga va siveli ku ta eka mina, hikuva mfumo wa matilo [lowu nga ta fuma misava, kaya ra vanhu leri nga Paradeyisi] i wa lavo tano.”—Matewu 19:14.
[Xifaniso lexi nga eka tluka 9]
Pfuna vana va wena leswaku va dyondza hi ta swikongomelo ni misinya ya milawu ya Muvumbi
[Xifaniso lexi nga eka tluka 9]
Hi vutlhari dyondzisa vana va wena ndlela leyi va faneleke va angula ha yona loko va xungetiwa hi tlhelo ra rimbewu
[Xifaniso lexi nga eka tluka 9]
Ku va mutswari lonene i nyiko leyinene ya vana va wena
[Swifaniso leswi nga eka tluka 10]
Emisaveni leyintshwa ya Xikwembu, vana hinkwavo va ta tsakela malembe ya vona ya vun’wana hi ku helela