Nhlengeletano Leyinene Ngopfu Malunghana Ni Vuhandzuri Lebyi Nga Tirhisiki Ngati eMoscow

TINDLELA TIN’WANA TA VUHANDZURI EMATSHAn’weni ya mpompelo, leri a ku ri vito ra nhlengeletano ya swa vutshunguri ya matiko hinkwawo leyi khomeriweke eMoscow, le Russia hi October 6, 1998. Madokodela lama tlulaka 800 a ma ri kona eNhlengeletanweni ya Vuhandzuri le Vishnevskij leyi eka yona a ku pfunaniwa hi mavonelo, leyi tameriweke hi nkarhi lowu fanaka ni ya Mavandla Hinkwawo ya Tsevu ya le Russia ya Vatitivati ni ya Vativi va Nkhathalelo wo Hlawuleka.

Profesa Andrey Ivanovich Vorobiev, loyi a nga ndhuna ya ndzawulo leyi tirhanaka ni swirho leswi endlaka ngati eXikolweni xa le Russia xa Sayense ya Mirhi, le Moscow, u amukele madokodela eka leswi a swi vulaka “mbulavurisano lowu wa ku tinyiketela ku kuma swin’wana leswi nga tirhisiwaka ematshan’weni yo pompela ngati.”

Loko a hlamusela xivangelo lexi endlaka leswaku nhlengeletano yoleyo yi ri ya nkoka, Vorobiev u hlamusele “makhombo lamakulu ya mpompelo wa ngati.” U vule leswaku hikwalaho ka mpompelo wa ngati, vana vo tala lava nga ni vuvabyi bya ku nga tiyi ka ngati ematikweni yo kota United States, Japani na Jarimani va hlaseriwe hi vuvabyi bya AIDS (SIDA). Kutani, endzhaku ko nyikela tinhlayo leti kombisaka ku hangalaka ka vuvabyi bya xivindzi lebyi vangiwaka hi ku pomperiwa ngati, u titshandze hi marito lawa: “Tinhlayo leti ta hlamarisa hakunene. Entiyisweni vavabyi hinkwavo lava nga ni vuvabyi bya ku nga tiyi ka ngati va ni vuvabyi bya xivindzi.”

Vorobiev, loyi a nyikaka mavonelo eka swa vutshunguri u kombetele leswaku langutelo ra vutshunguri a ku ri leswaku loko munhu a “lahlekeriwe hi litara yin’we ya ngati, yi fanele yi siviwa hi litara yin’wana ya ngati.” Kambe u te: “Sweswo i xihoxo!” Loko a gimeta xingheniso xakwe, u te: “A hi seketela mpompelo wa ngati, kambe sweswi hinkwerhu hi ta tshika mavonelo ya khale.”

Vativi vo tala va swa vutshunguri lava a va yingisele nongonoko lowu a va huma eRussia, kambe a ku ri ni swivulavuri leswi humaka eFurwa, eSweden, eBelgium ni le United States. Handle ko hlamusela nhluvuko lowu endliweke eku lawuleni ka ngati leyi lahlekeke hi ku tirhisa swin’wana ematshan’weni ya mpompelo wa ngati, madokodela ma lemuke makhombo lama vangiwaka hi mpompelo wa ngati, ku katsa ni khombo lerikulu ra ku kavanyeta tirhelo ra nsawutiso emirini.

Wu Haxiwa Eka Thelevhixini

Thelevhixini ya tiko eRussia, leyi fikelelaka vanhu lava tlulaka 235 wa timiliyoni, yi nyikele swiviko leswinene malunghana ni nhlengeletano leyi. Muvulavuleri Elena Malysheva, u hlamuserile: ‘Vahandzuri, vatitivati ni lava va tirhanaka ni swirho leswi endlaka ngati lava dumeke ni lava tiviwaka emisaveni hinkwayo va hlengeletanile eMoscow leswaku va hlamula xivutiso xin’we lexi nge: Xana vuhandzuri byi nga endliwa ku nga tirhisiwi ngati?’

Elena u byele vahlaleri vakwe va TV hi mavabyi lama nga tluletiwaka hi ngati, kutani a hlamusela a ku: “Hi swona leswi endleke leswaku madokodela ma lava tindlela tin’wana. Ti kumekile. Ti vuriwa vuhandzuri lebyi nga tirhisiki ngati. Munhu un’wana ni un’wana la nga ta handzuriwa a nga ha vulavula ni dokodela wakwe hi tindlela tin’wana ta vuhandzuri bya ku nga tirhisi ngati.”

Loko Andrey Vorobiev a humelela eka vuhaxi bya thelevhixini, u te: ‘Ngati leyi nyikeriweke yi ni tiprotheyini leti nga faniki ni ta miri naswona ti nga ha vanga mavabyi lama nga languteriwangiki ni lama nga papalatekiki. Tlhandlakambirhi, ku nga khathariseki leswaku hi tirhisa vurhon’wana njhani, la nyikeleke ngati a nga ha tluleta muvabyi xitsongwatsongwana lexi a nga na xona lexi hi nga swi kotiki ku xi vona.’ Kutani u gimetise xileswi: ‘Hi fanele hi hunguta ku pompela vavabyi ngati leyi nyikeriweke.’

Un’wana loyi a humeleleke enongonokweni a ku ri Jean-François Baron, nhloko ya vutitivati ni nkhathalelo wo hlawuleka eXibedlhele xa Broussais le Paris, eFurwa. U hlamuserile: “Exikolweni xa mina hi endla swihalaki swo hlawuleka leswi swi kotaka ku tamela moya wa okisijini. Leswi hinkwaswo ka swona swi ni swilo leswi fambisaka okisijini ya ngati kambe a swi na tona tisele to tshwuka ta ngati hambi ti ri tihi [leti nga tluletaka vuvabyi].” U te: “Enkarhini lowu taka, swilo leswi swi ta ringetiwa nkarhi ni nkarhi.”

Leswi swi endle leswaku muvulavuleri wa nongonoko lowu a vulavula hi profesa wa le Russia Felix F. Beloyartsev, la sunguleke xihalaki lexi tamelaka moya wa okisijini tanihi nchumu lowu nga tirhisiwaka ematshan’weni ya ngati emalembeni ya 20 lama hundzeke. U vule leswaku enkarhini wolowo, leswi tshuburiweke hi Beloyartsev a swi nga amukeleki eka vatshunguri nileswaku yena u “tidlele hikwalaho ka ku xanisiwa loku nga heriki loku vangiweke hi leswi a swi tshubuleke.”

Ku Tsariwa Eka Timagazini Ta Vutshunguri

Phepha-hungu ra vutshunguri leri vuriwaka Meditsinskaya Gazeta ri tlhele ri vika hi nhlengeletano leyi. Ri te: “Xiboho xa nkoka xa Mbulavurisano lowu, xi nga vekisiwa xileswi: Swa fanela ku tirhisa tindlela tin’wana leti nga tirhisiki ngati eswiyin’weni hinkwaswo loko leswi swi koteka nileswaku ku tirhisiwa ngati ntsena loko ku kambisisiwe hi vukheta makhombo lawa munhu a nga langutanaka na wona hi ku ya hi muvabyi un’wana ni un’wana naswona loko ntsena vutomi byi ri ekhombyeni.”

Phepha-hungu leri ri tlhele ri kombetela eka madokodela man’wana lama nga tiyimiselangiki ku yingisa muvabyi loko a ala ku pomperiwa ngati. Hi xikombiso, Timbhoni ta Yehovha a ti wu amukeli mpompelo wa ngati hikwalaho ka xileriso xa Bibele xo ‘papalata ngati.’ (Mintirho 15:28, 29) Hambiswiritano, malunghana ni mhaka leyi, Michel de Guillenchmidt, profesa wa nawu la humaka eFurwa u tshahiwe a ku:

‘Hi fanele hi nkhensa Timbhoni ta Yehovha hikuva hi ku pfuxa mhaka leyi, a ti kokelanga nyingiso eka timfanelo ta tona ntsena, kambe ti pfune ni vatshunguri hinkwavo ku twisisa makhombo ya mimpompelo ya ngati. Leswi swi endle leswaku vativi va sayense va lava tindlela leti rharhanganeke ngopfu ta vuhandzuri lebyi nga tirhisiki ngati.’

Xin’wana xa swihloko leswi kumekaka eka Meditsinskaya Gazeta xi sungula hi ku: “Ku vuriwe leswaku mpompelo wa ngati wu fana ni vukati: A nga kona la tivaka lexi nga ta landzela.” Kutani, endzhaku ko vula leswaku ‘ngati ya munhu yi fana ni swintihwana swa munhu—ku hava swintihwana leswi fanaka,’ phepha-hungu leri ri vutisile: “Xana swa koteka namuntlha ku nyikela xitiyisekiso lexi heleleke xa leswaku muvabyi a nge ngheniwi hi mavabyi lama vangiwaka hi mpompelo?” Ri hlamurile: ‘Hambi ku ri ematikweni lama fikeleleke mimbuyelo leyinene ngopfu eka swa vutshunguri, ku hava endlelo leri tirhaka ro lawula ngati.’

‘Kutani, loko xi endla xiboho hi ku landza vanhu lava teleke eholweni ni leswi vapfhumba va swi lavaka malunghana ni swiphiqo leswi ku kaneriweke ha swona,’ xihloko lexi xi gimetise xileswi, ‘ndlela leyi madokodela ma ehleketaka ha yona ya cinca.’

Ku Pfuna

Ehandle ka holo ya nhlengeletano, Timbhoni ta Yehovha a ti endle xiyindlwana lexi a ti nyikela madokodela eka xona swihloko leswi humaka eka timagazini ta vutshunguri leswi vulavulaka hi ku tirhisiwa ka tindlela tin’wana ta ku tshungula munhu loko a lahlekeriwa hi ngati. Madokodela ya madzana-dzana ma teke swihloko leswi ma tsakile.

Swi le rivaleni leswaku vaprofesa va vutshunguri lava nga ni vutivi va endla nhluvuko hi ku hunguta ku tirhisiwa ka ngati eka swa vutshunguri.

[Swifaniso leswi nga eka tluka 26]

Timbhoni ta Yehovha ti nyike madokodela ya madzana-dzana swihloko swa vulavisisi bya sweswinyana malunghana ni ngati