Langutelo Ra Bibele
I Yini Lexi Kucetelaka Vuloyi?
“VALOYI.” Xana rito rero ri ku tsundzuxa yini? Xana u ehleketa hi swikoxa swo swarha swi ri karhi swi endla migilo kumbe vavasati va mahanyelo yo biha lava tirhisanaka na Sathana? Hilaha ku hambaneke ni vonelo rero, vanhu vo tala namuntlha lava tivulaka valoyi, va vonaka va fana ni van’wana. Van’wana i swidyondzeki leswi xiximiwaka, ku fana ni magqweta, vadyondzisi, vatsari ni vaongori. Emisaveni hinkwayo ku sunguriwa vukhongeri lebyi vonakaka byi fambisana ni vungoma, ku fana ni vukhongeri bya swa ntumbuluko ni vuhedeni bya khale.a Phorisa rin’wana etikweni ra Russia ri te: “U nga ha ya kun’wana ni kun’wana eRussia masiku lawa, vanhu va kona va hanya hi vuloyi.” EUnited States ku ni valoyi lava ringanyetiwaka eka 50 000 ku ya eka 300 000, kumbe “Vawiccan,”b hilaha van’wana va tivitanaka hakona.
Namuntlha, rito leri nge “noyi” ri tirhisiwa hi tindlela to hambana-hambana naswona ri nga ha vula swilo swo hambana-hambana eka vanhu vo hambana-hambana. Vuloyi bya manguva lawa lebyi andzaka byi vonaka byi fambisana swinene ni ku gandzela swikwembu-kati, vukhongeri bya swa ntumbuluko lebyi kholwaka ngopfu nkambisiso wa miehleketo. Valoyi van’wana va tshama va ri swavo—va endla mihivahivana ya vona va ri swavo, va languta ku cinca ka tinguva, ku cinca ka n’weti ni swilo swin’wana swa ntumbuluko. Van’wana va gandzela ni ku endla migilo ya vona va ri ntlawa, hi ntolovelo va ri ntlawa wa valoyi va 13.
I ntiyiso leswaku le Vupela-dyambu, vonelo ra vanhu hi vuloyi namuntlha, a ri fani nikatsongo ni ra vanhu lava a va hisa valoyi hi tinguva ta Malembe ya le xikarhi. Hambiswiritano, minkarhi yin’wana valoyi va hlaseriwa hi ndlela ya madzolonga. Hi xikombiso, eku sunguleni ka October 1998 le Indonesia, mintlawa leyi tameleke mabanga yi khavangele vanhu lava tlulaka 150 lava a va ehleketeleriwa leswaku i valoyi. EAfrika Dzonga, ku vikiwe milandzu leyi tlulaka 2 000 ya madzolonga yo lwa ni valoyi, ku katsa ni vanhu va 577 lava dlayiweke exikarhi ka 1990 na 1998. Hikwalaho ka langutelo ro tano leri hundzeletiweke—ku sukela eka ku rhandza vuloyi ku ya eka ku venga valoyi—xana Vakreste va fanele va yi languta njhani mhaka leyi?
Swilaveko Leswi Nga Enerisiwangiki
I yini lexi susumetelaka vanhu ku hlanganyela eka vuloyi bya manguva lawa? Va vula leswaku xivangelo xin’wana hileswi va xiximaka ntumbuluko ni vutomi. Entiyisweni, van’wana va hisekela ku hlamusela leswaku vugandzeri bya vona a byi fambisani ni ku endla xitlhavelo xa swiharhi eka mihivahivana ya vona. Van’wana va vula leswaku va nghenela vuloyi va ri karhi va lava vanhu lava va nga va byelaka xihundla xa mbilu ya vona, va va tshemba naswona havambirhi va tsakela swilo swa moya. Noyi wa manguva lawa u ri: “Un’wana ni un’wana loyi ndzi n’wi tivaka eka vandla ra vuhedeni u ni xinakulobye lexikulu naswona wa ngheneka . . . I vanhu lavanene.” Naswona vo tala va ala leswaku va tirhisana na Sathana, va vula leswaku ku hava swikwembu swo biha eka vukhongeri bya vona.
Eka vo tala va vona, xivangelo-nkulu lexi va endlaka va va valoyi hileswi vukhongeri byo tala byi nga va dyondzisiki nchumu hi swa moya swin’we ni vukanganyisi lebyi nga kona eka vukhongeri. Loko a vulavula hi ntlawa wakwe, muprista lonkulu wa xisati Phyllis Curott, wa Wiccan, u ri: “Hinkwerhu ka hina a hi nga enerisekanga hi tidyondzo ni mikhuva ya vukhongeri lebyi hi kuriseriweke eka byona.” Curott wa hlamusela, valoyi va manguva lawa va ringeta ku hlamula xivutiso lexi nge, ‘Xana hi nga tlhela hi swi kuma njhani swilo swo kwetsima?’ Kambe, xana vuloyi i ndlela leyi yisaka eka vumoya bya xiviri?
Vumoya Bya Ntiyiso—Byi Huma Kwihi?
Bibele yi kombisa kahle leswaku Yehovha hi yena Xikwembu xi ri xin’we xa ntiyiso ni Hosi ya Vuako Hinkwabyo. (Pisalema 73:28; 1 Petro 1:15, 16; Nhlavutelo 4:11) U rhamba vanhu hinkwavo leswaku va n’wi lava “kutani va [n’wi] kuma hakunene.” (Mintirho 17:27) Hikwalaho, vumoya bya xiviri byi nga kumiwa ntsena hi ku nghenisa vutivi lebyi kongomeke bya Xikwembu xa ntiyiso, Yehovha. Vutivi lebyi byi nga kumiwa hi ku dyondza Rito ra yena, ku nga Bibele yo Kwetsima. Yakobo, mutsari wa Bibele wa hi tiyisekisa: “Tshinelani eka Xikwembu, kutani xi ta tshinela eka n’wina.”—Yakobo 4:8.
Kambe, Rito ra Xikwembu ra hi tsundzuxa malunghana ni xihlovo xo homboloka xa moya lowo biha. (1 Yohane 4:1) Ri kombisa leswaku Sathana Diyavulosi, nala lonkulu wa Yehovha, ni madimona yakwe hi vona va nga xihlovo xa vumoya lebyi soholotiweke lebyi andzaka namuntlha.c Hi ku ya hi Bibele, Sathana u ‘dlaye mianakanyo’ ya vanhu vo tala. Entiyisweni, u ‘xisa misava hinkwayo leyi akiweke,’ ku katsa ni lava va endlaka vuloyi—ku nga khathariseki leswaku va vula leswaku va gandzela Diyavulosi kumbe e-e. Ha yini swi ri hi ndlela leyi?—2 Vakorinto 4:4; Nhlavutelo 12:9.
Mikhuva yo tala ni mihivahivana leyi fambisanaka ni vuloyi bya manguva lawa ya fana swinene ni mikhuva yo biha ya Vusathana. Hikwalaho, hambi ku ri ku rhandza ku tiva lokunene, hi ku olova ku nga yisa eka vungoma. Kunene, vo tala va hlaseriwe hi nkucetelo wo biha wa Sathana hi ndlela leyi.
Lexi nga fanelangiki xi honisiwa hileswaku minkarhi yin’wana, vanhu lava endlaka vuloyi va manguva lawa va kokeleka eka byona hikuva va navela ku va ni matimba naswona va lava ku rihisela. Jennifer, noyi wa manguva lawa u te: “Ku ni vanhu lava va tivitanaka valoyi kutani va byi tirhisela ku endla swo biha.” Eswiyin’weni hinkwaswo, valoyi lavanene ni lava va rihiselaka va le khombyeni ra ku va ehansi ka ku lawuriwa hi ku helela hi Sathana ni madimona. Valoyi van’wana va nga ha ala leswaku swivumbiwa swo tano swa mimoya yo biha swi kona, kambe leswi swi endla leswaku va kanganyisiwa hi ku olova.—Ringanisa 1 Vakorinto 10:20, 21.
Bibele ya ku nyenya ku hlahluva, vungoma, ku endla masalamusi, ku gila migilo, ni matshalatshala hinkwawo ya ku vulavula ni lava feke. Hi ku kongoma yi ri: “Vanhu hinkwavo lava endlaka swilo leswi i nchumu lowu nyenyetsaka eka Yehovha.” (Deteronoma 18:10-12, NW) Ina, Vakreste va tiyimisele ku ‘endlela hinkwavo leswi nga swinene,’ naswona evutirhelini bya vona va pfune vanhu vo tala ku ntshunxeka eka mikhuva hinkwayo ya mimoya. (Vagalatiya 6:10; Mintirho 16:14-18) Nilokoswiritano, Vakreste va ntiyiso va papalata ku tihlanganisa kun’wana ni kun’wana ni vugandzeri bya mavunwa, ku katsa ni timhaka hinkwato ta vuloyi.—2 Vakorinto 6:15-17.
[Tinhlamuselo ta le hansi]
a Xiga lexi nge “vukhongeri bya swa ntumbuluko” xi kombetela eka ku kholwa leswaku misava ni swilo hinkwaswo leswi hanyaka i xiphemu xa vukwembu nileswaku swi tirhisa matimba lama fanaka ya vutomi; lexi nge “vuhedeni bya khale” xi kombetela eka ku gandzela swikwembu swa le mahlweni ka Vukreste.
b Vawicca i valandzeri va Wicca, ku nga “vukhongeri bya vuhedeni bya swa ntumbuluko lebyi sekeriweke eYuropa ya le vupela-dyambu emahlweni ka Vukreste,” hi ku ya hi The American Heritage College Dictionary.
c Ntlhandlamano wa swihloko swa Xalamuka! swa “Langutelo Ra Bibele” wu hlamule swivutiso swo kota leswi, “Xana Diyavulosi U Kona Hakunene?” (January 8, 1990, matluka 12-13, hi Xinghezi) ni lexi nge “Xana Madimona Ma Kona Hakunene?” (April 8, 1998, matluka 16-17).
[Laha Xifaniso Xi Humaka Kona eka tluka 31]
Picture Book of Devils, Demons and Witchcraft/Ernst and Johanna Lehner/Dover