Leswi U Faneleke Ku Swi Tiva Hi Vuloyi

VULOYI bya manguva swa tika ku byi hlamusela. Xivangelo hi leswaku valoyi va hambana ngopfu. A va na vulawuri kumbe dyondzo kumbe buku yo kwetsima leswi va pfunaka ku hlanganisa ripfumelo ra vona. Nakambe ndhavuko, matirhelo, mihivahivani ni swikwembu leswi va swi gandzelaka a swi fani. Mutsari un’wana u ri: “Vungoma byi ni tidyondzo ‘to tala leti u nga tihlawulelaka eka tona.’” Un’wanyana u ri: “Vahedeni vo tala va Khale a va pfumelelani eka swilo swo tala.”

Eka vo tala ku kanetana loku a hi xiphiqo. Buku yin’wana yo letela yo hlohlotela valoyi yi ri: “Loko ku ri ni rungula leri vonakaka ri kanetana, ri kambisise kutani u hlawula leri u ri tsakelaka. Yingisa leswi mbilu ya wena yi ku byelaka swona. Hi marito man’wana, titwe u ntshunxekile ku hlawula tibuku ta mihivahivani leswaku u tiendlela xiboho malunghana ni leswi u vonaka swi lulamile.”

Eka lava va tivaka ntiyiso, ku kanetana koloko i xiphiqo. Ntiyiso i ntiyiso, a wu nge hundzuki. Swilo a swi vi ntiyiso hi ku va munhu a swi teka swi ri ntiyiso kumbe a tshemba leswaku i ntiyiso. Hi xikombiso, ku ve ni nkarhi lowu madokodela a ma tshemba leswaku ma nga tshungula vuvabyi bya nyumoniya hi ku tsema huku leyi hanyaka hi le xikarhi ivi va yi veka exifuveni xa muvabyi. Handle ko kanakana, vavabyi vo tala a va tshemba hi timbilu ta vona hinkwato leswaku vutshunguri lebyi byi ta va hanyisa. Hambiswiritano, ripfumelo ra vona ni ntshembo wa vona a swi nga fambisani ni ntiyiso—endlelo rero a ri byi tshunguli vuvabyi bya nyumoniya. Ntiyiso a wu sunguriwi hi vanhu; kambe va lwela ku wu twisisa.

Bibele yi vula leswaku yi tamele ntiyiso wa timhaka ta moya. Yesu Kreste, loko a ha ri misaveni u byele Tata wakwe hi xikhongelo a ku: “Rito ra wena i ntiyiso.” (Yohane 17:17) Muapostola Pawulo u tsarile: “Matsalwa hinkwawo ma huhuteriwe hi Xikwembu.” (2 Timotiya 3:16) Valoyi vo tala a va swi pfumeli sweswo. Ematshan’weni ya sweswo, va lava matimba ni nkongomiso eka mintsheketo, vukhongeri bya khale ni le ka mintsheketo ya sayense. Kambe, xana a swi antswi ku kambisisa leswi Bibele yi swi vulaka? Phela, emisaveni hinkwayo yi tiviwa yi ri buku yo kwetsima. Nakambe i yin’wana ya tibuku ta khale swinene ta vukhongeri leyi ya ha riki kona. Bibele yi tsariwe hi nkarhi lowu tlulaka malembe ya 1 600, kambe tidyondzo ta yona hinkwato ta pfumelelana. A hi ringaniseni leswi Bibele yi swi dyondzisaka ni leswi lava va hlohlotelaka vuloyi va swi kholwaka.

I Mani La Tshamaka eXivandleni Xa Moya?

Xivutiso xa xisekelo eka lava va lavaka ku twisisa swilo swa moya hi lexi nge, I mani la tshamaka exivandleni xa moya? Hambileswi valoyi vo tala va namuntlha va pfumelaka eka swilo leswi fambisanaka ni ntumbuluko, va tlhela va gandzela swikwembu swo tala, van’wana va gandzela xikwembukati lexikulu, lexi hlanganisaka vanhu vanharhu, ku nga nhwanyana, manana ni xikoxa lexi khwanyaneke, leswi yimelaka swiyimo swa nkoka swa vutomi. Xigangu xa xona i xikwembu lexi nga ni timhondzo. Valoyi van’wana va gandzela xikwembu ni xikwembukati swi hlanganile. Mutsari un’wana u ri: “Xikwembukati ni Xikwembu swi tekiwa tanihi swikombiso swa matimba ya vusati ni ya vununa ya ntumbuluko. Ha xin’we [xi] ni swihlawulekisi leswi loko swi hlangana swi humesaka xivumbiwa lexi hanyaka.” Mutsari un’wana u ri: “Nchumu wa nkoka swinene eka Vuloyi i swikwembu leswi u swi hlawulaka (Swikwembu/Swikwembukati) leswaku u tirhisana na swona. . . . Vukanganyisi lebyi byi ku nyika ntshunxeko wo hlawula ivi endzhaku u xixima Swikwembu swa wena.”

Bibele a yi seketeli ni yin’we ya mianakanyo leyi. Yesu Kreste u nyiketele vutirheli bya yena hinkwabyo leswaku a dyondzisa van’wana hi Yehovha, “Xikwembu xi ri xin’we xa ntiyiso.” (Yohane 17:3) Bibele yi ri: “Yehovha i nkulu naswona u fanele a dzunisiwa swinene, u fanele a chaviwa ku tlula swikwembu leswin’wana hinkwaswo. Hikuva hinkwaswo swikwembu swa vanhu i swikwembu leswi nga pfuniki nchumu.”—1 Tikronika 16:25, 26.

Ku vuriwa yini hi Diyavulosi? Webster’s Ninth New Collegiate Dictionary yi hlamusela vuloyi tanihi “ku vulavurisana na diyavulosi.” Namuntlha swa tika ku kuma noyi la nga pfumelelanaka ni nhlamuselo leyi, hikuva vo tala a va pfumeli ni leswaku Sathana Diyavulosi u kona. Nhwanyana un’wana la hlamuseriwaka eka The Irish Times tanihi “noyi wa xiyimo xa le henhla ni murhangeri wa ntlawa wa valoyi lava tekiwaka va ri va nkoka swinene le Ireland,” u ri: “Ku pfumela eka Diyavulosi swi vula ku amukela Vukreste . . . [Diyavulosi] a nge tshami evuakweni lebyi byi nga riki na Xikwembu.”

Bibele yi tiyisekisa leswaku Diyavulosi u kona naswona yi vula leswaku hi yena a vangaka ku xaniseka ni mpfilumpfilu lowu nga kona emisaveni. (Nhlavutelo 12:12) Yesu a nga dyondzisanga ntsena leswaku Diyavulosi u kona kambe u tlhele a kombisa leswaku swa koteka ku tikuma u endla ku rhandza ka Diyavulosi handle ko swi xiya. Hi xikombiso, varhangeri va vukhongeri va lembe-xidzana ro sungula a a va titeka va lulamile, va tlhela va tivula vana va Xikwembu naswona va tshemba leswaku va endla ku rhandza ka Xikwembu. Yesu loyi a a kota ku vona leswi nga etimbilwini ta vona, u va teke hi ndlela leyi hambaneke. U va byele hi ku kongoma: “Mi huma eka tata wa n’wina Diyavulosi, naswona mi navela ku endla ku navela ka tata wa n’wina.” (Yohane 8:44) Ku tlula kwalaho buku ya Bibele ya Nhlavutelo yi vula leswaku Diyavulosi “u xis[a] misava hinkwayo leyi akiweke.”—Nhlavutelo 12:9.

Xana Mixaka Yin’wana Ya Masalamusi I Yinene?

Kunene, masalamusi minkarhi hinkwayo ma fambisana ni vungoma.a Vanhu vo tala va khale ni va namuntlha va tshemba leswaku masalamusi lama endliwaka hi valoyi ma endleriwa ku vavisa van’wana. Valoyi va tiviwa hi ku va ni matimba yo twisa vanhu ku vava hambi ku ri ku dlaya hi ku tirhisa masalamusi. Hi ntolovelo, valoyi va hehliwa hi ku tisela vanhu mabadi yo tala, ku katsa ni vuvabyi, rifu ni ku tsandzeka ku kuma ntshovelo wa vurimi.

Valoyi namuntlha va ku kaneta ku hehliwa koloko. Hambiloko va pfumela leswaku ku ni noyi la vaka kona nkarhi wun’wana la endlaka swilo swo biha, vo tala va vula leswaku masalamusi ya vona ma endleriwa ku pfuna ku nga ri ku vavisa. Vawiccan va dyondzisa leswaku vuyelo bya masalamusi byi ta va byi phindhiwe kanharhu eka munhu la byi tirhisaka naswona va vula leswaku byi sivela ndzhukano. Swikombiso swa leswi vuriwaka masalamusi lamanene swi katsa vuloyi bya ku tisirhelela, ku biya muti wa wena, ku endla munhu wa rimbewu rin’wana a ku rhandza, ku endla leswaku u hanya kahle, ku sivela ku lahlekeriwa hi ntirho ni ku kuma mali. Leswi ku vuriwaka leswaku vuloyi byi endla leswaku u kota ku endla mihlolo, a swi hlamarisi leswi byi dumeke swinene.

Hambiswiritano, Bibele a yi vuli leswaku ku ni masalamusi lamanene ni layo biha. Eka Nawu lowu Xikwembu xi wu nyikeke Muxe, xi swi veke erivaleni leswaku xi lava yini. Xi te: “Mi nga tshuki mi endla masalamusi.” (Levhitika 19:26) Hi tlhela hi hlaya leswaku: “Ku nga tshuki ku kumiwa eka wena . . . la endlaka masalamusi kumbe un’wana ni un’wana la endlaka mihlolo kumbe noyi, kumbe la loyaka van’wana kumbe un’wana ni un’wana la vutisaka mungoma.”—Deteronoma 18:10, 11.

Hikwalaho ka yini Xikwembu xi vule sweswo? A hi mhaka ya leswaku xi lava ku hi sivela ku kuma leswi nga hi vuyerisaka. Yehovha u nyike vanhu vakwe milawu leyi hikuva a a va rhandza naswona a a nga lavi leswaku va va mahlonga ya ku chava ni ya vukholwa-hava. Ematshan’weni ya sweswo, u rhamba malandza ya yena leswaku ma n’wi tshinelela loko ku ri ni swilo leswi ma swi lavaka. I Munyiki wa “nyiko yin’wana ni yin’wana leyinene ni nyiko yin’wana ni yin’wana leyi hetisekeke.” (Yakobo 1:17) Muapostola Yohane u tiyisekise vapfumeri-kulobye a ku: “Xin’wana ni xin’wana lexi hi xi kombelaka ha xi amukela eka [Xikwembu], hikuva hi hlayisa swileriso swa xona naswona hi endla swilo leswi tsakisaka ematihlweni ya xona.”—1 Yohane 3:22.

Ku Vuriwa Yini Hi Mimoya Yo Biha?

Valoyi vo tala va pfumelelana ni Bibele emhakeni leyi: Mimoya yo biha yi kona. Eka xitsalwana xin’wana muhlohloteri wa vuloyi u tsundzuxile: “Swihlola swi kona: Swi le tikweni leri nga vonakiki leri fanaka ni ra hina, leri teleke hi swivumbiwa leswi hanyaka. . . . Swiga leswi nge ‘Dimona Leritsongo’, ‘Moya wo Biha’ na ‘Dimona’ swi vula swilo leswi ringanaka hi xiyimo. Swi ni matimba swinene. . . . Leswi tlhariheke ngopfu . . . swa swi kota ku (loko munhu a swi pfuna ku swi pfulela nyangwa) nghena eka misava ya hina. . . . Swi nga nghena emirini wa wena . . . , hambi ku ri ku ku lawula hi mpimo wo karhi. Ina, leswi swi fana kahle ni marungula ya khale ya vanhu lava a va khomiwe hi Madimona.”

Eminkarhini ya ku tsariwa ka Bibele, vanhu lava a va khomiwe hi madimona a va xaniseka hi tindlela to hambana-hambana. Van’wana va lava ma va khomeke a va tsandzeka ku vulavula, van’wanyana a va ri mabofu, van’wana a va hlangana nhloko kasi van’wanyana a va va ni matimba yo tlula ya munhu. (Matewu 9:32; 12:22; 17:15, 18; Marka 5:2-5; Luka 8:29; 9:42; 11:14; Mintirho 19:16) Minkarhi yin’wana nhlomulo wa kona a wu nyanya loko madimona yo tala ma n’wi hlasela hi nkarhi wun’we. (Luka 8:2, 30) Hakunene, ku ni xivangelo lexi twalaka lexi endlaka Yehovha a lemuxa vanhu leswaku va papalata vuloyi ni vungoma hinkwabyo.

Vukhongeri Lebyi Sekeriweke Entiyisweni

Vo tala va kokeriwa eka vuloyi namuntlha hikuva byi vonaka byi nga ri na khombo, byi amukeleka byi ri vukhongeri bya ntumbuluko. Eka vanhu van’wana bya amukeleka. A byi chaviwi. Ematshan’weni ya sweswo, se byo va nchumu lowu tolovelekeke. Endhawini leyi ntshunxeko wa vukhongeri wu kokeke vo tala ku amukela hambi ku ri swilo leswi thyakeke, vuloyi byi tekiwe tanihi lebyi xiximekaka swinene.

Kunene, vukhongeri byi fana ni ndhawu leyi vanhu va ntshunxekeke ku hlawula lexi xi va fanelaka, ku fana ni loko munhu a xava tintangu. Hilaha ku hambaneke, Yesu u vulavule hi swilo swimbirhi leswi hi nga hlawulaka eka swona. U te: “Nghenani hi nyangwa leyo khuma; hikuva gondzo leri yisaka endzovisweni ri anamile ri tlhela ri pfuleka, naswona va tele lava nghenaka ha rona; kambe nyangwa leyi yisaka evuton’wini yi khumile, ni gondzo ra kona ri larile, naswona a hi vangani lava ri kumaka.” (Matewu 7:13, 14) Ina, hi ntshunxekile ku hlawula ndlela leyi hi lavaka ku famba ha yona. Kambe tanihi leswi vuhlayiseki bya hina lebyi nga heriki byi nga ekhombyeni, nhlawulo wolowo i wa nkoka swinene. Leswaku hi voningeriwa hi tlhelo ra moya, hi fanele hi famba hi ndlela ya ntiyiso—ndlela leyi yi kumekaka eRitweni ra Xikwembu ntsena, ku nga Bibele.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 5]

Vo tala namuntlha va teka vuloyi byi ri vukhongeri bya ntumbuluko lebyi nga riki na khombo

[Xifaniso lexi nga eka tluka 6]

Masalamusi minkarhi hinkwayo ma fambisana ni vungoma

[Xifaniso lexi nga eka tluka 6]

Xana valoyi va endla ku rhandza ka Diyavulosi va nga swi xiyi?

[Swifaniso leswi nga eka tluka 7]

Bibele yi paluxa ndlela ya ntiyiso