Ku Tlhakisiwa Ka Vanhu—Xana Wu Kona Ntlhantlho?

“KU TLHAKISIWA ka vanhu ku fike eka mpimo lowu nga ha amukelekiki etikweni hinkwaro, naswona tiko hinkwaro ri fanele ri lwa ni vubihi lebyi,” ku vule holobye-nkulu wa le Chechnya loko a tshembisa ku herisa ntungu lowu wa ku tlhakisiwa ka vanhu, lowu hlaseleke riphabliki rakwe ra le Russia.

Xana ku tlhakisiwa ka vanhu ku nga herisiwa? I pakani leyinene ngopfu, kambe xivutiso hi lexi, Njhani?

Matshalatshala Lama Endliweke

Valawuri va le Colombia va hlawule vatirhi va le xihundleni lava ringanaka 2 000, vachuchisi lava ringanaka 24 ni muungameri wo hlawuleka wo lwa ni ku tlhakisiwa ka vanhu leswaku va lwa ni ntungu lowu. Le Rio de Janeiro, eBrazil, ku ve ni ku macha loku joyiniweke hi vamachi va kwalomu ka 100 000 va kombisa ku vilela ka vona ehenhleni ka ku tlhakisiwa ka vanhu edoroba-nkulu leri. EBrazil ni le Colombia, mintlawa leyi hlomeke yi rihisele hi ku tlhakisa maxaka ya vatlhakisi. Vanhu van’wana va le Philippines va endle lunghiselelo ra vatirhi va ku tirhandzela lava tivekelaka nawu emavokweni ya vona vini—va dlaye vatlhakisi!

Valawuri va le Guatemala va veke xigwevo xa rifu eka vatlhakisi va vanhu, naswona muungameri u rhumele vuthu leswaku ri herisa ntungu wa ku tlhakisiwa ka vanhu. EItaliya, hulumendhe yi teke magoza ya vukarhi leswaku yi herisa ku tlhakisiwa ka vanhu, hi ku yirisa ku hakela mali ya nkutsulo, yi tlhela yi teka mali ni nhundzu ya maxaka ya vanhu lava tlhakiseriweke munhu leswaku va tsandzeka ku hakela. Vafumi va le Italiya va tiba xifuva, va vula leswaku magoza lawa ma hoxe xandla eku hunguteni ka ku tlhakisiwa ka vanhu. Hambiswiritano, vaxopaxopi va vula leswaku hikwalaho ka sweswo, mindyangu yi ringeta ku lulamisa timhaka exihundleni kutani leswi swi hungute nhlayo ya le nawini ya vanhu lava tlhakisiwaka. Vayimeri va nsirhelelo lava ti tirhelaka hi voxe va ringanyeta leswaku nhlayo ya vanhu lava tlhakisiweke yi engeteleke hilaha ku phindhiweke kambirhi ku sukela hi va-1980.

Swiringanyeto Swi Tele—Mintlhantlho I Yitsongo

Eka mindyangu yo tala leyi tlhakiseriweke munhu, i ntlhantlho wun’we ntsena lowu vonakaka wu tirha—i ku hakela mali ya ku kutsula varhandziwa va vona, va va ntshunxa hi ku hatlisa hilaha swi nga kotekaka hakona. Kambe vatshila va lemukisa leswaku loko mali ya nkutsulo yi tele naswona yi hakeriwa hi ku hatlisa swinene, vatlhakisi va nga vona leswaku va phema byi horile eka ndyangu wolowo, kutani va vuya ra vumbirhi. Kumbe, va nga ha lava mali yin’wana va nga si ntshunxa munhu loyi va n’wi tlhakiseke.

Mindyangu yin’wana yi hakele mali yo tala ya nkutsulo, kambe yi kuma leswaku munhu loyi va n’wi tlhakiseke se u file. Xisweswo, vatshila va vula leswaku munhu a nga fanelanga a hakela mali ya nkutsulo kumbe a vulavurisana ni vatlhakisi ha yona a nga si kuma xitiyisekiso xa leswaku munhu la tlhakisiweke wa ha hanya. U nga kuma xitiyisekiso xo tano hi ku vutisa xivutiso lexi nga hlamuriwaka ntsena hi loyi a tlhakisiweke. Mindyangu yin’wana yi kombela xifaniso xa loyi a tlhakisiweke a tamele phepha-hungu ra sweswinyana.

Ku vuriwa yini hi matshalatshala ya ku n’wi kutsula? Hakanyingi ma fambisana ni khombo lerikulu. Brian Jenkins mutshila la pfunaka lava a va tlhakisiwile u ri: “Vanhu lava tlhakisiweke lava ringanaka tiphesente ta 79 va dlayiwa loko ku endliwa matshalatshala yo va kutsula eLatin Amerika.” Kambe, minkarhi yin’wana matshalatshala yo va kutsula ma humelela.

A swi hlamarisi leswi mintlhantlho yo tala yi kandziyisaka tindlela to sivela ku tlhakisiwa. A hi vatirhela-mfumo va hulumendhe ntsena lava hlanganyelaka eka matshalatshala ya ku sivela ku tlhakisiwa. Maphepha-hungu ma dyondzisa vanhu tindlela ta ku papalata ku tlhakisiwa, ndlela yo jitama movha wu ri karhi wu famba, ni ndlela yo phuntisa vatlhakisi. Tindhawu ta ku dyondzela ku tisirhelela ti dyondzisa ni ndlela ya ku tisirhelela eka vatlhakisi. Tikhampani ti xavisa swifambisa-swikombiso leswi nga ni maginete ya gezi leswi durhaka R91 000, leswi nga nghenisiwaka emenweni ya vana leswaku swi pfuna maphorisa ku kuma laha va nga kona loko va tlhakisiwile. Eka lava va nga swi kotaka ku yi xava, vaendli va mimovha va endla mimovha leyi nga ni “swisivela ku tlhakisiwa” leswi nga ni gasi leyi ririsaka, mafasitere lama nga ni mimbhovo leyi u nga duvulaka u ri endzeni ka movha, mafasitere lawa eka wona kulu ya xibamu yi nga ngheniki eka wona, mathayere ya movha lama nga boxiwiki hi kulu ya xibamu ni swilo leswi haxaka oyili epatwini.

Van’wankumi van’wana va vona leswaku ku famba-famba u ri ni musirheleri hi swona swi nga tlhantlhaka xiphiqo lexi. Hambiswiritano, mutshila wa nsirhelelo Francisco Gomez Lerma, loko a vulavula hi xiyimo xa le Mexico, u ri: ‘Vasirheleri a va pfuni nchumu hikuva va ku kokela mahlo naswona swi nga ha endleka va tirhisana ni vatlhakisi.’

Xiphiqo xa ku tlhakisiwa ka vanhu i xikulu ngopfu lerova ku hava lexi munhu a nga xi endlaka leswaku a xi herisa. Kutani ke, xana a wu kona ntlhantlho wa xiviri?

Ntlhantlho Wu Kona

Magazini lowu hi ku phindha-phindha wu kombetele eka ntlhantlho wun’we wa xiviri wa swiphiqo hinkwaswo leswi vanhu va langutaneke na swona. Ntlhantlho wolowo hi wona lowu N’wana wa Xikwembu, ku nga Yesu Kreste, a kombeteleke eka wona loko a dyondzisa valandzeri vakwe ku khongela va ku: “Mfumo wa wena a wu te. Ku rhandza ka wena a ku endleke emisaveni, hilaha ku endlekaka hakona etilweni.”—Matewu 6:10.

Swi le rivaleni leswaku hi lava hulumendhe yo lulama ya misava leyintshwa leswaku yi lulamisa timhaka ta vanhu vo tala emisaveni—ina, Mfumo wa Xikwembu lowu Yesu a vulavuleke ha wona. Tanihi leswi vanhu va tsandzekeke ku simeka hulumendhe yo tano, hi ta va hi tlharihile loko ho languta eka Muvumbi, Yehovha Xikwembu. Rito rakwe, ku nga Bibele, ri vula leswaku u ni xikongomelo xo endla tano.—Pisalema 83:18.

Muprofeta Daniyele u tsale xikongomelo xa Yehovha, a ku: “Emasikwini ya tihosi teto Xikwembu xa le tilweni xi ta veka mfumo lowu wu nga ta ka wu nga lovisiwi. . . . Wu ta pfotlosa kutani wu herisa mimfumo leyi hinkwayo, kambe wona wu ta tshama hilaha ku nga riki na makumu.” (Daniyele 2:44) Bibele yi hlamusela ndlela leyi hulumendhe leyi ya Xikwembu yi nga ta teka magoza lama yaka emahlweni leswaku wu herisa vugevenga hinkwabyo, ku katsa ni ku tlhakisiwa ka vanhu.

Dyondzo Leyi Faneleke I Ya Nkoka

Handle ko kanakana u ta pfumela leswaku ku dyondzisa vanhu swilo swa risima i swa nkoka eku tlhantlheni ka xiphiqo xa ku tlhakisiwa ka vanhu. Hi xikombiso, ehleketa leswaku vanhu a va ta va njhani loko hinkwavo a va landzela xikhongotelo xa Bibele lexi nge: “Mukhuva wa n’wina wa vutomi a wu pfumale rirhandzu ra mali, mi ri karhi mi eneriseka hi swilo leswi nga kona.” (Vaheveru 13:5) “Mi nga koloti munhu xanchumu, loko ku nga ri ku rhandzana.”—Varhoma 13:8.

U nga vona ndlela leyi vutomi a byi ta va ha yona loko u xiya nongonoko wa dyondzo leyi fambisiwaka hi Timbhoni ta Yehovha ematikweni lama tlulaka 230 emisaveni hinkwayo. Nongonoko lowu wu pfune vanhu vo tala lava a va ri ni makwanga eku sunguleni kumbe lava a va ri swigevenga leswi nga ni khombo. Un’wana loyi a tshameke a va mutlhakisi u ri: “Hi ku famba ka nkarhi, ndzi lemuke leswaku loko ndzi ta tsakisa Xikwembu, a ndzi fanele ndzi hluvula vumunhu bya mina bya khale kutani ndzi ambala lebyintshwa—byo rhula, lebyi fanaka ni bya Kreste Yesu.”

Kambe, hambi ku ri nongonoko wa dyondzo leyinene a wu nge swi cinci hinkwaswo swigevenga, swo tala swa ha ta tshama swi ri swigevenga. Xana ku ta endleka yini hi swigevenga leswi alaka ku cinca?

Ku Susiwa Ka Vadyohi

Vanhu lava endlaka vubihi hi vomu a va nge pfumeleriwi ku va vafumiwa va Mfumo wa Xikwembu. Bibele yi ri: “Xana a mi swi tivi leswaku vanhu lava nga lulamangiki a va nge yi dyi ndzhaka ya mfumo wa Xikwembu? Mi nga xisiwi. Loko ti ri timbhisa, . . . kumbe vanhu va makwanga, . . . kumbe vadyeleri, va nga ka va nga yi dyi ndzhaka ya mfumo wa Xikwembu.” (1 Vakorinto 6:9, 10) “Lavo lulama hi vona lava nga ta tshama emisaveni, . . . Loko ku ri lavo homboloka, va ta dlayiwa emisaveni; kasi loko ku ri vaxengi, va ta tsuvuriwa eka yona.”—Swivuriso 2:21, 22.

Hi ku landza Nawu wa Xikwembu wa le minkarhini ya khale, mutlhakisi la nga hundzukiki a a fanele a dlayiwa. (Deteronoma 24:7) Vanhu va makwanga, ku fana ni vatlhakisi, a va nge vi na ndhawu eMfun’weni wa Xikwembu. Swigevenga swa namuntlha swi nga ha balekela vululami bya nawu wa vanhu, kambe a swi nge byi balekeli vululami bya nawu wa Xikwembu. Un’wana ni un’wana la endlaka swo biha u fanele a cinca tindlela takwe loko a lava ku hanya ehansi ka Mfumo wa Yehovha wo lulama.

Swi le rivaleni leswaku loko swiyimo leswi kucetelaka vugevenga swa ha ri kona, xisweswo ni vugevenga byi ta tshama byi ri kona. Kambe, Mfumo wa Xikwembu a wu nge swi pfumeleri sweswo, hikuva Bibele ya tshembisa: “Mfumo lowu . . . wu ta pfotlosa kutani wu herisa mimfumo leyi hinkwayo,” ku katsa ni vanhu hinkwavo lava hanyaka hi vubihi. Vuprofeta lebyi bya Bibele byi ya emahlweni hi ku vula leswaku Mfumo wa Xikwembu wu ta tshama hilaha ku nga riki na makumu. (Daniyele 2:44) Ehleketa hi ku cinca loku nga ta va kona!

Misava Leyintshwa Ya Ku Lulama

Ehleketa hi vuprofeta byin’wana bya Bibele. Hi lebyi byi hlamuselaka vumundzuku hi ndlela yo saseka, hi marito lawa: “Kunene va ta aka tindlu va tshama eka tona; kunene va ta rima masimu ya vhinya va dya mihandzu ya wona. A va nge aki kutani ku tshama un’wana; a va nge rimi kutani ku dya un’wana. Hikuva masiku ya vanhu va mina ma ta fana ni masiku ya murhi; ni ntirho wa mavoko ya vona, vahlawuriwa va mina va ta wu tirhisa hi xitalo.”—Esaya 65:21, 22.

Mfumo wa Xikwembu wu ta cinca pulanete leyi hinkwayo. Hinkwavo lava hanyaka va ta tsakela vutomi hi ku helela, va antswisa vuswikoti bya vona bya ntumbuluko hi ku hlanganyela entirhweni lowu enerisaka ni vuhungasi lebyinene. Swiyimo swa le misaveni hinkwaswo swi ta va swi ri swinene lerova a nga kona loyi a nga ta ehleketa ku tlhakisa warikwavo. Vanhu va ta titwa va sirheleleke hi ku helela. (Mikiya 4:4) Xisweswo, Mfumo wa Xikwembu wu ta herisa ku tlhakisiwa ka vanhu loku nga kona sweswi enguveni leyi ya nxungeto lerova a nga kona loyi a nga ta ku tsundzuka.—Esaya 65:17.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 26]

“A ku nge vi na munhu loyi a va chavisaka.”—Mikiya 4:4