Ku Tlhakisiwa Ka Vanhu—I Bindzu Ra Misava Hinkwayo
EMALEMBENI ya khume lama hundzeke, gandlati lerikulu ra ku tlhakisiwa ka vanhu ri funengete misava hinkwayo. Xiviko xin’wana xi vula leswaku exikarhi ka 1968 na 1982, ku tlhakisiwe vanhu lava lavaka ku ringana gidi ematikweni lama ringanaka 73. Kambe eku heleni ka va-1990, vanhu lava ringanyetiwaka eka 20 000 ku ya eka 30 000 a va tlhakisiwa lembe ni lembe.
Ku tlhakisiwa ka vanhu i vugevenga lebyi tolovelekeke eka swigevenga swa le Russia ni le Philippines, swigevenga leswi tlhakisaka vanhu swi tshama swi lunghekele ku bvunga nchumu wun’wana ni wun’wana lowu hanyaka. Siku rin’wana ku tshame ku tlhakisiwa ricece leri nga siki hlanganisaka ni siku ri ri karhi ri hanya. EGuatemala, xikoxa lexi nga ni malembe ya 84 hi vukhale, lexi fambaka hi xitulu xa mavhilwa xi tlhakisiwile kutani xi pfaleriwa tin’hweti timbirhi. ERio de Janeiro, ntlawa wa tinsula-voya ta le switarateni wu bvunga vanhu eswitarateni, minkarhi yin’wana wu koxa mali ya nkutsulo leyi ringanaka R600 ntsena.
Hambi ku ri swiharhi a swi sirhelelekanga. Emalembeni lama hundzeke, swigevenga swin’wana leswi nga ni xivindzi le Thailand, swi yive ndlopfu leyi tirhisiwaka, leyi tikaka tithani ta tsevu kutani swi koxa R9 000 ya nkutsulo. Ku vuriwa leswaku mintlawa ya swigevenga le Mexico yi khutaza swirho swa yona leswa ha riki vana leswaku swi dyondza ku tlhakisa, hi ku rhanga swi tlhakisa swifuwo leswaku swi va ni ntokoto loko swi ta sungula ku tlhakisa vanhu.
Enkarhini lowu hundzeke, lava va tlhakisaka vanhu a va tala ku tlhakisa van’wankumi, kambe se swi cincile. Xiviko lexi humaka eka Reuters xi ri: “Vanhu va tlhakisiwa siku ni siku eGuatemala, vanhu va navela minkarhi ya khale laha valweri va ndzhundzhunuko a va hlasela ntsena van’wankumi. Sweswi mintlawa leyi tlhakisaka vanhu, yi tlhakisa hinkwavo, van’wankumi, swisiwana, lavatsongo ni lavakulu.”
Hi ntolovelo, milandzu leyi tivekaka ngopfu hi yona leyi hangalasiwaka eka mahungu, kambe milandzu yo tala ya ku tlhakisiwa ka vanhu yi lulamisiwa exihundleni. Entiyisweni, hikwalaho ka swivangelo swo hlayanyana, matiko “a ma na xona xivindzi xa ku hangalasa xiphiqo xa ku tlhakisiwa ka vanhu.” Xihloko lexi landzelaka xi ta bula hi swivangelo swa kona.
[Mepe lowu nga eka tluka 19]
(Leswaku u vona rungula leri hleriweke hi ku helela, vona nkandziyiso wa kona)
MEXICO
Hikwalaho ka leswi ku nga ni vanhu va kwalomu ka 2 000 lava tlhakisiwaka lembe ni lembe, ku tlhakisiwa ka vanhu ku vuriwa “feme leyitsongo.”
GREAT BRITAIN
Ndzindza-khombo wa ku tlhakisiwa ka vanhu wa le Lloyd ya le London wu engetele 50 wa tiphesente hi lembe ku sukela hi 1990.
RUSSIA
Endhawini leyi vuriwaka Caucasus ya le dzongeni wa Russia ntsena, nhlayo ya vanhu lava tlhakisiweke yi tlakukile yi suka eka 272 hi 1996 yi ya eka 1 500 hi 1998.
PHILIPPINES
Hi ku ya hi magazini wa “Asiaweek,” “Philippines, hi kona laha vanhu va tlhakisiwaka kona ngopfu eAsia.” Ku ni mintlawa ya ku tlhakisa vanhu leyi hlelekeke leyi tlulaka 40 etikweni rero.
BRAZIL
Hi lembe rin’we, ku vikiwe leswaku vatlhakisi va hlengelete mali leyi ringanaka R7,3 wa magidi ya timiliyoni ta nkutsulo.
COLOMBIA
Emalembeni ya sweswinyana, ku tlhakisiwe vanhu lava ringanaka magidi lembe ni lembe. Hi May 1999, vaxandzuki va tlhakise vanhu lava nghenaka kereke lava ringanaka 100 hi nkarhi wa Masa.
[Xihlovo Xa Kona]
Mountain High Maps® Copyright © 1997 Digital Wisdom, Inc.