Vantshwa Va Vutisa . . .

Xana Ndzi Fanele Ku Byela Un’wana Leswaku Ndzi Ni Gome?

“Eku sunguleni loko ndzi titwa ndzi ri ni gome a ndzo byela tsolo hikuva a ndzi anakanya leswaku vanhu va nga ndzi teka ndzi ri n’wana loyi a va khomisaka xo tika. Kambe ndzi swi vonile leswaku ndzi fanele ku tiphofula eka un’wana leswaku ndzi kuma mpfuno.”—Alejandro, wa malembe ya 13 hi vukhale.

“Loko ndzi ri ni gome, a ndzi va byeli vanghana va mina hikuva ndzi anakanya leswaku va nge ndzi pfuni. Va to ndzi endla xidambela ntsena.”—Arturo, wa malembe ya 13 hi vukhale.

MANI NA MANI swi n’wi fambela ximatsi minkarhi yin’wana.a Hambiswiritano, hikwalaho ka leswi wa ha riki ntsongo naswona u nga riki na ntokoto, u nga titwa u hluriwa hi mintshikilelo ya vutomi. Leswi koxiwaka hi vatswari wa wena, vanghana ni vadyondzisi; ku rhumbuka ka miri ni ku cinca ka mintlhaveko; kumbe ku titwa u ri la tsandzekaka swilo swo ka swi nga nyawuli—swilo leswi hinkwaswo swi nga ku siya u ri ni gome naswona u hlunamile.

Loko sweswo swo tshuka swi ku humelela, i swinene ku tiphofula eka un’wana. Beatriz wa malembe ya 17 hi vukhale u ri: “Loko ndzi tshama ni swiphiqo swa mina ndzi nga swi byeli munhu, ndzi anakanya leswaku ndzi ta buluka.” Hambiswiritano, swi twisa ku vava leswi vantshwa vo tala va ngo byela tsolo loko va ri ni swiphiqo—hi xitalo va tikuma va rhetemukile va wela emugodini wo enta ngopfu wa gome. María de Jesús Mardomingo, profesa wa Dyondzo ya swa Vutshunguri le Madrid, u xiye leswaku hakanyingi vantshwa lava va lavaka ku tihinga va va va ri ni xivundza ngopfu. Vo tala lava poneke ri ahlamile loko va ringete ku tihinga va te, a va n’wi kumanga munhu ni un’we lonkulu loyi va nga burisanaka na yena kumbe ku tiphofula eka yena.

Ku vuriwa yini hi wena? Xana u kona munhu loyi u nga n’wi byelaka swa le mbilwini loko u titwa swi ku fambela ximatsi? Loko a nga ri kona, u ta swi byela mani mbuyangwana?

Vulavula Ni Vatswari Va Wena

Alejandro, loyi a tshahiweke eku sunguleni, u hlamusela goza leri a ri tekaka loko a titwa a ri ni gome: “Ndzi byela manana hikuva hi mpfhuka ndzi vona misava, hi yena a a ndzi khathalela ni ku ndzi endla ndzi va ni xivindzi. Ndzi tlhela ndzi byela tatana loyi a tokoteke leswi ndzi hlangana na swona. Loko ndzi vona onge ndzo va tikisela, kutani ndzi fa nato, ndzi va ndzi tirhwexa khwarha.” Rodolfo, wa malembe ya 11 hi vukhale, wa tsundzuka: “Minkarhi yin’wana mudyondzisi a a ndzi teka ku fana ni xikangalafula ni ku ndzi khovolela, kutani a ndzi hlundzuka onge ndzi ngo buluka. A ndzi ya exihambukelweni ndzi ku xibuku, ndzi rila. Kambe, endzhaku ka nkarhi ndzi vulavule na manana naswona u ndzi pfune ku tlhantlha xiphiqo xa mina. Loko a ndzi nga vulavulanga na yena, a ndzi ta dya mbitsi ndzi xeva hi nhlomulo.”

Xana u tshame u ehleketisisa hi ku phofula swa le mbilwini eka vatswari va wena? Kumbexana u vona onge swi nga ha endleka va nga swi twisisi swiphiqo swa wena. Kambe, xana swi tano hakunene? Swi nga ha endlaka va nga yi twisisi hi ku helela mintshikilelo leyi vantshwa va manguva lawa va langutanaka na yona; hambiswiritano, xana a hi ntiyiso leswaku hi vona va ku tivaka ku antswa ku tlula mani na mani wa laha misaveni? Alejandro u ri: “Minkarhi yin’wana a swi va oloveli vatswari va mina ku ndzi twela vusiwana ni ku twisisa ndlela leyi ndzi titwaka ha yona.” Hambiswiritano, wa pfumela: “Ndza swi tiva leswaku ndzi fanele ndzi byela vona.” Minkarhi yo tala vantshwa va hlamala ndlela leyi vatswari va vona va twisisaka swiphiqo swa vona ha yona! Hikwalaho ka leswi va kuleke ni leswi va nga ni ntokoto swinene, minkarhi yo tala va nyika xitsundzuxo lexi pfunaka—leswi swi tano ngopfu-ngopfu loko va ri ni ntokoto eku tirhiseni ka misinya ya milawu ya Bibele.

Beatriz, loyi a boxiweke eku sunguleni u ri: “Loko ndzi vulavula ni vatswari va mina, ndzi kuma xikhutazo ni mintlhantlho leyi pfunaka eka swiphiqo swa mina.” Kutani ke, swa twala leswi Bibele yi nyikaka ndzayo leyi eka vantshwa: “N’wananga, hlayisa xileriso xa tata wa wena, u nga wu fularheli nawu wa mana wa wena. Yingisa tata wa wena la ku velekeke, naswona u nga n’wi languteli ehansi mana wa wena hileswi a kuleke.”—Swivuriso 6:20; 23:22.

Ina, a swi olovi ku tiphofula eka vatswari va wena loko vuxaka bya n’wina byi nga tiyangi. Hi ku ya hi Dok. Catalina González Forteza, enkambisisweni lowu endliweke eka swichudeni swa xikolo xa le henhla, ku kumeke leswaku lava va vuleke leswaku va ringete ku tihinga a va titwa va ri swikangalafula naswona vuxaka bya vona ni vatswari va vona a byi nga tiyangi. Ku hambana ni sweswo, vantshwa lava papalataka mianakanyo yo tano leyi dlayaka, hi ntolovelo hi “lava tsakelaka vuxaka lebyinene ni vatswari va vona.”

Kutani, hi vutlharhi hlakulela ku va ni vuxaka lebyinene ni vatswari va wena. Titolovete ku vulavurisana na vona nkarhi ni nkarhi. Va byele leswaku vutomi byi ku khome njhani. Va vutise swivutiso. Mabulo yo tano ya ntsako ya nga endla leswaku swi ku olovela ku vulavula na vona loko u ri ni xiphiqo lexikulu.

Ku Vulavula Ni Munghana

Kambe, xana swi nga ka swi nga ku oloveli ku ya eka ntangha ya wena loko u ri ni swiphiqo? Entiyisweni, i swinene ku va ni vanghana lava u nga va tshembaka. Swivuriso 18:24 yi ri “ku ni munghana la namarhelaka ku tlula makwavo.” Kambe tanihi leswi tintangha ti nga ku kombisaka ntwela-vusiwana ni ku ku seketela, a hi minkarhi hinkwayo ti nga ta ku nyikaka xitsundzuxo lexi pfunaka. Phela, vo tifanela na wena, a va na wona ntokoto wa vutomi wo tlula wa wena. Xana wa n’wi tsundzuka Rehobuwama? A a ri hosi eminkarhini ya Bibele. Ematshan’weni ya ku amukela ndzayo ya lava nga ni ntokoto, vavanuna lava vupfeke, u yingise tintangha ta yena. Vuyelo bya kona byi ve byihi? Ku ve khombo! Rehobuwama u lahlekeriwe hi nseketelo wa tiko ra rikwavo ni ku amukeriwa hi Xikwembu.—1 Tihosi 12:8-19.

Xiphiqo xin’wana xa ku tiphofula eka tintangha, hi leswi ti nga riki na xihundla. Arturo, loyi a tshahiweke eku sunguleni, wa hlamusela: “Vafana vo tala lava ndzi va tivaka va vulavula ni vanghana va vona loko va karhatekile. Kambe eku heteleleni, vanghana va vona va byela van’wana, va tlhela va endla mafenya hi vona.” Gabriela wa malembe ya 13 hi vukhale u tokote leswi fanaka. U ri: “Siku rin’wana ndzi kume leswaku munghana wa mina u byele munghana wakwe timhaka ta mina, a ndza ha tlhelanga ndzi singita ndzi n’wi byela xanchumu. Ina, ndza vulavula ni tintangha ta mina, kambe ndzi ringeta ku ka ndzi nga ti byeli swilo leswi nga ta ndzi vangela nhlomulo loko to tshuka ti byele van’wana.” Kutani loko u lava mpfuno, i swinene ku kuma munhu loyi a nga ta ka a “nga xi hlavuteli xihundla xa un’wana.” (Swivuriso 25:9) Munhu wo tano ku tala ku va munhu loyi a nga nkulukumba eka wena.

Kutani loko u nga wu kumi nseketelo wa le kaya hikwalaho ka swivangelo swo karhi, swi lulamile ku kuma munghana loyi u nga tiphofulaka eka yena, kambe tiyiseka leswaku u ni ntokoto wa vutomi ni vutivi bya misinya ya milawu ya Bibele. Evandlheni ra ka n’wina ra Timbhoni ta Yehovha, a swi kanakanisi leswaku va kona vanhu lava faneriwaka hi nhlamuselo yoleyo. Liliana wa malembe ya 16 hi vukhale u ri: “Ndzi tiphofule eka van’wana va vamakwerhu va xisati lava nga Vakreste kutani sweswo swi ndzi tsakisile. Tanihi vanhu lava nga vakulu eka mina, xitsundzuxo xa vona xi ndzi pfunile. Va hundzuke vanghana va mina.”

Xana ku vuriwa yini hiloko vumoya bya wena byi sungule ku tsana? Kumbexana u hluname ngopfu lerova a wa ha tingheni ta xikhongelo ni ku hlaya Bibele. Eka Yakobo 5:14, 15, Bibele yi nyika xitsundzuxo lexi: “Xana u kona loyi a vabyaka exikarhi ka n’wina? A a vitane vakulukumba va vandlha, kutani a va n’wi khongelele, va n’wi tota mafurha hi vito ra Yehovha. Kutani xikhongelo xa ripfumelo xi ta hanyisa la nga pfukiki swinene, naswona Yehovha u ta n’wi pfuxa.” Vandlha ra ka n’wina ra Timbhoni ta Yehovha ri ni vakulu lava nga ni ntokoto eku pfuneni ka vanhu lava tsaneke kumbe lava vabyaka hi tlhelo ra moya. Titwe u tshunxekile ku bula na vona. Bibele yi vula leswaku vavanuna vo tano va “ta va ndhawu ya ku tifihla emhehweni ni vutumbelo exidzedzeni”—Esaya 32:2.

“Tivisani Xikwembu Swikombelo Swa N’wina”

Hambiswiritano, xihlovo lexikulu xa mpfuno i “Xikwembu xa nchavelelo hinkwawo.” (2 Vakorinto 1:3) Loko u hlunamile niloko u ri ni gome, landzelela xitsundzuxo xa Vafilipiya 4:6, 7 lexi nge: “Mi nga vileli ha nchumu, kambe eka hinkwaswo tivisani Xikwembu swikombelo swa n’wina hi xikhongelo ni xikombelo swin’we ni ku nkhensa swikombelo swa n’wina; kutani ku rhula ka Xikwembu loku tlulaka miehleketo hinkwayo ku ta rindza timbilu ta n’wina ni matimba ya n’wina ya mianakanyo ha Kreste Yesu.” Minkarhi hinkwayo Yehovha u tinyika nkarhi wa ku ku yingisa. (Pisalema 46:1; 77:1) Kasi minkarhi yin’wana xikhongelo hi xona xi lavekaka leswaku u hlula mbitsi.

Loko u tshamela ku hlunama kumbe ku va ni gome, tsundzuka leswaku vantshwa van’wana vo tala va tshame va titwa hi ndlela leyi fanaka. Hi ku famba ka nkarhi, ku titwa koloko ku ta helela emoyeni. Kambe sweswi u nga tirhwexi ndzwalo u ri swaku. Byela un’wana leswaku a wu dyi byi rhelela. Swivuriso 12:25 yi ri: “Ku vilela embilwini ya munhu hi kona loku nga ta yi tshova, kambe rito lerinene ra yi tsakisa.” Xana u nga ri kuma njhani “rito lerinene” ra xikhutazo? U nga ri kuma hi ku hlevela munhu un’wana—loyi a nga ni ntokoto, vutivi ni vutlhari bya Xikwembu leswaku a ku chavelela ni ku ku nyika mpfuno lowu u wu lavaka.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 14]

“Loko ndzi vulavula ni vatswari va mina, ndzi kuma xikhutazo ni mintlhantlho leyi pfunaka eka swiphiqo swa mina”

[Xifaniso lexi nga eka tluka 15]

Vatswari lava chavaka Xikwembu, ku nga ri tintangha ta wena, va ni lunghelo ra ku ku nyika xitsundzuxo