Vantshwa Va Vutisa

Swa Antswa Ndzi Tidlaya

Lembe ni lembe vantshwa va timiliyoni va ringeta ku tidlaya. Magidi ya vona va hetelela va tidlayile. Hikwalaho ka ku andza ka nhlayo ya vantshwa lava tidlayaka, vakandziyisi va “Xalamuka!” va vona swi ri swa nkoka ku bula hi nhloko-mhaka leyi.

“NDZA ha hanyela yini. Eka mina ku hanya ku tlula hi ku fa.” I mani loyi a vuleke marito lawa? Xana i munhu loyi a a nga pfumeli eka Xikwembu? Xana i munhu loyi a a fularhele Xikwembu? Xana i munhu loyi Xikwembu xi n’wi fularheleke? A swi tano nikatsongo. Marito lawa ma vuriwe hi Yonasi wanuna loyi a a tinyiketerile eka Xikwembu, loyi a ri ni gome.a (Yonasi 4:3, Today’s English Version) Bibele a yi vuli leswaku Yonasi a a ri kusuhi ni ku tidlaya. Nilokoswiritano, xikombelo lexi a xi endleke loko a tshikilelekile xi kombisa ntiyiso wa leswaku hambi ku ri malandza ya Xikwembu minkarhi yin’wana ma nga ha va ni ntshikilelo wa mianakanyo.—Pisalema 34:19.

Vantshwa van’wana va titwa va ri ni gome swinene lerova va nga ha xi voni xivangelo xa ku ya emahlweni va hanya. Va nga ha titwa ku fana na Laurab wa malembe ya 16 loyi a nga te: “Ku hele malembe yo tala ndzi tshamela ku tikuma ndzi tshikilelekile. Minkarhi yo tala a ndzi anakanya hi ku tidlaya.” Xana u nga endla yini loko u tiva leswaku ku ni loyi a vuleke leswaku u lava ku tidlaya, kumbe loko wena n’wini u ehleketa hi ku tidlaya? A hi rhangeni hi kambisisa leswi endlaka vantshwa va anakanya hi ku tidlaya.

Mianakanyo Yo Biha

Ha yini munhu wihi na wihi a nga teriwaka hi mianakanyo ya ku lava ku tidlaya? Ku ni swivangelo swo hlayanyana. Xin’wana xa swona hi leswi hi hanyaka ‘eminkarhini ya mangava leyi swi nonon’hwaka ku langutana na yona,’ naswona vantshwa vo tala va khumbeka ngopfu hi mintshikilelo ya vutomi. (2 Timotiya 3:1) Hi hala tlhelo, ku nga hetiseki ka vanhu ku nga endla van’wana va anakanya leswi hoxeke hi vona vini ni hi swiyimo leswi nga kona emisaveni leyi. (Varhoma 7:22-24) Minkarhi yin’wana leswi swi vangiwa hi ku va va khomiwe hi ndlela yo biha. Minkarhi yin’wana mavabyi man’wana ma nga ha endla munhu a anakanya hi ku tidlaya. Etikweni rin’wana ku xiyiwe leswaku vanhu vo tlula 90 wa tiphesente lava va tidlayeke a va nga hanyanga kahle emianakanyweni.c

I ntiyiso leswaku a nga kona la nga xanisekiki hi ku helela. Bibele yi vula leswaku “ntumbuluko hinkwawo wu hambeta wu konya ni ku vaviseka swin’we.” (Varhoma 8:22) Leswi swi katsa vantshwa. Entiyisweni, vantshwa va nga ha khumbiwa ngopfu hi timhaka to vava to tanihi leti landzelaka:

◼ Ku feriwa hi xaka, munghana, kumbe xifuwo

◼ Ku nga twanani endyangwini

◼ Ku feyila exikolweni

◼ Ku tshikiwa hi munhu loyi u rhandzanaka na yena

◼ Ku khomiwa hi ndlela yo biha (ku katsa ni hi tlhelo ra rimbewu)

I ntiyiso leswaku vantshwa hinkwavo va langutana ni xin’wana xa swiphiqo leswi xaxametiweke laha henhla. Ha yini van’wana va swi kota ku langutana ni swiphiqo leswi kambe van’wana va nga swi koti? Vakambisisi va vula leswaku vantshwa lava va tsandzekaka ku langutana na swona va vona ku nga ri na loyi a nga ta va pfuna naswona va heleriwa hi ntshembo. Hi marito man’wana, vantshwa volavo va ehleketa leswaku a ku na lexi va nga xi endlaka, naswona a ku na lexi nga cincaka xiyimo xa vona. Dok. Kathleen McCoy u byele vatsari va Xalamuka! a ku: “Minkarhi yo tala vantshwa lava, kahle-kahle va va va nga lavi ku tidlaya. Vo lava ntsena leswaku va nga ha twi ku vava.”

Xana A Ku Na Ndlela Yo Swi Tlhantlha?

Swi nga ha endleka u tiva loyi a ‘lavaka leswaku swiphiqo swakwe swi hela,’ a kala a vulavula hi ku tidlaya. Loko swi ri tano, xana u nga n’wi pfuna njhani?

Loko munghana wa wena a tshikilelekile lerova a lava ku tidlaya, n’wi khutaze leswaku a kuma mpfuno. Hambiloko a nga lavi leswaku u byela un’wana mhaka leyi, u fanele u byela munhu un’wana lonkulu la nga ni vutihlamuleri. U nga vileli hileswaku vunghana bya n’wina byi ta hela. Loko u byela munhu un’wana lonkulu mhaka leyi, u ta va u kombisa leswaku u ‘nakulobye wa ntiyiso,’ la “velekiweke loko ku ri ni maxangu.” (Swivuriso 17:17) Hi ndlela yoleyo u nga ha n’wi ponisa!

Kambe ku vuriwa yini loko wena n’wini u tshame u fikeriwa hi mianakanyo yo lava ku tidlaya? Dok. McCoy, u khutazile a ku: “Lava mpfuno. Byela munhu un’wana ndlela leyi u titwaka ha yona, loyi khathalaka ha wena naswona a nga ta ku tekela enhlokweni, loyi a nga ta ku yingisela, kutani a tivisa vanhu van’wana lava khathalaka ha wena leswi u lavaka ku swi phofula, ku nga ha va mutswari, xaka, munghana, mudyondzisi ni nkulu wa vandlha.”

U ta pfuneka loko u vulavula hi swiphiqo swa wena. Xiya xikombiso lexi nga eBibeleni. Yobo wanuna wo lulama, u tshame a ku: “Kunene moya-xiviri wa mina wu nyenya vutomi bya mina.” Kambe u tlhele a ku: “Ndzi ta humesa mhaka leyi yi ndzi karhataka. Ndzi ta vulavula moya-xiviri wa mina wu ri ni mbitsi!” (Yobo 10:1) Yobo a a ri ni gome, naswona a a lava ku phofula ndlela leyi a titwaka ha yona. Na wena u nga titwa u we mbilu loko u tiphofule eka munghana wa wena la wupfeke.

Vakreste lava tshikilelekeke va nga kuma mpfuno ni le ka vakulu evandlheni. (Yakobo 5:14, 15) Ku vulavula hi swiphiqo swa wena a swi nge endli leswaku swi hela. Kambe swi nga ku pfuna leswaku u nga karhateki ngopfu ha swona, naswona mpfuno wa munhu loyi u n’wi tshembaka wu nga endla leswaku u kuma ndlela yo langutana na swona.

Swiyimo Swa Cinca

Loko u kayakayisiwa hi maxangu, tsundzuka leswi: Ku nga khathariseki leswaku xiyimo xi tike ku fikela kwihi, hi ku famba ka nkarhi xi ta cinca. Mupisalema Davhida loyi a veke ni maxangu yo tala u khongerile a ku: “Nhlomulo wa mina wu ndzi hete matimba; vusiku hinkwabyo ndzi tsakamisa sangu ra mina; ndzi khapakhapisa mubedo wa mina hi mihloti ya mina.” (Pisalema 6:6) Kambe eka pisalema yin’wana u tsale leswi: “U cince ku rila ka mina ku va ku cina ka mina.”—Pisalema 30:11.

Davhida u swi vone hi xiviri leswaku swiphiqo swi fika swi tlhela swi hundza. Entiyisweni, van’wana swi nga ha va hlamarisa sweswo. Kambe u nga heli mbilu. Minkarhi yo tala swiyimo swi cinca hilaha ku heleleke. Minkarhi yin’wana swi nga ha hunguteka hi ndlela leyi a wu nga yi rindzelanga. Minkarhi yin’wana u nga ha kuma ndlela yo langutana na swona leyi a wu nga yi ehleketi. Mhaka-nkulu hileswaku swiphiqo leswi hi tshikilelaka a swi nge tshami swi ri tano hilaha ku nga heriki.—2 Vakorinto 4:17.

Nkoka Wa Xikhongelo

Ndlela yin’wana ya nkoka yo tiphofula i xikhongelo. U nga ha khongela ku fana na Davhida: “Ndzi lavisise, Wena Xikwembu, u tiva mbilu ya mina. Ndzi kambele, u tiva miehleketo ya mina leyi karhataka, u vona loko ku ri ni ndlela leyi nga riki yinene eka mina, u ndzi kongomisa endleleni hilaha ku nga riki na makumu.”—Pisalema 139:23, 24.

Xikhongelo hi xoxe a hi ndlela yo tlhantlha swiphiqo. Ko va ndlela yo vulavurisana ni Tata wa wena la nge matilweni, loyi a lavaka leswaku u ‘chululela mbilu ya wena’ eka yena. (Pisalema 62:8) Xiyisisa matsalwa ya xisekelo lama vulaka ntiyiso malunghana ni Xikwembu:

◼ Xi swi tiva hi ku helela swiyimo leswi ku tshikilelaka.—Pisalema 103:14.

◼ Xi ku tiva ku antswa ku tlula ndlela leyi u titivaka ha yona.—1 Yohane 3:20.

◼ ‘Xa ku khathalela.’—1 Petro 5:7.

◼ Emisaveni leyintshwa, Xikwembu xi “ta sula mihloti hinkwayo” ematihlweni ya wena.—Nhlavutelo 21:4.

Loko Xiphiqo Xa Kona Xi Khumba Rihanyo

Hilaha swi vuriweke hakona eku sunguleni, hakanyingi lava titwaka va lava ku tidlaya va va va ri ni vuvabyi byo karhi. Loko swi ri tano eka wena, u nga chavi ku lava mpfuno. Yesu u swi xiyile leswaku lava va vabyaka va lava mpfuno wa mutshunguri. (Matewu 9:12) Lexi tsakisaka hileswaku mavabyi yo tala ma nga tshunguleka. Naswona vutshunguri byi nga ku pfuna leswaku u titwa u antswa.

Bibele yi tshembisa leswaku emisaveni leyintshwa leyi fumiwaka hi Xikwembu “ku hava munhu la tshamaka kona la nga ta ku: ‘Ndza vabya.’” (Esaya 33:24) Sweswi endla leswi u nga swi kotaka leswaku u langutana ni swiphiqo swa vutomi. Heidi loyi a tshamaka eJarimani u endle sweswo. U ri: “Minkarhi yin’wana a ndzi titwa ndzi tshikileleke swinene lerova ndzi lava ku fa, kambe sweswi swilo se swi famba kahle, ndzi nkhensa xikhongelo ni vutshunguri lebyi ndzi byi kumeke.” Ni le ka wena swi nga va tano.d

Xihloko lexi landzelaka xa swihloko swa “Vantshwa Va Vutisa” xi ta vulavula hi ndlela yo langutana ni gome ra makwenu loyi a tidlayeke

Swihloko swin’wana leswi nge “Vantshwa Va Vutisa” swi kumeka eka Website leyi nge, www.watchtower.org/ype

[Nhlamuselo ya le hansi]

SWIVUTISO SWO ANAKANYISISA HA SWONA

◼ Ku vuriwa leswaku ku tidlaya a ku heti swiphiqo swa wena; ko swi hundzisela eka van’wana. Xana sweswo i ntiyiso?

◼ Xana u nga phofulela mani ta le mbilwini ya wena loko u ri emaxangwini?

[Bokisi/Xifaniso lexi nga eka tluka 29]

EKA VATSWARI

Ematikweni man’wana, ku tidlaya ka vantshwa swi tolovelekile. Hi xikombiso, eUnited States ku tidlaya ka vantshwa i xivangelo xa vunharhu xa ku fa ka vantshwa lava nga emalembeni ya le xikarhi ka 15 na 25, naswona eka makume mambirhi ya malembe lama hundzeke, nhlayo ya vanhu lava tidlayaka lava nga exikarhi ka malembe ya 10 na 14 yi andze kambirhi. Lava nga ekhombyeni swinene va katsa vantshwa lava vabyaka emianakanyweni, lava emindyangwini ya ka vona ku nga ni lava nga tshama va tidlaya ni lava nga tshama va ringeta ku tidlaya. Swikombiso leswi kombisaka loko muntshwa a ehleketa hi ku tidlaya swi katsa leswi landzelaka:

◼ Ku nga lavi ku vulavula ni vandyangu ni vanghana

◼ Ku ka a nga ha dyi hi ndlela leyi tolovelekeke ni ku va ni nkelunkelu

◼ Ku ka a nga ha rhandzi swilo leswi a a swi rhandza ngopfu

◼ Ku cinca ka vumunhu byakwe

◼ Ku tirhisa swidzidzirisi kumbe ku nwa byala ku tlula mpimo

◼ Ku hanana hi swilo swakwe swa nkoka

◼ Ku vulavula hi ku tidlaya kumbe hi mabulo lama fambisanaka ni ku tidlaya

Dok. Kathleen McCoy u byele vatsari va Xalamuka! leswaku xin’wana xa swihoxo leswikulu ngopfu leswi vatswari va swi endlaka i ku honisa swikombiso swo tano. U ri: “A nga kona loyi a lavaka ku ehleketa leswaku ku na leswi nga fambiki kahle eka n’wana wakwe, hikwalaho vatswari van’wana a va lavi ku pfumela leswaku ku na leswi nga fambiki kahle eka vana va vona. Va tibyela leswi, ‘Ko va ku kula’ kumbe ‘Swi ta hundza’ kumbe ‘Wo va ni mahanyelo lama nga tolovelekangiki ntsena.’ Swi ni khombo ku ehleketa sweswo. Swikombiso hinkwaswo swi fanele swi tekeriwa enhlokweni.”

U nga khomiwi hi tingana ku kombela leswaku n’wana wa wena a pfuniwa loko ku ri leswaku u ni ntshikilelo kumbe a nga hanyanga kahle emianakanyweni. Loko u vona leswaku n’wana wa wena u ehleketa hi ku tidlaya, n’wi vutise hi mhaka leyi. Mhaka ya leswaku ku vulavula ni munhu hi mhaka ya ku tidlaya swi ta endla leswaku a vhela a tidlaya, a hi ntiyiso. Vantshwa vo tala va wa mbilu loko vatswari va vulavula na vona hi mhaka leyi. Hikwalaho, loko n’wana wa wena a pfumela leswaku u ehleketa hi ku tidlaya, n’wi vutise leswaku a a lava ku tidlaya njhani. Loko u twa vuxokoxoko bya ndlela leyi a lavaka ku tidlaya ha yona, swi lava u hatla u teka goza.e

U nga tibyeli leswaku ntshikilelo wu ta hela hi woxe. Naswona loko wu vonaka wu hela, u nga ehleketi leswaku xiphiqo xa wena se xi tlhantlhekile. Vatshila van’wana va vula leswaku sweswo swi ni khombo swinene. Ha yini? Dok. McCoy u ri: “Muntshwa loyi a tshikilelekeke ngopfu swi nga ha endleka a nga teriwi hi mianakanyo ya ku tidlaya. Kambe loko ntshikilelo wu hunguteka, muntshwa a nga ha ehleketa ku tidlaya.”

Hakunene swi twisa ku vava leswi ntshikilelo wu endlaka leswaku vantshwa van’wana va tidlaya. Vatswari ni vanhu van’wana lavakulu lava khathalaka, loko va xalamukela swikombiso leswi va swi vonaka va tlhela va teka goza ro ‘vulavula hi ku chavelela eka mimoya-xiviri leyi karhatekeke,’ va va ndhawu ya vuchavelo eka vantshwa.—1 Vatesalonika 5:14.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 28]

Ndlela yin’wana ya nkoka yo tiphofula i ku khongela