Vutshunguri Lebyi U Byi Hlawulaka

DOK. Isadore Rosenfeld, ebukwini yakwe leyi vulavulaka hi vutshunguri byin’wana u kandziyisa yinhla leyi: “Vutshunguri byin’wana ni byin’wana lebyi nyikiwaka ntlawa wa vanhu vo karhi lava va tiyisekaka leswaku byi ta va ‘pfuna,’ byi nga ha va pfuna vo tala va vona.”

Leswi swi vuriwa vutshunguri lebyi khumbanaka ni miehleketo, leswi vulaka leswaku hambi ku ri philisi ra chukela ri nga tirha loko munhu yoloye a kholwa leswaku ri ta tirha. Matshungulelo lawa ma nga herisa swikombiso swa vuvabyi byo karhi, ku katsa ni switlhavi, ku hlambiwa hi timbilu, matshimbi, sululwani, ku karhateka ni ntshikilelo. Xana leswi swi paluxa yini?

Phela, swi kombisa leswaku ku va ni ntshembo hi vutshunguri byin’wana ni byin’wana lebyi munhu a byi kumaka, i nchumu wa nkoka leswaku a antswa. Hi nkarhi lowu fanaka, swi nga va vutlhari ku kambela leswaku vutshunguri bya muxaka hambi wu ri wihi byi tshungula vuvabyi bya kona hayi swikombiso swa byona. Leswi swi nga endliwa hi ku pima mimbuyelo ya vutshunguri hi ku kambisisa leswi byi swi endlaka, ku fana ni minkambelo ya le laboratori ni ti-X-ray.

Kambe, swi tele leswi munhu a nga swi endlaka loko a hlawula vutshunguri.

Magoza Ya Nkoka Lawa U Nga Ma Tekaka

I swa nkoka ku endla vukambisisi u nga si endla xiboho. Vutisa swivutiso. Xana i mimbuyelo yihi leyi nga rindzeriwaka? Xana hi yihi mimpfuno ya kona, makhombo ya kona ni leswaku byi vitana mali muni naswona byi heta nkarhi wo tanihi kwihi? Vulavula ni vanhu lava tshameke va tshunguriwa hi ku tirhisa matshungulelo lawa u ma ehleketaka. Va vutise loko matshungulelo wolawo ma va pfunile. Kambe, tsundzuka leswaku ku tshemba leswi endlekeke eka vanhu van’wana, swi nga va ni khombo.

Swi nga va ni khombo ku tirhisa vutshunguri lebyi nga tolovelekangiki loko byi endla leswaku munhu a tshika vutshunguri lebyi tolovelekeke ni lebyi pfunaka, hambiloko vutshunguri bya kona byi nga pfuni ngopfu. Vumbhoni bya khombo leri nga vaka kona byi kumeke eka xiviko xa The New England Journal of Medicine. Magazini lowu wu hlamusele ndlela leyi xifo xa khensa xi hangalakeke ha yona eka vavabyi vambirhi lava aleke vutshunguri lebyi tolovelekeke loko va ri karhi va tirhisa vutshunguri lebyin’wana. Un’wana wa vavabyi lava u funye buwu.

Vanhu lava nga ni mavabyi lama nga tshungulekiki hi ku olova va tshama va xalamukile leswaku va nga weli emavokweni ya vakanganyisi lava navetisaka mirhi ya vuxisi. U nga yi weli henhla mirhi leyi ku vuriwaka leswaku yi tshungula mavabyi yo hambana-hambana. Xikombiso xa sweswinyana i xa vhithamini leyintshwa leyi ku vuriweke leswaku yi “pfune ku tshungula hinkwaswo ku sukela eka swiphiqo swa ku hefemula ni ku pfumala matimba ku ya eka swifo leswi xungetaka vutomi.” Loko “vhithamini” yoleyo yi kambisisiwa, ku kumeke leswaku ko va mati lama nga ni munyu ntsena.

A swi kanakanisi leswaku vutshunguri byin’wana byi nga pfuna munhu leswaku a va ni rihanyo lerinene. Hambiswiritano, languta timhaka hi tihlo ra xiviri. I swa nkoka ku dya swakudya leswi akaka miri, ku etlela nkarhi lowu ringaneke, ku endla vutiolori lebyi ringaneke ni ku tirhisa vuxiya-xiya loko u hlawula vutshunguri.

Ku Kumeka Ka Leswi A Swi Laviwa

Handle ko kanakana, ku hava murhi lowu nga tshungulaka mavabyi hinkwawo kutani eku heteleleni wu herisa rifu. Phela mavabyi lawa hi lo ma tekela eka mutswari wa hina wo sungula, ku nga Adamu. (Yobo 14:4; Pisalema 51:5; Varhoma 5:12) Vutshunguri byo tala—bya muxaka hambi wu ri wihi—byi nga ha vonaka byi ri mpfuno, kambe byo va mpfuno wa xinkarhana lowu nga andzisaka masiku ya ku hanya ka hina, byi endla leswaku hi hanya vutomi byo tsakisa swa nkarhinyana. Kambe, byi kona vutshunguri bya xiviri, naswona vanhu va timiliyoni se va byi tshuburile.

Vutshunguri byebyo byi lulamisiwe hi Muvumbi wa hina, Yehovha Xikwembu, Dokodela Lonkulu. Hi ku va ni ripfumelo eka yena ni ku tirhisa lunghiselelo ra nkutsulo wa ndzivalelo wa swidyoho wa N’wana wa yena, Yesu Kreste, u ta swi kota ku tsakela rihanyo leri hetisekeke ni vutomi lebyi nga heriki emisaveni leyi nga hava swifo! (Matewu 20:28) Bibele yi tshembisa leswaku emisaveni yoleyo leyintshwa, “ku hava munhu la tshamaka kona la nga ta ku: ‘Ndza vabya.’”—Esaya 33:24.

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 12]

Vanhu va timiliyoni va kume ntshembo lowu tiyeke wa rihanyo leri hetisekeke