Ndzindza-khombo Lowu Un’wana Ni Un’wana A Wu Lavaka

KU NGA khathariseki leswaku u hanya laha ndzindza-khombo wu tolovelekeke kona kumbe laha wu nga riki kona, ku ni ndzindza-khombo wa muxaka wo karhi lowu un’wana ni un’wana a nga wu kumaka naswona a faneleke a wu kuma. Tanihi leswi rito leri nge “ndzindza-khombo” ri nga ha kombetelaka eka “ndlela yo tiyisekisa leswaku wa sirheleriwa kumbe wa pfuneka,” xana u nga wu kuma njhani ndzindza-khombo wo tano?

U nga endla tano hi ku teka magoza lama hungutaka khombo leri u nga langutanaka na rona. Bibele yi vula leswaku “nkarhi ni xiendlakalo lexi nga languteriwangiki” swi khumba vanhu hinkwavo. (Eklesiasta 9:11) Kambe, loko hi nga tlangi hi swilo leswi nga ni khombo, a hi vi ekhombyeni lerikulu ro vaviseka kumbe ro lahlekeriwa.

Ehleketa Hi Vumundzuku

I nsirhelelo ku landzela vutlhari lebyi tirhaka. Loko swilo swi ku fambela kahle hi tlhelo ra timali, u nga ha veka mali yin’wana leswaku u yi tirhisa loko swilo swo tshuka swi nga fambi kahle. Eminkarhini ya khale, wanuna la chavaka Xikwembu la vuriwaka Yosefa u tivonakarise a ri “munhu la fanelekaka wo tlhariha” hi ku hlayisa swakudya swa tiko hinkwaro ra Egipta hi nkarhi wa ndzalo. Loko tiko ri hlaseriwe hi ndlala hi ku famba ka nkarhi, leswi Yosefa a swi endleke a swi phamelanga Vaegipta ntsena, kambe swi sirhelele ni ndyangu wa ka vona.—Genesa 41:33-36.

Ku dya hi pima, naswona swi nga va xisirhelelo. Hi nga wonga mali hi tlhela hi hunguta ntshikilelo hi ku ka hi nga tshameli ku hlongorisa swilo leswa ha ku fikaka, tifexeni kumbe vuhungasi—ku nga swilo leswi nga hi sirheleliki nikatsongo. Entiyisweni, hilaha se swi vuriweke, loko munhu a ri ni swilo leswi vonakaka swo tala, u va ekhombyeni lerikulu ra leswaku a yiveriwa kumbe a lahlekeriwa hi swona.—Luka 12:15.

Tshama U Xalamukele Vuhlayiseki

Hi nga hunguta khombo lerikulu evuton’wini hi ku tshama hi xalamukele vuhlayiseki. Xana i timhangu tingani ta mimovha leti a ti ta va ti papalatiwile loko vachayeri hinkwavo a va chayela hi vuxiya-xiya ni hi rivilo leri faneleke? Nakambe, ehleketa leswaku a ku ta va ku ponisiwe vutomi byo tarisa ku yini loko a ku nga ri na munhu la chayelaka a karhele ngopfu kumbe a nwe byalwa. Nakambe ku ni makhombo man’wana ya ku chayela lawa hi nga ma papalataka.

Hi xikombiso, ematikweni yo tala nawu wu yirisa ku tirhisiwa ka tiselfoni loko u ri karhi u chayela. Nkambisiso wun’wana wu gimete hi ku vula leswaku ku yi tirhisa, ku engetela makhombo hilaha ku phindhiweke ka mune. Khombo leri ri fana ni ra munhu loyi a nga ni mpimo wa xihoko engatini lowu ringanaka 0,1 wa tiphesente, lowu etindhawini to tala, a tekiwaka a dakwile hi ku landza nawu, lerova a nga pfumeleriwi ku chayela.

Nakambe ku boha mabandhi ya movha nkarhi ni nkarhi ku hunguta khombo ra ku fa ka vachayeri kumbe vakhandziyi. Kambe u nga ehleketi leswaku ku va ni swilo sweswo swa vuhlayiseki swo kota mabandhi ya mimovha ni masaka ya moya (air bag) kumbe ndzindza-khombo swi nga endla leswaku u tlanga hi ndzilo. Vulavisisi byi kombisa leswaku ku ehleketa hi ndlela yoleyo swi vanga timhangu to tala.

Ku tshama u xalamukele vuhlayiseki i ndzindza-khombo lowunene ekaya ni laha u tirhaka kona. Xana laha u tshamaka kona ni laha u tirhaka kona ku hlelekile, a ku na swilo leswi nga ha vangaka makhombo? Kambisisa matlhelo hinkwawo. Xana laha ku hundziwaka hi kona ku ni nchumu lowu nga ha khugulaka munhu? Xana ku ni swilo leswi karihaka kumbe leswi hisaka—switofu, swikufumerisi, tiayini—leswi nga endhawini leyi swi nga ha tsemaka vanhu kumbe ku va hisa? Xana ku ni maphepha lama pakelaneke kumbe swilo leswi nga vangaka ndzilo? Xalamukela ngopfu-ngopfu swilo leswi nga ha vaka khombo eka vana. Hi xikombiso, xana byalwa kumbe swilo swo basisa leswi nga ni chefu swi le ndhawini leyi vana va nga fikeliki eka yona?

Khathalela Rihanyo Ra Wena

Loko u khathalela rihanyo ra wena hi ndlela leyinene, u nga hunguta khombo ra mavabyi. Emhakeni leyi, vutivi byi nga tirha tanihi ndzindza-khombo. Xalamukela swilo leswi nga nghenisaka rihanyo ra wena ekhombyeni, naswona u teka goza hi ku hatlisa loko u sungula ku vabya. Xa nkoka ngopfu, dyondza ndlela yo khathalela rihanyo ra wena ni ra ndyangu wa wena. Tsundzuka xivulavulelo xa khale: “Swa olova ku sivela nchumu ku ri ni ku wu lulamisa.”

I khale Xalamuka! yi nyika vanhu rungula leri va khutazaka ku hanya hi ku landza misinya ya milawu ya Bibele, xisweswo va papalata mikhuva ni mahanyelo lama nga onhaka rihanyo ra vona. Hi xikombiso, tin’wana ta timhaka leti Xalamuka! yi buleke ha tona a ku ri nkoka wa vutengi, ku dya hi mfanelo, ku etlela nkarhi lowu ringaneke, vutiolori bya nkarhi hinkwawo ni xilaveko xa ku lawula ntshikilelo ni ndlela leyi hi khomekaka ha yona evuton’wini.

Ndzindza-khombo Wa Nkoka

Emisaveni leyi yi nga hetisekangiki, ndzindza-khombo wu nga va mpfuno lowukulu, kambe ku hava ndzindza-khombo lowu nga hi sirhelelaka hi ku helela kumbe ku hi pfuna hi ku helela eka leswi hi lahlekeriweke ha swona. Kambe, ku nga khathariseki leswaku va na wona ndzindza-khombo kumbe e-e, ku ni vanhu lava tiyisekaka leswaku a va nge sali va ri swavo. Ha yini? Hikuva loko ku humelela mhangu, valandzeri va Yesu Kreste va xiviri—lava va tirhelaka Tata wa vona Yehovha Xikwembu—va endla leswi va nga swi kotaka leswaku va byarhisana mpingu.—Pisalema 83:18; Yakobo 2:15-17; 1 Yohane 3:16-18.

Tlhandlakambirhi, Yehovha u tshembisa leswaku a nge pfuki a ma fularherile malandza yakwe layo tshembeka. Mupisalema wa Bibele u tsarile: “Loko tatana na manana vo ndzi tshika, Yehovha u ta ndzi teka.” (Pisalema 27:10) Yehovha, tanihi Xihlovo xa vutomi, u ta va pfuxa lava feke, naswona hi ku ya hi Bibele, u nyike N’wana wakwe, Yesu Kreste matimba, leswaku a pfuxa lava feke. (Pisalema 36:9; Yohane 6:40, 44) Kambe, Rito ra Xikwembu ri kombisa leswaku a ku nge pfuxiwi mani na mani. (Yohane 17:12) Kutani, hi nga tiyisekisa ku yini leswaku Xikwembu xi ta hi tsundzuka eku pfuxiweni ka vafi?

Entiyisweni, eNkulumeni yakwe leyi dumeke ya le Ntshaveni, Yesu u vulavule hi ndzindza-khombo lowu nga tshembiwaka ngopfu. U te: “Tshikani ku tihlayisela xuma emisaveni, laha nsumba ni nkurhe swi dyaka kona, ni laha makhamba ma tshovaka kona ma yiva. Ku ri na sweswo, tihlayiseleni xuma etilweni, laha nsumba ni nkurhe swi nga dyiki kona, ni laha makhamba ma nga tshoviki kona ma yiva. Hikuva laha xuma xa wena xi nga kona, hi laha ni mbilu ya wena yi nga ta va kona.”—Matewu 6:19-21.

Hakanyingi vanhu va ehleketa hi ku hlengeleta xuma lexi va tshembaka leswaku xi ta va pfuna va hanya vutomi bya kahle ngopfu loko va dyuharile. Kambe Yesu u vulavule hi ndzindza-khombo lowu sirhelekeke swinene. Nkoka wa wona a wu pimeki, naswona a wu nge hluleki! U hlamuserile: “Leswi swi vula vutomi lebyi nga heriki, ku nghenisa ka vona vutivi ha wena, Xikwembu xi ri xin’we xa ntiyiso, ni loyi u n’wi rhumeke, Yesu Kreste.”—Yohane 17:3.

Hi ku kuma vutivi lebyi kongomeke hi Xikwembu ni N’wana wa xona ni ku tirhisa leswi hi swi dyondzaka evuton’wini bya hina, hi ta tiendlela vito lerinene ni Xikwembu. (Vaheveru 6:10) Loko muapostola Petro na Yohane, va sekela ripfumelo ra vona edyondzweni ya N’wini wa vona Yesu Kreste, va kandziyise leswaku fambiselo lera sweswi ra swilo ra ku fuma ka vanhu ri ta hela. Kambe, Yohane u hlamusele a ku: “Loyi a endlaka ku rhandza ka Xikwembu u tshama hi masiku.”—1 Yohane 2:17; Matewu 24:3, 14; 2 Petro 3:7, 13.

Hi nga tiyiseka leswaku loko hi tirhela Xikwembu kutani hi fa, xi ta hi pfuxa kumbe loko ho hanya kukondza ku hela fambiselo leri ra khale ra swilo, xi ta hi nghenisa emisaveni ya xona leyintshwa ya ku lulama hi ri karhi hi hanya. Kunene, xitshembiso xa Xikwembu i xa ku “sula mihloti hinkwayo ematihlweni ya [hina],” ni ku endla “swilo hinkwaswo swi va leswintshwa.” (Nhlavutelo 21:4, 5) Hakunene ku tirhela Xikwembu ni ku xi tshemba, i ndzindza-khombo lowunene ngopfu ku yi tlula hinkwayo. Naswona wu nga kumiwa hi mani na mani.

[Swifaniso leswi nga eka tluka 26, 27]

Ku xalamukela vuhlayiseki ni rihanyo i ndzindza-khombo hi ndlela yo karhi

[Xifaniso lexi nga eka tluka 28]

Ku dyondza hi Xikwembu ni ku endla ku rhandza ka xona i ndzindza-khombo lowunene ku tlula hinkwayo wa vumundzuku