Bindzu Leri Sunguleke Khale

Xitolo xa John xa vuvatli a xi akiwe kahle naswona xi ri ni nhundzu yo tala ku tlula hinkwaswo emugangeni wa ka vona. A a tinyungubyisa ha xona. Kambe siku rin’wana ni vusiku, ku pfurhe ndzilo. Hi tiawara ti nga ri tingani, xitolo xakwe xo saseka a xi sele xi ri nkuma ntsena.

EKU sunguleni, John u kale a swi ehleketa ku xava ndzindza-khombo wa ndzilo hi yin’wana ya mali leyi a yi tirhiseke ku aka xitolo xakwe. Hambiswiritano, u tibyele a ku: ‘Ndzi ni vurhon’wana. Naswona loko xo ka xi nga tshwi, loko ndzi hakela ndzindza-khombo ndzi ta va ndzi bohelela mali enengeni wa mpfuvu.’ Khombo ra kona xi tshwile. Loko xitolo xa John a xi lo hakeleriwa ndzindza-khombo, swi nga ha endleka a a ta va a xi pfuxile. Leswi a a nga wu hakelelanga ndzindza-khombo, a a nga ta xi pfuxa.

I Yini Ndzindza-khombo?

Ndzindza-khombo a wu fani ni vuvekisi laha munhu a languteleke ku tlhela a kuma mali yakwe. Naswona a hi ku gembula. Munhu la gembulaka u tsan’wa khombo, kasi ndzindza-khombo wa ku sirhelela eka makhombo lama u nga ha langutaka na wona. Ndzindza-khombo i ndlela yo pfunana ni van’wana ekhombyeni leri nga ha ku humelelaka.

Ku sukela eminkarhini ya khale, vanhu va ntlawa wo karhi a va endla nhlengo hi swilo leswi va nga na swona ku pfuna vanhu lava lahlekeriweke. Emalembeni ya kwalomu ka 3 500 lama hundzeke, Muxe u lerise tiko ra Israyele leswaku nkarhi ni nkarhi ri nyikela hi swin’wana leswi ri swi tshovelaka swi va nhlengo wa “muluveri ni n’wana la nga riki na tatana ni noni.”—Deteronoma 14:28, 29.

Laha Ndzindza-khombo Wu Sunguleke Kona

Khale ka khaleni ndzindza-khombo a wu ri kona. ENawini wa Hammurabi, ku nga milawu ya le Babilona leyi ku vuriwaka leswaku a yi ri kona eNawini wa Muxe, a ku ri ni ndzindza-khombo lowu fanaka ni lowu munhu a wu nghenelaka loko a xava swilo hi xikweleti. Eminkarhini ya khale, vini va swikepe a va lomba mali eka valombisi, leswaku va hakela mali ya ku famba loko va ri ebindzwini ra vona. Loko swikepe swi nga ha vuyi, vini va swona a va nga hakeli mali leyi va yi lombeke. Tanihi leswi swikepe swo tala a swi vuya swi hlayisekile, mpindzulo lowu a wu hakeriwa hi vini va swikepe vo hlayanyana, a wu siva mali leyi a yi lahlekela valombisi loko ku tshuka ku va ni khombo.

Hi ku famba ka nkarhi, ku sungule van’wandzindza-khombo lava dumeke, lava vuriwaka Lloyd’s of London, lava tirheke ku fana ni le nkarhini wolowo wa swikepe. Hi 1688, Edward Lloyd a a ri ni xitolo xa swikhomisa-nyoka laha van’wamabindzu ni vabindzurisi va le London a va hlangana kona ximfumo hi timhaka ta bindzu. Kwalaho, valombisi va mali, lava a va endlela vini va swikepe ndzindza-khombo, a va tsala mavito ya vona ehansi ka ntsengo wo karhi wa mali ya khombo leyi a va ta yi amukela yi ri hakelo yo karhi kumbe mali leyi hakeriwaka ya ndzindza-khombo. Eku heteleleni, hi 1769, va ka Lloyd va tiviwe tanihi ntlawa lowu tsalaka ehansi wa valombisi lava hi ku famba ka nkarhi va veke ni bindzu lerikulu ro endla ndzindza-khombo wa vini va swikepe.

Ndzindza-khombo Namuntlha

Loko namuntlha vanhu va xava ndzindza-khombo, na vona va pfunana loko ku va ni khombo. Tikhampani ta manguva lawa ta ndzindza-khombo ti kambisisa leswaku timhangu ti humelele kangani enkarhini lowu hundzeke—hi xikombiso, ku tshwa ka switolo—leswaku ti ringeta ku vhumbha leswaku tikhasitama ta tona ti nga ha lahlekeriwa hi yini enkarhini lowu taka. Tikhampani leti ti tirhisa mali leyi hakeriweke hi tikhasitama to tala leswaku ti pfuna tikhasitama leti lahlekeriweke.

Xana wa wu lava ndzindza-khombo? Loko swi ri tano, hi wihi ndzindza-khombo lowu faneleke swiyimo leswi u nga eka swona? Kutani, ku nga khathariseki leswaku u ni ndzindza-khombo kumbe e-e, hi wahi magoza ya vuxiya-xiya lawa u nga ma tekaka leswaku u swi kota ku langutana ni makhombo ya vutomi?

[Xifaniso lexi nga eka tluka 21]

Wun’wana wa mindzindza-khombo leyi dumeke wu sungule exitolo xa swikhomisa-nyoka

[Xihlovo Xa Kona]

Courtesy of Lloyd’s of London