“Kumbexana U Ta Cinca Sweswi”

ROXANAa i wansati wa migingiriko, phyembye leri nga ni vana va mune, naswona u tekane na dokodela la xiximiwaka wa le Amerika Dzonga. U ri: “Nuna wa mina a a hlanyisa vavasati, naswona vavanuna a va n’wi tsakela.” Kambe ku ni swin’wana swo biha leswi nuna wa Roxana a a swi endla, leswi hambi ku ri vanghana vakwe lavakulu a va nga swi voni. “Ekaya a a ri nghala. A a ri ni mavondzo ngopfu.”

Roxana a a tikomba a khunguvanyekile loko a ri karhi a hlamusela mhaka leyi. “Xiphiqo xi sungule endzhaku ka mavhiki mambirhi hi tekanile. Vamakwerhu swin’we na manana va hi endzerile, naswona hi dye mabulo hi tlhela hi hela hi mafenya. Kambe loko va fambile, nuna wa mina u ndzi dlidlimbetele esofeni, a hlundzuke ngopfu. A ndzi nga swi kholwi leswi a swi endleka.”

Lexi twisaka ku vava, leswi a ko va masungulo ya ku xaniseka ka Roxana, u xanisiwe malembe yo tala. Se a a yi tiva ndlela leyi a xanisiwaka ha yona. Nuna wa Roxana a a n’wi himetela, endzhaku ka sweswo a kombela ku rivaleriwa hi mbilu hinkwayo, a tlhela a tshembisa leswaku a nge he n’wi bi nakambe. Marito yakwe a ma nga tlhaveriwi hi dyambu. Kutani a a sungula ku n’wi himetela nakambe. Roxana u ri: “A ndzi tshamela ku ehleketa leswaku kumbexana u ta cinca sweswi. Hambiloko ndzi balekile, a ndzi tlhela ndzi vuyela eka yena.”

Roxana a a chava leswaku nuna wakwe a nge heti hi ku n’wi himetela ntsena. U ri: “U tshame a vula leswaku u ta ndzi dlaya, a dlaya vana, na yena a tidlaya. Siku rin’wana u tshama a lava ku ndzi tsema nkolo hi xikero. Kasi rin’wana siku, u ndzi xungete hi xibamu, a ndzi kombetela endleveni, kutani a duvula! Nkateko wa kona, a xi nga ri na kulu, kambe ndzi lave ku fa hi ku chava.”

Vavasati Va Chava Ku Tiphofula

Ku fana na Roxana, vavasati va timiliyoni emisaveni hinkwayo va biwa hi vavanuna.b Vo tala va vona vo tshama na swona. Va vona onge hambiloko vo yi vika mhaka leyi, a swi nge va pfuni nchumu. Phela, vavanuna vo tala lava xanisaka vavasati va vona va swi kaneta swihehlo sweswo hi marito lawa, “Nsati wa mina u ni swipfukela” kumbe “U tala ku swi nyanyisa.”

Swi twisa ku vava leswi vavasati vo tala va hanyaka hi ku chava ku hlaseriwa loko va ri endhawini leyi entiyisweni va faneleke va titwa va sirhelelekile eka yona—ku nga emakaya ya vona. Kambe, hakanyingi ku soriwa munhu loyi a xanisiwaka, ematshan’weni ya loyi a xanisaka un’wana. Phela, vanhu van’wana a va pfumeli leswaku wanuna loyi a xiximekaka a nga ba nsati wakwe. Xiya leswi humeleleke hi wansati la vuriwaka Anita loko a boxe ta ku biwa ka yena hi nuna wakwe la xiximekaka. “Munghana wa hina un’wana u te: ‘U n’wi hehlela yini wanuna lonene swonghasi?’ Un’wana u vule leswaku hi mina loyi a n’wi vungunyaka hi ndlela yo karhi! Hambiloko swi kumekile leswaku nuna wa mina u ni nandzu, vanghana va mina van’wana va sungule ku fambele ekule na mina. A va anakanya leswaku a ndzi fanele ndzi tiyisela, hikuva ‘vavanuna va tano.’”

Hilaha ntokoto wa Anita wu kombisaka hakona, vanhu vo tala a va swi voni leswaku vavanuna van’wana va xanisa vasati va vona. I yini lexi endlaka leswaku wanuna a va ni tihanyi eka wansati loyi a vulaka leswaku wa n’wi rhandza? Xana vavasati lava xanisiwaka va nga pfuniwa njhani?

[Tinhlamuselo ta le hansi]

[Bokisi/Xifaniso lexi nga eka tluka 4]

Madzolonga Ya Le Kaya Ma Ta Hi Tindlela To Tala

Hi ku ya hi Xihlambanyo xa Nhlangano wa Matiko Malunghana ni ku Herisiwa ka Madzolonga Eka Vavasati, rito leri nge “ku xanisiwa ka vavasati” ri nga ha kombetela eka “ku xanisa munhu hikwalaho ka ku va a ri wa rimbewu ro karhi, kutani u n’wi vavisa, a xaniseka hi tlhelo ra rimbewu kumbe ra mianakanyo kumbe ri nga ha vula ku ba vavasati, ku katsa ni ku va xungeta, ku va tshikilela kumbe ku va tsona ntshunxeko, ku nga khathariseki leswaku swi endliwa emahlweni ka mani na mani kumbe exihundleni.” Ku xanisa loku ku katsa “ku biwa, ku n’wi sindzisa ku etlela na yena ni ku n’wi kayakayisa emiehleketweni loko a ri ekaya kumbe emahlweni ka vanhu, ku katsa ku pfinya vana, ku ba munhu hikuva u ku u n’wi lovorile, ku n’wi pfinya hambiloko a ri nsati wa wena, ku n’wi tsema swirho swakwe swa rimbewu ni mikhuva yin’wana yo biha ya ku xanisa vavasati.”