Vantshwa Va Vutisa . . .

Hi Rihi Khombo Ra Ku Nghenela Masalamusi?

XANA vantshwa va byi tsakela vungoma hakunene? Ntlawa wa valavisisi wu ringete ku swi lavisisa eka swikolo swa 115 swa le hansi ni swa le henhla. Valavisisi lava va humese xiviko lexi: Vanhu lava tlulaka hafu lava vutisiweke (54 wa tiphesente) va vule leswaku va byi tsakela vungoma ni masalamusi, kasi kotara ya vona (26 wa tiphesente) va vule leswaku va byi “rhandza ngopfu.”

Valavisisi va le Yunivhesiti ya Alaska eAnchorage va tsala: “Timhaka leti vulavulaka hi mihivahivani ya vusathana ti lo vuya eka maphepha-hungu ni le ka timagazini . . . ta sweswi.” Valavisisi va vula leswaku a byi kona vumbhoni lebyi nga ni ntikelo lebyi kombisaka leswaku vantshwa vo tala se va nghenela vugandzeri bya Sathana. Hambiswiritano, a swi kanakanisi leswaku vantshwa vo tala va tsakela ngopfu timhaka ta Vusathana ni vungoma, hambileswi ku tsakela koloko va nga ku kombisiki nkarhi hinkwawo.

Vantshwa van’wana va nga ha tivutisa va ku: ‘Hi rihi khombo ra ku nghenela masalamusi?’ Leswaku hi hlamula xivutiso lexi, a hi kambisiseni tindlela leti vantshwa va katsekaka ha tona eka vungoma.

Ntlhamu Wa Vungoma

Xihloko xin’wana xa U.S.News & World Report xi vula leswaku namuntlha “vana lavatsongo ni vantshwa va vona swilo swo biha ni ku kuma rungula leri nga riki rinene leri a ri nga anakanyiwi hambi emalembeni ya 20 lama hundzeke.” Ku rhandza ku tiva swi susumetela vantshwa vo tala ku hlaya tibuku ni timagazini, ku hlalela tivhidiyo kumbe ku lavisisa rungula leri vulavulaka hi masalamusi eka Internet.

Hi ku ya hi BBC News Online, minongonoko leyi rhandziwaka swinene eka TV leyi kombisaka vungoma ni swipuku, “ku vuriwa leswaku yi khutaza vana leswaku va rhandza timhaka ta xiloyi-loyi.” Vuyimbeleri byin’wana bya rhok byi khutaza madzolonga kumbe vudimona. Mutsari wa maphepha-hungu la vuriwaka Tom Harpur u tsale leswi eka The Sunday Star ya le Toronto: “Ndzi fanele ku humesa xitsundzuxo xa matimba mayelana ni leswi humelelaka [eka vuyimbeleri]. . . . A ndzi si tshama ndzi vona swilo swo biha hi ndlela leyi. Tinsimu ta kona ti khutaza vuhunguki, ku lawuriwa hi moya wo biha, vudimona, ku halata ngati, nhlambha, madzolonga ya mixaka hinkwayo, ku katsa ni ku pfinya, ku titsemelela, ku dlaya vanhu swin’we ni ku tidlaya. Tinhloko-mhaka ta tona ti vulavula hi ku dlaya ni ku onhetela, ndzoviso, ku bakanya hinkwaswo leswinene ni ku hanya hi swilo hinkwaswo swo biha.”

Xana ku yingisela vuyimbeleri bya muxaka wo tano swi nga onha mahanyelo ya hina? A swi kanakanisi leswaku swi tshame swi endleka exiyin’weni xin’wana—laha muntshwa wa malembe ya 14 eUnited States a tlhaveteleke mana wakwe kukondza a fa kutani endzhaku ka sweswo na yena a tidlaya. Makhumbi ya lawu rakwe hinkwawo a ma tele hi swifaniso swa vayimbeleri va rhok. Endzhaku ka xiendlakalo xexo tata wa yena u vule leswi: “Byelani vatswari ku xiyisisa leswi vana va vona va swi yingiselaka.” U vule leswaku loko ka ha sele vhiki n’wana wakwe a nga si dlaya mana wa yena, a a tshamela ku yimbelela tinsimu ta rhok leti vulavulaka hi “ku halata ngati ni ku dlaya mana wa wena.”

Ku ni mintlango leyi eka yona munhu a nga ha tlangaka xiphemu xa ku va nyamusoro kumbe ku va mungoma wo karhi. Yo tala ya mintlango leyi yi ni madzolonga lama fambisanaka ni vudimona.a

Hambiswiritano, nhlengeletano ya valavisisi ya Mediascope ya vika: “Minkambisiso yi kombisa leswaku muntshwa la hlawulaka vuyimbeleri bya rhok, la tirhisaka swidzidzirisi ni byalwa hi ndlela yo biha, la nga ni vuvabyi bya miehleketo ni la lavaka ku tidlaya . . . a tlanga hi swilo leswi nga ni khombo, swi nga ha va xikombiso xa leswaku u lava ku va swakwe, hambileswi vuyimbeleri byi nga vangiki mahanyelo yo tano. Ku ehleketiwa leswaku vantshwa lava nga ni swiphiqo swo tano va tala ku kokiwa hi vuyimbeleri bya rhok, hikuva marito ya kona ma phofula mintlhaveko ya vona.”

A hi valavisisi hinkwavo lava pfumelaka leswaku ku yingisela vuyimbeleri bya vusathana swi ni khombo. Kambe ku hlalela tivhidiyo to tano, ku yingisela vuyimbeleri byo tano kumbe ku hlalela mintlango yo tano leyi kombisaka madzolonga ni ku tidlaya swi ni khombo! Kambe eka Vakreste ku nghenela timhaka ta vungoma i khombo lerikulu.

Vonelo Ra Xikwembu Hi Vungoma

Eka 1 Vakorinto 10:20, muapostola Pawulo u tsundzuxe Vakreste: “A ndzi lavi leswaku mi va lava hlanganyelaka ni madimona.” Xana madimona i vamani, naswona hikwalaho ka yini swi ri ni khombo ku tihlanganisa na wona? Hi ku komisa, madimona i tintsumi letiya to sungula leti hlawuleke ku landzela Sathana Diyavulosi. Sathana swi vula “Mukaneti” kasi Diyavulosi swi vula “Mulumbeti.” Hi ku ya hi Bibele, khale ka ntsumi leyi a yi ri n’wana wa Xikwembu yi tihundzule mukaneti ni mulumbeti hi ku xandzukela Xikwembu. Endzhaku yi kucetele tintsumi tin’wana leswaku ti yi landzela eka ndlela ya yona yo xandzuka. Kutani tintsumi teto ti hundzuke madimona.—Genesa 3:1-15; 6:1-4; Yudha 6.

Yesu u vule Sathana leswaku i “mufumi wa misava leyi.” (Yohane 12:31) Sathana ni madimona ya yena va “karihe ngopfu” hikwalaho ka ndzoviso lowu nga ekusuhi. (Nhlavutelo 12:9-12) A swi hlamarisi leswi hinkwavo lava tihlanganiseke ni madimona va kumeke leswaku ma ni tihanyi. Wansati un’wana wa le Suriname loyi a kuleleke emutini lowu a va tirhisa vungoma u yi vone hi mahlo ndlela leyi madimona “a a ma va xanisa ha yona vanhu lava nga ma tsakeriki.”b Ku tihlanganisa ni swivumbiwa leswi swa moya leswi nga ni tihanyi i khombo lerikulu swinene!

Hikwalaho ka sweswo Xikwembu xi lerise vanhu va xona, ku nga Vaisrayele ku papalata swiendlo hinkwaswo swa vungoma. Deteronoma 18:10-12 ya tsundzuxa: “Vanhu hinkwavo lava endlaka swilo leswi i nchumu lowu nyenyetsaka eka Yehovha.” Vakreste va tsundzuxiwa leswaku Xikwembu xi ta va lovisa hinkwavo “lava tirhisaka vungoma.” (Nhlavutelo 21:8) Xikwembu a xi swi lavi leswaku vanhu va nghenela vungoma. Bibele yi ri: “Tshikani ku khumba xilo lexi nga basangiki.”—2 Vakorinto 6:17.

Ku Tihambanisa Ni Mikhuva Ya Vungoma

Xana u tshame u endla xihoxo xa ku nghenela vungoma? Kutani ehleketa hi leswi humeleleke edorobeni ra lembe-xidzana ro sungula ra Efesa. Vo tala a va hanya hi “ku endla masalamusi.” Kambe van’wana va tsakisiwe hi swihlamariso leswi muapostola Pawulo a swi endleke hi ku pfuniwa hi moya lowo kwetsima. Xana ku ve ni vuyelo byihi? “Vo hlaya swinene lava a va hanya hi masalamusi va hlengeleta tibuku ta vona kutani va ti hisa emahlweni ka vanhu hinkwavo. Kutani va hlayela nxavo wa tona, va kuma ti ringana swiphemu swa silivhere swa 50 000. Xisweswo rito ra Yehovha ri ya ri engeteleka ni ku hlula hi matimba.”—Mintirho 19:11-20.

Xana leswi swi vula yini? Swi vula leswaku loko munhu a lava ku balekela madimona, u fanele ku cukumeta swilo hinkwaswo leswi fambisanaka ni vugandzeri bya vusathana! Leswi swi katsa tibuku hinkwato, timagazini, makhadi, tivhidiyo, switshungulo (leswi va swi havelaka leswaku swi va “sirhelela”), ni rungula ra vudimona leri va ri tekaka eka Internet. (Deteronoma 7:25, 26) U fanele ku cukumeta swilo hinkwaswo swa vungoma, swo kota tinhlolo kumbe chovo. U tlhela u cukumeta tinsimu kumbe tivhidiyo leti nga ni vusathana.

Swi lava xivindzi ni ku tiyimisela ku teka magoza yo tano. Kambe vuyelo byi nga va lebyi tsakisaka. Wansati un’wana la nga Mukreste loyi a vuriwaka Jeanc u xave ntlango wa le ka khompyuta lowu a wu tikomba wu nga ri na khombo eku sunguleni. Loko a ri karhi a tlanga ntlango wun’wana, u xiye leswaku ntlango lowu wu ni vungoma hi ndlela yo karhi. Endzhakunyana u tikume a lorha milorho yo chavisa ya madzolonga! Jean u ri: “Ndzi pfuke exikarhi ka vusiku kutani ndzi fayetela ti-CD leti a ti tamele ntlango lowu.” Ku ve ni vuyelo byihi? “A ndza ha tlhelanga ndzi karhateka ni kan’we.”

Loko u tiyimiserile hakunene ku hambana ni vungoma, u nga humelela. Tsundzuka ku tiyimisela loku Yesu a ku kombiseke loko Diyavulosi a ringeta ku n’wi yenga leswaku a n’wi gandzela. “Yesu a ku eka yena: ‘Suka, Sathana! Hikuva ku tsariwile, “U fanele ku gandzela Yehovha Xikwembu xa wena, naswona u fanele ku endlela yena ntsena ntirho wo kwetsima.”’ Kutani Diyavulosi a n’wi siya.”—Matewu 4:8-11.

U Nga Lwi Nyimpi Leyi U Ri Wexe

Muapostola Pawulo u hi tsundzuxa leswaku Vakreste hinkwavo ‘va dodombisana ni mavandla lama hombolokeke ya moya, etindhawini ta le tilweni.’ (Vaefesa 6:12) Kambe u nga tshuki u ringeta ku lwa na Sathana ni madimona ya yena u ri wexe. Kombela mpfuno eka vatswari va wena lava chavaka Xikwembu swin’we ni le ka vakulu evandlheni ra Vukreste ra ka n’wina. Swi nga ha ku khomisa tingana ku va byela leswaku na wena u katsekile etimhakeni to tano, kambe swi nga ha endla leswaku u kuma nseketelo lowukulu.—Yakobo 5:14, 15.

Nakambe tsundzuka leswaku Bibele yi ri: “Mi kaneta Diyavulosi, kutani u ta mi balekela. Tshinelani eka Xikwembu, kutani xi ta tshinela eka n’wina.” (Yakobo 4:7, 8) Ina, Yehovha Xikwembu u ta ku seketela! U ta ku pfuna leswaku u ntshunxeka emintlhan’wini ya vungoma.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 20]

Cukumeta swilo hinkwaswo leswi fambisanaka ni vugandzeri bya Sathana

[Xifaniso lexi nga eka tluka 20]

Tivonele eka swiyenge swa Internet leswi hlohlotelaka vungoma