Xana Nsirhelelo Wa Xiviri Wu Kona?

MUTSARI wa switsalwana Ralph Waldo Emerson u tshame a ku: “Vanhu vo phunta va tshembela eka mikateko . . . Vanhu lava hanyeke kahle va tshembela eka swivangelo ni vuyelo.” Ina, munhu la tshembaka matimba ya timhamba ta masalamusi ni switshungulo swa mikateko u tshika vutomi bya yena byi lawuriwa hi matimba lama nga vonakiki. U bakanya mianakanyo leyi twalaka ivi a tinghenisa eku chaveni loku nga twaliki ka vukholwa-hava.

Hambi swi ri tano, Bibele yi nga n’wi tshunxa munhu eka minchavo yo tano. Yi komba leswaku timhamba ni switshungulo a swi tirhi naswona a swi na matimba. Njhani? Phela, hi ku ya The New Encyclopædia Britannica, “ku khorwiwa leswaku timhamba ti kuma matimba hi ku hlangana ka tona [hi xikombiso] ni matimba ya ntumbuluko.” Matimba lawa ku nga ha va ‘mimoya ya vafi’ kumbe ‘matimba ya mikateko.’ Kambe Bibele yi komba kahle leswaku vafi “a v̌a tiv̌i ntŝhumu.” (Eklesiasta 9:5) Xisweswo, ku hava mimoya ya vafi leyi nga pfunaka kumbe ku karhata lava hanyaka; naswona a ku na matimba lama vonakaka tanihi nkateko lawa ma nga ku tirhelaka.

Eminkarhini ya Bibele, Xikwembu xi cukumete lava va xi fularheleke, lava rivaleke ntshava ya xona yo kwetsima, ‘lava lunghiselelaka xikwembu xa Mikateko tafula ni lava tataka vhinya ya mpfangano va chelela xikwembu xa Tindlela ta munhu.’ Ematshan’wini yo kuma nsirhelelo, vaseketeri lava va mikateko va lovisiwile. Yehovha Xikwembu u te: “Mi ta nkhinsama hikwenu e ku tlhav̌iwa.”—Esaya 65:11, 12.

Hi ku tirhisa masalamusi, tiko ra khale ra Babilona na rona ri tshembele eka ku sirheleriwa hi matimba ya mihlolo. Hambi swi ri tano, Babilona ri vone mangava. Muprofeta Esaya u ri tlhontlhile a ku: “Yana emahlweni ni nhlahluvo swin’we ni vungoma bya wena bya migiringwana, kumbexana byi ta ku pfuna . . . Kambe ke! hambi leswi u nga ni mano yo tala, a wu na matimba.” (Esaya 47:12, 13, The New English Bible) Hi ku famba ka nkarhi, tiko rero a ra ha vanga kona. Ku tshembela eka masalamusi ku tikombe ku ri ka hava. Hi laha ku fanaka, a yi kona mhamba, xitshungulo, kumbe mfiso yo karhi leyi nga ku pfunaka kumbe ku ku sirhelela.

Muxaka Wa Ku Gandzela Swikwembu Swa Hava

Hambi swi ri tano, van’wana va nga ha vona swi nga ri na khombo ku famba ni ribye ro vonikela, nenge wa mpfundla, kumbe mfungho wa vukhongeri. Xana leswi a hi swilo ntsena leswi nga vuriki nchumu ke? E-e, hi ku ya hi Bibele a swi tano. Yi ri xilo xa vungoma xi ni khombo hakunene.

Ku tirhisa timhamba i muxaka wa ku gandzela swikwembu swa hava—nchumu lowu Rito ra Xikwembu ri wu alaka hi ku kongoma. (Eksoda 20:4, 5) I ntiyiso, munhu a nge tivoni leswaku u gandzela timhamba kumbe switshungulo hi ku kongoma. Kambe xana a swi kombisi rona langutelo ra ku khinsamela ni ku gandzela matimba lama nga vonakiki ya vungoma hi ku va munhu a ri na yona? Naswona, xana a hi ntiyiso leswaku ndlela yo gandzela (tanihi ku tswontswa) yi tala ku endliwa ni le ka switshungulo hi xiviri? Kambe eka 1 Yohane 5:21, Bibele yi laya Vakreste yi ku: “Fularhelani swikwembu swa hava.” Xana leswi a swi katsi swona swilo leswi fanaka ni switshungulo ni timhamba?

Ntlhamu Wa Vungoma

Hi ku tirhisa timhamba, vo tala va tlhela va phasiwa hi vungoma. I ntiyiso, van’wana va nga famba ni ribye ro vonikela kumbe xilo lexi nga ni masalamusi lexi fambisanaka ni ndhavuko ku nga ri mhaka yo tshembela eka yona. Kambe leswi ku twanana ni nghwavavana swi nga ku khomisaka AIDS, na kona ku tirhisana ni vungoma swi nga ha ku vangela khombo. Xikwembu a xi ri ni xivangelo lexinene loko xi sivela Vaisrayele leswaku va nga endli masalamusi, ku hlahluva, ni ku vhumbha. Bibele ya tsundzuxa yi ku: “Uṅwana ni uṅwana l’a endlaka ŝilo leŝi, wa yila e ka Yehova.”—Deteronoma 18:10-14.

Ha yini ku ri ni nsivelo wa matimba hi ndlela leyi? Hikuva matimba lawa ma nga vonakiki ya swiendlo leswi a hi mimoya ya vafi kumbe matimba ya mikateko kambe i Sathana Diyavulosi ni madimona yakwe.a Naswona ku tirhisa timhamba ku fambisana swinene ni ku gandzela madimona. Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words yi ri: “Eka vungoma, ku tirhisiwa ka swidzidzirisi, hambi a swi na matimba kumbe swi ni matimba, a swi tala ku landzeriwa hi ku vulavulela ko vitana matimba ya vungoma, ku humesiwa ni switshungulo ni timhamba to hambana-hambana, ni swin’wana ni swin’wana.”

Hikwalaho, loyi a nga ni xitshungulo, u tshembela eka vungoma. U tlanga hi ndzilo wa ku tikokela nhlohlotelo wo biha kumbe ku lawuriwa hi “xikwembu xa misava leyi”—Sathana Diyavulosi. (2 Vakorinto 4:4) Kutani, Bibele yi ni xivangelo lexinene xo hi lerisa ku papalata mixaka hinkwayo ya vungoma.—Vagalatiya 5:19-21.

Ku Tlupula Tinketana Ta Vungoma

Hambi swi ri tano The World Book Encyclopedia yi ri: “Onge vukholwa-hava byi ta va ni xiphemu evuton’wini ntsendze loko vanhu va ha chavana naswona va nga tiyiseki hi leswi nga ta endleka eka nkarhi lowu taka.” Kambe Timbhoni ta Yehovha ti pfuna vo tala leswaku va huma eka swiyilayila leswi nga ni khombo. Wansati wa le Afrika Dzonga wa tsundzuka: “A ndzi karhatiwa hi mimoya yo biha, naswona yindlu ya mina a yi tele mahlungu yo ndzi sirhelela eka mimoya leyi.” Timbhoni ta Yehovha ti n’wi pfune ku vona khombo ra ku huhwa hi vungoma. Xana u angule njhani? U ri: “Ndzi sungule ku cukumeta hinkwaswo leswi a ndzi ri na swona, leswi a swi fambisana ni madimona. Rihanyo ra mina ri antswile. Ndzi nyiketele vutomi bya mina leswaku ndzi tirhela Yehovha naswona ndzi khuvuriwile.” Sweswi u hambanile ni swiyilayila ni vungoma.

Nakambe, xiya n’anga ya mitsembyana ya le Nigeria leyi a yi tirhisa vungoma loko yi hanyisa. A yi tala ku tirhisa minxungeto ni swifulana, naswona a yi tolovele ku hlongola Timbhoni ta Yehovha ekaya ra yona loko ti nghena. U tshame a lunghiselela swikhetsakhetsana swakwe, a vulavulela eka swona, ivi a swi fufutela exikandzeni xa Mbhoni! A huwelela a ku: “Ku nga si hela nkombo wa masiku u ta va se u file!” Endzhaku ka masiku ya nkombo Mbhoni yi tlhelerile, ivi n’anga leyi ya mitsembyana yi huma hi xihatla, yi ehleketa leswaku yi vona xipoko! Hi nkarhi wolowo masalamusi yakwe ma tikombe ma ri ya hava, u amukele dyondzo ya Bibele ivi a hetelela a va Mbhoni.

Na wena u nga ma tsema mapindza ya ku chava ni ya swiyilayila. Entiyisweni, leswi a swi nge olovi. Kumbexana u kulele exikarhi ka vanhu lava tirhisaka timhamba ni switshungulo ngopfu. Vakreste va le Efesa wa khale a va langutane ni ntlhontlho wo tano. A va tshama ni vanhu lava lawuriwaka ngopfu hi vungoma. Va endle yini loko va dyondze ntiyiso wa Rito ra Xikwembu? Bibele yi ri: “Kutani lavo tala exikarhi ka lava a va tirhile swa masalamusi, va hlengeleta tibuku ta vona, va ti hisa emahlweni ka vanhu hinkwavo; kutani loko ku hlayiwa nxavo wa tona, ku kumeka leswaku wu endla timali ta silivhere to ringana 50 000.”—Mintirho 19:19.

Ku Kuma Nsirhelelo Wa Xikwembu

Loko wo cukumeta mimfungho ya vungoma hinkwayo, xana u nga sala u sirhelelekile? Ee, “Šikwembu i v̌utšhav̌elo bya hina ni matimba ya hina, i ku pfuna lo’ku kumiwaka kusuhi e mapfalweni.” (Pisalema 46:1) Nsirhelelo wa Xikwembu wu ta vonaka ngopfu loko xi herisa mafambiselo lawa ya swilo. ‘Yehovha wa swi tiva ku kutsula vanhu lava tinyiketeleke eka yena emiringweni, a tlhela a londzovotela vanhu vo biha siku ra ku avanyisa leswaku va yayarheriwa.’—2 Petro 2:9; ringanisa Pisalema 37:40.

Hi nkarhi lowu fanaka, ‘nkarhi ni khombo swi hi humelelela hinkwerhu.’ (Eklesiasta 9:11) Xikwembu a xi tshembisi swona leswaku vanhu va xona va ta hanya va “sirhelelekile” kumbe leswaku xi ta va sirhelela eka hinkwaswo leswi nga ta va vavisa. Kambe, xa hi tshembisa leswaku xi ta sirhelela vumoya bya hina ni vuxaka bya hina na xona. (Pisalema 91:1-9) Njhani? Xo sungula, xi hi nyika milawu ni misinya ya milawu leyi nga hi pfunaka ni ku hi sirhelela eka minkucetelo yo biha ya Sathana. (Esaya 48:17) Hi ku kuma ka hina vutivi bya tindlela ta Yehovha, ‘vuswikoti byo ehleketa byi ta hambeta byi hi sirhelela, ku twisisa na kona ku ta hi sirhelela’—hi xikombiso, swi ta hi sirhelela eka mintirho leyi nga pfuniki nchumu kumbe leyi nga ni khombo.—Swivuriso 2:11.

Ndlela yin’wana leyi Xikwembu xi hi sirhelelaka ha yona i ku hi nyika ‘ntamu wo tlula lowu tolovelekeke’ hi nkarhi wa ndzingo. (2 Vakorinto 4:7) Naswona loko swiyimo swi lava ku hlula Mukreste, xi nyika “ku rhula ka Xikwembu loku tlulaka ku twisisa hinkwako” loku sirhelelaka mbilu ni matimba ya mianakanyo. (Vafilipiya 4:7) Ina, Vakreste va hlomiseriwe ku ‘yima va tiya va lwa ni marhengu ya Diyavulosi.’—Vaefesa 6:11-13.

Xana u nga wu kuma njhani nsirhelelo wo tano? Rhanga hi ku nghenisa vutivi bya Yehovha ni N’wana wakwe, Yesu Kreste. (Yohane 17:3) Timbhoni ta Yehovha ti nga ku pfuna swinene eka leswi. Loko u ri karhi u hlakulela vuxaka lebyinene na Yehovha, u ta sungula ku vona nsirhelelo wakwe wa tintswalo. Eka Pisalema 91:14, hi hlaya leswaku Xikwembu xi ri: “Leŝi a nḍi ranḍaka nḍi ta ṅwi kuṭula; nḍi ta ṅwi tlakusa, hikuv̌a o tiv̌ile v̌ito ra mina.”

Kunene, loko u tshembeka eka xona, emakumu Xikwembu xi ta ku katekisa hi vutomi lebyi nga heriki emisaveni leyintshwa leyi taka. Yehovha wa tiyisekisa malunghana ni lava nga ta hanya enkarhini wolowo: ‘Ku nge vi na loyi a va karhataka; hikuva nomu wa Yehovha wa mavandla hi xiviri wu vurile.’ (Mikiya 4:4) Mavabyi ni rifu a swi nge he vi kona. (Nhlavutelo 21:4) Kambe, ni sweswi u nga kuma nsirhelelo wo karhi—loko u hlakulela vuxaka lebyikulu na Yehovha. Ku fana ni mupisalema, u ta kota ku vula u ku: “Ku pfuna ka mina ku ta huma e ka Yehova l’a endleke tilo ni misav̌a.”—Pisalema 121:2.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 6]

Vakreste va le Efesa va cukumete hinkwaswo leswi khumbanaka ni vungoma

[Xifaniso lexi nga eka tluka 7]

Ehansi ka Mfumo wa Xikwembu, a ku nge he vi na nchavo