Mintlango Ya Vana—Se Yi Hundzuke Ntungu Wa Madzolonga

◼ Swichudeni swa le xikolweni xa le henhla swi hlanganile leswaku swi ta tlanga ntlango wa bolo ya le Amerika. Ntlango wa kona a wa ha helanga kahle, vatswari lava tlulaka 100, vadzaberi ni vatlangi a va ri karhi va huwelela naswona va banana hi swibakele endzhaku ka loko lavan’wana va wine hi ku fika va veka bolo ehansi endzhaku ka nkarhi lowu engeteriweke.

◼ Ntlawa wa vantshwa va karhi va tlanga bolo ya le Amerika. Loko mutlangi la nga ni malembe ya khume a phunyukeriwa hi bolo leyi va n’wi nyiketeke yona, mudzaberi wakwe u n’wi tlatlalata ehansi, a n’wi tshova mavoko hamimbirhi.

◼ Mudzaberi wa xipano xa baseball xa Little League u humesa un’wana wa vatlangi. Tata wa mufana loyi u xungeta leswaku u ta dlaya mudzaberi loyi, kutani u gweviwa masiku ya 45 ejele.

◼ Hi nkarhi lowu vana a va ri karhi va praktisa entlangweni wa hockey ya le ayisini, vatatana vambirhi va sungula ku holova malunghana ni milawu leyi faneleke yi landzeriwa. Tatana loyi un’wana u ba lowun’wana kukondza a landza maxaka, vana va tatana yoloye vanharhu va lo n’wi nwii, hi mahlo.

SWIVIKO swo chavisa ku fana ni leswi se swa andza. Etimbaleni ta mintlango, etimbaleni ta basketball ni le ndhawini leyi ku tshwiririwaka eka yona ya ayisi, se ku sungule ntungu lowuntshwa wa madzolonga. I madzolonga lama vangiwaka hi vatswari ni vadzaberi lava va hlawulaka ku lwa loko va dyiwile. Jeffrey Leslie, muungameri wa Jupiter-Tequesta (Florida) Athletic Association u ri: “Ndzi vone vatswari va ri karhi va chovola vana va vona, va va sindzisa leswaku va fikelela tipakani to karhi; vana va ri karhi va lwa emintlangwini, va kuceteriwa hi vatswari; va ri karhi va rila entlangwini wa baseball hileswi vatswari va vona . . . va va khomiseke tingana.” Wa engetela: “Mintlango ya vantshwa yi endla leswaku va tikhoma hi ndlela yo chavisa swinene.” Miganga yin’wana yi yirise vatswari van’wana leswaku va nga yi emintlangwini ya vana va vona hi xikongomelo xo sirhelela vana eka madzolonga wolawo.

Xana ntungu lowu wa madzolonga wu vange yini? Fred Engh, musunguri tlhelo muungameri wa Vandla ra Vun’we bya Mintlango ya Vantshwa va le Florida u ri: “Matikhomelo lawa yo biha ya vanhu lavakulu lava yaka va engeteleka ma thyakisa mintlango ya vantshwa, ma onha ntsako wa kona naswona ma dyondzisa vana vo tala matikhomelo yo biha.”

U Fanele U Wina Hambiloko Ko Ba Lexi Dumaka

Swi vonaka onge lexi vangaka xiphiqo lexi, hileswi vatswari van’wana va navelaka leswaku vana va vona va hlula vana van’wana naswona va wina hambiloko ko ba lexi dumaka. Muyimeri un’wana wa Vandla ra ku Sivela ku Xanisiwa ka Vana, eCanada, u ri: “Loko nchumu wa nkoka ku ri ku wina, sweswo swi tekeriwa ehenhla swinene, kutani swi vanga leswaku vanhu lava nga riki na matimba va xaniseka. Emintlangwini leyi, vana hi vona va nga riki na matimba.” Mutirhi wa le ka Ndzawulo ya Dyondzo ya Rihanyo eOntario (le Canada), u vula leswaku vana lava nga le hansi ka mintshikilelo yo tano “va nga ha va ni swiphiqo swa mianakanyo va ha ri vatsongo. Naswona loko va kula, swi nga [ha] va tikela ku amukela ku hluriwa.”

A swi hlamarisi leswi vukarhi bya vatswari ni ku hisekela etlhelo ka vadzaberi hakanyingi ku hundzelaka eka vatlangi lavatsongo. Eka ntlango wun’wana wa vanhwanyana wa volleyball, vatlangi volavo va hlasela n’watimpempe ka nkombo. Nhwanyana un’wana la hlongoriweke eka ntlango wa thenisi u rihisele hi ku fayetela movha wa mufambisi wa ntlango. Mulwi un’wana wa le xikolweni xa le henhla, loko n’watimpempe a ba pempe, a n’wi byela leswaku u endle xihoxo, u gumule n’watimpempe yoloye hi mombo, a n’wi wisela hansi, a titivala. Darrell Burnett, mutivi wa mianakanyo ya swihlangi tlhelo mutshila etimhakeni ta mintlango ya vantshwa u ri: “Mintlango ya vantshwa a yi ri yinene eku sunguleni. Kambe a swa ha ri tano. Sweswi a ya ha tekiwi yi ri mintlango ya vuhungasi ntsena.”

Leswi Vatswari Va Nga Swi Endlaka

Vatswari va fanele va tsundzuka leswaku lexi endlaka vana va tsakela mintlango i ku titsakisa ni vutiolori. Ku hundzula mintlango yi va nchumu lowu tshikilelaka ni ku va chovola a swi pfuni nchumu naswona a swi kombisi rirhandzu. Bibele yi ri: “Vatswari mi nga va hlundzukisi vana va n’wina.” —Vaefesa 6:4, The Jerusalem Bible.

I yini lexi nga pfunaka mutswari leswaku a ringanisela emhakeni leyi? Xo sungula, swi nga ku pfuna loko wo tsundzuka leswaku a wu ri njhani loko wa ha ri ntsongo. Xana a wu swi kota ku tlanganyana ku fana ni vatlangi va xiyimo xa le henhla? Xana swi fanerile ku rindzela leswaku n’wana wa wena a tlanga ku fana na vona? Phela, “vana lava a va si tiyela.” (Genesa 33:13) Nakambe, vana ni langutelo lerinene hi ku wina ni ku dyiwa entlangweni. Bibele yi vula leswaku mphikizano lowu nga lawulekiki i “vuhava ni ku hlongorisa mheho.”—Eklesiasta 4:4.

Lexi tsakisaka hileswaku khale ka mutlangi wa baseball ya xiyimo xa le henhla u khutaza vatswari leswaku va tshama va ri ni langutelo leri faneleke hi ku wina ni ku dyiwa, va nga hlundzuki loko n’wana a nga tlangi kahle naswona va nga tsaki ku tlula mpimo loko n’wana a winile. Ematshan’weni yo kandziyisa ngopfu mhaka ya ku wina vatswari va fanele va khathala ngopfu hi ntsako lowu n’wana a wu kumaka swin’we ni ku tshama a yimeke kahle emirini.

Vatswari van’wana va xiye leswaku mintlango leyi hlelekeke yi tala ku pfurhetela moya wo biha wa mphikizano. Kambe, leswi a swi vuli leswaku vana a va tsaki loko va tlanga ni van’wana. Hi xikombiso, vatswari vo tala lava nga Vakreste va kume leswaku vana va vona va tsaka hi ku tlanga ni vapfumeri-kulobye hala ndzhaku ka yindlu kumbe etiphakini ta ndhawu ya ka vona. Hi ndlela leyi vatswari va swi kota ku hlawula vana lava tlangaka ni vana va vona. Mindyangu yi nga ha hlela leswaku yi huma yi ya beriwa hi moya. Ina, swi nga ha endleka leswaku ku tlanga endzhaku ka yindlu swi nga tisi ntsako lowu fanaka ni lowu kumekaka loko mi tlangela ku wina. Kambe, u nga rivali leswaku hambiloko wo endla yini, “ku letela miri swa pfuna katsongo [ntsena]; kambe ku tinyiketela loku nga ni vukwembu ku pfuna eka hinkwaswo.” (1 Timotiya 4:8) Loko wo hlayisa langutelo leri lerinene hi mintlango, u nga sirhelela n’wana wa wena leswaku a nga hlaseriwi hi ntungu lowu lowuntshwa wa madzolonga.

[Swifaniso leswi nga eka tluka 21]

Mintlango yi fanele yi va xihlovo xa ntsako, ku nga ri xa madzolonga