Ha Yini Swifaniso Swo Navetisa Rimbewu Swi Andze Swonghasi?

SWILO swo navetisa rimbewu swi sungule emalembeni ya magidi lama hundzeke. Kambe hi nkarhi wolowo, a swi tika ku kandziyisa swifaniso swo navetisa rimbewu, xisweswo a swi kumiwa ntsena hi swigwili ni lava fumaka. Ku kandziyisiwa ka swilo hi vunyingi swin’we ni ku kandziyisiwa ka swifaniso ni ku va kona ka swifaniso leswi tshukatshukaka swi swi cincile hinkwaswo sweswo. Swifaniso a swi nga ha durhi naswona swi kumeka eka vanhu lava nga swisiwana.

Ku endliwa ka tikhasete ta tivhidiyo swi nyanyise mukhuva lowu. Tikhasete ta tivhidiyo swa olova ku ti veka, ku ti kopa ni ku ti hangalasa, a ti fani ni swifaniso swa le tindlwini ta mintlango ni swifaniso swa khale. Munhu a nga ha ti hlalela a ri ekaya. Sweswinyana, ku andza ka switichi swa thelevhixini leswi yaka eka vanhu vo karhi ntsena lava swi hakelelaka swin’we ni Internet swi endle leswaku swi olova swinene ku kuma swifaniso swo navetisa rimbewu. Muxavi la chavaka leswaku muakelani wakwe a nga ha n’wi vona etlhelo ra tivhidiyo ta rimbewu exitolo xa tivhidiyo sweswi a nga ha “tshama ekaya kutani a yi oda hi ku pyanya kunupu eka Internet kumbe eka TV,” hi ku vula ka mukambisisi wa mahungu Dennis McAlpine. Ku kumeka ka swilo swa muxaka lowu hi ku olova, hi ku ya hi McAlpine swi hoxe xandla ni le “ku kumekeni ka swin’wana swo tala.”

Swifaniso Swo Navetisa Rimbewu Swi Amukeleka

Vo tala va ni mavonelo lama nga faniki malunghana ni swifaniso swo navetisa rimbewu hikuva sweswi vanhu vo tala va swi amukela. Mutsari Germaine Greer, u ri: “Swi ni nkucetelo lowukulu ku tlula hinkwato ti-opera ta hina, mincino ya ballet, mintlango ya le xitejini, vuyimbeleri ni swilo swa ntivo-vuxongi, hinkwaswo swi hlanganile.” Langutelo ra manguva lawa hi swifaniso swo navetisa rimbewu ri nga ha voniwa eka maambalelo lama tekiwaka ma ri fexeni ya ‘tinghwavava’ ni vatlangi vo tala, tivhidiyo ta vuyimbeleri leti talaka ku kombisa swifaniso swa rimbewu nileswi vanavetisi se va tirhisaka swifaniso leswi fambisanaka ni ku “byambula.” McAlpine u gimetise xileswi: “Vanhu va amukela xin’wana ni xin’wana lexi va nyikiwaka xona. . . . Leswi swi hoxa xandla eku tekeni ka nchumu wun’wana ni wun’wana wu ri wunene.” Hikwalaho ka sweswo, “vanhu a swa ha va tsemi nhlana. A va na mhaka,” hi ku vula ka mutsari Andrea Dworkin.

Lexi Endlaka Leswaku Ku Tirhisiwa Swifaniso Swo Navetisa Rimbewu

Loko a seketela marito ya mutsari Dworkin, Roger Young loyi a a ri phorisa ra FBI u vula leswaku vanhu vo tala “a va swi voni swiphiqo leswi vangiwaka hi manyala lawa.” Van’wana va xiseteriwa hi lava va yimaka ni ku tirhisiwa ka swifaniso swo navetisa rimbewu, lava vulaka leswaku a ku na vumbhoni bya leswaku swifaniso swo navetisa rimbewu swi ni vuyelo byo biha eka vanhu. Mutsari F. M. Christensen u ri: “Phela swifaniso swo navetisa rimbewu swo endla munhu a va etikweni ra milorho ntsena, ku nga nchumu lowu vanhu lava nga yimiki na swona va tsandzekaka ku wu lemuka.” Kambe, loko ku endla munhu a va etikweni ra milorho swi nga ri na matimba, ha yini vanavetisi va swi tirhisa swonghasi? Ha yini tikhampani ti tirhisa timiliyoni ta tirhandi ti endla vunavetisi, tivhidiyo kumbe vunavetisi lebyi tsariweke emaphepheni kasi a byi swi koti ku fikelela timbilu ta vanhu?

Yinhla hi leyi, ku fana ni vunavetisi hinkwabyo lebyi fikelelaka timbilu ta vanhu, xikongomelo-nkulu xa vunavetisi i ku pfuxa ku navela loku a ku nga ri kona eku sunguleni. Mulavisisi Steven Hill na mulavisisi Nina Silver va tsala: “Ku ba mpfundla hi tshika khwati, swifaniso swo navetisa rimbewu swo va bindzu ntsena. Ebindzwini leri ri nga ha lawulekiki, nchumu wun’wana ni wun’wana wu tekiwa wu ri bindzu, ngopfu-ngopfu mimiri ya vavasati ni swirho swa rimbewu swa vanhu.” Greer u fanisa swifaniso swo navetisa rimbewu ni swakudya leswi loko munhu a swi dyile a nga ha laviki ku hambana na swona, kasi swakudya swa kona a swi aki miri naswona swi ni swigodzomberi ni tikhemikhali leti endlaka leswaku swi nandziha. U ri: “Rimbewu leri xavisiwaka a hi rimbewu lerinene . . . Vanavetisi va swakudya va xavisa swakudya leswi nga riki swinene ni vanavetisi va rimbewu va xavisa rimbewu leri nga riki rinene.”

Madokodela man’wana ma vula leswaku ku tshikisa munhu ku hlalela swifaniso swo navetisa rimbewu swi nga ha tika ku tlula ku n’wi tshikisa swidzidzirisi. Ku tshungula munhu la godzomberiweke hi swidzidzirisi hakanyingi swi sungula hi ku humesa swidzidzirisi sweswo emirini wakwe. Hi ku ya hi Dok. Mary Anne Layden wa Yunivhesiti ya Pennsylvania, ku godzomberiwa hi swifaniso swo navetisa rimbewu “swi endla leswaku swifaniso sweswo swi tshama emianakanyweni ya munhu loyi a swi hlaleleke kutani swi ya dzika ebyongweni.” Hi yona mhaka leyi munhu a nga ha swi tsundzukaka kahle swifaniso swo navetisa rimbewu leswi a swi voneke khale. U gimetisa xileswi: “Lexi i xigodzomberi xo sungula lexi hi nga tshembiki leswaku hi ta kota ku xi susa emunhwini.” Kambe, xana leswi swi vula leswaku a swi koteki ku balekela nkucetelo lowu vangiwaka hi swifaniso swo navetisa rimbewu? Xana swifaniso swo navetisa rimbewu swi onha njhani?

[Bokisi leri nga eka tluka 21]

Hi Lebyi Vuxokoxoko Malunghana Ni Swifaniso Swo Navetisa Rimbewu

◼ Kwalomu ka 75 wa tiphesente ta swifaniso swo navetisa rimbewu swa le ka Internet swi sukela eUnited States. Leswi lavaka ku endla 15 wa tiphesente swi sukela eYuropa.

◼ Ku ringanyetiwa leswaku hi vhiki, vanhu va kwalomu ka 70 wa timiliyoni va pfula ti-Web-site ta swifaniso swo navetisa rimbewu. Kwalomu ka 20 wa timiliyoni ta vanhu lava, va le Canada ni le United States.

◼ Nkambisiso wun’wana wu paluxe leswaku en’hwetini yin’wana leya ha ku hundzaka, Jarimani hi rona leri a ri ri ni nhlayo ya le henhla swinene ya vanhu lava pfulaka swifaniso swo navetisa rimbewu eYuropa, ivi ku landzela Great Britain, Furwa, Italiya na Spaniya.

◼ EJarimani, vanhu lava pfulaka swifaniso swo navetisa rimbewu leswi kumekaka eka Internet va heta 70 wa timinete n’hweti ni n’hweti va ri karhi va pfula-pfula tindhawu leti nga ni swifaniso leswi.

◼ Eka vanhu va le Yuropa lava pfula-pfulaka swifaniso swo navetisa rimbewu, lava va nga ehenhla ka malembe ya 50 va heta nkarhi wo tala va ri karhi va pfula-pfula ti-Web-site leti vulavulaka hi rimbewu.

◼ Hi ku ya hi buku yin’wana, kwalomu ka 70 wa tiphesente ta vanhu lava pfulaka swifaniso swo navetisa rimbewu eka Internet, va swi endla ninhlikanhi.

◼ Van’wana va ringanyeta leswaku kwalomu ka 100 000 wa ti-Web-site ta Internet ti tamele swifaniso swo navetisa rimbewu swa vanhu lavakulu kumbe swa vana.

◼ Kwalomu ka 80 wa tiphesente ta swifaniso swo navetisa rimbewu swa vana swi sukela eJapani.

[Swifaniso leswi nga eka tluka 20]

Swifaniso swo navetisa rimbewu se swi kumeka hi ku olova