Swifaniso Swo Navetisa Rimbewu—Xana I Swinene Kumbe Swi Na Khombo?

Namuntlha misava yi tele hi swifaniso swo navetisa rimbewu.a Swi nga ha kumeka eka swinavetiso, tifexeni, tivhidiyo, vuyimbeleri ni timagazini, hambi ku ri eka thelevhixini, mintlango ya tivhidiyo, tinqingho ta manguva lawa, switirhisiwa swa elektroniki, ti-Web site naswona sweswi swi kumeka ni le ka Internet laha vanhu va rhumelanaka swifaniso swa swona. Swi tikomba onge swifaniso swo navetisa rimbewu swa amukeriwa hi vanhu va manguva lawa. Vanhu vo tala etindhawini to tala va swi tsakela swinene swifaniso swo navetisa rimbewu ku tlula rini na rini ematin’wini.—Vona bokisi leri nge “Ntiyiso Malunghana Ni Swifaniso Swo Navetisa Rimbewu.”

Nakambe ndlela leyi swifaniso swo navetisa rimbewu a swi ri ha yona ya cinca. Profesa Gail Dines u tsale a ku: “Namuntlha, swifaniso swa kona swi nyanye ku chavisa lerova leswi a swi tekiwa ku ri leswi chavisaka sweswi swi tekiwa tanihi leswi tolovelekeke.”

Xana wena u yi vona njhani mhaka leyi? Xana swifaniso swo navetisa rimbewu i nchumu wo hungasa ha wona lowu nga riki na khombo, i chefu leyi dlayaka kumbe i nchumu lowu welaka hinkwako? Yesu u te: “Murhi wun’wana ni wun’wana lowunene wu humesa mbhandzu lowunene, kambe murhi wun’wana ni wun’wana wo bola wu humesa mbhandzu lowu nga pfuniki nchumu.” (Matewu 7:17) Xana swifaniso swo navetisa rimbewu swi humesa mihandzu ya njhani? Leswaku hi kuma tinhlamulo, a hi kambisiseni swivutiso swin’wana malunghana ni swifaniso swo navetisa rimbewu.

Xana swifaniso swo navetisa rimbewu swi va khumba njhani lava swi hlalelaka?

LESWI VATIVI VA SWI VULAKA: Swifaniso swo navetisa rimbewu swa godzombela swinene lerova valavisisi van’wana ni madokodela va swi fanisa ni khokheyini.

Brian,b loyi a a godzomberiwe hi swifaniso swa rimbewu swa le ka Internet u ri: “A ku ri hava lexi nga ndzi tshikisaka. A ndzi twa onge ndzi lo ba hi xithongwana. A ndzi rhurhumela ni ku pandziwa hi nhloko. Ndzi ringete ku swi tshika kambe hambi ku hundze malembe, a ndza ha godzomberiwile.”

Hakanyingi vanhu lava langutaka swifaniso leswi navetisaka rimbewu va tumbeta mukhuva wa vona. Va ni swihundla naswona va xisa. A swi hlamarisi leswi vo tala va nga ni xivundza, va nga ni tingana, va vilelaka, va nga ni ntshikilelo ni ku hlundzuka. Van’wana va anakanya ni ku tidlaya. Serge loyi a kopa swifaniso swo navetisa rimbewu eka riqingho rakwe siku ni siku u ri: “Ndlela leyi a ndzi titwa ha yona yi ye yi kula swinene ni ku tlhela ndzi helela hi ntshembo. A ndzi titwa ndzi nga pfuni nchumu, ndzi ri ni xivundza ni ku phaseka. A ndzi khomiwa hi tingana swinene ni ku chava ku kombela mpfuno.”

Hambi ku ri ku hlalela swifaniso swo navetisa rimbewu swa xinkarhana kumbe hi xihoxo swi nga va ni vuyelo byo biha. Loko a ri karhi a vulavula eka Komiti ya Senate ya le United States, Dok. Judith Reisman, loyi a rhangelaka eka vulavisisi bya ta swifaniso swo navetisa rimbewu u te: “Swifaniso swo navetisa rimbewu swi tshama emianakanyweni kutani swi cinca byongo, swi byi cinca hi ku hatlisa hi ndlela leyi nga lawulekiki kambe swi tshama nkarhi wo leha naswona i khemikhali [leyi] tikaka kumbe leyi swi nga kotekiki ku yi susa.” Susan loyi a nga ni malembe ya 19 loyi hi xihoxo a voneke swifaniso swo navetisa rimbewu eka Internet u ri: “Swifaniso leswi swa ha ri emiehleketweni ya mina. Nkarhi wun’wana swa vuya ndzi nga swi langutelanga. Ndzi twa onge ndzi nge he swi koti ku swi rivala hi ku helela.”

LESWI U FANELEKE U SWI TSUNDZUKA: Swifaniso swo navetisa rimbewu swi endla vanhu lava swi langutaka mahlonga ni ku va kayakayisa.—2 Petro 2:19.

Xana swifaniso swo navetisa rimbewu swi yi khumba njhani mindyangu?

LESWI VATIVI VA SWI VULAKA: “Mimpatswa ni mindyangu ya tshoveka hikwalaho ka swifaniso swo navetisa rimbewu.”—The Porn Trap, hi Wendy na Larry Maltz.

Swifaniso swo navetisa rimbewu swi onha vukati ni mindyangu hi

• Ku endla leswaku ku nga vi ni ku tshembana evukatini, ku onha vuxaka ni rirhandzu.—Swivuriso 2:12-17.

• Ku endla leswaku ku va ni vutianakanyi, ku nga vi na mintlhaveko ni ku nga eneriseki hi munghana wa wena wa vukati.—Vaefesa 5:28, 29.

• Ku endla leswaku ku va ni ku navela swiendlo swa vuxaka bya rimbewu leswi nga riki leswinene.—2 Petro 2:14.

• Ku endla leswaku lava swi tirhisaka va sindzisa vanghana va vona va vukati ku endla swilo swa vuxaka bya rimbewu hi ndlela leyi nga amukelekiki.—Vaefesa 5:3, 4.

• Ku endla leswaku munhu a nga tshembeki hi tlhelo ra mintlhaveko ni ra nyama.—Matewu 5:28.

Bibele yi byela vanghana va vukati leswaku va nga ‘xengani.’ (Malakiya 2:16) Ku nga tshembeki i muxaka wa vukanganyisi lowu nga onhaka vukati ni ku endla leswaku vanhu va hambana ni ku dlaya vukati. Sweswo swi vavisa ni vana.

Swifaniso swo navetisa rimbewu swi nga vavisa vana swinene. Brian, loyi a boxiweke eku sunguleni u ri: “Loko ndzi ri ni kwalomu ka malembe ya khume, hi xihoxo ndzi kume timagazini ta tata wa mina leti kombisaka swifaniso swo navetisa rimbewu loko ndzi ri karhi ndzi tlanga xitumbelelana. Ndzi sungule ku ti languta exihundleni ndzi ri karhi ndzi nga swi twisisi leswaku ha yini ndzi tsakisiwa hi swifaniso swo tano. Sweswo swi sungule ku tshama emianakanyweni ya mina laha swi heteke nkarhi wo leha na loko ndzi kurile.” Minkambisiso yi kombisa leswaku swifaniso swo navetisa rimbewu swi nga kucetela vana va kondlo-a-ndzi-dyi leswaku va endla timhaka ta rimbewu va ha ri vatsongo, ni vanhu vo tala vo hambana-hambana, va xanisa van’wana hi tlhelo ra rimbewu, ni ku ti endla hi ndlela leyi nga tolovelekangiki.

LESWI U FANELEKE U SWI TSUNDZUKA: Swifaniso swo navetisa rimbewu swi onha vuxaka lebyi tsakisaka naswona eku heteleleni swi tisa ku vava lokukulu.—Swivuriso 6:27.

Xana Bibele yi ri yini malunghana ni swifaniso swo navetisa rimbewu?

RITO RA XIKWEMBU RI RI: “Dlayani swirho swa miri wa n’wina . . . malunghana ni vumbhisa, thyaka, ku navela ka vuxaka bya rimbewu, ku navela loku vavisaka, ni ku tshwa, ku nga ku gandzela swifaniso swa hava.”—Vakolosa 3:5.

Hi ku komisa, Yehovhac Xikwembu u venga swifaniso swo navetisa rimbewu. Leswi a swi vuli swona leswaku u venga timhaka ta vuxaka bya rimbewu. U hi endle hi ri ni ku navela ka rimbewu naswona xikongomelo xakwe a ku ri leswaku vanhu lava tekaneke va ku tirhisa leswaku va tsakisana, va va ekusuhi hi mintlhaveko ni ku kota ku va ni vana.—Yakobo 1:17.

Kutani ha yini hi fanele hi seketela mhaka ya leswaku Yehovha u venga swifaniso swo navetisa rimbewu? Xiya swivangelo swi nga ri swingani.

• Wa swi tiva leswaku swifaniso swo navetisa rimbewu swi nga onha vutomi.—Vaefesa 4:17-19.

• Wa hi rhandza naswona u lava ku hi sirhelela eka khombo.—Esaya 48:17, 18.

• Yehovha u lava ku sirhelela vukati ni mindyangu.—Matewu 19:4-6.

• U lava leswaku mahanyelo ya hina ya va lama baseke ni ku xixima timfanelo ta vanhu van’wana.—1 Vatesalonika 4:3-6.

• U lava leswaku hi xixima vuswikoti lebyi hi vumbiweke na byona naswona hi byi tirhisa hi ndlela leyi xiximekaka.—Vaheveru 13:4.

• Yehovha wa swi tiva leswaku swifaniso swo navetisa rimbewu swi kombisa ndlela leyi hoxeke leyi fambisanaka na Sathana malunghana ni rimbewu.—Genesa 6:2; Yudha 6, 7.

LESWI U FANELEKE U SWI TSUNDZUKA: Swifaniso swo navetisa rimbewu swi onha vuxaka lebyi munhu a nga na byona ni Xikwembu.—Varhoma 1:24.

Hambiswiritano, Yehovha u ni tintswalo letikulu eka lava va lavaka ku tshika ku hlalela swilo swo navetisa rimbewu. Bibele yi ri: “Yehovha u ni tintswalo ni nsovo, u hlwela ku hlundzuka naswona u ni musa wa rirhandzu wo tala. Hikuva yena u ku tiva kahle ku vumbeka ka hina, wa tsundzuka leswaku hi ntshuri.” (Pisalema 103:8, 14) U rhamba vanhu lava titsongahateke leswaku va ta eka yena va ta ‘kuma tintswalo ni musa lowu nga faneriwiki leswaku wu ta hi pfuna hi nkarhi wa kona.’—Vaheveru 4:16; vona bokisi leri nge “Ndlela Yo Tshika Swifaniso Swo Navetisa Rimbewu.”

Vanhu va ntsandza-vahlayi va amukele ku pfuniwa hi Xikwembu. Xana mpfuno wa xona wu ni vuyelo lebyinene? Xiya leswi Bibele yi swi vulaka malunghana ni van’wana lava koteke ku hlula mikhuva yo biha: “Mi hlantswiwile mi basa, mi kwetsimisiwile, mi vuriwe lava lulameke hi vito ra Hosi ya hina Yesu Kreste ni hi moya wa Xikwembu xa hina.” (1 Vakorinto 6:11) Ku fana ni muapostola Pawulo, vanhu vo tano va nga vula va ku: “Eka swilo hinkwaswo ndzi ni ntamu hikwalaho ka loyi a ndzi nyikaka matimba.”—Vafilipiya 4:13.

Susan, loyi a hluleke ku godzomberiwa ka yena hi swifaniso swo navetisa rimbewu u ri: “Yehovha hi yena ntsena a nga ku pfunaka leswaku u tshika ku hlalela swifaniso swo navetisa rimbewu. Loko u kombela mpfuno wakwe, u nga swi kota ku va la lulameke emahlweni ka yena. A nge ku tshiki.”