Ndzima 33

Ha Yini Ndzi Fanele Ndzi Papalata Swifaniso Leswi Pfuxaka Ku Navela Ko Biha?

I kangani u tikuma u langute swifaniso leswi pfuxaka ku navela ko biha u nga swi langutelanga?

□ A ndzi si tshama!

□ Minkarhi yin’wana

□ Ko talanyana

Xana leswi swi tala ku endleka kwihi?

□ Eka Internet

□ Exikolweni

□ Loko ndzi hlalele thelevhixini

□ Loko ndzi endla swin’wana

Xana u endla yini?

□ Ndzi hatla ndzi languta etlhelo.

□ Ndza swi languta swa xinkarhana.

□ Ndza swi honolela kutani ndzi lava ku vona swin’wana.

LOKO vatswari va wena va ha ri vantshwa, a swi tika ku kuma swifaniso leswi pfuxaka ku navela ko biha. Kambe namuntlha swi kumeka kun’wana ni kun’wana. Nhwanyana un’wana la nga ni malembe ya 19, u ri: “Minkarhi yin’wana loko ndzi ri karhi ndzi languta kumbe ndzi xava swilo, kumbe ndzi kambela switatimendhe swa le bangi eka Internet, swifaniso sweswo swo pfuketana swi ku humelele!” Sweswo swi tolovelekile. Eka nkambisiso wun’wana, vantshwa vo tala lava nga ni malembe ya le xikarhi ka 8 na 16 va vule leswaku va kotlane ni swifaniso leswi eka Internet ko hlayanyana va nga swi langutelanga, loko va ri karhi va endla ntirho wa xikolo ekaya.

Hikwalaho ka leswi swi kumekaka hinkwako-nkwako, u nga ha tivutisa leswaku, ‘Xana swifaniso leswi pfuxaka ku navela ko biha swi bihile hakunene?’ Ina, swi bihile! Vanhu lava tirhisiwaka eka swifaniso leswi ni lava va swi langutaka va tisusa xindzhuti naswona ko tala swi endla leswaku vanhu va tikhoma hi ndlela yo biha. Kambe a swi heleli kwalaho.

Ku hlalela swifaniso leswi swi ta ku vavisa hi ku famba ka nkarhi. Hi xikombiso, wanuna un’wana la vuriwaka Jeff, loyi a nga ni malembe ya 14 a tshike ku languta swifaniso leswi, u te: “I nchumu lowu ndzi lwisanaka na wona siku ni siku. Hambiloko ndzi nga ha swi naveli ngopfu ku swi languta kambe ku navela loku ka ha ri kona. A swi si huma hi ku helela emiehleketweni. Ndzi navela onge loko a ndzi nga kalanga ndzi wu sungula mukhuva lowu. Loko ndza ha sungula a ndzi nga voni xo biha hi swona. Kambe sweswi ndza tisola. Swifaniso leswi a swi lulamanga, swa onha naswona vanhu lava tirhisiwaka eka swona ni lava va swi langutaka va tisusa xindzhuti. Swi nga khathariseki leswaku vanhu lava swi rhandzaka va ri yini hi swona kambe a swi pfuni nchumu.”

Ndlela Yo Swi Papalata

Xana u nga swi papalata njhani swifaniso leswi kumbe ku swi languta u nga tiyimiselanga? Kambisisa xiyimo. Xana u tala ku swi vona loko swi te yini? Anakanya hi swikombiso leswi landzelaka:

Xana vantshwa lava u nghenaka na vona xikolo va tala ku ku rhumela swifaniso leswi hi “e-mail” kumbe hi selfoni? Loko swi ri tano, namba u swi susa u nga si swi pfula.

Loko u ri eka Internet, xana swa humelela loko u ri karhi u lava marito yo karhi? Ku tiva leswaku swi nga pfa swi humelela, swi ta ku pfuna leswaku u ma tsala hi vukheta marito lawa u ma tirhisaka loko u endla ndzavisiso eka Internet.

Tsala xiyimo xin’wana ni xin’wana lexi nga endla leswaku u tikuma u langute swifaniso leswi pfuxaka ku navela ko biha.

․․․․․

Xana swi kona leswi u nga swi endlaka leswaku u nga tikumi u swi langutile u nga tiyimiselanga? Loko swi ri kona, swi tsale laha.

․․․․․

Loko Se U Ngheniwe Hi Mukhuva Lowu

Ku tshamela ku languta swifaniso leswi swi hambanile ni ku swi languta hi xiwelo. Kambe swi bihe ngopfu loko se swi ri mukhuva. U nga tixisi, ku tshika mukhuva lowu a swi olovi. Hi xikombiso: A hi nge u tsimbiwe mavoko hi harhana. U nga yi tsema hi ku olova. Kambe a hi nge yi tsondzeriwe ko tala emavokweni ya wena? A swi nge olovi ku yi tsema. Swi tano ni hi vanhu lava tshamelaka ku languta swifaniso leswi pfuxaka ku navela ko biha. Loko va hambeta va swi languta, va ya va phaseka. Loko u ri eka xiyimo lexi, xana u nga swi kota njhani ku tintshunxa?

U fanele u twisisa leswaku swi bihile. Swifaniso leswi pfuxaka ku navela ko biha i mano ya Sathana yo delela nchumu wo xiximeka lowu endliweke hi Yehovha. Ku twisisa mhaka leyi swi ta ku pfuna leswaku u ‘venga leswo biha.’—Pisalema 97:10.

Anakanya hi vuyelo lebyi nga ta va kona. Swifaniso leswi swi dlaya vukati. Swi endla leswaku lava kombisiweke eka swona va nga xiximeki nileswaku lava swi langutaka va nga vi na xindzhuti. Hi yona mhaka leyi Bibele yi nge: “U tlharihile la voneke khombo kutani a tumbela.” (Swivuriso 22:3) Tsala khombo leri nga ta ku wela loko u titoloveta ku languta swifaniso leswi.

․․․․․

Tiendlele xiboho. Wanuna wo tshembeka Yobo u te: “Ndzi endlile ntwanano ni mahlo ya mina, ndzi ku, a ndzi nga ha languti vanhwanyana.” (Yobo 31:1, BML) Hi leyi ‘mintwanano’ yin’wana leyi u nga tiendlelaka yona:

A ndzi nge yi tirhisi Internet loko ndzi ri ndzexe endlwini.

Ndzi ta hatla ndzi pfala “web site” yin’wana ni yin’wana leyi nga ta humelela yi nga ri yinene.

Ndzi ta vulavula ni munghana loyi ndzi n’wi tshembaka loko ndzo tshuka ndzi tlhelele eka mukhuva lowu.

Xana ku ni swiboho swo karhi leswi u nga swi endlaka leswaku u lwisana ni mukhuva lowu? Loko swi ri kona, swi tsale laha.

․․․․․

Khongela hi mhaka leyi. Mupisalema u kombele Yehovha a ku: “Endla leswaku mahlo ya mina ma hundza ma nga swi voni swilo leswi nga pfuniki nchumu.” (Pisalema 119:37) Yehovha Xikwembu u lava leswaku u wu hlula mukhuva lowu naswona a nga ku pfuna leswaku u endla leswi lulameke.—Vafilipiya 4:13.

Byela munhu un’wana. Ku va ni munhu loyi u n’wi tshembeka, loyi u nga vulavulaka na yena, i nchumu wa nkoka lowu nga ku pfunaka leswaku u hlula mukhuva lowu. (Swivuriso 17:17) Tsala vito ra munghana loyi u n’wi tshembeka, loyi u nga ta titwa u ntshunxekile ku bula na yena hi mhaka leyi.

․․․․․

Tiyiseka leswaku u nga swi kota ku hlula mukhuva lowu. Entiyisweni, nkarhi wun’wana ni wun’wana loko u wu papalata, u va u ri eku wu hluleni. Khongela eka Yehovha, u n’wi nkhensa leswi a ku nyikeke matimba yo endla tano. Tshama u ri karhi u tsundzuka leswaku loko u papalata mukhuva lowu, u tsakisa mbilu ya Yehovha.—Swivuriso 27:11.

MATSALWA

“Hikokwalaho, dlayani swirho swa miri wa n’wina leswi nga emisaveni malunghana ni vumbhisa, thyaka, ku navela ka vuxaka bya rimbewu, ku navela loku vavisaka, ni ku tshwa, ku nga ku gandzela swifaniso swa hava.”—Vakolosa 3:5.

XITSUNDZUXO

Tiyiseka leswaku khompyuta ya wena a wu yi pfumeleli leswaku yi humesa swifaniso leswi pfuxaka ku navela ko biha. Naswona u nga pfuli ti-email leti u nga ti tiviki lomu ti humaka kona.

XANA A WU SWI TIVA LESWAKU . . . ?

Ku rhandza ku languta swifaniso leswi pfuxaka ku navela ko biha swi fana ni ku navela ko biha loku madimona ma veke na kona hi timhaka ta masangu hi nkarhi wa Nowa.—Genesa 6:2.

LESWI NDZI TIYIMISELEKE KU SWI ENDLA!

Leswaku ndzi nga tikumi ndzi langute swifaniso leswi pfuxaka ku navela ko biha ndzi nga swi langutelanga, ndzi ta ․․․․․

Leswi ndzi lavaka ku vutisa (va-)mutswari wa mina hi mhaka leyi ․․․․․

U NGA KU YINI?

● Xana swifaniso leswi pfuxaka ku navela ko biha swi nyamisa nchumu lowu xiximekaka hi ndlela yihi?

● Xana u nga yi pfuna njhani ndzisana ya wena leyi nga ni xiphiqo xa ku languta swifaniso leswi pfuxaka ku navela ko biha?

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 278]

“Loko ndzi nga si dyondza Bibele, ndzi tirhise swidzidzirisi swo hambana-hambana ni ku endla mikhuva yin’wana. Kambe eka mikhuva leyi hinkwayo, lowu wu nga ndzi tikela ku wu tshika i wa ku languta swifaniso leswi pfuxaka ku navela ko biha. Hambiswiritano, Yehovha u ndzi pfunile leswaku ndzi wu tshika.”—Jeff

[Xifaniso lexi nga eka tluka 276]

Ku tshamela ku languta swifaniso leswi pfuxaka ku navela ko biha swi ni khombo, loko u hambeta u swi languta swi ta tika ku swi tshika