Vantshwa Va Vutisa . . .

Xana Ndzi Nga Swi Tshika Njhani Ku Ringeta Ku Va La Hetisekeke?

“Ku tiendla la hetisekeke ku lawula vutomi bya mina.”—Carly.

KU TIENDLA LA HETISEKEKE—vonelo ra leswaku xin’wana ni xin’wana lexi munhu a xi endlaka u fanele ku xi endla hi ku hetiseka—swi xanisa mianakanyo ya vantshwa vo tala.

Buku leyi nge Perfectionism—What’s Bad About Being Too Good? yi ri: “Ku ni ku hambana lokukulu exikarhi ka ku navela ku fikelela xiyimo xa le henhla ni ku lwela ku fikelela leswi nga kotekiki. Vanhu lava lwelaka ku fikelela xiyimo xa le henhla va nga ha va va lava nhleleko ni ku langutela leswikulu eka vona vini, kambe va swi amukela swihoxo leswi va swi endlaka naswona va kota ku langutana na swona hilaha ku humelelaka. . . . Hi hala tlhelo, vanhu lava lavaka swilo swo hetiseka va tshama va ri eku karhatekeni hileswaku va ta endla swihoxo. Va ni mimpimanyeto leyi hundzeletiweke.”

Xana hi leswi u nga xiswona? Loko mimpimanyeto ya wena yi nga fikeleleki, swi ta ku heta matimba. U nga ha kuma leswaku u papalata ku endla xin’wana ni xin’wana lexintshwa. U nga ha va ni xinamu loko u lava ku endla swilo swa nkoka hikuva u chava leswaku u ta tsandzeka. U nga ha tikuma u ri ni mboyamelo wo papalata un’wana ni un’wana la tsandzekaka ku fikelela mimpimanyeto ya wena naswona u nga ha tikuma u nga ha ri na vanghana.

Loko leswi swi khumbiweke laha henhla swi ku khumba, anakanyisisa hi marito ya Bibele lama nga le ka Eklesiasta 7:16: “U nga vi la lulameke ku tlula mpimo, hambi ku ri ku vonakala u tlharihe ku tlurisa. Ha yini u fanele u tilovisa?” Ina, munhu la lavaka swilo swo hetiseka a nga “tilovisa”! Entiyisweni, ku hetiseka ku hlanganisiwa ni mavabyi lama xungetaka vutomi ya ku fana ni ku chava kudya ni ya makolo.a

Hikokwalaho u nga ha vutisa: ‘Xana ndzi nga swi kotisa ku yini ku tshika ku ringeta ku va la hetisekeke?’ Entiyisweni, swi nga va ntlhontlho ku cinca mianakanyo ya munhu emhakeni yo fana ni leyi. A hi kambisiseni leswaku Xikwembu xi swi languta njhani ku va la hetisekeke.

Ku Hetiseka—Xana I Nchumu Lowu Fikelelekaka?

Xo sungula, xana swa koteka leswaku u hetiseka hilaha vito leri nge ku hetiseka ri vulaka swona? Kambe Bibele ya ala, yi ri: “Ku hava munhu loyi a lulameke, hambi ku ri un’we . . . Vanhu hinkwavo va hambukile, hinkwavo ka vona a va ha pfuni nchumu.” (Varhoma 3:10-12) I marito lama tlhontlhaka mianakanyo, a swi tano? Ma kombisa kahle leswaku un’wana ni un’wana loyi a ringetaka ku tiendla munhu la hetisekeke u ta tsandzeka.

A hi tekeni muapostola Pawulo, loyi swi nga erivaleni leswaku a a ri xikombiso lexinene xo va munhu wa moya. Hambiswiritano, hambi ku ri Pawulo hi byakwe a nga swi kotanga ku tirhela Xikwembu handle ka swihoxo. U kombele ndzivalelo, a ku: “Loko ndzi navela ku endla leswi lulameke, leswo biha swi kona eka mina. Kunene ndza wu tsakela nawu wa Xikwembu hi ku ya hi munhu loyi ndzi nga yena endzeni, kambe eswirhweni swa mina ndzi vona nawu wun’wana lowu lwaka ni nawu wa mianakanyo ya mina, wu ndzi endla khumbi ra nawu wa xidyoho lowu nga eswirhweni swa mina.” (Varhoma 7:21-23) Leswaku Pawulo a va Mukreste la tiyeke eripfumelweni a ku ri hi mpfuno wa Xikwembu.

Lexi tsakisaka, Xikwembu a xi sindzisi leswaku hi hetiseka kumbe ku langutela leswaku un’wana ni un’wana wa hina a va la hetisekeke. “Yena u ku tiva kahle ku vumbeka ka hina, wa tsundzuka leswaku hi ntshuri.” (Pisalema 103:14) Hi le misaveni leyintshwa ya Xikwembu ntsena laha vanhu va nga ta fikelela ku hetiseka.

Lulamisa Xiyimo Xa Wena Malunghana Ni Leswi U Swi Languteleke

Kutani, swa sweswi, a swi nge twisiseki ku anakanya leswaku u nga va la hetisekeke hi ku helela. Entiyisweni, u fanele u langutela ku endla swihoxo nkarhi ni nkarhi. (Varhoma 3:23) Entiyisweni, minkarhi yin’wana a hi swi lemuki swihoxo leswi hi swi endlaka! Pisalema 19:12 yi ri: “A nga kona loyi a nga vonaka swihoxo swa yena n’wini.” (Today’s English Version) Muntshwa loyi a vuriwaka Matthew u ri: “A wu hetisekanga—a nga kona eMisaveni loyi a hetisekeke. Loko u rindzela leswaku u va la hetisekeke, u ta lahlekela hi ntsako. . . . Ku rindzela leswaku u hetiseka a swi twali, naswona a swi koteki.”

Loko wa ha ri ni mianakanyo yoleyo, ha yini u nga lulamisi eka leswi u swi languteleke eka wena n’wini? Hi xikombiso, xana wa titshikilela, u ringeta ku va la nge maninginingini eka xo karhi. Bibele yi ri matshalatshala yo tano lama hlakataka, entiyisweni ma nga va “vuhava ni ku hlongorisa mheho.” (Eklesiasta 4:4) Entiyisweni, a hi vangani lava tlulaka hinkwavo. Hambiloko munhu o swi kota ku tlula hinkwavo, ku nga ri kungani ku ta humelela un’wana la n’wi tlulaka.

Muapostola Pawulo u nyikele xitsundzuxo: “Ndzi byela un’wana ni un’wana kwalaho exikarhi ka n’wina leswaku a nga tiehleketeleli ku tlula mpimo lowu a faneleke ku tiehleketelela ha wona; kambe a a ehlekete hi xikongomelo xo va ni mianakanyo leyi hlutekeke.” (Varhoma 12:3) Amukela ntiyiso! Lulamisa xiyimo xa wena xi pfumelelana ni leswi u kotaka ku swi endla ni leswi u nga swi fikeleriki. Lwela ku humelela kambe u nga lweli ku hetiseka. Tivekele tipakani letinene kambe leti fikelelekaka.

Hi xikombiso, Pawulo u khutaze Timotiya leswaku a va “mutirhi la nga riki na nchumu wo khomiwa hi tingana ha wona, u ri tamela khwatsi rito ra ntiyiso.” (2 Timotiya 2:15) Ina, Pawulo u khutaze ku humelela, ku nga ri ku hetiseka. Hi ndlela leyi fanaka, tivekele tipakani leti fikelelekaka. Naswona loko u nga swi tivi leswaku swilo leswi “fikelelekaka” i yini, vulavula ni vatswari va wena kumbe ni munhu un’wana lonkulu loyi u n’wi tshembaka.

Van’wana va ringanyeta leswaku u fanele hi vomu u ringeta ku endla nchumu lowu u nga wu kotiki, ku fana ni ntlango lowuntshwa kumbe ku tlanga xichayachayana xo karhi. I ntiyiso, leswaku loko u ri karhi u dyondza nchumu lowuntshwa, u ta endla swihoxo swo tala. Kambe a ku bihanga nchumu hi sweswo. Kumbexana swi ta ku pfuna ku vona leswaku ku endla swihoxo i xiphemu xa ku dyondza.

Ku nga khathariseki leswaku i yini lexi u lavaka ku xi fikelela—kumbe i ku tsala xiviko xa xikolo kumbe ku lava ku tiva piyano—tsundzuka xitsundzuxo xin’wana xa muapostola Pawulo: “Mi nga lolohi entirhweni wa n’wina.” (Varhoma 12:11) Ina, u nga bakanyeli swilo etlhelo kumbe u va ni xinamu, hi leswi u chavaka ku tsandzeka.

Muntshwa un’wana a a ti tolovete ku va ni xinamu xo endla ntirho wa yena wa Xikolo a ti sirhelela hi leswaku “a ri eku ti lunghiseni.” Hambileswi nhleleko wu nga ha vaka wu ri wunene, kambe xiya leswaku wu nga ku vangeli ku va ni xinamu. N’hwanyana loyi u kote ku swi xiya leswaku “loko u fanele u hlawula leswaku wa ri fambisa phepha ra ntirho wa xikolo lowu nga ku enerisiki hi ku helela ni ku nga yisi phepha ra ntirho wa xikolo hi ku helela, lexi antswaka i ku fambisa phepha ra ntirho wa xikolo.”

Ku Herisa Mianakanyo Leyi Dlayaka!

Ku vula ntiyiso, a swi nge olovi ku amukela ntirho lowu nga hetisekangiki. Mianakanyo yo hehla, leyi hoxeke yi nga hambeta yi ta emianakanyweni ya wena. Xana u nga endla yini? Ntiyiso hi leswaku ku tshamela ku ehleketa hi swilo leswi nga akiki swa onha, swi vanga ni swiphiqo. Kutani endla matshalatshala yo bakanya mianakanyo leyi nga pfuniki nchumu malunghana na wena. Ti hleke loko u endla swihoxo. Phela ku ni “nkarhi wa ku hleka.” (Eklesiasta 3:4) Tsundzuka leswaku Yehovha ririmi ro sapatela a nga ri amukeli—hambi loko ku ri hina lava ri kongomisaka eka hina vini.—Vaefesa 4:31.

Ematshan’weni yo tshamela ku tisola, tirhisa marito lama kumekaka eka Swivuriso 11:17: “Munhu la nga ni musa wa rirhandzu u tirhisana ni moya-xiviri wakwe hi ndlela leyi vuyerisaka, kambe munhu wa tihanyi u tisa khombo emirini wakwe.” Kutani tivutise xivutiso lexi, Xana ku tivekela ka mina mimpimanyeto ya le henhla swi endla swi olova ku va ni vanghana? Kumbexana a swi tano. Swi nga ha endleka u tshame u papalata vanhu hi leswi va nga hetisekangiki. Kutani i yini lexi u nga xi endlaka?

Tirhisa xileriso xa Bibele: “Hambetani mi lehiselana mbilu ni ku rivalelana hi ku ntshunxeka loko un’wana a ri ni xivangelo xa ku vilerisiwa hi un’wanyana.” (Vakolosa 3:13) Ina, hi ku anakanyela ka wena eka leswi u swi rindzeleke eka van’wana u ta endla swi koteka leswaku u tsakela xinghana ni van’wana!

U nga ha tivutisa u ku, ‘Hikwalaho ka yini vanhu va ndzi papalata hi leswi ndzi lavaka swilo leswi hetisekeke?’ Xisweswo, tsundzuka leswaku ku vula exikarhi ka vanhu leswaku u langutele leswaku u endla swilo hi ku hetiseka swi nga va khumba ni van’wana. Buku leyi nge When Perfect Isn’t Good Enough ya hlamusela: “Ku vilela ku tlula mpimo nkarhi ni nkarhi loko u tsandzeka ku kuma tinyeleti eka xikambelo swi nga va nyumisa vanghana va wena lava va lwaka hi matimba leswaku va kuma xiringaniso xa B kumbe C.” Kutani lwela ku nga solasoli ngopfu naswona u eneriseka. Vanhu swi ta va olovela leswaku va va ni vuxaka na wena.

Muntshwa la vuriwaka Carly u katsakanya xiphiqo lexi, hi marito lawa: “A ndzi boheka ku tibyela leswaku ndzi tshika ku tiendla la hetisekeke.” Xana u nga swi endlisa ku yini sweswo? Anakanyisisa hi ndlela leyi Xikwembu xi ti langutaka ha kona timhaka. Loko u tama wa ha ri ni xiphiqo xo lawula maanakanyelo ya wena emhakeni leyi, vulavula ni vatswari va wena kumbe ni Mukreste la kuleke evandlheni ra ka n’wina. Yana eka Xikwembu hi xikhongelo kutani u kombela mpfuno wa xona leswaku u cinca maanakanyelo ya wena. Xikhongelo xi nga pfuna swinene ku lwa ni ku va la hetisekeke.—Pisalema 55:22; Vafilipiya 4:6, 7.

Minkarhi hinkwayo tsundzuka leswaku Yehovha a nga rindzelanga leswaku hi hetiseka; lexi a xi languteleke eka hina hi leswaku hi tshembeka eka yena. (1 Vakorinto 4:2) Loko u lwela ku va la tshembekeke, u ta tsaka hi leswi u nga xiswona—hambileswi u nga hetisekangiki.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 30]

Ku chava ku feyila swi nga ku heta matimba

[Xifaniso lexi nga eka tluka 31]

Ku ringeta ku dyondza swilo swintshwa swi nga ku pfuna ku langutana ni ku endla swihoxo