Vantshwa Va Vutisa . . .

Ndzi Nga Endla Yini Loko Ndzi Tsandzeka Ku Endla Nchumu Wo Karhi?

“Ndza ha ku kuma ripoti ya mina naswona ndzi feyile tidyondzo leta mune nakambe. Ndzi koke masokisi kambe ndzi tlhele ndzi feyila.”—Lauren, la nga ni malembe ya 15.

“Ku feyila swa vava. Swa olova ku sungula ku tixopa-xopa.”—Jessica, la nga ni malembe ya 19.

KU TSANDZEKA. Swi nga ha endleka u nga swi rhandzi ku anakanya hi rito rero. Kambe hinkwerhu hi langutana na swona nkarhi ni nkarhi. Ku nga khathariseki leswaku i ku feyila xikambelo exikolweni, ku endla kumbe ku vula nchumu wo karhi lowu ku khomisaka tingana, ku khomisa munhu wo karhi tingana kumbe ku endla xihoxo lexikulu malunghana ni ku tikhoma, ku feyila swa vavisa.

Ina, vanhu hinkwavo va swi endla swihoxo. Bibele yi ri: “Hinkwavo va dyohile, naswona va kayivela ku vangama ka Xikwembu.” (Varhoma 3:23) Kambe van’wana swa hi tikela ku hlakarhela endzhaku ko endla xihoxo. Muntshwa la vuriwaka Jason u swi vekisa xileswi: “Ndzi tixopa-xopa ku tlula mpimo. Loko ndzi endle xihoxo, vanhu va nga ha hleka—kambe hakanyingi va swi rivala. A ndzi rivali, naswona ndzi tshamela ku anakanya hi xihoxo xa mina.”

Ku kumisisa leswaku u feyirise hi yini a swi bihanga—ngopfu-ngopfu loko u swi endla hi xikongomelo xo lava ku antswisa. Hambiswiritano, ku tshamela ku tisola-sola swi ni khombo naswona a swi pfuni nchumu. Swivuriso 12:25 yi ri: “Ku vilela embilwini ya munhu hi kona loku nga ta yi tshova.”

Anakanya hi wanuna wa le Bibeleni la vuriwaka Epafrodito. U rhumeriwe eRhoma leswaku a ya pfuna muapostola Pawulo. Hambiswiritano, Epafrodito u sungule ku vabya naswona a nga swi kotanga ku endla xiavelo xa yena. Entiyisweni, Pawulo u boheke ku n’wi khathalela! Pawulo u hlele ku rhumela Epafrodito ekaya, a tivisa vandlha ra kwalaho leswaku wanuna loyi wo tshembeka na yena se u ni ntshikilelo. Hikwalaho ka yini? Pawulo u hlamuserile: ‘Mi swi twile leswaku u khomiwe hi vuvabyi.’ (Vafilipiya 2:25, 26) Loko Epafrodito a twe leswaku van’wana va swi tivile leswaku a a vabya naswona u tsandzeke ku hetisisa ntirho wa yena, a nga ha va a titwe a ri mapfuna-kudya ntsena. A swi hlamarisi leswi a tshikilelekeke!

Xana yi kona ndlela yo papalata ku twa ku vava hikwalaho ko tsandzeka?

Tiva Leswi U Swi Kotaka Ni Leswi Swi Ku Tsandzaka

Ndlela yin’wana yo endla leswaku u humelela eka leswi u swi endlaka i ku veka tipakani leti u nga kotaka ku ti fikelela. Bibele yi ri: “Vutlhari byi ni lava va titsongahataka.” (Swivuriso 11:2; 16:18) Munhu la titsongahataka wa swi tiva leswi a swi kotaka ni leswi n’wi tsandzaka. I ntiyiso, nkarhi wun’wana swa laveka leswaku u endla swilo leswi nga ntlhontlho leswaku u antswisa vuswikoti bya wena. Kambe langutana ni ntiyiso. Swi nga ha endleka u nga ri na vutshila bya tinhlayo kumbe vuswikoti byo tsutsuma. Muntshwa la vuriwaka Michael wa pfumela: “A ndzi na vuswikoti eka mintlango. Kambe ndza tlanga, a ndzi tibyeli leswaku ndzi homu.” Wa hlamusela: “U fanele u tivekela tipakani leti u kotaka ku ti fikelela.”

Anakanya hi langutelo ra Yvonne wa malembe ya 14, loyi a nga velekiwa a ri xigono naswona a vaviseke ebyongweni. Yvonne u ri: “A ndzi swi koti ku famba kumbe ku cina kumbe ku tsutsuma ku fana ni van’wana. Ku ka ndzi nga swi koti ku endla leswi van’wana va kotaka ku swi endla swi ndzi heta matimba. Vanhu vo tala a va swi twisisi. Kambe ndza swi kota ku xi tiyiselela xiyimo xo tano.” Hi xihi xitsundzuxo lexi a xi nyikaka van’wana? “U nga lan’wi. Tshama u ri karhi u ringeta. Loko u tsandzeka, u nga heli matimba. Hambeta u endla leswi nga ematimbeni ya wena.”

Hi nkarhi lowu fanaka, u nga tixanisi hi ku tiringanisa ni van’wana. Andrew, la nga ni malembe ya 15, u ri: “A ndzi tiringanisi ni van’wana hikuva a hi na matimba ni vuswikoti byo fana.” Marito ya Andrew ma fambisana ni leswi Bibele yi swi vulaka eka Vagalatiya 6:4: “Un’wana ni un’wana a a kombise leswi ntirho wa yena wu nga swona, kutani u ta va ni xivangelo xo khana malunghana na yena hi yexe, naswona ku nga ri hi ku tiringanisa ni munhu un’wana.”

Loko Van’wana Va Langutela Swo Tala Eka Wena

Minkarhi yin’wana lava langutelaka swo tala eka wena—i vatswari, vadyondzisi ni van’wana. Wa swi xiya leswaku hambiloko wo tikarhata hi matimba, a wu nge swi koti ku va tsakisa. Lexi nyanyisaka timhaka, vanhu volavo va nga ha boxa ndlela leyi u va khomiseke tingana ha yona, va swi vula hi marito lama vavisaka kumbe lama ku hetaka matimba. (Yobo 19:2) Swi nga ha endleka u swi xiyile leswaku vatswari va wena ni van’wana a va swi lavi ku ku vavisa hi vomu. Hilaha Jessica a swi xiyeke hakona, “hakanyingi a va swi xiyi leswaku va ku vavisa. Minkarhi yin’wana ko va ku nga twisisani.”

Tlhandlakambirhi, swi nga ha endleka leswaku va vona swin’wana leswi wena u nga swi voniki. Hi xikombiso, a hi nge u titekela ehansi. Ematshan’weni yo honisa switsundzuxo swa vona, ku ta va ku ri vutlhari ku ‘yingisa ndzayo.’ (Swivuriso 8:33) Michael wa hlamusela: “Swi pfuna wena. Va lava leswaku u tipfuxa, u antswisa vuswikoti bya wena. Swi teke tanihi ntlhontlho.”

Kambe ku vuriwa yini loko u anakanya leswaku leswi vatswari ni van’wana va swi languteleke eka wena swa tika—lerova a wu nge swi koti? Kutani, i swinene ku vulavula na vona—hi ndlela ya xichavo, kambe leyi kongomeke—u va hlamusela ndlela leyi u titwaka ha yona. Hinkwenu mi nga swi kota ku veka tipakani leti mi nga ti fikelelaka.

Loko U “Tsandzeka” Ku Hanya Tanihi Mukreste

Eka Timbhoni ta Yehovha, vantshwa va langutane ni ntlhontlho wo endla swiavelo swa vona tanihi vatirheli va Xikwembu. (2 Timotiya 4:5) Loko u ri muntshwa la nga Mukreste, nkarhi wun’wana u nga ha titwa u nga faneleki. Kumbexana u vona onge a wu endli kahle eku nyikeleni ka tinhlamulo eminhlanganweni. Kumbexana u ni xiphiqo xo hlamusela van’wana rungula ra Bibele. Hi xikombiso, Jessica u dyondze Bibele ni nhwanyana un’wana. Xichudeni lexi xa Bibele a xi ta kahle swinene. Kambe, nhwanyana loyi o na swi pfuketana o endla xiboho xa leswaku a nga ha swi lavi ku tirhela Xikwembu. Jessica u ri, “Ndzi titwe ndzi tsandzekile.”

Jessica u swi kotise ku yini ku langutana ni xiyimo xo tano? Xo sungula, a a fanele a xiya leswaku xichudeni xa yena a xi nga bakanyanga yena, kambe a xi bakanye Xikwembu. Xin’wana lexi n’wi pfuneke i ku anakanyisisa hi xikombiso xa le Bibeleni xa Petro, wanuna loyi a a chava Xikwembu, kambe a a ri ni swihoxo swo tala. Wa hlamusela, “Bibele yi kombisa leswaku Petro u hlule ku tsana ka yena naswona Yehovha u n’wi tirhise hi tindlela to tala ku yisa timhaka ta Mfumo emahlweni.” (Luka 22:31-34, 60-62) Ina, loko vuswikoti bya wena byo dyondzisa byi lava ku antswisiwa, ha yini u nga endli matshalatshala lamakulu leswaku u antswisa emhakeni yoleyo? (1 Timotiya 4:13) Kombela mpfuno eka lava wupfeke evandlheni lava nga ku dyondzisaka ni ku ku letela.

Kumbexana lexi ku tikelaka swinene i ntirho wo famba hi yindlu ni yindlu. Jason wa pfumela, “Nkarhi ni nkarhi loko n’wini wa muti a hi hlongola, a ndzi vona onge ndzi tsandzekile.” Xana u langutane njhani ni xiyimo xo tano? “A ndzi fanele ku tsundzuka leswaku a ndzi lo tsandzeka.” Ina, a a swi endla leswi Xikwembu xi n’wi leriseke leswaku a swi endla—ku chumayela! Hambileswi swi vavaka ku honisiwa, kambe a hi vanhu hinkwavo lava nga ta honisa rungula ra Bibele. Jason u ri: “Loko ndzi kuma munhu la yingisaka, kutani ndza swi vona leswaku swi fanerile.”

Swihoxo Leswikulu

Ku vuriwa yini loko u endle xihoxo lexikulu—kumbe u endle xidyoho lexikulu? Ana, loyi a nga ni malembe ya 19 u endle xihoxo xo tano.a Wa pfumela, “Ndzi khomise vandlha tingana, ndyangu wa ka hina naswona loyi ndzi n’wi khomiseke tingana ngopfu i Yehovha Xikwembu.” Leswaku u hlakarhela, u fanele u hundzuka ni ku kombela mpfuno hi tlhelo ra moya eka vanhu lava kuleke evandlheni. (Yakobo 5:14-16) Ana u tsundzuka marito ya nkulu un’wana la n’wi pfuneke: “U vule leswaku ku nga khathariseki swihoxo hinkwaswo leswi Hosi Davhida a swi endleke, Yehovha a a tiyimisele ku n’wi rivalela, naswona Davhida u hlakarherile. Sweswo swi ndzi pfunile.” (2 Samuwele 12:9, 13; Pisalema 32:5) Na wena u fanele u endla leswi nga ematimbeni ya wena leswaku u tiyisa vumoya bya wena. Ana u ri: “Ndzi hlaya buku ya Tipisalema hi ku phindha-phindha, naswona ndzi ni buku leyi ndzi tsalaka kona matsalwa lama khutazaka.” Hi ku famba ka nkarhi, munhu a nga hlakarhela eka xidyoho lexikulu. Swivuriso 24:16 yi ri: “Lowo lulama a nga ha wa ka nkombo, kunene u ta pfuka.”

Ku Pfuka U Tiphumunha Ritshuri

Ina, hambi ku ri xihoxo lexi nga vuriki nchumu xi nga ha ku vavisa. I yini lexi nga ku pfunaka leswaku u hlakarhela loko u endle xihoxo? Xo sungula, langutana ni swihoxo swa wena hi ndlela ya xiviri. Michael u ri: “Ematshan’weni yo titeka u ri la tsandzekaka, languta laha u tsandzekeke kona nileswaku swi vange hi yini leswaku u tsandzeka. Hi ndlela leyi u nga antswisa enkarhini lowu taka.”

U nga karhateki ku tlula mpimo hi ndlela leyi u titwaka ha yona. Ku ni “nkarhi wa ku hleka”—leswi swi nga ha katsa ku tihleka wena n’wini! (Eklesiasta 3:4) Loko u titwa u hele matimba, anakanya hi swilo leswi u kotaka ku swi endla kahle, swo fana ni xintirhwana kumbe ntlangu wo karhi. Ku “fuwa hi mintirho leyinene”—ku fana ni ku vulavula hi ripfumelo ra wena ni van’wana—swi nga endla leswaku u titshemba.—1 Timotiya 6:18.

Xo hetelela, tsundzuka leswaku “Yehovha u ni tintswalo ni nsovo . . . A nge tshameli ku kuma xihoxo nkarhi hinkwawo.” (Pisalema 103:8, 9) Jessica u ri, “Loko ndzi ri karhi ndzi tshinela eka Yehovha Xikwembu ndzi ya ndzi va ni ntshembo wa leswaku u ta ndzi seketela ni ku ndzi pfuna eka xin’wana ni xin’wana lexi ndzi nga ta langutana na xona.” Ina, swa chavelela ku tiva leswaku ku nga khathariseki ndlela leyi u titwaka ha yona, Tata wa wena la nge tilweni u ku teka u ri wa nkoka.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 30]

Loko u titwa u tshikilelekile hikwalaho ka swilo leswi languteriweke eka wena, kuma ndlela leyinene yo swi hlamusela

[Xifaniso lexi nga eka tluka 31]

Ku endla swilo leswi u swi kotaka swi nga endla leswaku u nga titwi u ri mapfuna-ku dya ntsena