U Nga Swi Kota Ku Lawula Ntshikilelo!

“NYIMPI yo ringeta ku ringanisela entirhweni, ekaya ni le ka swin’wana yi lo bee, emalembeni ya sweswinyana.” Marito lawa ma vuriwe hi buku yin’wana ya sweswinyana leyi vulavulaka hi vutomi bya ndyangu. Kunene, hi hanya eminkarhini ya ntshikilelo. Kambe, leswi a swi swi hlamarisi swichudeni swa Bibele, hikuva yi profete leswaku leyi ku ta va “minkarhi ya mangava leyi swi nonon’hwaka ku langutana na yona.”—2 Timotiya 3:1-5.

Jesús, la nga ni vana vanharhu u ri: “Ntshikilelo wu tolovelekile. U fanele u tiva ndlela yo wu lawula.” Phela, ku lawula ntshikilelo a hi matlangwana. Hambiswiritano, ku ni swiringanyeto leswi pfunaka ni misinya ya milawu ya Bibele leyi nga ku pfunaka.

Ku Langutana Ni Ntshikilelo Wa Ntirho

Xana u tshikilelekile, kumbexana hikwalaho ka swiyimo leswi u langutaneke na swona entirhweni wa wena? Ku fela endzeni swi ngo nyanyisa timhaka. Hilaha Bibele yi vulaka hakona eka Swivuriso 15:22, “makungu ma pfilunganyeka laha ku nga riki na ku kanerisana ka le xihundleni.”

Valavisisi va ta ntshikilelo entirhweni va bumabumela leswaku “u vulavula ni muthori wa wena: loko va nga swi tivi leswaku ku ni xiphiqo, a va nge pfuni.” A swi vuli leswaku u fanele u va hlundzukela ni ku pfilunganyeka hi ndlela leyi nga lawulekiki. Eklesiasta 10:4 yi ri: “Ku olova ku vevukisa swidyoho leswikulu.” Tikhome naswona u nga hlaseli munhu. Kumbexana u nga ha tiyisekisa muthori wa wena leswaku loko u nga tshikilelekanga ngopfu entirhweni, u bindzula ngopfu.

Ku nga ha vuriwa leswi fanaka hi swiphiqo leswi fambisanaka ni ntirho, ku fana ni loko mi nga siyelani mati kumbe u tlulane milenge ni vatirhi-kulobye. Lava tindlela letinene to langutana ni swiphiqo swo tano, kumbexana u endla vulavisisi loko swi laveka. Ku ni swihloko swo tala swa magazini lowu leswi kandziyisiweke leswi nga ha ku pfunaka.a Loko xiyimo xa kona xi vonaka xi bihe ngopfu, swi nga ha va swinene leswaku u ehleketa hi ku ya lava ntirho kun’wana.

Ku Hunguta Ntshikilelo Wa Timali

Bibele na yona yi tamele xitsundzuxo lexi nga ku pfunaka leswaku u langutana ni ntshikilelo wa timali. Yesu Kreste u khongotele a ku: “Tshikani ku vilela hi mimoya-xiviri ya n’wina malunghana ni leswi mi nga ta swi dya kumbe leswi mi nga ta swi nwa, kumbe ku vilela hi mimiri ya n’wina hi leswi mi nga ta swi ambala.” (Matewu 6:25) Xana u nga swi endla njhani sweswo? Hi ku hlakulela ntshembo wa leswaku Yehovha Xikwembu u ta ku nyika swilaveko swa wena leswikulu. (Matewu 6:33) Xikwembu a xi tshembisi swa hava. Leswi xi swi tshembisaka swi khutaza Vakreste va timiliyoni namuntlha.

Ina, u fanele u va ni “vutlhari lebyi pfunaka” loko swi ta emhakeni ya mali. (Swivuriso 2:7; Eklesiasta 7:12) Bibele ya hi tsundzuxa: “A hi tanga na nchumu emisaveni, naswona a hi nge fambi na nchumu. Kutani, loko hi ri ni swakudya ni swifunengeto, hi ta eneriseka hi swilo leswi.” (1 Timotiya 6:7, 8) Ku dyondza ku eneriseka hi swilo leswitsongo i swinene naswona swa pfuna. Tsundzuka Leandro, loyi a bohekeke ku famba hi xitulu xa lava lamaleke hikwalaho ka mhangu leyi n’wi weleke. Yena ni nghamu va teke magoza yo hlayisa mali. Leandro wa hlamusela: “Hi ringeta ku londzovota swilo. Hi xikombiso, loko rivoni ri nga tirhisiwi, ha ri tima leswaku hi nga tlangisi gezi. Emhakeni ya movha, hi kunguhata lomu hi yaka kona leswaku loko hi humile, hi kota ku endla swilo swo tala, xisweswo hi onga petirolo.”

Vatswari va nga pfuna vana leswaku va va ni langutelo lerinene. Carmen, n’wana wa Leandro u ri: “A ndzi tala ku xava xin’wana ni xin’wana lexi ndzi xi vonaka, kambe vatswari va mina va ndzi pfunile ku vona lexi nga xa nkoka ni lexi nga riki xa nkoka. Eku sunguleni, a swi ndzi tikela ku endla leswi va swi vulaka. Kambe se ndzi dyondze ku hambanisa exikarhi ka lexi ndzi xi navelaka ni lexi ndzi xi lavaka.”

Mbulavurisano—Wu Hunguta Ntshikilelo

Kaya a ri fanelanga ri va ni ntshikilelo, kambe hakanyingi hi rona ri vangelaka vanhu ntshikilelo. Ha yini? Buku leyi nge Survival Strategies for Couples, yi ri: “Mimpatswa . . . leyi nga ni ntshikilelo hi ndlela yo karhi, kumbe leyi nga ni lunya, yi vula leswaku ku pfumaleka ka mbulavurisano hi kona ku talaka ku vanga timholovo.”

Misinya ya milawu ya Bibele yi nga pfuna mimpatswa ku antswisa vuswikoti bya yona byo vulavula. Bibele yi vula leswaku ku ni “nkarhi wa ku miyela ni nkarhi wa ku vulavula” nileswaku “rito leri fikeke hi nkarhi wa kona i rinene ngopfu!” (Eklesiasta 3:1, 7; Swivuriso 15:23) Ku tiva leswi swi nga ha ku sivela ku pfuxa mhaka leyi pfindlusaka mintlhaveko loko munghana wa wena wa vukati a karhele kumbe a tshikilelekile. Xana a swi antswi ku yimela nkarhi lowu faneleke—loko munghana wa wena wa vukati a ri exiyin’weni xo antswa lerova a nga ku yingisa?

I ntiyiso leswaku loko swi ku tikerile entirhweni siku ra kona, swi nga ha tika ku ehlisa moya ni ku lehisa mbilu. Kambe ku nga ha humelela yini loko hi kombisa ku pfilunganyeka ka hina hi ku karihela vanghana va hina va vukati? Bibele yi hi byela leswaku “rito leri tlhavaka ri pfuxa ku hlundzuka.” (Swivuriso 15:1) Hi hala tlhelo, “marito lamanene i xihlenge xa vulombe, ma tsokombela eka moya-xiviri naswona ma hanyisa marhambu.” (Swivuriso 16:24) Swi nga ha lava ku tiyimisela swinene ku hlayisa mabulo ya ndyangu ma nga ri na “ku leva . . . ni ku hlundzuka ni vukarhi ni huwa ni mavulavulelo ya nhlambha.” (Vaefesa 4:31) Kambe, hakelo ya kona i yikulu. Mimpatswa leyi vulavurisanaka yi nga ha chavelelana ni ku seketelana. Swivuriso 13:10 yi ri: “Eka lava va kanelaka swin’we ku ni vutlhari.”b

Ntlhontlho Wa Mbulavurisano Exikarhi Ka Mutswari Ni N’wana

Ku bula ni n’wana swi nga ha va ntlhontlho—ngopfu-ngopfu loko u nga ri na nkarhi lowu ringaneke. Bibele yi khutaza vatswari leswaku va hamba va vulavula ni vana va vona loko va kuma nkarhi, ku fana niloko ‘va tshame endlwini niloko va famba egondzweni.’ (Deteronoma 6:6-8) Leandro u ri: “Munhu u fanele a lava nkarhi wa ku vulavula ni n’wana wakwe. Loko ndzi ri emovheni ni n’wananga, ndzi tirhisa nkarhi wolowo ku vulavula na yena.”

Phela, a hi vatswari hinkwavo lava swi va olovelaka ku vulavula ni vana va vona. Alejandra, manana la nga ni vana vanharhu, u ri: “A ndzi nga swi koti ku yingisa. Ku pfumala ka mina vuswikoti bya ku vulavula ni van’wana swi ndzi endle ndzi hlundzuka ni ku titwa ndzi ri na nandzu.” Xana mutswari a nga antswisa njhani? Sungula hi ku “hatlisa emhakeni yo twa.” (Yakobo 1:19) Dok. Bettie B. Youngs u ri: “Ku va muyingiseri lonene i ndlela leyinene ngopfu yo hunguta ntshikilelo.” U fanele u xiya ndlela leyi u yingisaka ha yona. N’wi langute ematihlweni munhu loyi u vulavulaka na yena. U nga swi tekeli ehansi swiphiqo swa vana va wena. Khutaza vana va wena leswaku va boxa ndlela leyi va titwaka ha yona. Vutisa swivutiso leswi faneleke. Va byele hi ndlela ya rirhandzu ni ku tiyiseka leswaku va ta swi kota ku endla leswi faneleke. (2 Vatesalonika 3:4) Khongela ni vana va wena.

Swi lava matshalatshala ku burisana ni van’wana hi ndlela leyinene. Ku endla tano swi ta ku pfuna ku hunguta ntshikilelo endyangwini wa wena. Mbulavurisano wu nga ku pfuna ku xiya loko vana va wena va tshikilelekile. U nga nyika vana va wena nkongomiso wa vutlhari loko u twisisa ndlela leyi va titwaka ha yona ni xiyimo lexi va nga eka xona. Xo hetelela, vantshwa lava khutaziwaka ku boxa ndlela leyi va titwaka ha yona a va nge tali ku endla swilo swa vuphukuphuku hikwalaho ka ntshikilelo.

Ntirhisano—Wa Pfuna Eku Endleni Ka Mintirho Ya Le Kaya

Loko nuna na nsati va tirha, ku khathalela mintirho ya le kaya swi nga ha vanga ntshikilelo. Vamanana van’wana lava tirhaka va antswisa xiyimo hi ku olovisa ndlela leyi va endlaka mintirho ya le ndlwini ha yona. Va nga ha vona swi nga koteki kumbe swi tika ku sweka swilovolovo. Tsundzuka xitsundzuxo lexi Yesu a xi nyikeke wansati loyi a a ri karhi a lunghiselela swilovolovo: “I swilo switsongo leswi lavekaka, kumbe xin’we ntsena.” (Luka 10:42) Hikwalaho, olovisa. Buku leyi nge The Single-Parent Family ya ringanyeta: “Sweka swakudya swo kota xiculu kumbe leswi swekiwaka embiteni yin’we leswaku u nga vi na ntirho wo tala wo hlantswa swibya.” Ina, ku olovisa ntirho wa wena wa le ndlwini swi nga hunguta ntshikilelo.

Hambiloko u endla tano, ku nga ha va ni swilo swo tala leswi u faneleke u swi endla. Manana un’wana la tirhaka u ri: “Loko ndza ha ri ntsongo, a ndzi kota ku endla hinkwaswo. Leswi se ndzi kulekenyana, swa tika swinene. Vutomi lebya ku tsutsuma-tsutsuma lebyi a ndzi byi hanya se byi ndzi vangela ntshikilelo. Hikwalaho loko xirho ha xin’we xa ndyangu xi ndzi anakanyela swa ndzi pfuna, naswona swi endla leswaku ndzi nga khomiwi hi ntshikilelo lowukulu.” Ina, loko swirho swa ndyangu hinkwaswo swi pfuna, a nga kona la nga tikeriwaka a ri swakwe hi mintirho ya le kaya. Buku leyi vulavulaka hi ku va mutswari yi ri: “Ku avela vana mintirho ya le kaya i ndlela leyinene ngopfu yo va dyondzisa . . . ntirho. Mintirho leyi endliwaka nkarhi ni nkarhi yi pfuna munhu leswaku a va ni mikhuva leyinene ni langutelo lerinene hi ntirho.” Ku endla mintirho ya le kaya mi ri swin’we na swona swi nga ku nyika nkarhi wo va ni vana va wena.

Julieta la ha riki ntsongo u ri: “Ndza swi vona leswaku manana wa tsaka loko ndzi n’wi pfuna. Sweswo swa ndzi tsakisa naswona swi endla leswaku ndzi titwa ndzi kurile. Swa ndzi pfuna leswaku ndzi tsakela kaya ra ka hina. Ku dyondza ku endla mintirho ya le kaya swi ndzi vekele xisekelo xa vumundzuku.” Mary Carmen u titwa hi ndlela leyi fanaka, u ri: “Vatswari va hina va hi dyondzise ku tikhathalela ku sukela ha ha ri vatsongo. Leswi swi hi pfunile swinene.”

Tindlela Letinene To Langutana Ni Ntshikilelo

Ntshikilelo wo va tshamela maxelo manguva lawa; a wu nge wu balekeli. Kambe, u nga swi kota ku hanya na wona. (Vona bokisi leri nga eka tluka 10.) Swi nga pfuna ku landzela misinya ya milawu ya Bibele. Hi xikombiso, loko u titwa u tshikileriwe hi xiyimo xo karhi, tsundzuka leswaku “ku ni munghana la namarhelaka ku tlula makwavo.” (Swivuriso 18:24) Bula ni munghana la wupfeke kumbe loyi u tekaneke na yena. Mutivi wa timhaka ta vaaki Ronald L. Pitzer u ri: “U nga tumbeti ndlela leyi u titwaka ha yona. Tiphofule eka munhu la hlutekeke emianakanyweni loyi a nga ha ku twisisaka ni ku ku khathalela.”

Bibele yi tlhela yi vulavula hi ku “tirhisana ni moya-xiviri [wa wena] hi ndlela leyi vuyerisaka.” (Swivuriso 11:17) Ina, i swinene leswaku u khathalela swilaveko swa wena. Bibele yi ri: “Voko leri teleke ku wisa ra antswa ku ri ni mavoko mambirhi lama teleke ntirho wa matimba ni ku hlongorisa mheho.” (Eklesiasta 4:6) Ku tinyika nkarhi wo tikhathalela swi nga ku pfuna ngopfu—hambi ko va timinete ti nga ri tingani nimpundzu leswaku u nwa tiya, u hlaya, u khongela kumbe u anakanyisisa hi ku rhula.

Ku endla vutiolori hi mpimo lowunene ni ku dya hi mfanelo na swona swa pfuna. Buku leyi vulavulaka hi ku va mutswari ya hi tsundzuxa: “Loko u tirhisa nkarhi wa risima ni matimba ya wena eka leswi vuyerisaka wena, entiyisweni, u va u pfuxelela matimba ya wena. . . . U fanele u tiyiseka leswaku u siya swo karhi leswi nga swa wena, loko u nga endli tano, u nga ha sala u lo lakahla hi ku karhala.”

Tlhandlakambirhi, Bibele yi hi pfuna leswaku hi hlakulela timfanelo leti nga hi pfunaka to kota “moya wo rhula,” ku lehisa mbilu ni musa leswaku hi langutana ni ntshikilelo . (Vagalatiya 5:22, 23; 1 Timotiya 6:11) Ku tlula kwalaho, Bibele yi nyikela ntshembo—xitshembiso xa misava leyintshwa leyi taka leyi eka yona ku nga ta va ku nga ri na nchumu lexi vangelaka vanhu gome! (Nhlavutelo 21:1-4) Hikwalaho, i vutlhari ku hlakulela mukhuva wa ku hlaya Bibele siku ni siku. Loko u lava ku pfuniwa leswaku u hlaya Bibele siku ni siku, Timbhoni ta Yehovha ti nga swi tsakela ku ku pfuna mahala.

Kambe leswi a swi vuli leswaku Vakreste a va na wona ntshikilelo. Kambe Yesu u vule leswaku munhu a nga swi kota ku hanya hi ndlela leyi nga ta endla leswaku a nga “tshikileriw[i] hi . . . ku vilela hi vutomi.” (Luka 21:34, 35) Nakambe, loko Yehovha Xikwembu a va munghana wa wena, a nga va vutumbelo bya wena bya xiviri! (Pisalema 62:8) A nga ku pfuna leswaku u langutana ni mintshikilelo ya vutomi.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 11]

“Loko ndza ha ri ntsongo, a ndzi kota ku endla hinkwaswo. Leswi se ndzi kulekenyana, swa tika swinene. Vutomi lebya ku tsutsuma-tsutsuma lebyi a ndzi byi hanya se byi ndzi vangela ntshikilelo”

[Bokisi/Swifaniso leswi nga eka tluka 10]

Ndlela Yo Hunguta Ntshikilelo

◼ Wisa kahle siku ni siku

◼ Dyana hi mfanelo. U nga dyi ngopfu

◼ Endla vutiolori lebyi faneleke nkarhi ni nkarhi, ku fana ni ku ganyula

◼ Loko ku ri ni lexi ku dyaka, byela munghana wa wena

◼ Tirhisa nkarhi wo tala u ri ni ndyangu wa wena

◼ Hlanganyela mintirho ya le kaya kumbe u kombela van’wana va ku pfuna

◼ Tiva leswi u nga kotaka ku swi endla nileswi u nga swi kotiki

◼ Tivekele tipakani ta xiviri; u nga ringeti ku endla swilo hi ndlela leyi hetisekeke

◼ Hleleka; vana ni xiyimiso lexinene, lexi faneleke

◼ Hlakulela timfanelo ta Vukreste to kota vunene ni ku lehisa mbilu

◼ Vana ni nkarhi wa wena n’wini

[Xifaniso lexi nga eka tluka 7]

Ku bula ni muthori wa wena hi ndlela ya xichavo hi swiphiqo swa wena swi nga hunguta swiphiqo swa wena swa le ntirhweni

[Xifaniso lexi nga eka tluka 8]

Vatswari va nga bula ni vana va vona hi ndlela yo hlayisa mali

[Xifaniso lexi nga eka tluka 8]

Tanihi muntshwa, bula hi leswi ku tshikilelaka ni loyi a nga ku pfunaka

[Xifaniso lexi nga eka tluka 9]

Hinkwavo va nga pfuna hi mintirho ya le kaya