Va Xilamulela-mhangu—eLondon

HI MUTSARI WA XALAMUKA! LE BRITAIN

“XIKONGOMELO xa hina i ku fika eka vanhu lava vabyaka ngopfu kumbe lava va vavisekeke ngopfu ku nga si hela timinete ta nhungu kun’wana ni kun’wana laha dorobeni ra London leri hlanganisaka 1 600 wa swikwere swa tikhilomitara. Hambileswi timhangu leti ti tlakukaka lembe ni lembe hi kota ku pfuna ku tlula 75 wa tiphesente ta vanhu lava lavaka mpfuno,” ku hlamusela Rob Ashford, mininjhere wa Fambiselo ra Tiambulense ta le London.

Ndzi rhambiwe ku vhakela Ndzawulo yo Lawula Tiambulense ya le London eWaterloo, eribuweni ra le dzongeni wa nambu wa Thames. Hi yona leyikulu ku tlula hinkwato ta muxaka wolowo eYuropa, ndhawu leyi i yikulu swinene lerova yi kota ku hlamula ni ku pfuna vanhu lava baka tiqingho va kwalomu ka 3 000 hi siku. Tiqingho leti ti huma eka vaaka-tiko va kwalomu ka nkombo wa timiliyoni lava vulavulaka tindzimi to tlula 300. Xana vatirhi lava kumekaka endhawini leyi vo ringana 300 va hleriwe njhani leswaku va ta kota ku pfuna?

Ku Vona Leswaku Mhangu Yi Lava Mpfuno Wo Tanihi Kwihi

Ndzi vone la amukelaka tiqingho loko a ri karhi a “amukela riqingho ra xihatla ra 999,” tanihi laha ti vitaniwaka hakona eBritain—999 i nomboro ya riqingho ya xilamulela-mhangu. Hi ku hatlisa la amukelaka tiqingho u lavisisa ndhawu leyi mhangu yi humeleleke kona ni ku kuma mahlangano ya mapato lawa ma nga le kusuhi. Kutani hi ku tsopeta ka tihlo ku humelela mepe wa pato eka khompyuta. Leswaku a kumisisa leswaku mhangu leyi yi lava mpfuno wo tanihi kwihi, u vutisa swivutiso swo tanihi leswi: I vangani vanhu lava lavaka mpfuno? Va ni malembe mangani, naswona i va xinuna kumbe i va xisati? Xana va titivarile? Xana va hefemula? Xana va ni switlhavi exifuveni? Xana va huma ngati?

Loko mutirhi a ri karhi a hoxa rungula leri eka khompyuta, yona yi kota ku komba leswaku mhangu yi nga va ya xihatla hi ndlela yihi: muvala wo tshwuka—vutomi byi le khombyeni, muvala wa xitshopana—ku ni khombo kambe a ri xungeti vutomi, kumbe rihlaza—lowu vulaka leswaku a ku na munhu la nga le khombyeni naswona a ku na nxungeto wa vutomi. Mutirhi u rhumela rungula leri eka mutirhi-kulobye loyi a endlaka malunghiselelo yo rhumela mpfuno.

Ku Pfuna Laha Mhangu Yi Humeleleke Kona

Ndzawulo leyi yi ni tiambulense ta 395 ni 60 wa mimovha leyi vhelaka yi kongoma laha ku nga ni mhangu hi xihatla. Loko ku vikiwa mhangu, movha lowu nga le kusuhi ni mhangu lowu faneleke hi wona lowu kongomisiwaka endhawini yoleyo. Ku ni va xilamulela-mhangu lava fambaka hi swithuthuthu, hikuva va kota ku famba hi ku olova laha ku nga ni mimovha yo tala. Ku engetela kwalaho, ku ni madokodela yo ringana 12 lawa ma vaka kona siku hinkwaro ma lunghekele ku pfuna lava va xilamulela-mhangu.

Loko ndza ha ri kwalaho, phorisa rin’wana ri vike mhangu yo chavisa leyi endlekeke egondzweni lerikulu leri nga ni mimovha yo tala. Ambulense se a yi fikile kwalaho kambe maphorisa ma be riqingho ma bela ndhawu ya tiambulense. Ha yini? A ku ri ku xalamukisa vatirhi va kwalaho loko ko tshuka ku laveka xihaha-mpfhuka-phatsa. Xihaha-mpfhuka lexi xi haha kwalomu ka maendzo ya 1 000 yo pfuna hi lembe. Xi tshama xi ri ni mutirhi wa xilamulela-mhangu ni dokodela, loyi hakanyingi a rhumelaka vanhu lava vavisekeke ngopfu eXibedlhele xa Royal London, laha va nga ta kuma mpfuno hi xihatla.

Hi 2004, ku sunguriwe tsima lerintshwa—xiyenge xa tiambulense ta xikanyakanya eRivaleni ra Swihaha-mpfhuka ra le Heathrow le London, eVupela-dyambu bya doroba. Ku ni ntlawa wa vaongori ni va xilamulela mhangu lava endlaka ntirho lowu, hi ku endla tano tiambulense ti kota ku endla mintirho yin’wana. Xikanyakanya ha xin’we xi ni rivoni ra wasi ni bele, ni kheriyani leyi rhwaleke 35 wa tikhilogiramu ta switirhisiwa ku katsa ni muchini lowu pfunaka mbilu leswaku yi tlhela yi ba, mabodlhela ya okisijini ni maphilisi yo dlaya vuxungu.

Ku nga si hela masiku ma nga ri mangani, xiyenge xa swikanyakanya xi kombise leswaku i xa nkoka. Wansati loyi a a ri ni malembe ya 35 u sungule ku vabya a ri erivaleni ra swihaha-mpfhuka ra Heathrow eka Xiyenge xa Vumune kutani a pfaleka moya. Vatirhi vambirhi va 999 va xilamulela-mhangu lava fambaka hi swikanyakanya va tsutsumele kona hi xihatla loko va twe hi mhangu leyi, va nyike wansati wa kona okisijini kutani a sungula ku hefemula nakambe. Kutani ambulense yi n’wi tsutsumisele exibedlhele xa le kusuhi. Loko a phaphama, u nkhense lava n’wi pfuneke ku ponisa vutomi bya yena.

Ntirho Lowu Ndlandlamukaka

Loko lava baka riqingho ra 999 va nga swi koti ku vulavula Xinghezi, va hundziseriwa eka muhundzuluxeri. Ku tiva leswaku loyi a baka riqingho u vulavula ririmi rihi swa tika, ngopfu-ngopfu loko munhu wa kona a vulavula hi ku hatlisa hikwalaho ko karhateka kumbe ntshikilelo!

Leswaku vanhu va tiva hi ndlela leyi va xilamulela-mhangu va tirhaka ha yona, ku humesiwe DVD ya Xinghezi. LAS News, nkandziyiso lowu humesiwaka hi Fambiselo ra Tiambulense ta le London wu vula leswaku xikongomelo-nkulu i ku khutaza vatshami va le London lava humaka emigangeni ya le Asia Dzonga leswaku “va dyondza ku pfuna munhu leswaku a tlhela a hefemula hi ku n’wi pompa exifuveni.” DVD leyi yi tlhela yi kombisa leswi endlekaka loko ku amukeriwa riqingho ra 999 eka lava tiambulense.

Vaaki va le dorobeni ra le Nghilandhi leri nga ni vanhu va tinxaka-xaka va nkhensa swinene hi mpfuno wa xihatla lowu va wu kumaka hi tlhelo ra swa vutshunguri, ku nga khathariseki leswaku i munhu un’we kumbe va tele lava lavaka mpfuno, ku nga khathariseki leswaku va kuma mhangu ehansi ka misava kumbe le henhla. Mayelana ni vatirhi va Fambiselo ra Tiambulense ta le London, dokodela un’wana la tirhaka hi ku tirhandzela u te: “I vanhu lava tokoteke ngopfu lava pfunaka swinene entirhweni wa vona wa vutshunguri naswona i nkateko ku tirha na vona.” Lexi i xibumabumelo xa kahle eka vatirhi va mintirho ya tiambulense leyikulu swinene ya mahala emisaveni.

[Bokisi leri nga eka tluka 11]

Swiphiqo Ni Ku Pfilunganyeka

Swin’wana swa swiphiqo leswi va xilamulela-mhangu va hlangavetanaka naswona, hiloko vanhu va ba riqingho va lava ku bula hi timhaka ta vona vini leti nga riki ta xihatla, van’wana va lava ku bula hi mavabyi yo ka ma nga nyawuli, kasi van’wana va ba riqingho eka nomboro ya 999 hi xihoxo kumbe hi vomu va ri eku tlangeni. Ku tlula kwalaho, vavabyi van’wana ni vanhu van’wana ku katsa ni swirho swa ndyangu va rhuketele hambi ku ri ku ba lava taka ku ta va pfuna! Ku hlundzuka loku va nga na kona ku nga ha va ku vangiwe hi ntshikilelo kumbe ku tirhisa swidzidzirisi, kumbe va hela mbilu hi ku ehleketa leswaku lava pfunaka va teke nkarhi wo leha ku ta fika. Ku hava ndlela yo olova yo tlhantlha swiphiqo leswi, kambe ku dyondzisa vanhu swi pfunile.

[Swifaniso leswi nga eka tluka 10]

Ndhawu leyi yi amukela tinqingho to ringana 3 000 hi siku

[Laha Xifaniso Xi Humaka Kona eka tluka 10]

Swifaniso hinkwaswo: Courtesy of London Ambulance Service NHS Trust