Ku Yingisa Swilemukiso Swi Pfunile

A KU ri Ravunharhu, August 24, 2005—naswona maxelo a ku ri wo ya ntolovelo yo hisa ni moya wo kufumela le New Orleans, eLouisiana, U.S.A. Alan ni ndyangu wakwe va suke ekaya ra vona ku ya vhakela eBeaumont, le Texas, lomu ku nga 300 wa tikhilomitara ku ya evupela-dyambu. Va teke swiambalo leswi a va ta swi tirhisa ku ringana masiku ya ntlhanu. Alan wa hlamusela: “A hi swi xiyanga leswaku ku ni Xidzedze xa Katrina lexi hi nkarhi wolowo a xi ri karhi xi vumbeka evuxeni bya Florida. Hambiswiritano, hi Ravuntlhanu nimadyambu a swi ri erivaleni leswaku New Orleans a yi ta hlaseriwa hi Xidzedze lexikulu swinene.”

Hi Sonto, August 28, a swi ri erivaleni leswaku xidzedze lexi xi vitaniwaka Katrina a xi ta hlasela hi matimba swinene. Meyara wa le New Orleans u humese swileriso swa leswaku vanhu hinkwavo va fanele va baleka edorobeni rero. Hikwalaho ka sweswo mimovha ya magidi-gidi yi hume hi ku nonoka yi kongome en’walungwini ni le vupela-dyambu, kutani mapato yo tala a ya nga ha fambeki. Magidi-gidi ya lava pfumalaka mimovha va tsutsumele laha va nga kumaka vutumbelo kona kumbe eka xitediyamu lexikulu lexi vitaniwaka Superdome. Kasi van’wana va kunguhate ku tshama ekaya kukondza xidzedze xi hundza.

‘Loko Swo Endleka Nakambe, Ndzi Ta Va Wo Sungula Ku Baleka!’

Joe, loyi a nga Mbhoni ya Yehovha, a a ri un’wana wa lava nga balekangiki. A a tiyiseka leswaku u ta tumbela ekaya. U tibyele leswaku swidzedze leswi hundzeke a swi vanga na khombo hi mpimo lowu vatirhela-mfumo a va vule ha wona. U ri: “Ndzi ehlekete leswaku ndzi ta pona. Kambe vonelo ra mina ri cince hi ku hatlisa! Moya ni mpfula swi te hi matimba swinene. Hi ku copeta ka tihlo lwangu ra yindlu ya mina ri hahlukile. Kutani mati ya sungula ku tala hi xihatla, ku fika eka timitara tinharhu hi tiawara tinharhu ntsena! Mati a ma ta hi xihatla lerova ndzi boheke ku ya eka xithezi xa vumbirhi. Ndzi sungule ku chava swinene hikuva moya a wu hunga hi matimba lerova makhumbi ya yindlu a ma lava ni ku phemeka. Silingi a yo hohloka kunene. Hi nkarhi wolowo a ndzi lava ndlela yo baleka.

“Ndzi ehlekete leswaku swi ta lava leswaku ndzi tlulela ematini lama khulukaka hi matimba. Kambe a ku ri ni magandlati yo chavisa ehandle. Moya a wu tlhutlhisa ni khuvi ra mati eswitarateni swa kwalaho. Ndzi swi vonile leswaku loko ndzo tlulela ematini, ndzi ta nwela.”

Eku heteleleni ku ni byatso lebyi poniseke Joe byi ya n’wi veka ebulohweni. A ku ri ni mintsumbu leyi a yi khuluka ni mati, ni vulongo bya vanhu hinkwako-nkwako. U etlele vusiku byin’we endzhaku ka movha. Kutani a khandziya xihaha-mpfhuka ni bazi kukondza a ya fika eNew Orleans Civic Center. Joe u ri: “Vanhu lava a va ri kwalaho va ndzi khome kahle. Phela, minkarhi yin’wana a ndzo jamuka kunene. Lexi a xi ndzi karhata hi lexi, ‘Ndzi ta ma kuma kwihi mati yo nwa?’”

Loko a tiehleketa kahle, Joe u swi xiyile leswaku a a ta va a ri balekerile khombo leri a langutaneke na rona. U ri: “Ndzi dyondzile. Loko vo tlhela va ku, ‘Balekani,’ ndzi ta va wo sungula ku baleka!”

U Honise Xileriso Kutani A Ya Kuma Vutumbelo eNsinyeni

Madoroba ya le Biloxi ni le Gulfport eribuweni ra Mississippi, ma onhiwile swinene naswona vanhu va file. Hi ku ya hi The New York Times ya August 31, 2005, Vincent Creel, mininjhere wa timhaka ta tiko wa le Biloxi, u te: “Vanhu vo tala va honise xilemukiso xo baleka hikuva va pone Xidzedze xa Camille [hi 1969].” A ku ehleketiwa leswaku xidzedze xa Camille a xi ri ni matimba ku tlula xa Katrina, kambe hilaha Creel a vuleke hakona, Katrina ‘u tise mati yo tala swinene lawa a ma fana ni ya tsunami.’

Muaki un’wana loyi a honiseke swileriso i Inell, loyi a tshameke eBiloxi nkarhi wo leha. Inell u ri: “Hi pone swidzedze swo tala emalembeni lama hundzeke. Hikwalaho a ndzi nga karhateki ngopfu hi xidzedze xa Katrina.” Inell u teke n’wingi wakwe la nga ni malembe ya 88, vana vakwe, wa jaha ni wa nhwana, mukon’wana wakwe—ku katsa ni timbyana timbirhi ni swimanga swinharhu, va tshama endlwini ya vona leyi akiweke yi tiya. Kutani xidzedze xi fike eBiloxi hi awara ya khume nimixo hi August 29. Inell u ri: “Ndzi vone mati ya pfelela hi le ndzhaku ka kamara rin’wana ro etlela eka rona. Kutani ma sungule ku nghena matlhelo hinkwawo. Hi khandziye hi ya tshama eka kamara leri nga le henhla leswaku hi ta pona. Kambe mati ma ye emahlweni ma tlakuka. Hi boheke ku huma ekamareni ra le henhla leswaku hi nga tikumi hi ri hava laha hi nga ta balekela kona hikwalaho ka mati. Kambe a hi ta ya kwihi?

“N’wana wa mina wa jaha u boheke ku boxa sefo ya fasitere ro sivela leswo haha leswaku hi ta kota ku hlambela hi humela ehandle. Ku sukela kwalaho, hi khomelele lwangu ra yindlu leswaku hi nga nyupeli. Vanharhu va hina a hi khomelele hi tlhelo ra xinene ra yindlu kasi n’wana wa mina wa nhwanyana yena u ye etlhelweni ra ximatsi. Ndzi vone nsinya lowukulu ekusuhi ni laha a hi ri kona. Hiloko mina ni jaha ra mina xikan’we ni n’wingi wa mina hi hlambela hi ya fika ensinyeni, kutani hi khomelela eka wona. Hiloko ndzi twa n’wana wa mina wa nhwanyana a huwelela a ku, “Mama! Mama!” Mukon’wana wa mina loyi a a ri wo hetelela ku huma endlwini u hlambele a ya n’wi pfuna. Havumbirhi bya vona va kote ku ya khandziya byatso lebyi a byi pakiwe erivaleni naswona se a byi papamale ehenhla ka mati ekusuhi ni yindlu. Va ndzi khongotele ku khandziya byatso. A ndzi nga lavi ku khandziya byatso hi ku chava ku wela ematini lawa a ma ri ni matimba. A ndzi titwa ndzi hlayisekile ensinyeni naswona a ndzi nga ta hambana na wona nsinya wolowo.

“Laha a ndzi ri kona a ndzi vona mati ma rhelela hi xitarata naswona ma rhendzele yindlu hinkwayo. Ndzi sungule ku anakanyisisa hi xiyimo xa mina kutani ndzi sungula ku tisola hi ku va ndzi honise swileriso.

“Eku heteleleni, mati ma sungule ku vohla, kutani hinkwerhu hi kote ku khandziya byatso! Hiloko ku ta fika lori ya xitima-ndzilo kutani yi hi yisa exibedlhele. A hi tsake ngopfu leswi hi poneke!”

Pulani Ya Timbhoni Yo Baleka

Xidzedze xa Katrina xi hlasele ni le Ribuweni ra Gulf, laha magidi-gidi ya makaya ma onhakeke ku suka evuxeni bya doroba ra Louisiana ku ya fika eAlabama. Swidzedze swo tano swi tshama swi ri kona exiyengeni lexi xa tiko-nkulu ra United States. Hikwalaho Timbhoni ta Yehovha ti tshama ti ri ni pulani yo baleka minkarhi hinkwayo loko ku ri ni khombo. Lembe ni lembe, ngopfu-ngopfu hi June, loko ku nga si sungula nguva ya swidzedze, mavandlha ya Timbhoni ta Yehovha ya 21 lama kumekaka edoroba-nkulu ra New Orleans ma kambisisa pulani ya wona yo baleka. Hikwalaho Timbhoni to tala ta kwalaho ta swi tiva leswi ti faneleke ti swi endla loko ko humelela khombo. Xana pulani ya tona yi tirhe njhani hi nkarhi wa Xidzedze xa Katrina?

Hi ku hatlisa loko valawuri va doroba va humese rito ra leswaku vanhu va fanele va baleka, vakulu evandlheni ha rin’we va vulavurisane ni swirho swa mavandlha ya ka vona ku va khutaza leswaku va baleka. Vo tala va kote ku endla malunghiselelo ya vona yo baleka ni mindyangu ya vona ku katsa ni vanghana. Ku endliwe malunghiselelo yo hlawuleka ya swo famba ya lava dyuhaleke ni lava vabyaka. John, xirho xa komiti ya Timbhoni ya mphalalo, u te: “Ndzi tshemba leswaku hi kote ku ponisa vanhu vo tala hi ku landzela pulani leyi.” Hikwalaho, Timbhoni ta Yehovha to tala ti kote ku huma edorobeni xidzedze xi nga si fika. Leswaku yi nyikela mpfuno lowu lavekaka eka tindhawu leti khumbekeke, hofisi ya rhavi ra le United States ra Timbhoni ta Yehovha yi simeke komiti ya mphalalo ya xilamulela-mhangu.

Ku Lava Timbhoni eXitediyamu

Vahlapfa va kwalomu ka 16 000, lava vo tala va vona a va huma eLouisiana, va pfuniwe hi swakudya, mati ni ndhawu yo tumbeta nhloko eXitediyamu xa le Houston le Texas. Komiti ya Timbhoni ya mphalalo le Houston, yi twe leswaku eka ntshungu wolowo lowukulu a ku ri ni Timbhoni. Kambe a va ta ti kumisa ku yini?

Hi Ravuntlhanu nimixo, hi September 2, ntlawa wa vakulu va Timbhoni va fike eXitediyamu ku ta lava Timbhoni leti lahlekeke. Va hlamarile ku vona vavanuna, vavasati, tintombhi ni majaha, vana ni tincece lava a va hangalake ni xitediyamu hinkwaxo. Rivala leri ra mintlango a ri tele hi swimbhedwana, ku katsa ni vahlapfa lava a va nga heli mbilu. A ku ri ni lava a va fole layini leswaku va ta tshunguriwa, naswona vaongori a va ri karhi va tleketla lava vabyaka va va yisa eka tiambulense.

Samuel, un’wana wa vakulu lava a va lava Timbhoni-kulobye u te: “Ndzi twe onge ndzi le xikarhi ka kampa ya vahlapfa.” Xana a va ta ti kumisa ku yini eka ntshungu wo tarisa xileswi? Vakulu va sungule hi ku famba-famba etiphasejini, va khome tibodo letikulu leti a ti rhamba Timbhoni leswaku ti tivonakarisa. Endzhaku ko lava tiawara tinharhu ku nga ri ni nhlanga leyi humaka ngati, va swi xiyile leswaku va fanele ku endla swo karhi leswi nga pfunaka. Va kombele va nhlangano wa Xihambano xo Tshwuka ku huwelela eka swikurisa marito leswaku: “Hinkwavo lava nga Timbhoni ta Yehovha leti khuvuriweke, va komberiwa ku ya eswitepisini leswi nga le tlhelo ra vuxa eka xithezi xa le hansi.”

Hakatsongo-tsongo, Timbhoni ti sungule ku humelela naswona a ti languteka ti tsakile swinene. Samuel wa hlamusela: “A va tsake ngopfu va khavaxela mihloti. Va hi vukarhe swi tiya ni ku hi khoma hi mavoko. A va nga lavi ni ku hi tshika hi ku chava leswaku va nga lahleka exikarhi ka ntshungu.” Hi Ravuntlhanu ni hi Mugqivela, ku kumiwe 24 wa Timbhoni kutani ti yisiwa laha Timbhoni a ti phalariwa kona.

Vo tala va vona a va lo sala ni tinguvu ta vona leti a ti lo pyii, hi thyaka. Mbhoni yin’wana a yi tamele xibokisana lexi ringanaka ni bokisi ra tintangu. Xibokisana xexo a xi ri ni maphepha ya nkoka—hi wona ntsena lawa yi koteke ku ma ponisa eka xidzedze lexi va onheleke.

Le Xitediyamu, vanhu vo tala va swi vonile leswaku vakulu lava a va endzile a ku ri vatirheli va Timbhoni ta Yehovha, kutani va ye eka vona va ya kombela Tibibele ni tibuku leti sekeriweke eBibeleni. Ku komberiwe Tibibele to tlula 220. Timbhoni ti tlhele ti fambisa ni Xalamuka! ya July 22, 2005 (hi Xinghezi) leyi a yi ri ni xihloko lexi fambisanaka ni mhangu leyi exifunengetweni xa yona leyi nge, “Xana Timhangu ta Ntumbuluko Ta Andza?” (August 8, 2005 yi tamele swihloko sweswo hi Xitsonga)

Van’wana Va Tlhelela eMakaya Ya Vona

Un’wana wa lava poneke eka xidzedze lexi, i muviki wa mahungu la tivekaka tlhelo mininjhere wa xitichi xa thelevhixini xa le New Orleans. Hikwalaho ka ntirho wa yena, u vone timhangu to tala eminkarhini leyi hundzeke. U tlhelele ekaya ka yena eJefferson Parish, le Louisiana, ku ya landza swin’wana leswi a swi sele. U ri: “Ndzi tsemeke nhlana. Hinkwaswo a swi onhakile. Eka TV hi vone mati yo tala ma ri karhi ma mbundzumuxa tindhawu leti akiweke lomu tlhelo ka magondzo leswaku ti ma kongomisa, kutani ma nghena emitini ku suka emigerhweni ya wona. Kambe ni mimoya leyikulu yi onhile swinene. Ndhawu leyi a ndzi tshama eka yona yi onhakile swinene. A ku tele mfurhe, swilo a swi borile naswona a ku ri ni risema ro biha. A ku nga nun’hwi a ku ri tanani mi ta vona. Onge hiloko ku ri ni mbyana yo bola. Hi nkhensa leswi ha ha tsakulaka.”

Alan, loyi a boxiweke eku sunguleni, u hetelele a mukile ekaya ka yena le Metairie, ku nga doroba leri kumekaka evupela-dyambu bya New Orleans. Xidzedze a xi onhile ngopfu kwalaho. Alan u ri: “A swi vavisa mbilu ku vona ndhawu yi ri eka xiyimo xo tano, a swi tsema nhlana. A swi vonaka onge ku hoxiwe bomo ya athomo edorobeni rero. A swi ku khumbi ngopfu loko u swi twa eka mahungu kumbe u swi hlalela eka TV. U swi vona kahle loko u famba hi milenge kumbe hi movha emugangeni wa ka n’wina kutani u vona ndlela leyi ndhawu yi onhakeke ha yona—ku onhake swinene. Swa tika ku swi amukela.

“Hi xikombiso, risema ra kona a ri kota ra nyama yo bola, a ku nun’hwa rifu. Tindhawu ta mabindzu to tala a ti onhakile hi ku helela kumbe ti tale hi mati. A ku ri ni maphorisa ni masocha eka khona yin’wana ni yin’wana. A ku languteka onge hi le xivandleni xa nyimpi.”

Matshalatshala Man’wana Ya Mphalalo

Valawuri va doroba, mfumo ni minhlangano yin’wana va endle malunghiselelo yo phalala. Valawuri va mfumo lava a va fambisa tsima leri a ku ri FEMA (Federal Emergency Management Agency). Minhlangano yin’wana yi hoxe xandla eku pfuneni ka magidi ya vanhu lava weriweke hi khombo leri. Ku rhumeriwe swakudya swo tala, swiambalo ni mati eka tindhawu leti hlaseriweke hi xidzedze. FEMA yi humese timali ku pfuna vanhu leswaku va kota ku hanya masikunyana kumbe mavhikinyana yo sungula endzhaku ka mhangu leyi. Hi nkarhi wolowo, xana Timbhoni ta Yehovha a ti langutana njhani ni xiyimo lexi?

Ku Kambela Ni Ku Lunghisa Miako

Hi ku hatlisa loko xidzedze xi hundzile, Timbhoni ti vumbe mintlawa yo kambela, leswaku yi ya eka tindhawu leti onhakeke ku ya kambela leswaku i makaya mangani ya Timbhoni ni Tiholo ta Mfumo leti onhakeke kumbe ku mbundzumuxiwa. Xana a va ta wu sungula hi kwihi ntirho lowu lowukulu swonghasi? Huvo leyi Fumaka ya Timbhoni ta Yehovha le Brooklyn, eNew York, yi nyike mpfumelelo wa leswaku ku simekiwa tikomiti ta mphalalo ehansi ka nkongomiso wa Komiti ya Rhavi ra le United States. Hi hala tlhelo, Tikomiti to Aka ta Swifundzha ku suka etindhawini to tala ta le United States ti rhambiwile ku ta pfuneta hi ku pfuxeta miako leyi onhakeke.a Xana ti kote ku endla ntirho wo tanihi kwihi?

Hi February 17, 2006, ntlawa wo phalala wa le Long Beach, eMississippi wu vike leswaku endhawini yoleyo, eka miti ya Timbhoni ya 632 leyi onhakeke, se ku lunghisiwe ya 531, leswi vulaka leswaku miti ya 101 ya ha lava ku lunghisiwa. Vamakwerhu lava va tlhele va pfuna ni vaakelani lava nga riki Timbhoni. Malwangu ya Tiholo ta Mfumo ta 17 ma onhake ngopfu, naswona exikarhi ka February, se a ku fuleriwe 16 wa malwangu ya tiholo. Xana komiti ya le Baton Rouge, eLouisiana, yona yi endle yini?

Ntlawa lowu wu khathalela ndhawu ya le Louisiana, laha Xidzedze xa Katrina xi onheke ngopfu. Eka makaya ya 2 700 ya Timbhoni lama lavaka ku lunghisiwa, hi February se a ku hetiwe ya 1 119, xisweswo ntirho lowu langutaneke ni komiti leyi a wa ha ri wukulu swinene. Hilaha ku fanaka, vaakelani ni mindyangu leyi a yi lava mpfuno wa xihatla, na yona yi pfuniwile. Ku ni Tiholo ta Mfumo ta 50 leti onhakeke ngopfu. Hi February, se a ku lunghisiwe 25 wa tona. Le dorobeni ra Texas eHouston, ntlawa wo phalala a wu fanele wu lunghisa makaya yo ringana 871 lawa ma onhiweke hi Xidzedze xa Rita hi September. Hi February 20, makaya ya 830 se a ya hetiwile.

Leswi Hi Swi Dyondzeke Eka Xidzedze Xa Katrina

Magidi-gidi ya lava va hlaseriweke hi Xidzedze xa Katrina va dyondze dyondzo ya nkoka ya leswaku i swa nkoka ku yingisa loko ku nyikeriwa swilemukiso. Hakunene, vo tala va ve ni vonelo ra Joe loyi ku buriweke hi yena eku sunguleni loyi a nga te: “Loko vo tlhela va ku, ‘Balekani,’ ndzi ta va wo sungula ku baleka!”

Timbhoni ta Yehovha ti ya emahlweni hi ku phalala lava weriweke hi khombo etindhawini ta Gulf. (Vagalatiya 6:10) Hambiswiritano, ntirho wa vona a hi wa ku phalala ntsena. Ematshan’weni ya sweswo, ntirho lowukulu swinene wa Timbhoni ta Yehovha—lowu endliwaka emisaveni hinkwayo ematikweni ya 235—i ku huwelela xilemukiso xa nkoka swinene ku tlula lexiya xa ku ta ka xidzedze. Bibele yi vula leswaku ku nga ri khale, Xikwembu xi ta herisa mafambiselo lawa yo biha ya swilo, kutani xi basisa misava ya hina ni ku yi tlherisela eka xiyimo lexi a yi endleriwe xona. Loko u lava ku tiva leswi Bibele yi swi vulaka hi nkarhi lowu wa vuavanyisi, tihlanganise ni Timbhoni ta Yehovha endhawini ya ka n’wina kumbe u tsalela eka adirese leyi faneleke eka leti kumekaka eka tluka 5 ra magazini lowu.—Marka 13:10; 2 Timotiya 3:1-5; Nhlavutelo 14:6, 7; 16:14-16.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 14, 15]

Xifaniso lexi tekiweke hi sethalayiti xa Xidzedze xa Katrina

[Xihlovo Xa Kona]

NOAA

[Xifaniso lexi nga eka tluka 15]

New Orleans yi hlaseriwe hi ndhambi

[Xihlovo Xa Kona]

AP Photo/David J. Phillip

[Swifaniso leswi nga eka tluka 15]

Xidzedze xa Katrina xi hlasele miako ni ku dlaya vanhu vo tala

[Xihlovo Xa Kona]

AP Photo/Ben Sklar

[Xifaniso lexi nga eka tluka 16, 17]

Xitediyamu lexikulu xa le Houston le Texas, xi rhurhele vabaleki va kwalomu ka 16 000

[Swifaniso leswi nga eka tluka 17]

Vakulu va Vakreste va kote ku kuma Timbhoni exikarhi ka vabaleki lava

[Xifaniso lexi nga eka tluka 18]

Vatirhi vo tirhandzela va lunghisa lwangu leri onhakeke swinene

[Xifaniso lexi nga eka tluka 18]

Timbhoni ti tsake ngopfu loko ti lunghiseriwa tindlu ta tona

[Xifaniso lexi nga eka tluka 18]

Vatirhi vo tirhandzela va pfune ni hi swakudya

[Xifaniso lexi nga eka tluka 19]

Alan