Endla Kaya Ra Wena Ri Va Vutumbelo

“LAVA nga riki na xinakulobye xa ntumbuluko.” Hi marito wolawo lama nga tsakisiki, Bibele yi hlamusela vanhu va le nkarhini wa hina, ku nga nkarhi lowu vuriwaka ‘masiku yo hetelela.’ (2 Timotiya 3:1, 3, 4) Ntungu wa ku endliwa ka vana nsele endyangwini wu tiyisekisa vumbhoni bya vuprofeta lebyi. Entiyisweni, rito ra Xigriki leri nge aʹstor·gos, leri hi Xinghezi ri hundzuluxeriweke va ku, ‘ku pfumala xinakulobye xa ntumbuluko,’ ri vula ku pfumala rirhandzu leri faneleke ri va kona exikarhi ka swirho swa ndyangu, ngopfu-ngopfu exikarhi ka vatswari ni vana.a Naswona hakanyingi vana va endliwa nsele ekaya.

Valavisisi van’wana va vula leswaku hi ntolovelo munhu la endlaka vana nsele i tatana. Hakanyingi maxaka man’wana ya xinuna na wona ma nga endla vana nsele. Hambileswi ngopfu-ngopfu ku nga vanhwanyana lava endliwaka nsele, ni vafana vo tala va endliwa nsele. U nga anakanya leswaku a va kona vanhu va xisati lava nga endlaka vana nsele. Kumbexana milandzu yo tala ya ku endliwa ka vana nsele hi vamakwavo a yi vikiwi. A swi kanakanisi leswaku tanihi mutswari u teka swiendlo leswi ku ri manyala.

Xana u nga swi sivela njhani swiphiqo swo tano endyangwini wa wena? Swi le rivaleni leswaku xirho xin’wana ni xin’wana endyangwini wun’wana ni wun’wana xi fanele xi dyondza ni ku vona ntikelo wa milawu yin’wana leyi sivelaka mukhuva wo khoma van’wana hi ndlela yo biha. Xihlovo lexikulu lexi nyikelaka nkongomiso wo tano i Rito ra Xikwembu, ku nga Bibele.

Rito Ra Xikwembu Malunghana Ni Vuxaka Bya Rimbewu

Leswaku ndyangu wu va vutumbelo, wu fanele wu landzela milawu ya Bibele ya mahanyelo. Bibele a yi jika-jiki loko yi vulavula hi timhaka ta rimbewu. Yi veka mhaka hi ndlela leyi xiximekaka kambe hi ku kongoma. Yi kombisa leswaku Xikwembu xi hlele leswaku vuxaka bya rimbewu byi tsakeriwa hi nuna ni nsati. (Swivuriso 5:15-20) Hambiswiritano, yi sola ku tikhoma ko biha hi tlhelo ra rimbewu ehandle ka vukati. Hi xikombiso, Bibele yi sola maxaka ya le kusuhi lama hlanganyelaka vuxaka bya rimbewu. Eka Levhitika ndzima 18, vuxaka bya rimbewu bya muxaka wihi na wihi lebyi endliwaka hi maxaka ya le kusuhi bya yirisiwa. Xiya marito lawa: “Mi nga tshuki mi tshinela eka munhu wihi ni wihi warikwenu, exakeni rin’wana ni rin’wana rakwe leswaku mi funungula vuhava byakwe [ku va ni vuxaka bya rimbewu na yena]. Hi mina Yehovha.”—Levhitika 18:6.

Eka ‘swilo leswi nyenyetsaka’ leswi Yehovha a swi xaxameteke u katse ni vuxaka bya rimbewu bya maxaka ya le kusuhi, laha xigwevo xa kona ku nga rifu. (Levhitika 18:26, 29) Swi lo dlaa, leswaku Muvumbi u veke milawu leyi tlakukeke emhakeni leyi. Namuntlha, tihulumendhe to tala ti ni vonelo leri fanaka, ti yirisa ku endliwa ka vana nsele endyangwini. Hakanyingi, nawu wu vula leswaku n’wana loyi a hlanganyeleke rimbewu ni munhu lonkulu u pfinyiwile. Ha yini ku tirhisiwa rito ro tano loko a nga sindzisiwanga?

Tihulumendhe to tala ti swi xiyile leswi Bibele yi swi vuleke malunghana ni vana, leswaku a va ehleketi ku fana ni vanhu lavakulu. Hi xikombiso, Swivuriso 22:15 yi ri: “Vuphukuphuku byi tsimbiwe embilwini ya mufana.” Nakambe muapostola Pawulo u huhuteriwe ku tsala a ku: “Loko ndza ha ri xihlangi, a ndzi . . . ehleketa tanihi xihlangi, ndzi anakanya tanihi xihlangi; kambe leswi sweswi ndzi nga wanuna, ndzi tshike mikhuva ya xihlangi.”—1 Vakorinto 13:11.

N’wana a nga tivi swo tala hi mhaka ya rimbewu, naswona a nga ehleketi hi vuyelo lebyi nga vaka kona endzhaku ka malembe. Hikwalaho, swa tiveka leswaku hambiloko vana va pfumela ku hlanganyela eka vuxaka bya rimbewu, va va va nga twisisanga nchumu. Hi marito man’wana, loko munhu lonkulu a va ni vuxaka bya rimbewu ni n’wana, a nge tiyimeleli a vula leswaku n’wana a nga n’wi sivelanga kumbe i n’wana la kombeleke leswaku va hlanganyela vuxaka bya rimbewu. Munhu lonkulu u ni nandzu wa ku pfinya. Sweswo i nandzu, laha hakanyingi munhu wa kona a faneriwaka hi ku pfaleriwa ekhotsweni. Loyi a pfinyeke hi yena a nga ni nandzu ku nga ri loyi a pfinyiweke.

Kambe, khombo ra kona, vanhu vo tala lava pfinyaka hulumendhe a yi va xupuli. Hi xikombiso, le Australia ku ringanyetiwe leswaku vapfinyi lava mangaleriwaka va endla 10 wa tiphesente ntsena naswona lava voniwaka nandzu a va talanga. Xiyimo lexi xi tano ni le matikweni man’wana. Leswi tihulumendhe ti nga pfuniki ngopfu emhakeni yo sirhelela mindyangu ya Vakreste, ku tirhisa misinya ya milawu ya Bibele swi nga pfuna swinene.

Vakreste va ntiyiso va swi xiya leswaku Xikwembu lexi endleke leswaku milawu leyi yi tsariwa eRitweni ra xona a xi hundzukanga. Xi vona swilo hinkwaswo leswi hi swi endlaka, hambi ku ri leswi hi swi endlelaka exihundleni. Bibele yi ri: “Swilo hinkwaswo swi lo dla, swi paluxeka erivaleni ematihlweni ya loyi hi nga ta tihlamulela eka yena.”—Vaheveru 4:13.

Hi na nandzu eka Xikwembu loko hi tlula milawu ya xona kutani hi vavisa van’wana. Hi hala tlhelo, xa hi katekisa loko hi namarhela milawu ya xona endyangwini. Xana hi yihi yin’wana ya milawu leyi?

Rirhandzu Ri Endla Ndyangu Wu Va Ni Vun’we

Bibele yi ri: “Rirhandzu, . . . i xiboho lexi hetisekeke xa vun’we.” (Vakolosa 3:14) Hilaha swi boxiweke hakona eBibeleni, rirhandzu a hi mhaka ya ku tekeka. Ri kombisiwa hi leswi hi swi endlaka ni leswi hi swi papalataka. (1 Vakorinto 13:4-8) Endyangwini, ku va ni rirhandzu swi vula ku kombisana xichavo ni musa. Swi vula ku hanya hi ku landza ndlela leyi Xikwembu xi lavaka leswaku hi hanyisana ha yona endyangwini. Eka Xikwembu, un’wana ni un’wana wa xiximeka naswona u ni ntirho wa nkoka.

Leswi a nga nhloko ya ndyangu, tatana u fanele a veka xikombiso emhakeni yo kombisa rirhandzu. Wa swi twisisa leswaku tatana la nga Mukreste a nga na yona mfanelo yo tirhisa voko ra nsimbi, a xanisa nsati kumbe vana vakwe. Ematshan’weni ya sweswo, u landzela ndlela leyi Kreste a tirhiseke vunhloko bya yena ha yona. (Vaefesa 5:23, 25) Kutani u kombisa musa ni rirhandzu eka nsati wakwe nakambe u lehisa mbilu ni ku khoma vana vakwe hi ndlela yo rhula. U endla hinkwaswo leswi a nga swi kotaka leswaku a va sirhelela eka nchumu wun’wana ni wun’wana lowu nga va tsonaka ku rhula ni ku endla leswaku va titwa va nga sirhelelekanga.

Hilaha ku fanaka, nsati kumbe manana u ni ntirho wa nkoka. Bibele yi fanisa ndlela ya ntumbuluko leyi manana a sirhelelaka vana va yena ha yona ni liya ya swiharhi leswaku yi kombisa ndlela leyi Yehovha na Yesu va sirhelelaka ha yona. (Matewu 23:37) Hilaha ku fanaka manana u fanele a tiyimisela ku sirhelela vana vakwe. Hi rirhandzu, a nga byi honisi vuhlayiseki bya vona. Vatswari a va ma tirhisi hi ndlela yo biha matimba ya vona, va xanisa kumbe ku karhata van’wana kumbe vana va vona; kumbe ku pfumelela vana va vona va tirhisa tindlela to tano eka van’wana.

Loko swirho swa ndyangu swi kombisana xichavo, ku vulavurisana ku va kona. Mutsari un’wana la vuriwaka William Prendergast u ri: “Vatswari hinkwavo va fanele va vulavurisana ni vana va vona siku ni siku naswona nkarhi ni nkarhi.” Wa engetela: “Sweswo swi vonake swi ri ntlhantlho wa xiphiqo lexi xa ku endliwa ka vana nsele.” Kunene, Bibele yi khutaza leswaku ku va ni mbulavurisano wo tano nkarhi ni nkarhi. (Deteronoma 6:6, 7) Loko nkongomiso lowu wu tirhisiwa, xirho xin’wana ni xin’wana endyangwini xi nga vulavula hi ku ntshunxeka.

Entiyisweni, hi hanya emisaveni leyi hombolokeke naswona a hi vuhomboloki hinkwabyo byi nga siveriwaka. Hambiswiritano, kaya leri sirhelelekeke ri nga va mpfuno swinene. Loko xirho xin’wana endyangwini xi vavisiwile ehandle, xa swi tiva leswaku xi nga wu kuma kwihi nchavelelo ni nkhathalelo. Kaya ro tano i vutumbelo emisaveni leyi ya maxangu. Onge Xikwembu xi nga katekisa matshalatshala ya wena leswaku u va ni ndyangu wo tano!

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Bokisi/Xifaniso eka tluka 10]

SWIRINGANYETO SWO VA NI KAYA LERI HLAYISEKEKE

Internet: Loko vana va wena va ri na Internet ekaya, va fanele va leteriwa ndlela yo yi tirhisa hi ndlela leyinene. Internet yi ni swilo swo tala swo navetisa vuxaka bya rimbewu ni tindlela tin’wana to vulavurisana leti lava rhandzaka ku endla vana nsele va va yengaka ha tona. I vutlhari ku veka khompyuta endhawini ya mani na mani laha vatswari va nga vekaka vana tihlo hi ku olova. Loko vana va nga rindziwi va nga titivisa hi ku tirhisa Internet eka munhu loyi va nga n’wi tiviki kumbe va hlela ku ya hlangana ni munhu wa kona.—Pisalema 26:4.

Byala: Eka timhaka to tala ta ku endliwa ka vana nsele, byala bya katseka. Ntokoto wu kombisa leswaku vanhu lavakulu lava nwaka ku tlula mpimo va va ni ku tsana ko karhi; van’wana va pfumelele byala byi va endlisa swilo leswi va nga ta tisola endzhaku. Mhaka leyi yi kandziyisa xivangelo xo yingisa ndzayo ya Bibele ya ku papalata ku nwa ku tlula mpimo.—Swivuriso 20:1; 23:20, 31-33; 1 Petro 4:3.

Ku Xiximana Vutumbelo Bya Van’wana: Wansati un’wana u ri: “Loko Manana a lovile, kamara ra Tatana hi rona ntsena leri a ri ri ni rivanti ni makhetenisi emafasitereni. Kambe a a nghena nkarhi wun’wana ni wun’wana ekamareni ra hina hambiloko hi ri eku hlambeni.” Wanuna loyi u pfinye vana va yena hinkwavo va vanhwanyana. Xirho xin’wana ni xin’wana endyangwini xi fanele xi twisisa nkoka wa ku xixima vutumbelo bya van’wana. Leswi vatswari va lavaka leswaku vana va xixima vutumbelo bya vona minkarhi yin’wana, ni vutumbelo bya vana byi fanele byi xiximiwa loko va ri karhi va kula. Vatswari lava tlhariheke va khoma van’wana hilaha va lavaka ku khomiwa hakona.—Matewu 7:12.