Vuyimbeleri I Nyiko Ya Xikwembu Leyi Tsakisaka Mbilu

HI MUTSARI WA XALAMUKA! LE SPAIN

VUYIMBELERI byi ni matimba. Byi hi rhurisa mbilu, byi hi nyika matimba ni ku hi tsakisa. Hi nga kombisa ntsako ni gome leri hi nga na rona hi vuyimbeleri. Kwalomu ka vanhu va mindhavuko hinkwayo—va khale ni va sweswi—vuyimbeleri byi phofula leswi nga emianakanyweni ni le mbilwini ya munhu. Kunene, vuyimbeleri i nyiko leyi humaka eka Xikwembu.—Genesa 4:21.

Ku sukela eku tswariweni ka hina hi twe vuyimbeleri byo karhi. Kumbexana vamana wa hina a va hi yimbelelela tinsimu to hi khongotela leswaku hi etlela. Loko se hi ri emalembeni ya kondlo-a-ndzi-dyi, hi nga va hi sungule ku tsakisiwa hi vuyimbeleri byo karhi. Vo tala va hina loko se hi kurile hi tsakela vuyimbeleri lebyi holeke, loko hi ri eku chayeleni kumbe loko hi tiwiserile ekaya endzhaku ka loko hi hete mintirho ya siku.

Risimu ro karhi ri nga ha hlamusela swo karhi hi ndhavuko kumbe hi matimu ya tiko ro karhi. Vaisrayele va khale a va tlangela swiendlakalo swo tala swo hlawuleka hi tinsimu. (Eksoda 15:1-21; Vaavanyisi 5:1-31) Muprofeta Muxe u lunghiselele risimu leri a ri vulavula hi matimu ni ndzayo leyi khumbaka timbilu ta vanhu. (Deteronoma 32:1-43) A swi kanakanisi leswaku tinsimu teto a ti tsundzuxa vanhu swo karhi.

Na Wena U Nga Swi Kota Ku Qambha Risimu!

Kumbexana u tibyela leswi, ‘Mina a ndzi tivi nchumu hi vuyimbeleri.’ Wa nga ehleketanyana hi rito ra wena. Swa tsakisa leswi hi kotaka ku cinca-cinca rito, naswona vanhu vo tala va nga yimbelela hambiloko ku nga chayiwi swichayachayana. Lexi wena u faneleke u xi endla i ku pfula nomu ivi u yimbelela. Loko u ri karhi u yimbelela u nga vileli leswaku wa dyoha kumbe a wu dyohi. Loko u tshamela ku yimbelela u ta tolovela ku yimbelela kahle.

Magazini wa Xipaniya lowu nge Psychologies, wu ri: “Rito ri fambisana ni ndlela leyi hi titwaka ha yona, naswona hi tiphofula ha rona.” Ainhoa Arteta la nga xiyimbeleri u te: “[Vuyimbeleri] bya nyanyula. Mani na mani la titwaka a lava ku tiphofula hi risimu, ndzi n’wi bumabumela leswaku a nga kanakani nikatsongo, a a endle tano.”

Leswi vuyimbeleri byi hi khumbaka mbilu swinene, hi fanele hi va ni vuxiyaxiya loko hi byi hlawula. Hi xikombiso, swichayachayana leswi baka kahle swi nga endla leswaku vanhu va nga ma twi marito ya nhlambha kumbe lama hlohlotelaka rivengo, mahanyelo yo biha kumbe madzolonga, ku nga swilo leswi munhu la hanyaka hi milawu ya Xikwembu a nga swi tsakeliki. (Vaefesa 4:17-19; 5:3, 4) Rito ra Xikwembu ri ri, “hlayisa mbilu ya wena ku tlula hinkwaswo leswi swi faneleke swi hlayisiwa, hikuva swihlovo swa vutomi swi le ka yona.” (Swivuriso 4:23) I swa nkoka ku xiya leswaku i vuyimbeleri bya njhani lebyi u byi hlawulaka.a

Vuyimbeleri Lebyinene I Murhi

Buku leyi nge Principles and Practice of Stress Management yi ri: “Xin’wana xa swivangelo swa leswaku mindhavuko hinkwayo yi va ni vuyimbeleri [hileswi] byi antswisaka rihanyo ra munhu ni ku n’wi tsakisa.” Buku yin’wana yi vula leswaku loko hi ri eku yimbeleleni, miri wa hina hinkwawo wa pfumanyana wu tlhela wu rhurhumelanyana. Hikwalaho, sweswo swi endla leswaku tinyama ta miri wa hina ti twala ti ntshunxekile, naswona sweswo swi nga ha hunguta switlhavi leswi nga kona emirini.

Hikwalaho, vaongori van’wana va khutaza lava nga ni ntshikilelo leswaku va tshama va ri karhi va yingisela vuyimbeleri lebyi holeke, lebyi nga ta va timula mianakanyo. Eswibedlhele swin’wana lomu ku nga ni vanhu lava vabyaka ngopfu, ku tlangiwa vuyimbeleri lebyi holeke. Swihlangi leswi tswariweke nkarhi wu nga si fika ni lava endliweke vuhandzuri, hakanyingi va titwa va antswa loko va yingisele vuyimbeleri byo tano. Hi ku ya hi buku leyi nge Principles and Practice of Stress Management, vakambisisi va vula leswaku ku yingisela vuyimbeleri lebyi holeke “swi hunguta ku tshikileleka emirini hi nkarhi wa vuhandzuri.”

Vuyimbeleri byi nga ha hunguta ku vilela eka vavasati lava tikeke ni ku va pfuna leswaku va nga chuhi ngopfu loko va ri karhi va veleka. Vadokodela va meno minkarhi yin’wana va tlanga vuyimbeleri lebyi holeke leswaku va pfuna lava twaka meno leswaku va nga chuhi ngopfu. Vuyimbeleri ni tinsimu swi nga hi pfuna ngopfu hi ndlela yin’wana ku tlhandlekela eka leti se hi tweke ha tona. Byi nga hi pfuna leswaku hi tiyisa vuxaka bya hina ni Xikwembu.

‘Ndzi Ta Dzunisa Xikwembu Hi Risimu’

Xana a wu swi tiva leswaku tindzima to talanyana ta Bibele ti tsariwe ti ri tinsimu? Swikombiso swin’wana swa tona i Tipisalema, Risimu ra Solomoni ni Swirilo. Hikwalaho, kwalomu ka tindzimana ta 300 i tinsimu leti vulavulaka hi ku gandzela Xikwembu. Davhida, Hosi ya le Israyele loyi a a ri xiyimbeleri lexi nga ni nyiko tlhelo nqambhi, u tsale a ku: “Yehovha i ntamu wa mina . . . naswona ndzi ta n’wi dzunisa hi risimu ra mina.”—Pisalema 28:7.

Entiyisweni, Davhida u hlele leswaku ku va ni vavanuna va 4 000 lava a va ri va nyimba ya Levhi leswaku va tirha tanihi vatlangi va swichayachayana ni ku yimbelela eYerusalema. Vavanuna va 288 a va ‘leteriwe hi risimu eka Yehovha, hinkwavo va ri ni ntokoto.’ (1 Tikronika 23:4, 5; 25:7) A swi kanakanisi leswaku vayimbeleri lava a va tshama va ri karhi va titoloveta tinsimu leti. Hakunene, vuyimbeleri a byi ri bya nkoka ngopfu eku gandzeleni Xikwembu lerova vayimbeleri a va nga fanelanga va tirha mintirho yin’wana etempeleni leswaku va ta kota ku hambeta va yimbelela.—1 Tikronika 9:33.

Emahlweni ka ku fa ka Yesu, yena swin’we ni vaapostola vakwe va yimbelelele Xikwembu swidzuniso, kumbexana leswi nga eka Tipisalema 113 ku ya eka 118. Enkarhini wa Yesu tipisalema leti a ti vitaniwa “Tipisalema ta ku Dzunisa,” naswona a ti yimbeleriwa loko ku tlangeriwa Paseka. (Matewu 26:26-30) Marito lama nge “Tipisalema ta ku Dzunisa” ma hlamusela ku phindha-phindhiwa ka rito leri nge “Aleluya,” leri vulaka leswaku “Dzunisani Yah,” naswona rito “Yah” i nkomiso wa vito Yehovha, ku nga vito ra Xikwembu Lexi nge Henhla-henhla.—Pisalema 83:18.

Nakambe Vakreste va tirhisa vuyimbeleri evugandzerini bya vona. Buku leyi nge The History of Music yi ri: “Vakreste a va yimbelela evugandzerini bya vona loko va ri voxe niloko va ri ni vanhu van’wana. Eka lava hundzukeleke eka mikhuva ya Xiyuda ku yimbelela a ku ri mukhuva wa le sinagogeni . . . Ku tlhandlekela eka Tipisalema ta Xiheveru . . . , vugandzeri lebyintshwa a byi tshamela ku va ni tinsimu letintshwa.” Nakambe, namuntlha Vakreste lava nga Timbhoni ta Yehovha va tsakela ku n’wi dzunisa hi tinsimu, loko va ri voxe niloko va ri eminhlanganweni ya Vukreste.

Leswi hi kotaka ku tiphofula hi vuyimbeleri ni leswi byi nga hi khumbaka swinene etimbilwini, emianakanyweni ni le mirini, ‘nyiko leyi, leyi hetisekeke leyi humaka ehenhla’ hi fanele hi yi xixima swinene. (Yakobo 1:17) Nyiko leyi, a hi yi tirhiseni hi vutlhari nkarhi hinkwawo.

[Nhlamuselo ya le hansi]