Nsonga-nkulu Wo Xonga Swinene — Watchtower LAYIBURARI YA LE KA WEB SITE

Nsonga-nkulu Wo Xonga Swinene

HI MUTSARI WA XALAMUKA! LE MEXICO

EXIKARHI ka tiko ra Mexico ni le nhlonhleni ya tiko ra Baja le California ku ni Nsonga-nkulu wa California (lowu kombisiweke laha hansi), laha a ku tiviwa tanihi Lwandle ra Cortés. Vukulu bya ndhawu leyi ko va mananga ni swihlala leswi nga ni maribye lerova Vandla ra Nhlangano wa Matiko ra Sayense ni Ndhavuko ri yi vule xitandi xa Ndzhaka. Ha yini ndhawu leyi yi ri yo hlawuleka swonghasi?

Nsonga-nkulu wa California lowu leheke kwalomu ka tikhilomitara ta 1 000 wu anama tikhilomitara ta 153, wu xonge ngopfu. Nakambe wu ni magandlati yo hlamarisa lama tlakukaka ma fika eka timitara ta kaye hala n’walungwini wa kona. Dyambu ni moya swin’we ni mati layo tenga swi endla leswaku ku va ni swihadyana ni swimilana swa mixaka-xaka le hansi ka mati. Leswi hinkwaswo kun’we ni mati layo tenga ya le nsonga-nkulu lowu swi susumetele Jacques-Yves Cousteau muvalangi wa malwandle ku wu vula “damu lerikulu emisaveni hinkwayo ra swilo leswi hanyaka ematini.”

Nsonga-nkulu lowu wu ni mixaka ya tinhlampfi yo tlula 890, naswona mixaka ya kwalomu ka 90 yi kumeka eka wona ntsena, naswona i ndhawu ya ntumbuluko ya vukambisisi bya swilo leswi hanyaka ematini. Kambe lexi twisaka ku vava hileswaku swo tala swa leswi hanyaka ematini swi karhi swa hela, ku katsa ni nhlampfi leyi kalaka leyi vuriwaka vaquita, ku nga rito ra Xipaniya leri vulaka “rhole.”

Nhlampfi ya muxaka lowu leyitsongo ya kona eka tona hinkwato yi kula yi leha ku fika eka 150 wa tisentimitara. Yi ni mivala yo kwalala ni ya buraweni kasi ematlhelo ka mahlo yi ni mivala ya ntima. Leswi nhlampfi leyi yi kumekaka ematini ya laha Nambu wa Colorado wu hlanganaka kona ni nsonga-nkulu lowu, a yi tali ku voniwa hi leswi yi nga ni tingana naswona mahanyelo ya yona a ma tiviwi kahle. Kahle-kahle, yi sungule ku voniwa hi 1958 loko ku kumiwa swipalapala swinharhu eribuweni ra Baja le California.

Leswi ku nga sala ti nga ri tingani ntsena, ku vuriwa leswaku na tona tinhlampfi leti ti le khombyeni ro hela. Hambileswi ti sirheleriwaka eka vaphasi va tinhlampfi, ta ha ri ekhombyeni. Le Mexico ku endliwe ndhawu yo hlayisa swiharhi ku katsa ni tinhlampfi leti. Swivumbiwa swin’wana leswi kumekaka ensonga-nkulu lowu ni leswi nga lo rhurhela kona swi katsa tinkava-va-nga-heti, timfutsu ta le matini, tintini ni swin’wana.

Le tshakwini ra nsonga-nkulu lowu hala dzongeni, van’wasayense va kume swihadyana swin’wana leswi voniweke hi vanhu va nga ri vangani. Sweswo swi vangiwa hileswi swi kumekaka le ndzeni-ndzeni ka rigiyagiya ra Guaymas laha ku enteke timitara ta 2 000. Kwale ndzeni ka mati ku ni swilo swa ntumbuluko leswi endlaka mati ma hisa kutani ku va ni moya lowu endlaka leswaku swi kota ku hanya kwale hikuva miseve ya dyambu a yi fiki le tshakwini ra mati. Swivumbiwa swin’wana leswi hanyaka kwale ndzeni i muxaka wun’wana wa tixikwa leti nga riki na nomu kumbe khwiri. Ti ni voya byo tshwuka hala henhla ka tona naswona ti tshama hi mintlawa. Ti dzima mincila ya tona etshakwini ra lwandle kutani hala hansi ti va ti ri karhi ti kufumela kasi hala henhla ti va ti timula hi mati ya lwandle. Tixikwa leti ti ni switsongwatsongwana leswi tshamaka emirini wa tona, ku nga swona leswi ti pfunaka leswaku ti tshama ti ri karhi ti hanya. Ti hefemula hi voya lebyo tshwuka.

Hambileswi swivumbiwa swo hambana-hambana leswi kumekaka eka nsonga-nkulu lowu wa lwandle swi nga ekhombyeni ro herisiwa, swa ha to tshama swi ri kona. Njhani? Hikwalaho ka leswi Muvumbi a nga na mhaka na swona. Kahle-kahle, u khathala swinene hi misava lerova ku nga ri khale u ta nghenelela a yi sirhelela leswaku yi nga yi emahlweni yi onhiwa, ivi endzhaku ka sweswo a yi vuyetela hi ku ya hi xikongomelo xa yena xa le ku sunguleni. (Genesa 1:26-28; Nhlavutelo 11:18) Phela, Nsonga-nkulu wa le California wu ta xonga hi ndlela yo tsakisa. Hakunene, marito lama nge “nsonga-nkulu wa lwandle ro xonga swinene” ma ta va ma be nhloko ya mhaka.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 25]

Nkava-va- nga-heti

[Xifaniso lexi nga eka tluka 25]

Tixikwa

[Laha Swifaniso Swi Humaka Kona eka tluka 24]

[Laha Swifaniso Swi Humaka Kona eka tluka 25]