Vantshwa Va Vutisa

Ku Vuriwa Yini Loko Makwerhu A Tidlayile?

Vutomi bya Karen byi sungule ku cinca loko tata wakwe a n’wi byele mhaka yo vava. U lo vula ntsena leswi, “Sheila a nga ha ri kona.” Karen ni tata wakwe va angarhanile va ku whii, va tivutisa leswaku i yini lexi nga vangela leswaku a endla sweswo. Ndzisana ya Karen ya xisati yi tidlayile.a

HAKANYINGI loko ku fe n’wana, ku chaveleriwa vatswari. Vanhu va tala ku vutisa vamakwavo wa mufi va ku, “Xana va njhani vatswari va n’wina?” kambe va nga ha rivala ku vutisa leswaku, “Xana wena u titwa njhani?” Hikwalaho swa twisiseka leswaku ha yini vamakwavo va mufi va vuriwa vaferiwa lava rivariweke.

Nkambisiso wun’wana wu komba leswaku vantshwa lava feriweke hi vamakwavo hi vona va twaka ku vava ngopfu. Dok. P. Gill White, ebukwini yakwe leyi nge Sibling Grief—Healing After the Death of a Sister or Brother u te: “Rifu rero ri ri khumba swinene rihanyo, mahanyelo, ntirho wa le xikolweni, ku tixixima ni ku kula ka vana.”

Hambi ku ri vantshwa lava se va kuleke va khumbeka. Karen la tshahiweke hala henhla, a a ri ni malembe ya 22 loko ndzisana yakwe Sheila a tidlaya. Nilokoswiritano, minkarhi yin’wana a a va ni gome lerikulu swinene. U ri: “A ndzi vuli leswaku a ndzi twa ku vava ku tlula vatswari va mina, kambe a swi ndzi tikela ku tiyisela ku vava loku ku tlula vona.”

Xana na wena u tshame u feriwa hi makwenu ku fana na Karen? Loko swi ri tano, u nga ha titwa ku fana na mupisalema Davhida loyi a tsaleke a ku: “Ndzi pfilunganyekile, a ndzi tivi leswaku ndzi nga endla yini; a ndzi hlunamile siku hinkwaro.” (Pisalema 38:6) Xana u nga langutana njhani ni ku feriwa?

“Loko A Ndzi Lo . . . ”

Loko makwenu a tidlayile u sala u titwa u ri ni nandzu. U nga ha tibyela leswi, ‘Loko a ndzi lo endla swilo hi ndlela yo karhi, makwerhu a a ta va a ha hanya.’ Sweswo swi nga ha vonaka onge i ntiyiso emianakanyweni ya wena. Chris loyi a a ri ni malembe ya 21 loko ndzisana yakwe ya malembe ya 18 yi tidlaya, u pfumelelana na yona mhaka leyi. U ri: “Hi mina munhu wo hetelela ku vulavula na yena, kutani a ndzi fanele ndzi swi xiyile leswaku ku na swin’wana leswi nga fambiki kahle eka yena. A ndzi anakanya leswaku loko kumbexana a ndzi lo tiendla ndzi ngheneka, a a ta va a ndzi byele xiphiqo xakwe.”

Gome ra Chris ri nyanyisiwe hi mhaka ya leswaku yena ni makwavo a va pfa va tlulana milenge. U vule mhaka leyi hi mbilu yo vava a ku: “Epapileni leri a ri tsaleke u vule leswaku loko a ndzi lo va makwavo la nga ni rirhandzu a swi ta va swi ve swinene. Hambileswi ndzi swi tivaka leswaku a a tshikilelekile, mhaka yoleyo yi hambete yi ndzi karhata.” Ku titwa nandzu minkarhi yin’wana swi vangiwa hi ku tsundzuka marito yo karhi lama tlhavaka lawa u nga tshama u ma vula eka makwenu a nga si fa. Dok. White loyi a tshahiweke eku sunguleni u byele vatsari va Xalamuka! a ku: “Vantshwa vo tala lava ha ku feriwaka hi vamakwavo va ndzi byele leswaku va hambeta va tivona nandzu loko ku ri leswaku va tshame va holova na vona eka tin’hweti kumbe malembe lama hundzeke va nga si fa.”

Loko u titwa nandzu hikwalaho ka ku tidlaya ka makwenu, tivutise xivutiso lexi, ‘Xana u kona munhu loyi a nga ni matimba yo lawula vutomi bya munhu un’wana?’ Karen u ri: “Ku xaniseka loku munhu yoloye a a ringeta ku ku balekela ni ndlela yo vava leyi a tidlayeke ha yona, a wu nga ta swi sivela.”

Kambe, xana ku vuriwa yini loko u nga ma rivali marito yo tlhava lawa u nga tshama u ma vula eka makwenu? Bibele yi nga ku pfuna leswaku u va ni langutelo lerinene. Yi ri: “Hinkwerhu ha khunguvanyeka minkarhi yo tala. Loko mani na mani a nga va khunguvanyisi van’wana hi rito, loyi i munhu la hetisekeke.” (Yakobo 3:2; Pisalema 130:3) Ku dzikisa mianakanyo ya wena eka xiendlakalo lexi xi ku endlaka u titwa onge u vulavule ni makwenu hi ndlela yo biha kumbe u n’wi khome hi ndlela yo biha swi nga nyanyisa gome ra wena. Ku nga khathariseki leswaku gome ra wena i rikulu ku fikela kwihi, mhaka ya nkoka hileswaku a hi wena u vangeke leswaku makwenu a fa.b

Ku Langutana Ni Gome

Vanhu va rila hi tindlela to hambana. Van’wana va rila exikarhi ka vanhu, naswona sweswo a swi hoxanga. Bibele yi hi byela leswaku Davhida u tshame a “rila hi ku rila lokukulu ngopfu” endzhaku ka rifu ra n’wana wakwe Amone. (2 Samuwele 13:36) Hambi ku ri Yesu u ‘humese mihloti’ loko a vona gome leri vanhu a va ri na rona hikwalaho ka rifu ra munghana wakwe Lazaro.—Yohane 11:33-35.

Van’wana a va rili loko va ha ku feriwa, ngopfu-ngopfu loko rifu ra kona ri humelele hi xitshuketa. Karen u ri: “Ndzi titwe onge hiloko ndzi titivarile, ndzi tshikileleke ngopfu lerova ndzi nga ha swi koti ku endla swilo leswi a ndzi tolovele ku swi endla.” Ku titwa hi ndlela leyi swi tolovelekile loko makwenu a tidlayile. Dok. White u byele vatsari va Xalamuka! a ku: “Loko munhu a tidlayile swi chavisa ngopfu, naswona munhu u fanele a langutana ni ku chuha a nga si rila. Vanhu van’wana lava dyondzeleke ku khathalela vavabyi va ringeta ku endla leswaku lava feriweke va rila hambiloko va nga titwi va lava ku rila. Hi nkarhi wolowo vanhu volavo va va va nga ehleketi nchumu hi mhaka ya ku chuha ka lava feriweke.”

Ku tolovela mhaka ya leswaku makwenu u file, swi ta teka nkarhi naswona sweswo swa twisiseka loko hi xiya leswi humeleleke. Chris u ri: “Ndyangu wa ka hina wu fana ni xibye lexi fayekeke kutani xi tlhela xi hlanganisiwa hi swo namarheta. Sweswi hi hatla hi tlhaveka hambiloko ntshikilelo lowu hi langutaneke na wona wu nga nyawuli.” Leswaku u kota ku langutana ni xiyimo lexi, ringeta leswi:

◼ Tsala tindzimana to karhi ta Bibele leti ku chavelelaka, naswona u ringeta ku ti hlaya hambi ko va kan’we hi siku.—Pisalema 94:19.

◼ Phofula ndlela leyi u titwaka ha yona, naswona sweswo swi nga endla leswaku u titwa u antswa.—Swivuriso 17:17.

◼ Anakanyisisa hi ntshembo wa le Bibeleni wa ku pfuxiwa ka vafi.—Yohane 5:28, 29.

Ku tsala ndlela leyi u titwaka ha yona eka xibukwana xa wena swi nga endla leswaku ku rila ka wena ku antswa. Ha yini u nga tsali xitoloveto lexi nga laha bokisini leri nga laha hansi?

Tiyiseka leswaku “Xikwembu i xikulu eka timbilu ta hina naswona xi tiva swilo hinkwaswo.” (1 Yohane 3:20) A ku na munhu la swi tivaka ku antswa leswi endleke leswaku makwenu a va eka xiyimo lexi hlomulaka mbilu ku tlula Xikwembu. Naswona wena xi ku tiva ku antswa ku tlula ndlela leyi u titivaka ha yona. (Pisalema 139:1-3) Xisweswo u nga tiyiseka leswaku xa swi vona leswi u langutaneke na swona. Loko u titwa u ri ni gome swinene, tsundzuka marito lama nga eka Pisalema 55:22 lama nge: “Lahlela ndzhwalo wa wena eka Yehovha, u ta ku seketela. A nge pfuki a pfumerile leswaku la lulameke a tsekatseka.”

Swihloko swin’wana leswi nge “Vantshwa Va Vutisa” swi kumeka eka Web site leyi nge, www.watchtower.org/ype

[Tinhlamuselo ta le hansi]

SWIVUTISO SWO ANAKANYISISA HA SWONA

◼ I mani loyi u nga vulavulaka na yena loko u titwa u tshikileleke ngopfu?

◼ Xana u nga va pfuna njhani vantshwa lava nga eku rileni ka mufi

[Bokisi leri nga eka tluka 20]

Ku tsala swilo leswi u swi ehleketaka swi nga ku pfuma swinene leswaku u kota ku langutana ni nhlomulo. Loko wa ha anakanya hi sweswo, hetisa sweswo, hetisa swivulwa leswi kutani u hlamula swivutiso leswi landzelaka.

◼ Hi leswi swilo swinharhu leswi tsakisaka leswi ndza ha swi tsundzukaka leswi endliweke hi makwerhu:

1 ․․․․․

2 ․․․․․

3 ․․․․․

◼ Hi leswi swilo leswi ndzi navelaka onge lolo a ndzi lo swi byela makwerhu loko a ha hanya:

․․․․․

◼ U nga n’wi byela yini n’wana lontsongo loyi a tivonaka nandzu hi rifu ra makwavo wa yena?

․․․․․

◼ Eka matsalwa lama landzelaka hi wahi lawa u vonaka ma chavelela swinene, naswona ha yini?

□ “Jehovah is near to those that are broken at heart; and those who are crushed in spirit he saves.”—Psalm 34:18.

□ “A nga n’wi langutelanga ehansi hambi ku ri ku nyenya ku xaniseka ka la xanisekaka; naswona a nga n’wi tumbetelanga xikandza xakwe, u n’wi twile loko a kombela ku pfuniwa.”—Pisalema 22:24

□ “Nkarhi wa ta lowu hinkwavo lava nga eka masirha-bako ya xitsundzuxo va nga tatwa rito ra yena [Yesu] kutani va huma.”—Johane 5:28,29.