Vantshwa Va Vutisa

Xana Hi Fanele Hi Tshikana?

“Loko hi ri ni tin’hweti tinharhu hi karhi hi rhandzana, havumbirhi bya hina a hi vula leswaku swilo swi famba kahle. A hi vulavula hi ku heta vutomi bya hina hikwabyo hi ri swin’we tanihi loko mhaka leyi hi yi endlaka yi amukeleka.”—Jessica.a

“A a ndzi fa hi yena naswona endzhaku ka malembe ma nga ri mangani u sungule ku swi lemuka! A ndzi tsakela ku rhandzana ni jaha leri nga rikulu eka mina leri a ri ta ndzi khathalela.”—Carol.

Hi ku famba ka nkarhi, Jessica na Carol va tshikane ni majaha ya vona. Ha yini? Xana a va ri swiphukuphuku hileswi va tshikeke majaha lawa yo saseka?

SE SWI lava ku endla lembe u ri karhi u rhandzana na yena. Eku sunguleni, a wu tiyiseka leswaku hi yena loyi u lavaka ku heta vutomi bya wena hinkwabyo u ri na yena.b Minkarhi yin’wana u tsundzuka ndlela leyi a swi tsakisa ha yona loko mi sungula ku rhandzana. Kambe sweswi wa kanakana. Xana u fanele u yi ba hi makatla mhaka yoleyo? Xana u nga swi tivisa ku yini loko u fanele u n’wi tshika?

Xo sungula, u fanele u lunghekela ku langutana ni mhaka leyi nga tsakisiki: Ku honisa swikombiso leswi nga ta vanga khombo evuxakeni bya n’wina, swi fana ni ku honisa swikombiso leswi movha wa wena wu ku kombaka swona. Xiphiqo a xi nge nyamalali; ku ri na sweswo xi to ya xi nyanya. Hi swihi swikombiso swin’wana leswi nga vangaka khombo evuxakeni bya n’wina leswi u nga ta pfuneka loko u swi tekela enhlokweni?

Loko vuxaka bya n’wina byi kula hi ku hatlisa. Ku nga ha va ni swiphiqo loko vuxaka byi kula hi ku hatlisa. Carol u ri: “A hi rhumelana ti-e-mail, hi vulavurisana eka Internet hi tlhela hi vulavurisana hi riqingho. Ku vulavurisana hi ndlela yoleyo swi nga va ni matimba swinene ku tlula ku vulavula mi ri karhi mi vonana hikuva swi endla leswaku mi tolovelana hi ku hatlisa!” U nga wu bakanyeli etlhelo nkarhi wa leswaku mi tivana ku antswa. Vuxaka bya n’wina a byi fanelanga byi fana ni mfava lowu kulaka hi ku hatlisa kutani hi ku famba ka nkarhi wu vuna. Ematshan’weni ya sweswo, byi fanele byi fana ni ximilana xa risima lexi tekaka nkarhi leswaku xi kula.

Loko jaha ra wena ri ku xopaxopa ni ku ku chicha xiyimo. Nhwanyana la vuriwaka Ana u ri: “Jaha ra mina a ri tshamela ku ndzi chicha xiyimo, kambe mina a ndzi ri rhandza ngopfu.” Wa engetela a ku: “Ndzi tiyiselele swiyimo leswi a ndzi nga si tshama ndzi ehleketa leswaku ndzi nga swi tiyisela!” Bibele yi sola “mavulavulelo ya nhlambha.” (Vaefesa 4:31) Marito yo chicha munhu xiyimo, hambiloko ma vuriwa hi ndlela yo rhula, a ma fanelanga ma vuriwa exikarhi ka vanhu lava rhandzanaka.—Swivuriso 12:18.

Loko ri nga lawuleki loko ri hlundzukile. Swivuriso 17:27 yi ri: “Munhu la nga ni ku twisisa u ni moya wo rhula.” Erin u kume leswaku jaha rakwe a ri ri na xiphiqo loko swi ta emhakeni leyi. U ri: “Loko ho tshuka hi tlulane milenge, a a ndzi susumeta, naswona minkarhi yin’wana a ndzi hetelela ndzi ri ni mafidzula.” Bibele yi byela Vakreste yi ku: “Ku leva hinkwako ni ku hlundzuka ni vukarhi . . . a swi susiwe eka n’wina.” (Vaefesa 4:31) Munhu loyi a nga ni ximbilwambilwana u va a nga si lunghekela ku gangisana ni munhu wa rimbewu leri hambaneke ni ra yena.—2 Timotiya 3:1, 3, 5.

Loko ri nga swi lavi leswaku vanhu van’wana va swi tiva leswaku ha rhandzana. Angela u ri: “Jaha ra mina a ri nga swi lavi leswaku vanhu van’wana va swi tiva leswaku mina na rona ha rhandzana. Ri hlundzuke ngopfu loko tatana a swi kuma!” Entiyisweni, swi nga endleka leswaku vanhu lava rhandzanaka va ri ni swivangelo leswi twalaka swo endla leswaku vuxaka bya vona byi nga tiviwi. Kambe ku tiyimisela ku tumbeta vuxaka bya n’wina leswaku byi nga tiviwi hi lava faneleke ku byi tiva, swi nga vanga khombo.

Loko ri nga tiyimiselanga ku nghenela vukati. Vakreste va teka ku gangisana ku ri mhaka ya nkoka leyi pfunaka leswaku jaha ni nhwanyana va tikambela ku vona loko va ta tekana. Entiyisweni, leswi a swi vuli swona leswaku mi fanele mi endla malunghiselelo ya mucato loko ma ha sungula ku gangisana. Kahle-kahle, vanhu vo tala va hetelela va nga tekananga na yena munhu wo sungula loyi va gangisaneke na yena. Hi nkarhi lowu fanaka, munhu a nga fanelanga a sungula ku gangisana loko a nga si lunghekela ku nghenela vukati.

Loko mi tshamela ku rhandzana mi tlhela mi tshikana. Swivuriso 17:17 yi ri: “Nakulorhi wa ntiyiso u ni rirhandzu nkarhi hinkwawo.” A swi vuli swona leswaku havumbirhi bya n’wina mi ta pfumelelana minkarhi hinkwayo. Kambe vanhu lava tshamelaka ku rhandzana va tlhela va tshikana va kombisa leswaku ku na swin’wana leswi hoxeke leswi lavaka ku kambisisiwa, hilaha Ana a swi voneke hakona. U ri: “Minkarhi yo tala leyi ndzi tshikaneke na jaha ra mina a ndzi tshoveka mbilu! A ndzi tshamela ku lulamisa vuxaka lebyi a ndzi ta va ndzi nga vanga na swiphiqo loko a byi nga ri kona.”

Loko ri ku sindzisa leswaku mi endla timhaka ta rimbewu. “Loko u ndzi rhandza u ta etlela na mina.” “Hi fanele hi yisa vuxaka bya hina emahlweni.” “Loko hi nga etlelanga swin’we hi va hi nga endlanga rimbewu.” Leti i tindlela leti vafana va ti tirhiseke leswaku va sindzisa vanhwanyana leswaku va etlela na vona. Yakobo 3:17 yi ri: “Vutlhari lebyi humaka ehenhla xo sungula byi tengile.” U fanele u va ni jaha leri nga ni mahanyelo lamanene naswona ri xixima mindzilakana ya wena leyi tengeke ya rimbewu. U nga pfumeleli xin’wana ni xin’wana!

Van’wana va ndzi lemukise hi jaha leri. Bibele yi ri: “Kuma ndzayo hinkwayo leyi u nga yi kumaka, kutani swilo swi ta ku fambela kahle; handle ka yona a swi nge ku fambeli kahle.” (Swivuriso 15:22, Today’s English Version) Jessica u ri: “Leswi vuriwaka hi maxaka na hi vanhu lava ku nga khale va ri vanghana va wena i swa koka swinene ku tlula leswi wena u swi ehleketaka. Loko u hambeta u honisa leswi van’wana va ku byelaka swona, u ti vangela swiphiqo leswikulu.”

Leswi nga laha henhla ko va swikombiso swi nga ri swingani swa makhombo lama nga ha humelelaka loko vanhu va ri karhi va gangisana.c Loko u ri karhi u rhandzana ni jaha ro karhi, xana ri na swona swikombiso swin’wana leswi ku vulavuriweke ha swona? Laha hansi tsala swilo leswi swi nga ha endlekaka swi ku karhata.

․․․․․

Ndlela Leyi U Nga N’wi Tshikaka Ha Yona

A hi nge u vona swi fanerile leswaku u tshikana ni munhu loyi u rhandzanaka na yena. Xana u ta swi endlisa ku yini? Ku ni tindlela to tala to endla tano, kambe tshama u ri karhi u tsundzuka tinhla leti landzelaka.

Vana ni xivindzi. Nhwanyana la vuriwaka Trina u ri: “A ndzi titshege ngopfu hi jaha ra mina lerova a a ndzi chava ku ri tshika.” Swi lava xivindzi leswaku u vulavula loko swi ta emhakeni yo tshika munhu loyi u rhandzanaka na yena. Kambe swa pfuna ku tivulavulela u phofula ndlela leyi u titwaka ha yona. (Swivuriso 22:3) Swi endla leswaku u veka mindzilakana ya swilo leswi u nga ta swi tiyisela nileswi u nga taka u nga swi tiyiseli loko ma ha gangisana niloko se mi nghenele vukati.

N’wi anakanyele. Loko a ku ri wena u tshikiwaka, xana a wu ta lava ku tshikiwa njhani? (Matewu 7:12) Entiyisweni, a swi nge vi swinene ku dlaya vuxaka ni jaha ra wena hi ku ri tsalela rungula ro koma hi khompyuta, hi selfoni kumbe hi ku siya rungula eka riqingho u ku “Vuxaka bya hina byi herile!”

Hlawula xiyimo ni nkarhi lowunene wo vulavula na yena. Xana u ta vulavula na yena hi ku kongoma kumbe u ta tirhisa riqingho? Xana u ta n’wi tsalela papila kumbe u ta burisana na yena? Timhaka to tala ti titshege hi swiyimo swa kona. A mi fanelanga mi hlangana endhawini leyi u nga ta va u nga sirhelelekanga naswona a swi nge vi swinene ku va endhawini leyi mi nga ta va mi ri n’wexe laha mi nga ringiwaka hi ku navela ko biha.—1 Vatesalonika 4:3.

Vulavula ntiyiso. N’wi byele ntiyiso leswaku ha yini u lava leswaku mi nga ha yi emahlweni mi rhandzana. Loko u titwa leswaku jaha ra wena a ri nga ku khomi kahle, ri byele. N’wi byele mavonelo ya wena. Hi xikombiso, ematshan’weni yo vula leswaku “Minkarhi hinkwayo u ndzi chicha xiyimo,” u fanele u ku, “Ndzi titwa ndzi chichiwa xiyimo loko u . . . ”

Tiyimisele ku n’wi yingisela. Xana swi kona leswi u nga swi twisisangiki kahle mayelana ni xiyimo lexi? U nga pfumeli ku kanganyisiwa hi marito ya vutlhari, kambe hi nkarhi lowu fanaka, anakanyela naswona u kambisisa hinkwaswo leswi a swi vulaka. Bibele yi tsundzuxa Vakreste hi vutlhari leswaku va “hatlisa emhakeni yo twa, [va] nonoka emhakeni yo vulavula.”—Yakobo 1:19.

Swihloko swin’wana leswi nge “Vantshwa Va Vutisa” swi kumeka eka Web site leyi nge, www.watchtower.org/ype

[Tinhlamuselo ta le hansi]

SWIVUTISO SWO ANAKANYISISA HA SWONA

◼ Laha hansi tsala timfanelo leti u vonaka ti ri ta nkoka eka munhu loyi u lavaka ku rhandzana na yena. ․․․․․

◼ I timfanelo tihi leti u vonaka ti nga amukeleki? ․․․․․

[Bokisi leri nga eka tluka 20]

MUNHU LOYI U HLAWULAKA KU RHANDZANA NA YENA U FANELE . . . 

□ a va a ri Mukreste.—1 Vakorinto 7:39.

□ a xixima mindzilakana ya wena ya mahanyelo lamanene.—1 Vakorinto 6:18.

□ a ku anakanyela a tlhela a anakanyela ni van’wana.—Vafilipiya 2:4.

□ a tiveka hi leswinene.—Vafilipiya 2:20.

[Bokisi leri nga eka tluka 20]

TIVONELE LOKO JAHA RA WENA . . . 

□ minkarhi hinkwayo ri sindzisa ku endla leswi ri swi lavaka.

□ nkarhi na nkarhi ri endla u titwa u ri na nandzu, u ri xiphukuphuku kumbe u nga pfuni nchumu.

□ ri ringeta ku ku hambanisa ni vanghana va wena swin’we ni maxaka ya wena.

□ nkarhi na nkarhi ri lava ku tiva lomu u nga kona.

□ ri ku hehla hileswaku u rhandzana ni majaha man’wana kambe ri nga ri na vumbhoni bya kona.

□ ri ku xungeta kumbe ku ku chavisa.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 19]

Ku honisa swikombiso leswi nga ta vanga khombo evuxakeni bya n’wina, swi fana ni ku honisa swikombiso leswi movha wa wena wu ku kombaka swona

KAMBA OYILI