Risiva Ra Xikhovha

Xana Ri Lo Endliwa?

◼Vanjhiniyara va swihaha-mpfhuka va navela ndlela leyi xikhovha lexi gingiritekaka nivusiku xi hahaka ha yona. Ha yini? Hileswi xi hahaka handle ko ba pongo. Website ya National Geographic yi ri: “Ku hava tinyenyana tin’wana leti hahaka handle ko ba pongo ku fana na xona.” Xana xikhovha xi swi kotisa ku yini ku haha hi ndlela yoleyo?

Xiya: Moya lowu hundzaka hi le henhla ka tinsiva ta tinyenyana to tala wu ba pongo swinene. Kambe a swi tano eka xikhovha. Tinsiva ta xona leti nga emakumu ka timpapa ti ni madziva lama endlaka leswaku ri nga twali pongo leri vangiwaka hi moya loko wu ri karhi wu hundza ehenhla ka timpapa ta xona loko xi ti yisa ehansi. Tinsiva letitsongo to olova leti kumekaka kun’wana ni kun’wana emirini wa xikhovha ti tswonga pongo leri salaka.

Vaendli va swihaha-mpfhuka va tsakela ku dyondza leswi engetelekeke malunghana ni ndlela leyi xikhovha xi hahaka ha yona leswaku va endla swihaha-mpfhuka leswi nga hahaka handle ko ba pongo swinene. Loko ko endliwa swihaha-mpfhuka sweswo, swi nga endla leswaku timbala ta swihaha-mpfhuka leti landzelaka milawu leyi vekiweke yo hunguta pongo, ti pfumelela swihaha-mpfhuka leswaku swi suka ni ku ehla exikarhi ka vusiku ni hi matakuxa. Se va sungurile ku hlela swilo swin’wana leswi faneleke swi cinciwa. Geoffrey Lilley, khale ka profesa wa ku endla swihaha-mpfhuka wa le Yunivhesiti ya Southampton le Nghilandhi, u ri: “Sweswi hi sungurile ku dyondza ndlela leyi hi nga cincaka ha yona swilo leswi lavaka ku cinciwa.” U tlhele a vula leswaku swi ta va tekela makume ya malembe leswaku va endla xihaha-mpfhuka xo tano.

U anakanya yini? Xana tinsiva ta xikhovha leti nga emakumu ka timpapa leti hungutaka pongo ti lo tiendlekela? Kumbe ti lo endliwa?

[Xifaniso lexi nga eka tluka 23]

Fanisa risiva ra xikhovha leri nga eximatsini ni ra gama leri nga exineneni

[Laha Swifaniso Swi Humaka Kona eka tluka 23]

Long-eared owl: © Joe McDonald/​Visuals Unlimited; barn owl sequence: © Andy Harmer/​Photo Researchers, Inc.; feather comparison: Courtesy of Eike Wulfmeyer/​Wikimedia/​GFDL