Vantshwa Va Vutisa
Ha Yini Ndzi Tshamela Ku Holova Ni Vatswari Va Mina?
Eka mhaka leyi nga laha hansi, Rachel u hoxe xandla eka mholovo hi tindlela tinharhu. Xana u nga kota ku ti vona? Tsala tinhlamulo ta wena ehansi ka mhaka leyi kutani u ti pimanisa ni leti nga ebokisini leri nge “Tinhlamulo” leri nga emakumu ka xihloko lexi.
I Ravunharhu nimadyambu. Rachel la nga ni malembe ya 17, u hetile ku endla mintirho yakwe ya le kaya naswona u lunghekele ku wisa! U layita TV kutani a tshama exitulwini xakwe lexi a xi rhandzaka.
Hi nkarhi wolowo, mana wakwe u nghena hi le nyangweni naswona u tikomba a nga tsakanga. U ri: “Rachel! Ha yini u tidyela nkarhi hi ku hlalela TV kasi a wu fanele u pfuna makwenu hi ntirho wakwe wa xikolo? A wu si tshama u endla leswi u byeriwaka swona!”
Rachel u n’unun’uta hi rito leri tlakukeke a ku: “Se u sungurile.”
Mana wakwe u tshinelanyana emahlweni kutani a vutisa a ku: “U ri yini n’wana ndziwena?”
Rachel u hefemulela ehenhla a xondzolota mana wakwe a ku: “A ndzi vulanga nchumu Manana.”
Sweswi mana wakwe u hlundzukile hakunene. U ri: “U nga tlatlarhuki loko u vulavula na mina.”
Rachel u hlamula a ku: “Ha yini wena u tlatlarhuka loko u vulavula na mina?”
Nkarhi wo wisa wu herile . . . Ku sungule mholovo yin’wana.
1. ․․․․․
2. ․․․․․
3. ․․․․․
XANA mhaka leyi ku vulavuriwaka ha yona laha henhla u yi toloverile? Xana wena ni vatswari va wena mi tshamela ku holova? Loko swi ri tano, tinyike nkarhi wo anakanyisisa hi mhaka yoleyo. Hi tihi timhaka leti talaka ku pfuxa timholovo? Fungha tinhla leti ku khumbaka—kumbe u tsala yinhla yin’wana ya wena etlhelo ka “Swin’wana.”
◯ Mahanyelo
◯ Mintirho ya le kaya
◯ Swiambalo
◯ Nkarhi wo vuya ekaya
◯ Vuhungasi
◯ Vanghana
◯ Timhaka leti khumbaka vafana kumbe vanhwanyana
◯ Swin’wana ․․․․․
Ku nga khathariseki leswaku i yini leswi mi holovisaka, ku holova swi ku siya u tshikilelekile wena swin’we ni vatswari va wena. I ntiyiso leswaku u nga miyela ivi u endla onge u pfumelelana ni xin’wana ni xin’wana lexi vatswari va wena va xi vulaka. Kambe, xana Xikwembu xi langutele leswaku u endla tano? Doo! I ntiyiso leswaku Bibele yi ku byela leswaku u “xixima tata wa wena ni mana wa wena.” (Vaefesa 6:2, 3) Kambe yi tlhela yi ku khutaza leswaku u va “ni vuswikoti byo ehleketa” naswona u tirhisa ‘matimba ya ku anakanya.’ (Swivuriso 1:1-4; Varhoma 12:1) Loko u endla tano, u ta va ni mavonelo lamanene lawa man’wana ya wona ma nga ha vaka ma hambanile ni ya vatswari va wena. Hambiswiritano, emindyangwini leyi tirhisaka milawu ya Bibele, vatswari ni vana va nga vulavurisana kahle, hambiloko va nga pfumelelani eka xin’wana ni xin’wana.—Vakolosa 3:13.
U nga vulavurisana njhani ni vatswari va wena handle ko endla leswaku mabulo wolawo ma hundzuka mholovo leyikulu? Swa olova ku vula u ku: “Vatswari va mina hi vona va nga na xiphiqo. Phela hi vona va tshamelaka ku ndzi karhata!” Kambe ehleketa: Xana u nga swi kota ku pfuna vanhu van’wana ku katsa ni vatswari va wena leswaku va lulamisa xiphiqo lexi va nga na xona? Entiyisweni ku hava munhu un’wana loyi u nga n’wi pfunaka handle ka wena n’wini. Naswona mhaka yo tsakisa hileswaku loko u endla leswi nga ematimbeni ya wena leswaku u herisa ku nga twanani, vatswari va wena va nga ha ku yingisela loko u lava ku va byela swo karhi.
Kutani a hi voneni leswi u nga swi endlaka leswaku mi nga holovi. Tirhisa swiringanyeto leswi landzelaka, kutani u nga ha hlamarisa vatswari va wena hileswi se u nga ni tindlela letintshwa to vulavurisana kahle na vona naswona sweswo swi ta ku hlamarisa na wena.
(Xiringanyeto: Fungha etlhelo ka swiringanyeto leswi u lavaka ku tirhela eka swona.)
◯ Rhanga hi ku ehleketa u nga si hlamula. Bibele yi ri: “Munhu wo lulama u sungula a ehleketa a nga si hlamula.” (Swivuriso 15:28, Bibele—Mahungu Lamanene) U nga nambi u tlatlarhuka loko u vona leswaku vatswari va wena va ku holovela. Hi xikombiso, a hi nge mana wa wena u ri: “Hikwalaho ka yini u nga hlantswanga swibya? A wu si tshama u endla leswi u byeriwaka swona!” U nga ha namba u hlamula u ku: “Hikwalaho ka yini u tshamela ku ndzi xopaxopa?” Kambe tirhisa vuswikoti bya wena byo ehleketa. Ringeta ku twisisa leswi n’wi endleke a vula marito wolawo. Hi ntolovelo, marito lama nge “minkarhi hinkwayo u” ni lama nge “a wu si tshama u” a wu fanelanga u ma tekela enhlokweni. Hambiswiritano, ma kombisa leswaku mana wa wena a nga tsakanga hi ndlela leyi nga riki erivaleni. Ha yini a nga tsakanga?
Kumbexana mana wa wena u karhatekile hileswi a ehleketaka leswaku u ni mintirho yo tala swinene leyi a faneleke a yi endla ekaya. Kumbexana u lava leswaku u n’wi tiyisekisa ntsena leswaku u ta n’wi pfuna. Entiyisweni, kumbexana u dume hi ku chava ku tirha. Kahle-kahle a swi nge ku pfuni nchumu ku hlamula mana wa wena u ku, “Ha yini u ndzi xopaxopa?”—kumbexana swi to pfuxa mholovo ntsena! Kutani, ha yini u nga hlamuli mana wa wena hi ndlela leyi nga ta n’wi rhurisa mbilu? Hi xikombiso, u nga ha ku: “Ndza swi vona leswaku u ndzi hlundzukerile hileswi ndzi nga swi hlantswangiki swibya. Ndzi ta swi hlantswa sweswi.” Xalamuka: U nga hlamuli hi ndlela yo vungunya. Ku hlamula hi musa swi nga ha endla leswaku ku nga pfuki mholovo.
Laha hansi, tsala marito lawa vatswari va wena va nga ha ma vulaka lama nga ku hlundzukisaka loko u nga tikhomi.
․․․․․
Sweswi ehleketa hi nhlamulo leyi nga ni musa leyi u nga yi vulaka, leyi nga rhurisaka mbilu ya mana wa wena loko a vule marito yo karhi hikwalaho ka leswi a nga tsakangiki.
․․․․․
◯ Vulavula hi xichavo. Michelle u tivonele hi ya yena leswaku nchumu wa nkoka lowu nga hungutaka timholovo i ndlela leyi a vulavulaka ha yona ni mana wakwe. U ri: “Ku nga khathariseki leswaku xiphiqo xa kona i yini, minkarhi hinkwayo nchumu lowu Manana a a nga wu rhandzi hileswi a ndzi tlatlarhuka loko ndzi vulavula na yena.” Loko u tolovele ku endla tano eka vatswari va wena, dyondza ku vulavulela ehansi ni ku nga hatlisi, naswona papalata ku va xondzolota kumbe ku endla swin’wana hi miri wa wena ku kombisa leswaku u hlundzukile. (Swivuriso 30:17) Loko u twa leswaku se u tsandzeka ku tikhoma, endla xikhongelo xo koma xa le mbilwini. (Nehemiya 2:4) I ntiyiso leswaku a wu khongeleli ku kuma mpfuno eka Xikwembu leswaku ‘vatswari va wena va nga ha ku karhati,’ kambe u khongelela ku tikhoma leswaku u nga endli swilo leswi nga ta nyanyisa mholovo yoleyo.—Yakobo 1:26.
Laha hansi, tsala marito kumbe swiendlo swin’wana leswi u faneleke u swi papalata.
Marito lawa u nga ma vulaka:
․․․․․
Ku kombisa hi xikandza ni ku tshuka-tshukisa miri:
․․․․․
◯ Yingisa. Bibele yi ri: “Ku tata marito swi vanga swihoxo.” (Swivuriso 10:19, Bibele—Mahungu Lamanene) Kutani tiyiseka leswaku u nyika vatswari va wena nkarhi wo vulavula naswona u rhiya ndleve. Tima xiya-ni-moya, veka buku kumbe magazini naswona u va languta exikandzeni loko va vulavula na wena. U nga va ngheni enon’wini leswaku u tiyimelela. Va yingisele. Loko va hete ku vulavula, u ta va ni nkarhi wo tala wo vutisa swivutiso kumbe ku hlamusela mavonelo ya wena. Kambe loko u tiomisa nhloko naswona hi nkarhi wolowo u lava ku va byela mavonelo ya wena, u nga ha nyanyisa xiyimo ntsena. Hambiloko u ri ni swo tala leswi u nga tsakelaka ku swi vula, kumbexana nkarhi wolowo ku ta va ku ri “nkarhi wa ku miyela.”—Eklesiasta 3:7.
◯ Tiyimisele ku kombela ndzivalelo. Minkarhi hinkwawo swa pfuna ku vula u ku, “Ndzi kombela ndzivalelo,” hikwalaho ka swilo hinkwaswo leswi u swi endleke leswaku ku pfuka mholovo. (Varhoma 14:19) U nga ha kombela ndzivalelo hikwalaho ka mholovo yin’wana ni yin’wana leyi vaka kona. Loko swi ku tikela ku kombela ndzivalelo hi ku kongoma, ringeta ku swi tsala ephepheni. Kutani tlhela u endla leswi engetelekeke hi ku tshika mukhuva wihi na wihi lowu hoxeke xandla leswaku ku pfuka mholovo. (Matewu 5:41) Hi xikombiso, loko u holove ni vatswari va wena hileswi u nga endlangiki ntirho wo karhi, ha yini u nga wu endli ntirho wolowo leswaku u va hlamarisa? Hambiloko u nga wu rhandzi ntirho wa kona, xana a swi nga ta antswa ku va u wu endla ematshan’weni yo va vatswari va wena va ku holovela loko va kuma leswaku a wu si wu endla?—Matewu 21:28-31.
Eku heteleleni, ku tikarhatela ku lulamisa kumbe ku sivela timholovo swi ta endla leswaku vutomi byi ku olovela. Entiyisweni, Bibele yi vula leswaku munhu la nga ni “musa wa rirhandzu u tirhisana ni moya-xiviri wakwe hi ndlela leyi vuyerisaka.” (Swivuriso 11:17) Kutani ehleketa hi vuyelo lebyi u nga ta byi kuma hi ku endla leswi u nga swi kotaka leswaku u hunguta timholovo exikarhi ka wena ni vatswari va wena.
Mindyangu leyi swi yi fambelaka kahle yi va na tona timholovo, kambe ya swi tiva leswaku yi ti lulamisa njhani hi ku rhula. Tirhisa swiringanyeto leswi kombisiweke exihlokweni lexi, naswona u nga ha kuma leswaku u nga swi kota ku vulavurisana ni vatswari va wena hi timhaka to tika handle ko holova na vona!
Swihloko swin’wana leswi nge “Vantshwa Va Vutisa” swi kumeka eka Website leyi nge www.watchtower.org/ype
SWIVUTISO SWO ANAKANYISISA HA SWONA
● Ha yini tintangha ta wena tin’wana ti tshamela ku ehleketa leswaku ku holova ni vatswari va tona swi kahle?
● Ha yini Yehovha a teka munhu la rhandzaka timholovo a ri xiphukuphuku?—Swivuriso 20:3.
[Bokisi/Swifaniso leswi nga eka tluka 27]
LESWI TINTANGHA TA WENA TI SWI VULAKA
“Ndzi boheke ku tibyela leswaku hambileswi ndzi tirhaka naswona ndzi tikhathalelaka hi tlhelo ra timali, ndza ha tshama endlwini ya manana kutani ndzi fanele ndzi n’wi yingisa. U ndzi wundlile ku ringana malembe yo tala kutani loko a ndzi vekela milawu—ku fana ni ya ku vuya ekaya hi nkarhi—ndzi n’wi twisisa kahle.”
“Loko mina ni vatswari va mina hi nga pfumelelani hi mhaka yo karhi, ha khongela hi mhaka yoleyo, hi endla ndzavisiso kutani hi burisana ha yona. Minkarhi hinkwayo hi fikelela xiboho xin’we. Loko hi nghenisa Yehovha emhakeni yoleyo, minkarhi hinkwayo hi hetelela hi kuma ndlela yo tlhantlha mhaka yoleyo.”
[Swifaniso]
Daniel
Cameron
[Bokisi leri nga eka tluka 29]
TINHLAMULO
1. Mavulavulelo yo vungunya (“Se u sungurile”) ma endle leswaku mana wa wena a nyangatseka no tlurisa.
2. Ku va Rachel a bohane xikandza (a xondzolote mana wakwe) u lo tlhontlha mimpfi exisakeni.
3. Ku hlamula hi ndlela yo delela (“Ha yini wena u tlatlarhuka loko u vulavula na mina”) hakanyingi swi va ni vuyelo lebyi nga tsakisiki.
[Bokisi leri nga eka tluka 29]
EKA VATSWARI
Kambisisa mhaka leyi nga eku sunguleni ka xihloko lexi. Xana u nga kota ku vona swilo leswi mana wa Rachel a swi endleke leswi hoxeke xandla leswaku ku pfuka mholovo? U nga swi papalata njhani ku holova ni n’wana wa wena? Tinhla leti landzelaka i tin’wana ta leti u faneleke u ti tsundzuka:
Papalata ku tirhisa marito yo tanihi lama nge “Minkarhi hinkwayo u . . . ” kumbe “A wu si tshama u . . . ” Ku vula marito yo tano swi ta endla leswaku n’wana wa wena a tiyimelela. Phela, marito wolawo hakanyingi ma hundzeleta swilo naswona n’wana wa wena wa swi tiva sweswo. Nakambe n’wana wa wena a nga ha va a swi tiva leswaku marito wolawo kahle-kahle u ma vula hileswi u hlundzukeke ku nga ri hikwalaho ka leswi a nga riki na vutihlamuleri.
Ematshan’weni yo tirhisa marito lama tlhavaka lama sungula hi rito leri nge “wena,” ringeta ku hlamusela ndlela leyi mahanyelo ya n’wana wa wena ma ku khumbaka ha yona. Hi xikombiso, u nga ha ku, “Loko u . . . , ndzi titwa . . . . ” Entiyisweni, n’wana wa wena wa khathala hi ndlela leyi u titwaka ha yona. Loko u n’wi byela ndlela leyi u titwaka ha yona, a nga ha susumeteleka ku lava ku tirhisana na wena.
Hambileswi swi nga ha ku tikelaka, tikhome kukondza mbilu ya wena yi rhula. (Swivuriso 10:19) Loko mhaka leyi pfuxaka mholovo yi katsa ku endla mintirho ya le kaya, vulavula ha yona ni n’wana wa wena. Tsala hi ku kongoma leswi u lavaka leswaku n’wana wa wena a swi endla, naswona loko swi fanerile, n’wi byele leswaku ku ta humelela yini loko a nga swi endli. Ma yingise hi vurhon’wana mavonelo yakwe hambiloko u swi vona leswaku ma hoxile. Vana vo tala va va yingisa ngopfu vatswari lava va rhiyaka ndleve loko va vulavula na vona ku tlula vatswari lava va va xopaxopaka.
U nga si hatlisela ku gimeta hileswaku n’wana wa wena u ngheniwa hi moya wa misava wa ku xandzuka, tsundzuka leswaku swo tala swa swilo leswi u swi vonaka eka yena i swikombiso swa leswaku u le ku kuleni. A nga ha phikizana na wena hi mhaka yo karhi leswaku a ku komba leswaku u le ku kuleni. Hlula mboyamelo wo lava ku holova na yena. Tsundzuka leswaku ndlela leyi u hlamulaka ha yona loko n’wana wa wena a ku pfuka swi n’wi dyondzisa swo karhi. Loko u lehisa mbilu, u ta n’wi vekela xikombiso lexinene.—Vagalatiya 5:22, 23.
[Xifaniso lexi nga eka tluka 28]
Ku holova ni vatswari va wena swi fana ni ku tsutsuma emuchinini wa vutiolori—u ta tirhisa matimba kambe a wu nge yi helo