Ndzima 4

Ha Yini Tatana Na Manana Va Hambanile?

“Loko Tatana a famba, a ndzi ri ekaya na Manana. A ndzi ri ni malembe ya tsevu ntsena naswona a ndzi nga twisisi leswaku ku endleka yini. A ndzi tshame ehansi ndzi hlalele TV naswona ndzi n’wi twile Manana loko a ri karhi a rila a kombela Tatana leswaku a nga fambi. Tatana u te exithezini xa le hansi a khome nkwama, hiloko a nkhinsama hi matsolo, a ndzi ntswontswa ivi a ku, ‘Papa u ta tshama a ri karhi a ku rhandza.’ Hiloko a famba. Endzhaku ka sweswo, ndzi hete nkarhi wo leha ndzi nga si n’wi vona Tatana. Ku sukela hi nkarhi wolowo, a ndzi chava leswaku Manana na yena u ta ndzi siya.”—Elaine, 19.

LOKO vatswari va wena va dlaya vukati, u nga ha vona onge i ku hela ka misava naswona swi nga ha vonaka onge u ta va ni gome vutomi bya wena hinkwabyo. Minkarhi yo tala swi ku endla u khomiwa hi tingana, u hlundzuka, u karhateka, u chava ku siyiwa, u tivona nandzu, u tshikileleka emianakanyweni naswona u titwa u lahlekeriwe swinene—hambi ku ri ku lava ku rihisela.

Loko vatswari va wena va ha ku dlaya vukati, u nga ha va u titwa hi ndlela leyi fanaka naswona sweswo a swi hlamarisi hikuva Muvumbi wa hina a a lava leswaku vana va kurisiwa hi vatswari vambirhi ku nga tatana na manana. (Vaefesa 6:1-3) Sweswi mutswari lowun’wana a wa ha n’wi voni siku ni siku naswona swi nga ha endleka a wu n’wi rhandza swinene. Daniel loyi vatswari va yena va dlayeke vukati loko a ri ni malembe ya nkombo u ri: “A ndzi n’wi rhandza swinene Tatana naswona a ndzi lava ku va na yena. Kambe Manana hi yena a nga kuma mpfumelelo wo hi kurisa.”

Leswi Endlaka Vatswari Va Hambana

Minkarhi yo tala vana va hlamarisiwa hi ku hambana ka vatswari va vona hikuva vatswari a va swi tumbeta swiphiqo swa vona. Rachel loyi vatswari va yena va dlayeke vukati loko a ri ni malembe ya 15 u ri: “A ndzi tsemeke nhlana. Minkarhi hinkwayo a ndzi ehleketa leswaku va rhandzana.” Hambiloko vatswari va holova kambe ku nga ha va nchumu wo vava lowu hlamarisaka loko se va hambana!

Hakanyingi vatswari va dlaya vukati hikwalaho ka leswi mutswari lowun’wana a tikhomeke hi ndlela yo biha hi tlhelo ra rimbewu. Eka swiyimo sweswo Xikwembu xa n’wi pfumelela munghana wa vukati loyi a nga riki na nandzu leswaku a dlaya vukati a tlhela a nghenela byin’wana. (Matewu 19:9) Minkarhi yin’wana “vukarhi ni huwa ni mavulavulelo ya nhlambha” swi vange madzolonga, swi endla leswaku mutswari un’we a hetelela a karhateka hi vuhlayiseki bya yena ni bya vana va yena.—Vaefesa 4:31.

I ntiyiso leswaku vatekani van’wana va dlaya vukati hikwalaho ka swivangelo leswi nga twaliki. Ematshan’weni yo lulamisa swiphiqo swa vona, van’wana hikwalaho ka vutianakanyi va dlaya vukati hikuva va vula leswaku a va “tsakanga” kumbe “a va ha rhandzani.” Xikwembu a xi swi tsakeli sweswo hikuva xi ‘venga ku dlaya vukati’ ka muxaka wolowo. (Malakiya 2:16) Yesu u vule leswaku mindyangu yin’wana yi nga ha hahluka loko munghana lowun’wana wa vukati a va Mukreste.—Matewu 10:34-36.

Leswi vatswari va wena va nga ha vaka va hlawule ku nga ku byeli nchumu kumbe va hlamula swivutiso swa wena hi ndlela leyi u nga yi twisisiki malunghana ni ku dlaya ka vona vukati, a swi vuli leswaku a va ku rhandzi. Vatswari va wena swi nga ha va tikela ku vulavula hi ku dlaya ka vona vukati hikwalaho ka leswi na vona va twaka ku vava. (Swivuriso 24:10) Swi nga ha va tikela swi tlhela swi va khomisa tingana ku pfumela leswaku va tsandzekile ku lulamisa swiphiqo swa vona.

Leswi U Nga Swi Endlaka

Twisisa leswi ku endlaka u karhateka. Tanihi leswi ku dlaya vukati swi nga cincaka vutomi bya wena, u nga ha tikuma u karhateka hi swilo leswi eku sunguleni a swi nga vuli nchumu eka wena. Nilokoswiritano, u nga ha swi kota ku lawula ku chava ka wena hi ku sungula u twisisa leswaku i yini leswi ku endlaka u karhateka. Laha hansi fungha hi ✔ etlhelo ka leswi ku karhataka swinene kumbe u swi tsala kunene etlhelo ka marito lama nge “Swin’wana.”

□ Mutswari wa mina lowun’wana na yena u ta ndzi siya.

□ Ndyangu wa ka hina a wu nge vi na mali leyi ringaneke yo tihanyisa.

□ Na mina hi ndlela yo karhi ndzi hoxe xandla eku dlayiweni ka vukati lebyi.

□ Loko ndzo nghenela vukati, na mina ndzi ta hetelela ndzi dlaye bya mina.

□ Swin’wana ․․․․․

Vulavula hi swilo leswi ku karhataka. Hosi Solomoni u vule leswaku ku ni “nkarhi wa ku vulavula.” (Eklesiasta 3:7) Hikwalaho, ringeta ku kuma nkarhi lowu faneleke wo vulavula ni vatswari va wena hi swilo leswi ku karhataka leswi u swi fungheke laha henhla. Va byele ndlela leyi u hlunameke ha yona kumbe ndlela leyi u pfilunganyekeke ha yona. Kumbexana va ta kota ku ku hlamusela leswaku ku endleka yini kutani sweswo swi nga ha hunguta ku karhateka ka wena. Loko vatswari va wena va nga swi lavi kumbe va nga swi koti ku ku seketela hi nkarhi wolowo, u nga ha tiphofula eka munghana la wupfeke. Famba u ya lava mpfuno eka munhu wo tano. Ku kuma ntsena munhu loyi a nga ta ku yingisela swi nga ku endla u titwa u antswa swinene.—Swivuriso 17:17.

Ku tlula kwalaho, Tata wa wena wa le tilweni la nga “Mutwi wa xikhongelo” a nga ku yingisela. (Pisalema 65:2) Tiphofule eka yena ‘hikuva wa ku khathalela.’—1 Petro 5:7.

Leswi U Nga Fanelangiki U Swi Endla

U nga vi na xikhomela. Daniel loyi ku vulavuriweke ha yena eku sunguleni u ri: “Vatswari va mina a va ri ni vutianakanyi. A va ehleketanga hi hina ni hi ndlela leyi leswi va swi endleke a swi ta hi khumba ha yona.” Ndlela leyi Daniel a titwaka ha yona ya twisiseka naswona yi nga ha va ntiyiso. Kambe u nga swi hlamula njhani swivutiso leswi landzelaka? Tsala tinhlamulo ta wena eka ntila lowu u tsaleriweke wona.

Xana Daniel a nga khumbeka hi ndlela yihi loko a nga tshiki ku hlundzuka ni ku va ni xikhomela? (Hlaya Swivuriso 29:22.) ․․․․․

Hambileswi a swi ta tika, ha yini a swi ta va swinene leswaku Daniel a ringeta ku rivalela vatswari va yena hileswi va n’wi twiseke ku vava? (Hlaya Vaefesa 4:31, 32.) ․․․․․

Ntiyiso lowu kumekaka eka Varhoma 3:23, wu nga n’wi pfuna njhani Daniel leswaku a languta vatswari va yena hi ndlela leyinene? ․․․․․

Papalata ku endla swilo hi ndlela leyi nga ta ku vangela swiphiqo. Denny u ri: “A ndzi nga tsakanga naswona a ndzi tshikilelekile endzhaku ka loko vatswari va mina va dlaye vukati. Ndzi sungule ku va ni swiphiqo exikolweni naswona ndzi feyile lembe rin’we. Endzhaku ka sweswo . . . a ndzi tshamela ku endla mafenya etlilasini naswona a ndzi tshamela ku lwa ni vanhu van’wana.”

U anakanya leswaku Denny a a ringeta ku endla yini hi ku endla mafenya etlilasini? ․․․․․

Ha yini a sungule ku tshamela ku lwa ni vanhu van’wana? ․․․․․

Loko u vone leswaku swa antswa u twisa vatswari va wena ku vava hi ku hanya hi ndlela yo biha, xana nkongomiso lowu kumekaka eka Vagalatiya 6:7 wu nga ku pfuna njhani leswaku u tshama u ri ni langutelo lerinene? ․․․․․

Leswi U Nga Swi Langutelaka eNkarhini Lowu Taka

Loko munhu a tshoveke rhambu, swi nga ha teka mavhiki kumbe tin’hweti leswaku a hola kahle. Hilaha ku fanaka, loko munhu a tshoveke mbilu swi teka nkarhi ku hola. Vakambisisi van’wana va vula leswaku loko munhu a tshoveke mbilu hikwalaho ka ku dlaya vukati a nga ha hola ku nga si hela malembe manharhu. Wolowo wu nga ha tikomba wu ri nkarhi wo leha, kambe tsundzuka leswaku ku ta humelela swilo swo tala emahlweni ka ku va swilo swi tshamiseka evuton’wini bya wena.

Xo sungula, ndlela leyi a mi endla swilo ha yona ekaya leyi kavanyetiweke hi ku dlaya vukati yi fanele yi hleriwa nakambe. Ku ta hundza nkarhi vatswari va wena va nga si hlakarhela emintlhavekweni. Endzhaku ka sweswo hi kona va nga ha ku seketelaka. Hambiswiritano, loko vutomi bya wena byi ri karhi byi antswa u ta sungula ku tlhela u titwa hi ndlela leyi tolovelekeke.

HLAYA LESWI ENGETELEKEKE HI MHAKA LEYI EKA VHOLUMO 2, NDZIMA 25

MATSALWA

‘Ku ni nkarhi wa ku horisa.’—Eklesiasta 3:1, 3.

XITSUNDZUXO

Loko vatswari va wena va dlaye vukati, un’we kumbe havambirhi ka vona va endle swihoxo. Ringeta ku kuma swihoxo sweswo leswaku u ta kota ku swi papalata loko siku rin’wana wo hlawula ku nghenela vukati.—Swivuriso 27:12.

XANA A WU SWI TIVA LESWAKU . . . ?

U nga swi kota ku va ni vukati lebyi tsakisaka hambiloko swilo swi nga va fambelanga kahle vatswari va wena evukatini bya vona.

LESWI NDZI TIYIMISELEKE KU SWI ENDLA!

Swilo leswi ndzi karhataka ndzi ta swi byela (tsala vito ra munhu la wupfeke loyi u nga tsakelaka ku vulavula na yena) ․․․․․

Loko ndzi twa leswaku ndzi lava ku xupula vatswari va mina hi ku tikhoma hi ndlela yo biha, ndzi ta lawula ndlela leyi ndzi titwaka ha yona hi ku endla leswi landzelaka: ․․․․․

Leswi ndzi lavaka ku vutisa (va-)mutswari wa mina hi mhaka leyi hi leswi ․․․․․

U NGA KU YINI?

● Ha yini vatswari va wena va nga ha kanakanaka ku vulavula na wena hi ku dlaya ka vona vukati?

● Ha yini swi ri swa nkoka ku tsundzuka leswaku ku dlaya vukati i mholovo leyi nga kona exikarhi ka vatswari va wena ku nga ri wena?

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 32]

“Endzhaku ka loko Manana a hi siyile, a ndzi tshikilelekile emianakanyweni naswona siku ni siku a ndzi tshamela ku rila. Kambe a ndzi khongela ko tala, ndzi tshamela ku pfuna vanhu van’wana ndzi tlhela ndzi heta nkarhi wo tala ndzi ri ni vanghana lava wupfeke. Ndza swi vona leswaku yoleyo i ndlela leyi Yehovha Xikwembu a ndzi pfuneke ha yona leswaku ndzi kota ku tiyisela.”—Natalie

[Xifaniso lexi nga eka tluka 33]

Ku hlakarhela endzhaku ka loko vatswari va wena va dlaye vukati swi fana ni ku hola endzhaku ko tshoveka voko—swa vava kambe hi ku famba ka nkarhi u ta hlakarhela