Ndzima 2

Ha Yini Ndzi Tshamela Ku Holova Ni Vatswari Va Mina?

Emhakeni leyi hi sunguleke ha yona eka ndzima leyi, Rachel u endle swilo swinharhu leswi hoxeke xandla leswaku ku pfuka mholovo. Xana u nga swi hlamusela? Tsala tinhlamulo ta wena laha hansi kutani u ti pimanisa ni leti kumekaka eka bokisi leri nge, “Tinhlamulo” eka tluka 20.

․․․․․

I Ravunharhu nimadyambu. Rachel la nga ni malembe ya 17, u hetile ku endla mintirho yakwe ya le kaya naswona u lunghekele ku wisa! U pfulela TV kutani a tshama exitulwini xakwe lexi a xi rhandzaka.

Hi nkarhi wolowo, mana wakwe u nghena hi le nyangweni naswona u tikomba a nga tsakanga. U ri: “Rachel! Ha yini u tlanga hi nkarhi wa wena u hlalela TV kasi a wu fanele u pfuna makwenu wa xisati hi ntirho wakwe wa xikolo? A wu si tshama u endla leswi u byeriwaka swona!”

Rachel u n’unun’uta hi rito leri tlakukeke a ku: “Se u sungurile.”

Mana wakwe wa n’wi tshinelela kutani a n’wi vutisa a ku: “U ri yini n’wana ndziwena?”

Rachel u hefemulela ehenhla a languta mana wakwe hi ndlela yo delela a ku: “A ndzi vulanga nchumu.”

Sweswi mana wakwe u hlundzukile hakunene. U ri: “U nga vulavuli na mina hi ndlela yoleyo!”

Rachel u hlamula a ku: “Ha yini wena u vulavula na mina hi ndlela yoleyo?”

Nkarhi wo wisa wu herile . . . ku sungule mholovo yin’wana.

XANA mhaka leyi ku vulavuriwaka ha yona laha henhla u yi toloverile? Xana wena ni vatswari va wena mi tshamela ku holova? Loko swi ri tano, tinyike nkarhi wo anakanyisisa hi mhaka yoleyo. Hi tihi timhaka leti talaka ku pfuxa timholovo? Fungha hi ✔ eka mabokisi lama ku khumbaka—kumbe u tsala mhaka yin’wana etlhelo ka marito lama nge “Swin’wana.”

□ Mavonelo

□ Mintirho ya le kaya

□ Swiambalo

□ Nkarhi wo vuya ekaya

□ Vuhungasi

□ Vanghana

□ Vanhu va rimbewu leri hambaneke

□ Swin’wana ․․․․․

Ku nga khathariseki leswaku mi vulavula ha yini, ku holova swi siya wena ni vatswari va wena mi nga tsakanga. I ntiyiso leswaku u nga miyela ivi u endla onge u pfumelelana ni xin’wana ni xin’wana lexi vatswari va wena va xi vulaka. Kambe, xana Xikwembu xi langutele leswaku u endla tano? Doo! I ntiyiso leswaku Bibele yi ku byela leswaku u “xixima tata wa wena ni mana wa wena.” (Vaefesa 6:2, 3) Kambe yi tlhela yi ku khutaza leswaku u va ni “vuswikoti byo ehleketa” naswona u tirhisa ‘matimba ya wena ya ku anakanya.’ (Swivuriso 1:1-4; Varhoma 12:1) Loko u endla tano, u ta va ni mavonelo lamanene lawa man’wana ya wona ma nga ha hambanaka ni ya vatswari va wena. Hambiswiritano, emindyangwini leyi tirhisaka milawu ya Bibele, vatswari ni vana va nga vulavurisana hi ku rhula, hambiloko va nga pfumelelani eka xin’wana ni xin’wana.—Vakolosa 3:13.

U nga vulavurisana njhani ni vatswari va wena handle ko endla leswaku mabulo wolawo ma hundzuka mholovo leyikulu? Swa olova ku vula u ku: “Vatswari va mina hi vona va nga na xiphiqo. Phela hi vona va tshamelaka ku ndzi byela leswaku ndzi endla yini!” Kambe ehleketa: Xana u nga swi kota ku cinca vanhu van’wana ku katsa ni vatswari va wena? Entiyisweni hi wena n’wini u nga cincaka. Naswona mhaka yo tsakisa hileswaku loko u endla leswi u faneleke u swi endla leswaku u herisa mholovo, vatswari va wena va ta ku yingisela loko u lava ku va byela swo karhi.

Kutani a hi voneni leswi u nga swi endlaka leswaku mi nga holovi. Tirhisa swiringanyeto leswi landzelaka, kutani u nga ha hlamarisa vatswari va wena swin’we na wena n’wini hileswi se u nga ni vuswikoti lebyintshwa byo vulavurisana kahle na vona.

● Rhanga hi ku ehleketa u nga si hlamula. U nga nambi u vula swilo leswi nga ta ta ku sungula emianakanyweni ya wena loko u vona leswaku vatswari va wena va ku holovela. Hi xikombiso, a hi nge mana wa wena u ri: “Ha yini u nga hlantswanga swibya? A wu si tshama u endla leswi u byeriwaka swona!” Nhlamulo leyi nga ta hatla yi ta emianakanyweni ya wena hi leyi nge: “Ha yini u tshamela ku ndzi byela leswi ndzi faneleke ndzi swi endla?” Kambe tirhisa vuswikoti bya wena byo ehleketa. Ringeta ku twisisa leswi susumeteleke mana wa wena ku vula marito wolawo. Hi ntolovelo, marito lama nge “minkarhi hinkwayo” ni lama nge “a wu si tshama” a wu fanelanga u ma tekela enhlokweni. Hambiswiritano, ma kombisa leswaku mana wa wena a nga tsakanga kambe a nga swi kombisi. Ha yini a nga tsakanga?

Kumbexana mana wa wena u karhatekile, u vona onge u ni mintirho yo tala swinene leyi a faneleke a yi endla ekaya. Kumbexana u lava leswaku u n’wi tiyisekisa ntsena leswaku u ta n’wi pfuna. Loko swi ri tano, a swi nge ku pfuni nchumu ku hlamula mana wa wena u ku, “Ha yini u tshamela ku ndzi byela leswi ndzi faneleke ndzi swi endla?”—kambe swi to nyanyisa timhaka ntsena! Kutani, ha yini u nga hlamuli mana wa wena hi ndlela leyi nga ta n’wi rhurisa mbilu? Hi xikombiso, u nga ha ku: “Ndza swi vona leswaku u ndzi hlundzukerile hileswi ndzi nga swi hlantswangiki swibya. Ndzi ta swi hlantswa sweswi.” Xitsundzuxo: U nga hlamuli hi ndlela yo vungunya. Hlamula hi musa naswona mana wa wena u ta rhula ivi a ku byela nchumu lowu n’wi karhataka.a

Laha hansi, tsala marito lawa tata wa wena kumbe mana wa wena a nga ha ma vulaka lama nga ku hlundzukisaka loko u nga tikhomi.

․․․․․

Sweswi ehleketa hi nhlamulo leyi nga ni musa leyi u nga yi vulaka, leyi nga rhurisaka mbilu ya mana wa wena loko a vule marito yo karhi hikwalaho ka leswi a nga tsakangiki.

․․․․․

● Vulavula hi xichavo. Michelle u tivonele hi ya yena leswaku nchumu wa nkoka lowu nga hungutaka timholovo i ndlela leyi a vulavulaka ha yona ni mana wakwe. U ri: “Ku nga khathariseki leswaku xiphiqo xa kona i yini, minkarhi hinkwayo nchumu lowu Manana a a nga wu rhandzi a ku ri mpfumawulo wa rito ra mina.” Loko u tolovele ku endla tano, dyondza ku vulavulela ehansi naswona u nga hatlisi, naswona papalata ku languta mutswari wa wena hi ndlela yo delela kumbe ku endla swin’wana hi miri wa wena ku kombisa leswaku u hlundzukile. (Swivuriso 30:17) Loko u twa onge se u ta tsandzeka ku tikhoma, endla xikhongelo xo koma xa le mbilwini. (Nehemiya 2:4) I ntiyiso leswaku a wu khongeleli ku kuma mpfuno eka Xikwembu leswaku ‘mutswari wa wena a nga ha ku karhati,’ kambe u khongelela ku tikhoma leswaku u nga endli swilo leswi nga ta nyanyisa timhaka.—Yakobo 1:26.

Laha hansi, tsala marito kumbe swiendlo swin’wana leswi u nga ha swi endlaka leswi u faneleke u swi papalata.

Marito lawa u nga ha ma vulaka:

․․․․․

Swiendlo leswi u nga ha swi endlaka (ndlela leyi xikandza xa wena xi nga ha langutekaka ha yona ni ndlela leyi u tshukatshukisaka miri wa wena ha yona):

․․․․․

● Yingisa. Bibele yi ri: “Ku tata marito swi vanga swihoxo.” (Swivuriso 10:19, Bibele—Mahungu Lamanene) Kutani tiyiseka leswaku u nyika vatswari va wena nkarhi wo vulavula naswona u rhiya ndleve. U nga va ngheni enon’wini leswaku u tiyimelela. Va yingisele. Loko va hete ku vulavula, u ta va ni nkarhi wo tala wo vutisa swivutiso kumbe ku hlamusela mavonelo ya wena. Kambe loko u tiomisa nhloko naswona u lava ku va byela mavonelo ya wena hi nkarhi wolowo, u nga ha nyanyisa xiyimo. Hambiloko u ri ni swo tala leswi u nga tsakelaka ku swi vula, kumbexana nkarhi wolowo ku ta va ku ri “nkarhi wa ku miyela.”—Eklesiasta 3:7.

● Tiyimisele ku kombela ku rivaleriwa. Minkarhi hinkwayo i swinene ku vula u ku, “Ndzi kombela ku rivaleriwa,” hikwalaho ka swilo hinkwaswo leswi u swi endleke leswaku ku pfuka mholovo. (Varhoma 14:19) U nga ha kombela ku rivaleriwa hikwalaho ka leswi ku nga ni mholovo yo karhi. Loko swi ku tikela ku kombela ku rivaleriwa hi ku kongoma, ringeta ku tsala kunene ephepheni. Kutani tlhela u ‘endla leswi engetelekeke’ hi ku tshika mukhuva wihi na wihi lowu hoxeke xandla leswaku ku pfuka mholovo. (Matewu 5:41) Hi xikombiso, loko u holove ni vatswari va wena hileswi u nga endlangiki ntirho wo karhi, ha yini u nga wu endli ntirho wolowo leswaku u va hlamarisa? Hambiloko u nga wu rhandzi ntirho wa kona, xana a swi nga ta antswa ku va u wu endla ematshan’weni yo va vatswari va wena va ku holovela loko va kuma leswaku a wu si wu endla? (Matewu 21:28-31) Ehleketa hi vuyelo lebyi u nga ta byi kuma hi ku endla leswi u nga swi kotaka leswaku u hunguta timholovo exikarhi ka wena ni vatswari va wena.

Mindyangu leyi swi yi fambelaka kahle yi va na tona timholovo, kambe ya swi tiva leswaku yi ti lulamisa njhani hi ku rhula. Tirhisa swiringanyeto leswi hlamuseriweke exihlokweni lexi, naswona u nga ha kuma leswaku u nga swi kota ku vulavurisana ni vatswari va wena hi timhaka to tika handle ko holova na vona!

[Nhlamuselo ya le hansi]

MATSALWA

“Munhu wo lulama, u sungula a ehleketa a nga si hlamula.”—Swivuriso 15:28, Bibele—Mahungu Lamanene.

XITSUNDZUXO

Loko vatswari va wena va vulavula na wena, tima vuyimbeleri lebyi u byi yingiseleke, veka buku kumbe magazini naswona u va languta exikandzeni.

XANA A WU SWI TIVA LESWAKU . . . ?

Ku tikarhatela ku lulamisa kumbe ku sivela mholovo swi ta ku olovisela vutomi. Entiyisweni, Bibele yi vula leswaku munhu la nga ni “musa wa rirhandzu u tirhisana ni moya-xiviri wakwe hi ndlela leyi vuyerisaka.”—Swivuriso 11:17.

LESWI NDZI TIYIMISELEKE KU SWI ENDLA!

Xiringanyeto lexi nga eka ndzima leyi lexi ndzi tiyimiseleke ku tirhela eka xona i ․․․․․

Ndzi tiyimisele ku sungula ku tirhisa xiringanyeto lexi ku sukela hi (tsala siku) ․․․․․

Leswi ndzi lavaka ku vutisa (va-)mutswari wa mina hi mhaka leyi hi leswi ․․․․․

U NGA KU YINI?

● Ha yini tintangha tin’wana ta wena ti vona swi lulamile ku va ni rito ro hetelela loko ti holova?

● Ha yini Yehovha Xikwembu a teka munhu loyi a rhandzaka ku holova a ri xiphukuphuku?—Swivuriso 20:3.

● U ta vuyeriwa njhani loko u hunguta timholovo leti vaka kona exikarhi ka wena ni vatswari va wena?

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 18]

“Minkarhi yin’wana Manana a a ta ku, ‘Ndzi kombela ku rivaleriwa,’ ivi endzhaku ka sweswo a ndzi angarha naswona sweswo i nchumu lowunene. Kutani a hi namba hi rivala hileswi nga humelela. Na mina ndzi ringeta ku endla tano. Ku tshika ku tivona ivi ndzi vula swi huma embilwini ndzi ku, ‘Ndzi kombela ku rivaleriwa’ swi nga vuyerisa swinene hambileswi ndzi swi tivaka leswaku swa tika ku endla tano.”—Lauren

[Bokisi leri nga eka tluka 20]

Tinhlamulo

1. Mavulavulelo yo vungunya (“Se u sungurile”) ma endle leswaku mana wa yena a nyangatseka no tlurisa.

2. Leswi Rachel a swi endlaka exikandzeni xa yena (ku languta mana wakwe hi ndlela yo delela) u lo tlhontlha mimpfi exisakeni.

3. Ku hlamula hi ndlela yo delela (“Ha yini wena u vulavula na mina hi ndlela yoleyo?”) hakanyingi swi va ni vuyelo lebyi nga tsakisiki.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 19]

Ku holova ni mutswari wa wena swi fana ni ku tsutsuma emuchinini wa vutiolori—u ta tirhisa matimba yo tala kambe a wu nge yi helo