Tsakela Muvala Wa Nhlonge Ya Wena

● Vanhu van’wana eAfrika, eDzongeni wa Asia, eSwihlaleni swa Kharibiya ni le Vuxa Xikarhi va ehleketa leswaku ku va ni ntlhohe swi fambisana ni ku humelela evuton’wini ni ku va efexenini. Hikwalaho ka sweswo, vavanuna ni vavasati vo tala ematikweni wolawo va tirhisa switolwa leswi va tshwukisaka, kambe minkarhi yin’wana sweswo swi va vangela swiphiqo leswikulu swa rihanyo.

Switolwa swin’wana leswi endlaka leswaku vanhu va va ni ntlhohe swi ni khemikhali leyi vuriwaka hydroquinone, leyi sivelaka ku endliwa ka melanin, xisweswo nhlonge yi nga ha swi koti kahle ku tisirhelela eka miseve ya dyambu leyi nga ni khombo. Khemikhali ya hydroquinone yi nghena endzeni ka nhlonge naswona yi nga ha dlaya tisele hi ku helela. Sweswo swi nga endla leswaku munhu a hatla a dyuhala. Khemikhali leyi yi nga ha vangela vanhu khensa. Switolwa swin’wana swi ni khemikhali leyi vuriwaka mercury, leyi nga chefu.

Ku tlula kwalaho, ku tshamela ku tirhisa switolwa sweswo swi nga vanga swirhumbana leswi onhaka nhlonge, swivati swo chavisa ni ku endla leswaku nhlonge yi tsana swinene lerova yi nga koti ku rhungiwa loko yo tshuka yi tsemiwa. Nakambe loko tikhemikhali tin’wana leti nga eka switolwa leswi to tswongiwa ti nghena engatini, ti nga vavisa xivindzi, tinso kumbe byongo—hambi ku ri ku endla leswaku swirho swin’wana swi nga koti ku tirha.

Lexi hlamarisaka hileswaku loko vanhu van’wana lava nga ni ntima va lava ku va ni ntlhohe, vanhu vo tala lava nga ni ntlhohe swinene va endla matshalatshala lamakulu leswaku va ta va ni ntimanyana. I ntiyiso leswaku ku tshama edyambyini hi ku ringanisela swa pfuna. Hi xikombiso, swi endla leswaku miri wu endla vhithamini D. Kambe ku tshama edyambyini nkarhi wo tala, ngopfu-ngopfu loko dyambu ri hisa swinene, swi nga va ni khombo. Entiyisweni, loko nhlonge yi hundzuke ya ntimanyana swi kombisa leswaku se yi tshwile naswona yi ringeta ku tisirhelela leswaku yi nga ha hisiwi ngopfu hi miseve ya dyambu leyi nga ni khombo. Kambe ku tisirhelela koloko ku ringaniseriwile. Hi xikombiso, nhlonge ya munhu la nga ni ntlhohe swinene leyi hisiweke hi dyambu yi kala yi va ya ntimanyana, yi kota ku tisirhelela minkarhi leyi endlaka mune. Hambileswi ku tshamela ku tirhisa switolwa leswi sirhelelaka nhlonge eka dyambu swi nga ha pfunaka, a swi koti ku yi sirhelela hi ku helela leswaku yi nga onhaki ni ku yi sirhelela eka swilo swo karhi leswi vangaka khensa, swo fana ni melanoma.

Hikokwalaho, Vandla ra Rihanyo ra Misava Hinkwayo ri khutaza leswaku ku “kandziyisiwa rungula ra leswaku vanhu hinkwavo va fanele va tsakela muvala wa nhlonge ya vona,” leri “nga goza ra nkoka eku pfuneni ka vanhu leswaku va endla hinkwaswo leswi va nga swi kotaka leswaku va tisirhelela eka makhombo lama nga vangiwaka hi dyambu.” Hambiswiritano, vanhu lava tlhariheke hakunene va lwela ku sasekisa leswi Bibele yi swi vulaka “munhu la nge xihundleni wa mbilu,” loyi a nga antswisiwaka hi ku famba ka nkarhi, ematshan’weni ya nhlonge leyi dyuhalaka!—1 Petro 3:3, 4; Swivuriso 16:31.