Ndlela Leyi Bibele Ya King James Version Yi Dumeke Ha Yona

LEMBE leri ku ve ni minkhuvo yo tala le Nghilandhi yo tlangela malembe ya 400 Bibele ya King James Version yi ri kona, leyi minkarhi yin’wana yi vitaniwaka Authorized Version. Minkhuvo leyi yi kombisiwe eka TV, yi haxiwa eka swiya-ni-moya naswona ku ve ni tinhlengeletano, tiseminara ku tlhela ku va ni tidyondzo.

Prince Charles a a rhangela eku tlangeriweni ka Bibele leyi nga ni vito ra Hosi James wo Sungula wa le Nghilandhi. Kambe i yini lexi endleke leswaku Manghezi ma yi rhandza swinene Bibele ya King James Version leyi humesiweke hi May 1611?

Vuhundzuluxeri Byi Ya Byi Andza

Exikarhi ka lembe-xidzana ra vu-16, ku navela ku tiva leswi Bibele yi swi dyondzisaka se a swi hangalake ni tiko hinkwaro ra Yuropa. Hi 1382, endzhaku ka malembe-xidzana ya kwalomu ka mambirhi, John Wycliffe u endle leswaku Manghezi ma yi langutela hi mahlo-ngati Bibele ya Xinghezi loko a sungula ku yi hundzuluxela ku suka eka Xilatini. Eka malembe mambirhi lama landzeleke, valandzeri vakwe lava vuriwaka ma-Lollard va hangalase swiphephana leswi vulavulaka hi Bibele etikweni hinkwaro.

Xidyondzi xa Bibele lexi vuriwaka William Tyndale xi tise ku cinca lonkulu loko xi humesa Bibele leyi vuriwaka New Testament. Yi hundzuluxeriwe ku suka eka Xigriki xo sungula yi yisiwa eka Xinghezi hi 1525. Endzhakunyana ka sweswo hi 1535, Miles Coverdale u humese Bibele yakwe ya Xinghezi leyi heleleke. Emahlweni ka lembe rero, Henry wa Vunhungu u tshike ku va xirho xa Kereke ya Rhoma Khatoliki kutani a hoxa xandla eka leswi nga eku endlekeni. Henry u rhangele ntirho wo hundzuluxela Bibele hi Xinghezi leyi vitaniweke Great Bible, leswaku a tiyisa xikhundlha xakwe tanihi nhloko ya Kereke ya le Nghilandhi. Loko yi kandziyisiwa hi 1539, a ku ri vholumo leyikulu leyi nga ni maletere ya Xigoth.

Mapuritan ni Maprotestente man’wana lawa a ma ri evuchavela-hwahwa ematikweni ya le Yuropa, ma suke ma ya tshama eGeneva ni le Switzerland. Hi 1560 ku humesiwe Bibele leyi vuriwaka Geneva Bible, leyi a ku ri yona Bibele yo sungula ya Xinghezi leyi a yi hlayeka, naswona a yi ri ni tindzima ni tindzimana. Ku suka eYuropa, yi rhumeriwe eNghilandhi naswona yi hatle yi duma. Hi 1576, Bibele leyi yi sungule ku kandziyisiwa eNghilandhi. Ku nghenisiwe mimepe ni tinhlamuselo ta le tlhelo ku pfuna vanhu leswaku va twisisa leswi Bibele yi swi vulaka. Kambe van’wana va vahlayi va yona va khunguvanyisiwe hi tinhlamuselo ta yona hikuva a ti nga pfumelelani na swona leswi Vapapa va swi dyondzisaka.

Ku Langutana Ni Ntlhontlho

Leswi Bibele leyi vuriwaka Great Bible ni leyi vuriwaka Geneva Bible ti nga amukeriwangiki hi vanhu hinkwavo, Tibibele leti ti siviwe hi yin’wana. Naswona leyi nga landzela a yi fambisana ni leswi nga eka Great Bible. Ntirho lowu wu byarhisiwe vabixopo va Kereke ya le Nghilandhi naswona hi 1568 ku humesiwe Bibele leyi vuriwaka Bishops’ Bible. A ku ri vholumo leyikulu leyi nga ni swifaniso swo tala. Kambe vanhu lava nghenaka Kereke ya Calvinist a va nga pfumelelani na rona rito leri nge “bishops.” Kutani Bibele leyi a yi amukeriwanga hi vanhu hinkwavo eNghilandhi.

Endzhaku ka loko Hosi James wo Sungula a vekiwe exiluvelweni hi 1603 le Nghilandhi,a u hlele leswaku ku va ni vuhundzuluxeri byin’wana bya Bibele. U vule leswaku lexi nga ta endla leswaku Bibele yi amukeriwa hi vanhu hinkwavo, vahundzuluxeri va yona va fanele va susa swilo hinkwaswo leswi khunguvanyisaka vanhu.

Hosi James u seketele tsima leri. Kutani swidyondzi swa 47 leswi humaka eswifundzeni swa tsevu swi lunghiselele leswi faneleke swi hundzuluxeriwa. Hi ku tirhisa vuhundzuluxeri bya Tyndale ni bya Coverdale, swidyondzi leswi swi pfuxete Bibele leyi vuriwaka Bishops’ Bible. Swi tlhele swi tirhisa ni Bibele leyi vuriwaka Geneva Bible ni Bibele ya Rhoma Khatoliki leyi vuriwaka New Testament ya 1582.

James a a ri xidyondzi xa Bibele lexi xiximiwaka naswona Bibele leyintshwa leyi hundzuluxeriweke a yi ri ni marito yo n’wi xixima lama nge “James hosi leyi tlakukeke,” lawa a ma kombisa leswaku hi yena musunguri wa tsima leri. Leswi James a a ri nhloko ya Kereke ya Nghilandhi, matshalatshala yakwe yo hundzuluxela Bibele a ma tekiwa tanihi lawa a ma ta endla leswaku tiko ri va ni vun’we.

Vuyelo Lebyinene Bya Ntirho Lowukulu

Vafundhisi a va tsakile loko hosi yi va nyika Bibele leyi “Tikereke a ti fanele ti tirhisa yona.” Kambe xivutiso lexi a xa ha lava ku hlamuriwa hi lexi, Xana tiko a ri ta byi teka njhani vuhundzuluxeri bya Bibele leyi, leyintshwa?

Eka xingheniso xa yona xo sungula, vahundzuluxeri va yona va tsale hi ku kanakana loku a va ri na kona malunghana niloko vuhundzuluxeri lebyi, lebyintshwa byi ta amukeriwa. Kambe Bibele ya King James Version yi amukeriwe hi mandla mambirhi, hambileswi yi tekeke malembe ya kwalomu ka 30 leswaku vanhu va tolovela ku tirhisa yona ku ri na leyi vuriwaka Geneva Bible.

Buku leyi vuriwaka The Bible and the Anglo-Saxon People yi ri: “A yi amukeriwa hikuva a yi hundzuluxeriwe kahle naswona vanhu vo tala se a va yi teka tanihi leyi ku faneleke ku tirhisiwa yona.” Buku leyi nge The Cambridge History of the Bible yi gimete hi marito lawa: “Tindzimana ta yona a ti twala onge i rito leri humaka eka Xikwembu hi xoxe; naswona vunyingi bya Vakreste va Manghezi a byi yi teka yi kwetsima lerova a byi vona swi nga ri swinene ku yi xopaxopa kumbe ku cinca marito ya yona.”

Yi Fika eTindhawini Ta Le Kule Ta Misava

Vanhu vo sungula ku tshama eAmerika-n’walungu lava a va huma eNghilandhi hi vona va teke ni Bibele leyi vuriwaka Geneva Bible. Kambe hi ku famba ka nkarhi Bibele ya King James Version hi yona yi rhandziweke ngopfu. Loko Mfumo wa Britain wu ya wu kula, varhumiwa va Maprotestente va yi hangalasile. Leswi vanhu vo tala lava a va hundzuluxela Bibele hi tindzimi leti vanhu va ti vulavulaka a va nga xi tivi Xiheveru ni Xigriki, ku nga tindzimi leti Bibele a yi tsariwe ha tona eku sunguleni, Bibele ya King James Version ya Xinghezi hi yona leyi vahundzuluxeri a va yi tirhisa.

Hi ku ya hi Layiburari ya le Britain, namuntlha “Bibele ya King James Version hi yona leyi hangalasiweke swinene ku tlula tibuku hinkwato ta Xinghezi.” Van’wana va ringanyeta leswaku nhlayo ya tikopi ta Bibele leyi, leti kandziyisiweke emisaveni hinkwayo ti nga va ti tlula biliyoni!

Nkarhi Wa Ku Cinca

Eka malembe-xidzana lama hundzeke vanhu vo tala a va vula leswaku Bibele ya King James Version hi yona ntsena leyi tshembekaka. Hi 1870, ntirho wo va yi pfuxetiwa hinkwayo wu sungule eNghilandhi. Hi ku famba ka nkarhi, ku humesiwe Bibele leyi vuriwaka English Revised Version, leyi tiviweke hi vito ra American Standard Version.b Eka leyi ya ha ku pfuxetiwaka hi 1982, xingheniso xa yona xi vule leswaku ku endliwe matshalatshala yo va ku “tlhela ku tirhisiwa marito ya yona tanihi leswi ma tekiwaka ma ri ya nkoka swinene” eka leyi humesiweke hi 1611.

Hambileswi ku nga riki na buku leyi xavisiweke ku fana ni Bibele—naswona Bibele ya King James Version ku nga yona leyi dumeke—Profesa Richard G. Moulton u te: “Hi endle hinkwaswo leswi hi nga swi kotaka hi matsalwa ya Xiheveru ni ya Xigriki. . . . Hi ma hundzuluxerile [hi tlhela] hi ma pfuxeta . . . Kambe ku ni nchumu lowu saleke: i ku ma hlaya.”

Hakunene Bibele ya King James Version i vuyelo lebyinene bya ntirho lowukulu, naswona ya tlangeriwa swinene hikwalaho ka ndlela leyi tsariweke ha yona. Kambe ku vuriwa yini hi nkoka wa rungula ra yona? Rungula ra yona leri huhuteriweke ri nyikela ntlhantlho wa swiphiqo leswi hi langutanaka na swona eminkarhini leyi ya mangava. Ku nga khathariseki leswaku hi byihi vuhundzuluxeri lebyi u byi tirhisaka, Timbhoni ta Yehovha ti ta swi tsakela ku ku pfuna.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

[Bokisi/Xifaniso lexi nga eka tluka 23]

BIBELE YA AMERICAN STANDARD VERSION

Hi 1901 ku humesiwe Bibele ya American Standard Version, leyi a yi sekeriwe eka Bibele ya King James Version. Xingheniso xa yona a xi ri ni marito lawa: “Ha swi tiva leswi endlaka leswaku vanhu va yi rhandza swinene ndlela leyi Bibele ya King James Version yi nga tsariwa ha yona naswona a hi lwisani na yona.” Bibele ya American Standard Version yi tise ku cinca lokukulu.

Xingheniso xa yona xi ni marito lawa: “Endzhaku ka loko vahundzuluxeri va Bibele ya American Standard Version va kambisise Bibele yoleyo hi vukheta, va gimete hileswaku vukholwa-hava bya Vayuda lebyi a byi teka vito ra Xikwembu tanihi leri kwetsimaka ngopfu lerova ri nga tirhisiwa, a ri fanelanga ri nghenisiwa eBibeleni ya Xinghezi kumbe eka vuhundzuluxeri byin’wana bya Testamente ya Khale, tanihi leswi varhumiwa va manguva lawa va nga ri tirhisangiki eka vuhundzuluxeri bya vona.”

Kambe leswi a swi vuli swona leswaku vito ra Xikwembu leri nge Yehovha a ri humeleli eka Bibele ya King James Version. Ra humelela eka Matsalwa ya mune lama landzelaka, ku nga Eksoda 6:3; Pisalema 83:18; na Esaya 12:2; 26:4. Eka Bibele ya American Standard Version leyi humesiweke hi 1901, vito ra Xikwembu ri humelela minkarhi ya kwalomu ka 7 000 laha ri faneleke ri humelela kona.

[Xifaniso]

1901

[Bokisi/Xifaniso lexi nga eka tluka 24]

YI TIRHISIWA SWINENE

Hi 1907, Bibele ya King James Version ya Swichudeni swa Bibele yi humesiwe eUnited States of America kambe a yi kandziyisiwanga hi Watch Tower Bible and Tract Society. A yi ri ni swiengetelo swo tala leswi vuriwaka “Berean Bible Teachers’ Manual.” Hi ku famba ka nkarhi Timbhoni ta Yehovha ti ti kandziyisele Bibele ya King James Version. Hi 1992, se a ti kandziyise tikopi ta 1 858 368.

[Xifaniso]

1907

[Bokisi/Xifaniso lexi nga eka tluka 24]

VUHUNDZULUXERI BYA MANGUVA LAWA BYA NKOKA

Eka hafu ya lembe-xidzana leri hundzeke, ku kandziyisiwe Tibibele to tala (naswona tin’wana ti hundzuluxeriwe hi tindzimi to tala). Vanhu vo tala va byi teka byi ri bya nkoka swinene Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa Bya Matsalwa Yo Kwetsima. Ku hangalasiwe tikopi ta Bibele to tlula 170 wa timiliyoni, yi helerile kumbe yi nga helelanga hi tindzimi ta 100. Mimepe, xikombo lexi nga ni maletere lama landzelelanaka ni xiengetelo lexi nga ni Tinhlamuselo swi pfune vahlayi leswaku va ri twisisa kahle rungula ra Bibele eminkarhini ya hina.

[Xifaniso]

1961

[Xifaniso lexi nga eka tluka 22]

1611

[Laha Xifaniso Xi Humaka Kona eka tluka 22]

Art Resource, NY