Dyondzo 4

Ndlela Yo Hlaya U Tlhela U Tsundzuka

1, 2. Ha yini swi ri swa nkoka leswaku hi tsundzuka leswi hi swi hlayeke?

¹ Eka lava va hlayelaka ku fambisa nkarhi ntsena, leswaku va tirivatisa, ku tsundzuka leswi va swi hlayeke a hi swa nkoka ngopfu. Eka loyi a dyondzelaka ntirho, i swa nkoka ku tsundzuka leswi a swi hlayaka eka tibuku-mpfuno ta yena. Ku humelela exikambelweni ni ku nghena eka ntirho lowu hlawuriweke swi titshege ha swona. Hambi swi ri tano, mutirheli wa Vukriste u ni xilaveko lexikulu xo tsundzuka leswi a swi hlayaka, hambi u hlaya a tiyimiserile kumbe e-e. Xikongomelo xa yena i ku tshinela ekusuhi na Yehova ni ku antswisa vutirheli bya yena, leswaku a dzunisa Yehova.—Deut. 17:19.

² Nchumu lowukulu wa Mukriste wo wu hlaya i Bibele ni tibuku leti nyikelaka mpfuno wa xiviri eku twisiseni ka Bibele. Wa swi tiva leswaku i vutivi lebyi kumekaka eBibeleni lebyi yisaka evuton’wini lebyi nga heriki. I ku hlaya loku, loku n’wi hlomiselaka ku va mutirheli la humelelaka, naswona hi kona loku hi ku khathalelaka ngopfu eka Xikolo xa Vutirheli bya le Tilweni.

3, 4. Ha yini hi fanele ku va lava hlawulaka eka leswi hi swi hlayaka?

³ Ku nghenisa ka hina rungula emianakanyweni hi ku hlaya ku nga ringanisiwa ni ku nghenisa ka hina swakudya ekhwirini. Etimhakeni leti ha timbirhi hi fanele hi va lava hlawulaka. Loyi a dyaka, hambi loko a anerisa ku navela ka yena ntsena, i vuphukuphuku ku nghenisa leswi swi nga gayelekiki ekhwirini kumbe leswi swi nga pfuniki nchumu emirini, kumbe ku tlula kwalaho, swi nga tlhela swi n’wi chela chefu. Leswaku swi va ni vuyelo lebyinene, mimpfuno leyi khomelelaka nkarhi wo leha, swakudya swi fanele swi gayeleka hi ku olova ivi swi tswongiwa hi mimiri ya hina.

⁴ Kutani, swa fana ni ku hlaya ka hina. Hambi ha tihlayela ntsena kumbe hi hlaya hi ku tinyiketela, leswi hi swi dyondzaka swi fanele swi gayeleka emianakanyweni naswona swi fanele ku va nchumu lowu nga ta pfuna mianakanyo ya hina nkarhi wo leha. Entiyisweni a hi vutlhari ku wundla mianakanyo hi leswi swi nga riki ntiyiso, leswi nga kombisiki ku chava Xikwembu kumbe leswo biha, ni leswi hikwalaho swi nga ha vangaka ku tsandzeka ku gayela hi tlhelo ra moya. (Vafil. 4:8) Naswona ha yini u tlangisa nkarhi u hlaya mhaka leyi nga riki ya nkoka ngopfu? Tanihi leswi hi hlawulaka leswi hi swi dyaka, hi fanele hi endla tano eka leswi hi swi hlayaka.

5, 6. Ha yini hi fanele ku endla xiyimiso xa nkarhi wa ku hlaya ka munhu hi xiyexe, naswona ku hlaya ko tano ku nga endliwa rini?

⁵ Xiyimiso xa ku hlaya ka munhu hi xiyexe. Loko u hlawule muxaka lowunene wa mhaka yo yi hlaya, u fanele ku teka goza leri landzelaka. Leswi i ku simeka xiyimiso xo hlaya lexi xi nga ta fanela ntila wa wena wo karhi wo endla swilo. Loko u hluleka ku hlawula masiku kumbe madyambu yo karhi yo hlaya ha wona, matshalatshala ya wena ma nga ha humelela hi xiwelo ntsena.—Mintirho 17:11.

⁶ Ku hlaya ka nyingiso ku lava nkarhi lowu ringaneke kun’we ni ndhawu leyi nga ku kavanyetiki ku anakanyisisa hi mhaka leyi yi kambisisiwaka. Kambe a hi hinkwako ku hlaya ka wena loku nga ta teka minkarhi leyo leha ya ku dyondza. Loko wo vekela etlhelo hambi ku ri timinete ta khume kumbe khume-ntlhanu nkarhi na nkarhi, siku rin’wana ni rin’wana, leswaku u endla ku hlaya ko karhi, u ta hlamarisiwa hi swo tala leswi u nga swi hetisisaka. Vanhu van’wana va hlaya nimixo swinene, kumbe va nga si ya eku etleleni nivusiku. Van’wana va hlaya loko va khandziye vutleketli bya mani na mani loko va ya emintirhweni ya vona ya ku tihanyisa kumbe exikolweni, kumbe hi nkarhi wa vona wa swakudya swa ninhlikanhi. Emakaya man’wana, ndyangu hinkwawo wu hlaya kun’we timinete ta ntlhanu kumbe ta khume endzhaku ka swakudya swo karhi siku rin’wana ni rin’wana kumbe va nga si ya eku etleleni. Ku namarhela xiyimiso, ku endla ku hlaya ko karhi siku na siku, ku humesa vuyelo lebyinene.

7. Ku fanele ku va yini pakani ya hina eku hlayeni ka Bibele?

⁷ Xiyimiso xa wena xa munhu hi xiyexe xi fanele xi katsa nkarhi wo hlaya Bibele hi yoxe. Ku na nkoka lowukulu eku yi hlayeni ku suka eku sunguleni ku ya eku heteleleni ka yona. Leswi swi nga fikeleriwa hi ku hlaya nhlayo yo karhi ya tindzima kumbe matluka siku rin’wana ni rin’wana kumbe vhiki rin’wana ni rin’wana. Hambi swi ri tano, xikongomelo xa wena eku hlayeni a xi fanelanga xi va ku hlanganisa mhaka ntsena, kambe ku kuma mongo wa yona hi xikongomelo xa ku tsundzuka. Teka nkarhi wo anakanyisisa hi leswi yi swi vulaka. Loko u hlaya Bibele, minkarhi hinkwayo u nga tiyiseka leswaku u dya swakudya leswinene swa moya swo tlula hinkwaswo.

8, 9. I mhaka yihi yin’wana leyi a yi ta pfuna loko hi yi katsa enongonokweni wa hina wa ku hlaya?

⁸ Nkarhi nakambe wa laveka ku hlayela ku lunghiselela mhaka leyi nga ta hlanganisiwa eka dyondzo ya Xihondzo xo Rindza ni minhlangano yin’wana ya bandlha. I swinene ku tsundzuka ku hlamula eminhlanganweni, kambe u nga endli ku kuma tinhlamulo ku va xikongomelo xa wena lexikulu. Ku ri na sweswo, lava ku twisisa leswi u swi hlayaka ivi u kambisisa ndlela leyi swi khumbaka vutomi bya wena n’wini ha yona.

⁹ Kutani ku na swihloko swa Xihondzo xo Rindza handle ka leswi swi tirhisiwaka edyondzweni ya vhiki na vhiki ya bandlha. Magazini wa Awake! na wona wu nyikela mhaka leyi dyondzisaka swinene ematlukeni ya wona. Naswona xana u ti hlayile tibuku ta khale ta Sosayiti hi ririmi ra wena? Loko u tikarhata leswaku u va ni nkarhi wo hlaya mhaka, ku na nkateko lowu u hlayiseriweke wona. Mpimo wa ku kula ka munhu ka moya hakanyingi wu lawuriwa hi ku namarhela xiyimiso ni mfanelo ya mikhuva ya munhu yo hlaya.

10-17. I mikhuva yihi leyi nga ta hi pfuna ku tsundzuka swo tala swa leswi hi swi hlayeke?

¹⁰ Mimpfuno yo tsundzuka. Leswaku hi pfuneka hi xitalo eka leswi hi swi hlayaka, hi fanele ku swi tsundzuka. Vanhu hakanyingi va vula leswaku a va tsundzuki hikwalaho ka leswi va hatlisaka ku rivala. Hambi swi ri tano, hakanyingi swi nga ha va hikwalaho ka mianakanyo leyi nga dyondzisiwangiki kumbe leyi nga tirhisiwiki. I vutlhari ku ringeta ku kuma swilo swo tala leswinene eku hlayeni loku hi ku endlaka. Swo tala swa swilo leswinene swi nga lahleka loko mhaka leyi hlayiweke yi rivariwa hi ku hatlisa. Hi fanele ku dyondza ndlela yo hlaya leswaku hi tsundzuka. Ku na swiringanyeto swo hlayanyana leswi pfuneke swinene eka vahlayi lava nga ni ntokoto. Swi nga ha ku pfuna.

¹¹ Loko u hlaya, ringeta ku hlaya swiga kumbe nxaxamelo wa marito ematshan’wini ya rito ha rin’we-rin’we. Leswi swi ta swi endla swi koteka ku hatlisisa ku hlaya ka wena naswona swi ta ku pfuna ku twisisa mianakanyo ematshan’wini yo lwa ni marito. Eka ku hlaya loku tolovelekeke, u nga hlayi swi twala kumbe ku pfula-pfula milomu ya wena loko u hlaya, naswona u nga titoloveti ku tlhelela-tlhelela endzhaku leswaku u hlaya nakambe, handle ka loko u kandziyisa mongo wa kona. Kavula, eka mhaka leyi tikaka, leyi rharhanganeke u fanele ku nonoka leswaku u ta tiyiseka leswaku u kuma mianakanyo leyi lulameke. U nga ha lava ku yi hlaya hi rito leri tlakukeke, kumbe hi ku hlevetela. (Ps. 1:2) Hi xikombiso, Tipsalema na Swivuriso a ti tsaleriwanga ku hlayiwa hi ku hatlisa kambe hi ku anakanyisisa.—Ps. 77:11, 12.

¹² Nakambe swa pfuna loko u hlaya u khome penisele, u khwatihata marito-nkulu kumbe ku kombisa tinhla leti hlawulekeke leti u nga ha navelaka ku ti xiya nakambe. Hambi swi ri tano, ku khwatihata swi fanele swi endliwa katsongo, hikuva loko swi endliwa ku tlula mpimo swi dlaya xikongomelo xo hlawula tinhla letikulu. Loko u kuma nhlamuselo yo karhi leyi nga ni ntikelo lowu hlawulekeke kumbe mhaka leyi nga tirhisiwaka ku hlangavetana ni nkaneto wo karhi lowu tolovelekeke entirhweni wa yindlu ni yindlu, swi nga pfuna ku tsala tluka ni ndzimana endzhaku ka buku ya wena. Kutani swi nga kumiwa hi ku hatlisa loko swi laveka. Kavula, u nga tshuki u fungha buku, handle ka loko yi ri ya wena n’wini.

¹³ U nga ka u nga hlayi xihloko kumbe buku hinkwayo handle ko wisanyana, u anakanyisisa, u pimanisa rungula ni mintiyiso leyi ana se u yi tivaka ehenhleni ka mhaka leyi—loko u lava ku tsundzuka tinhla leti hlawulekeke hakunene. Dyondza ku kambisisa leswi u swi hlayeke, u xiya tinhlamuselo leti nyikiweke ni timhaka leti seketelaka mahetelelo lama nyikeriwaka. Nakambe, xalamukela misinya ya milawu leyi yi tirhaka evuton’wini bya wena ni leyi yi nga xikongomisi xa vutomi bya siku na siku. Yimanyana u anakanya ndlela leyi u nga yi tirhisaka ha yona.

¹⁴ Loko u hlaya yin’wana ya tibuku ta Sosayiti hi vukheta, hakanyingi swa pfuna ku xiya vito ku sungula ni nxaxamelo lowu twisisekaka wa xikombo xa leswi nga endzeni. Leswi swi ta dzikisa mongo wa mhaka emianakanyweni ya wena. Loko u lunghiselela ku hlaya xihloko xa magazini kumbe ndzima ebukwini, sungula u langutisa swihlokwana swo hambana-hambana. Leswi swi kombisa nxaxamelo lowu nhloko-mhaka yi nga ta ndlandlamuxiwa ha wona. Tiyimisele ku vona swiga-nkulu leswi hakanyingi swi humelelaka ekusuhi ni masungulo ya ndzimana yin’wana ni yin’wana. Hakanyingi swi ta ku byela hi ku komisa leswi ndzimana yi vulavulaka ha swona. Lwela ku kuma mongo wa mhaka leyi u yi hlayaka.

¹⁵ Xiringanyeto xin’wana i ku ringeta ku vona leswi u swi hlayaka hi mahlo ya mianakanyo, u endla swifaniso swa le mianakanyweni tanihi mpfuno wo tsundzuka. Eku voneni hi mahlo ya mianakanyo vona vatlangi ni ndhawu ya kona, twana mimpfumawulo ni marito, twana ku nun’hwela, twana nantswo wa swakudya ni swakunwa, hlanganyela entsakweni kumbe gome ra kona. Ringeta ku tiveka exivonweni lexi hlamuseriwaka. Nchumu wun’wana ni wun’wana lowu twiwaka wu nga endliwa wu tirha hi mahlo ya mianakanyo leswaku ku tlhela ku humesiwa mhaka ya Bibele hi ndlela leyi hanyaka. Tindzimana ta matimu ya Bibele ti nga nghenisiwa hi ku olova swinene emianakanyweni hi ndlela leyi.

¹⁶ Loko u fika eku heteleleni ka ndzima, yi pfuxetenyana hi ku anakanyisisa ro hetelela. Kutani ringanisa leswi u swi tsundzukaka ni mhaka leyi tsariweke nakambe.

¹⁷ Loko swi endleka, bula ni un’wana hi tinhla leti u ti hlanganiseke, u endla tano loko ta ha ku nghena emianakanyweni. Ku ti vula ka wena swi ta endla ti dzika emianakanyweni ya wena, kasi munhu loyi un’wana a nga ha swi kota kahle ku engetela vutivi bya wena ehenhleni ka mhaka leyi. Loko u kume tinhla tin’wana ta le nsin’wini leti tirhaka, ti tirhise evutirhelini bya wena byo chumayela hi ku hatlisa hi laha swi nga kotekaka ha kona. Leswi na swona swi ta nghenisa mhaka emianakanyweni ya wena.

18-20. Ha yini swi ri swa nkoka swinene ku dyondza ku hlaya kahle?

¹⁸ Ntikelo wa ku hlaya loku humelelaka. Ku hlaya ku ni nsusumeto lowu kongomeke evuton’wini bya hina. Muxaka wa ntirho lowu hi wu endlaka, vutshila lebyi hi byi kurisaka, ku tsakela ka hina ka vutomi, ku kula ka hina emoyeni hinkwaswo swi hlanganisiwa ni vuswikoti bya hina bya ku hlaya. Handle ka vuswikoti lebyi byo hlaya munhu u tsoniwa rifuwo lerikulu ra ku dyondza ni ntokoto. Vatswari va nga pfuna ku letela vana va vona ku hlaya hi nongonoko wa nkarhi na nkarhi wa ku hlaya ekaya. Nkarhi na nkarhi a swi ta va swinene ku kombela vana va n’wina ku hlaya hi rito leri tlakukeke, hi xikombiso, va hlaya ndzimana ni tinhlamuselo ta siku eka xibukwana lexi nge Ku Kambisisa Matsalwa Siku Na Siku. Loko u nga ri muhlayi la khulukaka, a swi ta fanela kahle ku titoloveta khume-ntlhanu ku ya eka makume-nharhu wa timinete siku rin’wana ni rin’wana. Etin’hwetini ti nga ri tingani u ta tokota vuyelo lebyi anerisaka.

¹⁹ Mikhuva leyinene yo hlaya, minkarhi leyi vekiweke yo hlaya ni ku kambisisa, ni ku tirhisiwa ka swiringanyeto swo hambana-hambana leswi andlariweke laha swi ta antswisa vuswikoti bya wena bya vutirheli swinene. U ta swi kota ku tsundzuka marito lama engetelekeke ya risima ya Xikwembu, leswaku u ta kota ku ma tirhisa evuton’wini ni le vutirhelini bya wena. Hambi ku ri vanhu lava dyuhaleke va nga antswisa vuswikoti bya vona byo tsundzuka loko va titoloveta tinhla leti nyikeriweke laha. Ku hava na un’we loyi a fanelaka a titwa onge u dyuhale ngopfu lerova a nge pfuneki.

²⁰ Xivangelo xa Xikwembu xo andlala swikongomelo swa xona leswinene ebukwini a ku ri leswaku mintirho ya xona hinkwayo leyo hlamarisa yi ta tivisiwa vana va vanhu ni ku tsundzukiwa hi nkarhi wo leha. (Ps. 78:5-7) Ku tlangela ka hina ku hanana ka xona emhakeni leyi swi kombisiwa swinene hi ku gingiriteka ka hina eku hlayeni ni le ku tsundzukeni ka Rito rero leri nyikaka vutomi.