Dyondzo 6

‘Tinyiketele Ku Hlaya Ka Le Rivaleni’

1, 2. Hi yi kuma rini minkarhi leyi yi hi pfulekeleke ya ku hlaya erivaleni?

¹ Muapostola Pawulo u khongotele Timotiya a ku, “Hambeta u tinyiketela ku hlaya ka le rivaleni.” Naswona u lerise Timotiya ku dyondzisa mfanelo leyi ni tin’wana ta vutirheli eka vatirheli-kulobye va Vukriste. (1 Tim. 4:13, NW) Xitsundzuxo xexo lexi huhuteriweke nakambe xa fanela eka un’wana ni un’wana wa vatirheli va Xikwembu namuntlha, naswona hi endla kahle loko hi xi hlayisa.

² Ku hlaya ka le rivaleni hakanyingi ka laveka eka mutirheli wa swa le tilweni. Eka dyondzo ya Xihondzo xo Rindza ni le dyondzweni ya buku ya bandlha matsalwa ni tindzimana swi fanele swi hlayiwa. Hi nkarhi wa nhlangano wa ntirho ni Xikolo xa Vutirheli bya le Tilweni, kun’we ni le vutirhelini bya nsimu, tindzimana ta Bibele ta hlayiwa. Hikwalaho swi pfuna mutirheli un’wana ni un’wana ni ku pfuna lava va nga ta yingisela, loko a va muhlayi lonene wa le rivaleni.

3. Ha yini ku lunghiselela swi ri swa nkoka?

³ Ku hlaya ka le rivaleni i ku hlaya swi twakala leswaku ku pfuneka van’wana. Kambe xana vayingiseri va ta pfuneka hi xitalo hakunene loko muhlayi a nga ma hlayi kahle marito ni ku tirhisa mavekelo ya marito lama nga fanelangiki kumbe ku kandziyisa endhawini leyi hoxeke, leswi fihlaka mianakanyo ya kona? Va ta wu nyikela njhani nyingiso loko a kayivela ku hiseka, a hlaya hi rito leri nga cinca-cinciki? Leswaku u hlaya kahle entlaweni, ku laveka ku lunghiselela. I swinene leswaku u nga yi exiavelweni, hambi ku ri xa ku hlaya edyondzweni ya buku ya bandlha u nga hlayanga mhaka ya kona. Handle ka swona vayingiseri a va nge wu kumi mpfuno lowu a va fanele ku kuma wona, naswona va nga kuma mavitanelo lama hoxeke ya marito eka muhlayi. Ina, ku ni xilaveko xa leswaku mutirheli un’wana ni un’wana a tinyiketela ku hlaya ka le rivaleni.—Hab. 2:2.

4, 5. I timfanelo tihi leti lavekaka leswaku ku hlaya ka le rivaleni ku susumeta vayingiseri, ni leswaku ku twisiseka kahle?

⁴ Timfanelo leti lavekaka. Loko u hlaya, hiseka. Endla nkulumo ya wena yi hanya, u kombisa mintlhaveko leyi hlamuseriwaka hi marito. Xisweswo u ta papalata nkulumo leyi tsaneke ni leyi nga hanyiki. Tivonele leswaku u nga hunguti rito ra wena lerova vayingiseri va wena va hupa swiyenge swa nkoka. Rito ra wena ri fanele ku va leri ringaneleke leswaku ri fikelela swiyenge hinkwaswo swa kamara kumbe holo leyi tirhisiwaka. Un’wana ni un’wana u fanele a nga nonon’hweriwi hi ku twa rito rin’wana ni rin’wana.

⁵ Ku na xilaveko xo phofula marito ya wena hi laha ku twisisekaka, handle ko tsemelela xiyenge xa marito man’wana, kumbe ku ma hlanga-hlanganisa leswaku ma huma hi ndlela leyi nga twisisekiki. Hi tlhelo rin’wana, a hi swinene ku va la xopaxopaka ngopfu lerova ku hlaya ka wena ku onha mhaka. Ku hlaya loku andlariweke kahle ku vula leswaku muyingiseri a nga na ku kanakana nikatsongo ehenhleni ka marito lawa u ma hlayaka. Hakanyingi ku va ni mhaka leyi nga riki erivaleni hikwalaho ka leswi rito ra muhlayi ri nga humeseriwiki ehandle ri kongoma vayingiseri, kutani titolovete ku tlakusa nhloko ya wena loko u hlaya. Pfula nomu wa wena leswaku u pfumelela mimpfumawulo yi humela ehandle, handle ko kavanyeteka.

6. Ku kandziyisa ndhawu leyi faneleke ku lawuriwa hi yini, naswona ku yima ku hoxa xandla eku kandziyiseni hi ndlela yihi?

⁶ Ku kandziyisa loku faneleke i ka nkoka. Entiyisweni, i xilotlelo lexi yisaka eku twisiseni leswi u swi hlayaka. Swi tiveka kahle leswaku ku cinca ka ku kandziyisa ku nga nyikela nhlamuselo leyi hambaneke hi laha ku heleleke eka vayingiseri. Minkarhi yin’wana rito rin’we ri lava ku kandziyisiwa loku hlawulekeke, kambe hakanyingi i ntlawa wa marito, xiga hinkwaxo, lexi faneleke ku kandziyisiwa. Ku kandziyisa ku fanele ku lawuriwa hi mianakanyo leyi faneleke ku nyikeriwa, naswona sweswo swi lawuriwa hi nhlamuselo hinkwayo, hayi hi xiphemu lexi saleke xa xiga ntsena. Ku yima endhawini leyi faneleke i xiphemu xa ntikelo xo kandziyisa. Ku yimanyana swi pfuna ku veka marito hi ndlela leyi twalaka ni ku yisa nyingiso eka mianakanyo leyi hlawulekeke; ku yima nkarhi swi kombisa makumu ya xiyenge-nkulu xa mhaka.

7. I yini lexi pfunaka ku endla leswaku ku hlaya ku twala ku fana ni mbulavurisano?

⁷ Ku cinca-cinca mpfumawulo ni rivilo na swona swi fanele ku xiyiwa loko u ri karhi u lwela ku hlaya kahle. Handle ka swona ku hlaya a ku nge vi erivaleni naswona a ku nge tsakisi. Kambe loko ku tirhisiwe kahle, ku cinca-cinca ko tano eku phofuleni ka mhaka ku ta endla swo tala ku endla leswaku ku hlaya ka wena ku twala ku ri mbulavulo lowu tolovelekeke swinene, lowu hanyaka.

8. Nkulumo yi nga fanela ku hlayiwa loko swi te yini?

⁸ Nkulumo yo hlaya. Xin’wana xa swiyimo swa nkoka leswi katsaka ku hlaya ka le rivaleni i ku nyikeriwa ka nkulumo yo hlaya. Nkulumo ya muxaka lowu yi na xivandla xa yona. Hi xikombiso, nkarhi na nkarhi Sosayiti yi nga ha lunghiselela leswaku mabandlha hinkwawo ya vanhu va Xikwembu lava nga etikweni ro karhi va twa rungula leri fanaka hi nkarhi wun’we. Nakambe, tinkulumo to hlaya ti na xivandla xa tona eminongonokweni ya nhlengeletano, laha swi nga endlekaka leswaku swiyenge swa nkulumo swi tshahiwa hi swihaxi swa mahungu kumbe laha mhaka leyi ku vulavuriwaka ha yona yi faneleke ku nyikeriwa hi ku pakanisa.

9, 10. Hi xihi xiphiqo lexikulu lexi faneleke ku hluriwa loko u nyikela nkulumo yo hlaya, naswona swi nga endlisiwa ku yini?

⁹ Xihinga lexikulu lexi faneleke ku hluriwa eku hlayeni ka nkulumo i ku endla yi twala onge hi loko marito ni swiga swi hlanganisiwa hi ndlela ya mbulavurisano. Hambi swi ri tano, mpfumawulo wu fanele ku tlakusiwa kahle. Hakanyingi maxaxametelo ya marito ya xitsalwana ma hambane swinene ni lawa hi ntolovelo a wu ta tirhisa wona, swiga kumbexana swi lehile naswona swi rharhanganile swinene. Ku nga ha va xiga lexi hlawuriweke kumbe ni rivilo ra kona leswi nga riki swa ntumbuluko eku vulavuleni ka wena loku tolovelekeke. U nga ha vona onge u nga nyikela nkulumo leyi ku antswa loko wo veka mhaka hi marito ya wena. Kambe ku titoloveta ni ntokoto swi ta ku pfuna leswaku u endla nhluvuko lowu xiyekaka eku nyikeleni ka tinkulumo to hlaya.

¹⁰ Leswaku u humelela, xilotlelo xa kona i ku lunghiselela ka ha ri emahlweni. Ku fanele ku tekiwa nkarhi leswaku ku toloveriwa nkulumo yo hlaya. U fanele ku hlaya mhaka ya wena minkarhi yo talanyana leswaku u nghenisa mianakanyo-nkulu khwatsi emiehleketweni ya wena. Loko ku ri ni marito yo karhi lama nga tolovelekangiki, ma langutise edikixinarini leyinene kutani u kombisa mavitanelo ya kona eka nkulumo yo hlaya. Kutani titolovete ku nyikela nkulumo hi ku twakala leswaku u tolovelana ni mavekelo ya mutsari wo sungula. Vahlayi van’wana va kuma leswaku ku titoloveta hi ku humesa rito emahlweni ka xivoni swi va pfuna ku antswisa ku languta vayingiseri, ku nga nchumu wa nkoka swinene loko nkulumo yi ri karhi yi nyikeriwa eholweni leyitsongo.

11. I mimfungho yihi eka nkulumo yo hlaya leyi pfunaka?

¹¹ Swa pfuna ku khwatihata kumbe ku fungha marito-nkulu lama u lavaka ku ma kandziyisa. Vahlayi van’wana va swi kuma swi pfuna ku ava swiga swa nkulumo yo hlaya hi layeni leyitsongo leyi sukaka ehenhla yi ya ehansi. Ku tlhandlekela kwalaho, marito lama nga hi mintlawa leyi nonon’hwaka kumbe leyi nga tolovelekangiki lama faneleke ku vuriwa kun’we ma nga hlanganisiwa swin’we hi swiangi ku ku tsundzuxa leswaku u nga yimi ku kondza u fika emakumu ka xiga. Leswi swi papalata ku hlaya hi ndlela leyi nga tolovelekangiki kumbe ku lahlekeriwa hi mongo. Mianakanyo yin’wana na yona yi nga nyikeriwa eku fungheni ka nkulumo yo hlaya ku kombisa laha ku yima nkarhi ku nga ta va ku fanerile. Ku yima ku nga pfuxa ku langutela swo karhi, ku kandziyisa ni ku pfumelela nkarhi wa leswaku mhaka yi tswongiwa. Nakambe i swa nkoka ku tiva tinhlohlorhi kumbe tindhawu leti tlakukeke enkulumeni. Tona ti nga funghiwa, ti ku pfuna ku tlakusa rito hi ndlela leyinene, kutani u cinca rivilo.

12-15. Ha yini ku lunghiselela ka ha ri emahlweni ku ri ka nkoka ngopfu-ngopfu eka nhlayo wa Bibele?

¹² Nhlayo wa Bibele. Nhlayo wa Bibele i wa nkoka eka lavatsongo ni lavakulu hi ku fanana. Hakanyingi ku na swiyimo leswi lavaka leswaku u hlaya Bibele hi ku twakala. Ku nga ha va ni swiavelo swo tano eka Xikolo xa Vutirheli bya le Tilweni nkarhi na nkarhi. Naswona hinkwerhu ka hina hi hlaya matsalwa loko hi vulavula ni vanhu evutirhelini bya hina. Kambe xana hi ma hlaya kahle ke? Xana hi titolovete wona leswaku hi nga kanakani, kutani hi kandziyisa swiyenge leswi fanelaka nhlamuselo ya hina ivi hi ndlela yoleyo ku hlaya ka hina ku twala ku ri ka ntumbuluko, ku fana ni mbulavurisano?

¹³ Ku lunghiselela ka laveka hakunene loko swi ta eku hlayeni ka Bibele. Tsundzuka leswaku leri i Rito ra Xikwembu, leri taleke hi tindzimana ta vuxongi ni nsusumeto lowu nga tolovelekangiki, kun’we ni mhaka leyi pakanisaka ni leyi twisisekaka. Hi fanele hi lava ku tlhela hi ri nyikela hi ndlela leyi faneleke leswaku ku pfuneka vayingiseri. Loko hi swi tiva ka ha ri emahlweni leswaku hi ta fanela ku endla nhlayo wo karhi wa Bibele, ku lunghiselela ka vukheta ku fanele ku endliwa leswaku ku papalatiwa ku lwa ni marito, swiga kumbe maandlalelo lama nga tolovelekangiki.

¹⁴ Xiya xiendlakalo lexiya xi nyanyulaka loko vabohiwa lava vuyeke va Israyele va hlengeletanile erivaleni emahlweni ka Nyangwa wa Mati wa Yerusalema leswaku va nyikela nyingiso lowukulu eka marito ya Xikwembu xa vona. Xana Valevhi lava aviweke a va nga lunghiselelanga kahle, va ri hava vukheta eku nyikeleni ka rungula ra vona? Rhekhodo ya hlamula yi ku: “A va hlaya buku ya milawu ya Xikwembu hi rito leri twalaka, va ri karhi va hlamusela, va twisisisa leswi hlayiwaka.” (Neh. 8:8) Vahlayi volavo a va ri ni xichavo lexikulu eka Loyi a Tlakukeke, loyi marito ya yena a va ma hundzisela eka vagandzeri-kulobye.

¹⁵ Hambi loko hi hlayela henhla hi ri hexe, endyangwini, eHolweni ya Mfumo kumbe eka un’wana loyi a nga emutini wa yena, a hi tiyimiseleni ku nyikela mhaka yo sungula hi ku tshembeka, hi ntlhaveko ni matimba hinkwawo ya yona lama akaka ripfumelo. Matimba lawa lama susumetaka ya ku hlaya ka le rivaleni ma kandziyisiwa hi marito lawa lama rhekhodiweke hi muapostola Yohane: “Ku katekile la hlayaka ni lava yingisaka timhaka ta vuprofeta lebyi, lava hlayisaka leswi tsariweke kona, hikuva nkarhi wu kusuhi.”—Nhlav. 1:3, BX.