Dyondzo 36
Mahetelelo Lama Faneleke Ni Ku Pima Ka Wena Nkarhi
1-3. Mahetelelo u nga ma endla njhani leswaku ma yelana ni nhloko-mhaka ya nkulumo ya wena?
1 Leswi u swi vulaka eku heteleleni hakanyingi swi hatla swi tsundzukiwa. Kutani mahetelelo ya nkulumo ya wena ma fanele ma lunghiseleriwa hi vukheta. Ma fanele ma yisa nyingiso lowukulu eka tinhla-nkulu leti u lavaka ti tsundzukiwa ivi u aneka nhloko-mhaka erivaleni loko u gimeta. Hikwalaho ka mhaka ya kona ni ndlela leyi u yi nyikelaka ha yona, ma fanele ma susumetela vayingiseri ku endla xo karhi. Hi ku khutaza leswaku u nyikela nyingiso eka leswi loko u ta eka “Mahetelelo lama faneleke, lama humelelaka” eka fomo ya Ndzayo ya Nkulumo.
2 Mahetelelo ma yelana kahle ni nhloko-mhaka ya nkulumo. Leswaku u kuma mianakanyo ya ndlela yo yelanisa mahetelelo ni nhloko-mhaka ya nkulumo, hi ringanyeta leswaku u pfuxeta Dyondzo 27. Mahetelelo ya wena a ma fanelanga ma phindha nhloko-mhaka ya nkulumo hi marito yo tala ngopfu, hambi leswi swichudeni swin’wana, ngopfu-ngopfu leswi nga swintshwa, swi nga ha swi kumaka swi pfuna; kambe ma fanele ma kokela nyingiso eka yona. Kutani, hi ku tirhisa nhloko-mhaka, kombisa leswi vayingiseri va nga swi endlaka.
3 Loko mahetelelo ma nga yelani hi ku kongoma ni nhloko-mhaka, a ma nge yi hlanganisi mhaka. Hambi loko u tirhisa mahetelelo lama kongomeke ya nkatsakanyo, u nyikela xivumbeko xa tinhla-nkulu, handle ko kanakana wa ha ta lava ku engetela xivulwa xin’we kumbe swimbirhi swo hetelela, u kandziyisa mianakanyo leyikulu kumbe nhloko-mhaka ya nkulumo.
4-9. Ha yini mahetelelo ya wena ma fanele ma kombisa vayingiseri leswi va faneleke va swi endla?
4 Mahetelelo ma komba vayingiseri leswi va fanelaka ku swi endla. Tanihi leswi hi ntolovelo xikongomelo xa wena eku vulavuleni ku nga ku khutaza ku endla xiendlo xo karhi kumbe ku susumetela eka langutelo ro karhi, kutani entiyisweni mianakanyo yo gimeta ya nkulumo yi fanele yi veka tinhla teto erivaleni. Hikwalaho, xikongomelo-nkulu xa mahetelelo i ku kombisa vayingiseri leswi va faneleke ku swi endla ni ku va khutaza ku swi endla.
5 Hikwalaho ka leswi, ku engetela eku endleni ka leswaku xikongomelo xa nkulumo ya wena xi va erivaleni, mahetelelo ma fanele ma va ni ku hiseka, ma khorwisa, ma va ni matimba yo susumetela. Hakanyingi u ta kuma leswaku swivulwa swo koma swa pfuna ku endla leswaku mahetelelo ma va ni matimba. Kambe, ku nga khathariseki xivumbeko xa xivulwa, swivangelo leswi twalaka swa xiendlo swi fanele swi nyikeriwa, ku katsa ni mimpfuno leyi nga ta kumiwa hi ku teka ndlela yo tano.
6 Mahetelelo ma fanele ma landzelela kahle leswi ana se swi vuriweke enkulumeni. Xisweswo, leswi u swi vulaka eka mahetelelo ya wena i swa ku susumetela vayingiseri va wena ku endla hi ku ya hi leswi ana se swi vuriweke emirini wa nkulumo. Mahetelelo ya wena ma ta hlamusela ni ku kandziyisa leswi va faneleke ku swi endla leswaku va ta teka goza malunghana ni leswi swi hlanganisiweke enkulumeni naswona ngopfu-ngopfu va ta susumeteriwa ku swi endla hi ku ya hi matimba ya mahetelelo ya wena.
7 Evutirhelini bya yindlu na yindlu mahetelelo hakanyingi ma tsana. Leswi swi endleka loko n’wini wa muti a nga kombisiwi hi ku helela ndlela leyi hi n’wi langutelaka leswaku a yi teka, ku nga ha va hi ku kuma yin’wana ya tibuku, ku amukela riendzo ro vuyela kumbe swin’wana leswi fanaka.
8 Mahetelelo eka swiavelo swa xikolo na wona ma ta tsana loko ma ri nkatsakanyo wa mhaka ntsena, naswona ma nga susumeteli vayingiseri ku teka goza. Ku tirha ko karhi ka mhaka ku fanele ku nyikeriwa, kumbe hi ndlela yin’wana mhaka yi fanele yi kombisiwa yi ri ya ntikelo wo karhi eka vayingiseri.
9 Swivulavuri swin’wana swi swi kuma swi pfuna swinene ku gimeta nkulumo ya nhloko-mhaka ya Bibele hi nkatsakanyo wo koma wa nkulumo hinkwayo, swi tirhisa tindzimana-nkulu ni nhloko-mhaka ya nkulumo tanihi xisekelo xa swona. Hi ku katsakanya nkulumo hi ndlela leyi, u hlamusela tindzimana ti nga ri tingani hi laha a wu ta endla ha kona ensin’wini, a wu nge endli leswaku yinhla ya nkulumo yi twisiseka ntsena, kambe u ta nyika vayingiseri swo karhi leswi va nga fambaka na swona ivi va swi tirhisa loko va phindha tinhla-nkulu ta nkulumo. Xexo i xikongomelo-nkulu xa mahetelelo, naswona maendlelo lawa a ma faneleki ntsena, kambe ma hetisisa ni xikongomelo xexo hi laha ku humelelaka.
**********
10-14. Nyika swiringanyeto mayelana ni ku leha ka mahetelelo.
10 Mahetelelo lama leheke kahle. Ku leha ka mahetelelo a ku fanelanga ku voniwa hi wachi, hambi leswi sweswo hakanyingi swi humelelaka. Mahetelelo ma lehe kahle loko ma humelela ni loko ma hetisisa xikongomelo xa wona. Hikwalaho, ku faneleka ka ku leha ka wona ku fanele ku voniwa hi vuyelo bya kona. Leswi hi leswi mutsundzuxi wa wena a nga ta swi endla loko u tirhela eka “Mahetelelo lama leheke kahle,” eka xiphephana xa Ndzayo ya Nkulumo.
11 Leswaku u ringanisa mahetelelo hi ku ya hi ku leha ka miri wa mhaka, xiya mahetelelo yo koma ya buku hinkwayo ya Eklesiasta hi laha ma kumekaka ha kona eka Eklesiasta 12:13, 14, ivi u ma ringanisa ni Dyondzo ya Yesu ya le Ntshaveni ni mahetelelo ya yena eka Matewu 7:24-27. Lawa i mahetelelo mambirhi yo hambana lama nga ni ku leha loku hambanaka, kambe hamambirhi ma hetisisa xikongomelo xa wona.
12 Mahetelelo a ma fanelanga ma kuma vayingiseri va nga rindzelanga. Marito lama vuriwaka entiyisweni a ma fanelanga ma kombetela emakun’wini ya nkulumo ntsena, kambe ma fanele ku tlhela ma va ni xikombiso xa ku gimeta. Leswi u swi vulaka ni ndlela leyi u swi vulaka ha yona swi fanele swi heta bulo ra wena. A swi fanelanga swi leha swi nga fanelanga. Loko u nga swi koti ku hlanganisa nkulumo ya wena swin’we naswona wa ha lava ku ya emahlweni eka mahetelelo hinkwawo, kutani ma fanele ku tlhela ma lunghiseleriwa. Ma ha lehe ngopfu.
13 Loko u ri xivulavuri lexi sungulaka, hakanyingi i swinene ku komisa mahetelelo ya wena ku tlula ndlela leyi u ehleketaka ha yona. Ma olovise, ma kongoma ni ku va lamanene. U nga ma pfumeleli ku ya emahlweni ma nga heli.
14 Loko u nyikela nkulumo yin’we ya nxaxamelo, kumbe loko u vulavula enhlanganweni wa ntirho, kutani mahetelelo ya wena ma ta hlanganisiwa ni manghenelo ya nkulumo leyi landzelaka, kutani ma nga koma. Hambi swi ri tano, xiphemu xin’wana ni xin’wana xi fanele xi va ni mahetelelo lama hetisisaka xikongomelo xa nkulumo. Loko ma xi hetisisa, kutani ma lehe kahle.
**********
15-18. Loko ku pima nkarhi ku nga xiyiwi hi vukheta, i yini leswi humelelaka?
15 Ku pima nkarhi. Ku leha ka mahetelelo a hi ka nkoka ku ri koxe; ku pima nkarhi wa xiphemu xin’wana ni xin’wana xa nkulumo ku lava nyingiso. Hikwalaho ka sweswo ku na xiyenge lexi kongomeke eka xiphephana xa Ndzayo ya Nkulumo xa “Ku pima nkarhi.”
16 Nkoka wa ku pima loku faneleke ka nkarhi wa nkulumo a wu fanelanga wu tekeriwa ehansi. Loko nkulumo yi lunghiseleriwe kahle, ku pima nkarhi na kona ku ta xiyiwa, kambe loko xivulavuri, hi ku ringeta ku nghenisa mhaka hinkwayo, xi siyiwa hi nkarhi, entiyisweni a xi xi hetisisi xikongomelo xa xona. Leswi swi hikwalaho ka leswi vayingiseri va nga ta sungula ku nyunganyungeka, va languta tiwachi ta vona naswona va nga ha nyikeli nyingiso eka leswi a swi vulaka. Mahetelelo, lawa a ma fanele ma hlanganisa matirhelo ni nsusumeto leswi nga swa nkoka eku hetisiseni ka xikongomelo xa nkulumo, ma ta lahleka. Hambi loko ma nyikeriwa, minkarhi yo tala vayingiseri va ta tsandzeka ku pfuneka eka wona hikwalaho ka leswi xivulavuri xi hundzisaka nkarhi.
17 A hi vayingiseri ntsena lava nga tshamisekiki loko xivulavuri xi tlula nkarhi, kambe na xona xivulavuri. Loko xi vona leswaku nkarhi wa xona wa xi siya naswona xi na mhaka yo tala, xi nga ha ringeta ku nghenisa yo tala, xi dlaya ku humelela ka yona. Leswi hakanyingi swi herisa ku ntshunxeka. Hi tlhelo rin’wana, loko xivulavuri xi kuma leswaku a xi na mhaka leyi aneleke yo yi nyikela hi nkarhi lowu vekiweke, hi ku ringeta ku yi ndlandlamuxa, mhaka ya xona yi nga ha va leyi nga hlanganiki ni leyi rhendzelekaka.
18 Hambi loko swi ri ntiyiso leswaku mulanguteri wa xikolo u ta kombisa xichudeni loko nkarhi wa xona wu herile, swi heta matimba eka xichudeni ni le ka vayingiseri, loko nkulumo yi fanele ku tsemiwa yi nga si hela. Xivulavuri xi fanele xi swi tsakela swinene ku lava ku nyikela mhaka ya xona. Vayingiseri va ta titwa va siyiwe empfhukeni loko va tsandzeka ku twa mahetelelo. Munhu loyi nkarhi na nkarhi a tlurisaka nkarhi etinkulumeni ta yena u kombisa leswaku a nga va khathaleli van’wana kumbe u kombisa leswaku a nga lunghiseleli.
19, 20. Ha yini ku pima nkarhi ku ri ka nkoka ngopfu-ngopfu eminhlanganweni ya ntirho ni le minongonokweni ya ntsombano?
19 Loko swivulavuri swo hlayanyana swi ri ni xiphemu enongonokweni, ku pima loku faneleke ka nkarhi i ka nkoka lowukulu. Hi xikombiso, ku nga ha va ni swiphemu swa ntlhanu eka nhlangano wa ntirho. Loko xivulavuri xin’wana ni xin’wana xi tlula nkarhi wa xona lowu vekiweke hi minete yin’we ntsena, swi nga endla leswaku nhlangano wu tlula nkarhi hi timinete ta ntlhanu. Kambe un’wana ni un’wana a a tlule nkarhi katsongo. Vuyelo byi nga ha va leswaku van’wana va boheka ku famba nhlangano wu nga si hela leswaku va ta kuma bazi ro ya ekaya, kumbe vanghana va vukati lava nga pfumeriki, lava teke ku ta teka un’wana loyi a nga enhlanganweni lava tshikiwaka va rindza va nga ha hlundzuka. Vuyelo bya kona hakanyingi a byi tsakisi.
20 Ku nonon’hweriwa ku nga ha va kona nakambe loko xivulavuri eka nxaxamelo xi nga wu tirhisi hinkwawo nkarhi lowu vekeriweke xona. Hi xikombiso, loko makwerhu a averiwe nkulumo ya hafu ya awara eka nongonoko wa ntsombano ivi a heta endzhaku ka timinete ta makume-mbirhi, swi nga ha kavanyeta nongonoko loko xivulavuri lexi landzelaka xi nga lunghelanga ku sungula hi xihatla.
21-24. Hi ku komisa, hlamusela swiphiqo swin’wana malunghana ni ku pima nkarhi, ni swivangelo swa swona.
21 Kavula, xivangelo xin’wana xa xisekelo xo tlurisa nkarhi enkulumeni i ku va ni mhaka yo tala swinene. Lowu i nchumu lowu faneleke ku lulamisiwa loko nkulumo yi lunghiseleriwa. Hambi swi ri tano, loko tinhla letin’wana, tinhla to sungula eka fomo ya Ndzayo ya Nkulumo ti kotiwile ku ta fika eka yinhla leyi, ku pima nkarhi a ku nge vi xiphiqo. Loko ana se u dyondzile ndlela yo hlawula tinhla-nkulu ta wena ni ku lunghiselela phepha ra nkulumo leri faneleke, u ta kuma leswaku ku pima lokunene ka nkarhi ku va kona hi ku olova. Ku pima nkarhi ka kambisisiwa eku heleni ka fomo ya ndzayo hikuva ku titshege ngopfu hi timfanelo to sungula ta nkulumo leti ti hlamuseriweke.
22 Hi ntolovelo xiphiqo eku pimeni ka nkarhi i ku tlurisa nkarhi. Xivulavuri lexi lunghiseleleke kahle hakanyingi xi na rungula ro tala, kambe xi fanele xi va ni vukheta leswaku xi nga tirhisi ro tala ku tlula leri nkarhi lowu vekiweke wu nga ta ri pfumelela.
23 Hambi swi ri tano, swivulavuri leswintshwa kumbe leswi nga riki na ntokoto minkarhi yin’wana swi tala ku pfumala rungula. Swi fanele swi dyondza ku tirhisa nkarhi lowu nga kona hi xitalo. Eku sunguleni swi nga ha swi kuma swi nonon’hwanyana ku pima tinkulumo ta swona leswaku ti ku fanela kahle ku leha loku lavekaka, kambe swi fanele swi ringeta ku tshinelela swinene nkarhi lowu vekiweke hi laha swi kotekaka ha kona. Hambi swi ri tano, handle ka loko nkulumo yi kome swinene eka nkarhi lowu vekiweke, ku pima nkarhi a ku nge tekiwi tanihi loku tsaneke loko xichudeni xi lunghiselerile naswona xi nyikele nkulumo leyi hlanganisiweke kahle, leyi enerisaka.
24 Loko ku pima nkarhi ka xichudeni ku fanele ku tekiwa tanihi loku tsaneke kumbe e-e, swi nga voniwa kahle hi ku xiya vuyelo bya nkulumo eka vayingiseri. Loko mulanguteri wa xikolo a kombisa leswaku nkarhi wu herile, xichudeni xi fanele xi titwa xi ntshunxekile ku heta xivulwa xa xona. Loko hi xivulwa xexo xi ta heta nkulumo ya xona hi laha ku humelelaka lerova vayingiseri va swi twa leswaku va twe bulo leri heleleke kahle, kutani ku pima nkarhi a ku fanelanga ku tekiwa tanihi loku tsaneke.
25-29. Munhu a nga tiyiseka njhani leswaku nkulumo ya yena yi pimiwe kahle hi tlhelo ra nkarhi?
25 Ku pima lokunene ka nkarhi ku nga fikeleriwa hi ndlela yihi? Ngopfu-ngopfu swi titshege hi ku lunghiselela. I swa nkoka ku lunghiselela, ku nga ri mhaka leyi nga ta nghena enkulumeni ntsena, kambe ni manyikelelo ya nkulumo. Loko nkulumo yi lunghiseleriwe kahle, ku pima nkarhi hakanyingi ku ta va lokunene.
26 Loko u tsala nkulumo ya wena ephepheni kombisa kahle tinhla-nkulu ta wena. Ehansi ka yinhla-nkulu yin’wana ni yin’wana u nga va ni tinhla-ntsongo to hlayanyana leti nga ta hlanganisiwa. Kavula, tin’wana ti ta va ta nkoka swinene ku tlula tin’wana. Tiva leti ti nga ta nkoka ngopfu eka rungula ni leti ti nga susiwaka loko swi fanerile. Kutani loko erungulweni ra wena, u kuma leswaku u siyiwa hi nkarhi, swi ta olova ku nyikela tinhlamuselo ta nkoka ntsena ivi u susa leti nga riki ta nkoka.
27 Lowu i nchumu lowu nkarhi na nkarhi hi bohekaka ku wu endla evutirhelini bya nsimu. Loko hi ya emitini ya vanhu, loko va tshama ivi va yingisela hi ta vulavula na vona timinete ti nga ri tingani. Nakambe hi lunghekela ku nyikela rungula rero leri fanaka hi ndlela leyi komeke, kumbexana loko swi fanerile, hi minete yin’we kumbe timbirhi ntsena. Hi swi endlisa ku yini? Hi tiva yinhla-nkulu kumbe tinhla-nkulu ta hina ni mhaka ya nkoka swinene leyi yi lavekaka yo seketela. Nakambe hi tsundzuka rungula rin’wana leri nga riki ra nkoka ngopfu leri nga tirhisiwaka ku ndlandlamuxa bulo, kambe ha swi tiva leswaku loko xiyimo xi lava hi ri susa, hi nga ri susa. Ndlela leyi yi fanaka yi nga tirhisiwa eku nyikeleni ka nkulumo eplatifomo.
28 Hakanyingi swa pfuna eka xivulavuri ku kombisa emajinini ya nkulumo ya xona, mpimo wa mhaka leyi a xi fanele xi yi hlanganisile loko hafu ya nkarhi wa xona wu herile, kumbe loko ku ri nkulumo yo leha, xi nga ha yi avanyisa hi tikotara. Kutani loko xi hundza mimfungho yoleyo ya nkarhi ephepheni ra xona ra nkulumo, xi fanele xi languta wachi ivi xi vona ndlela leyi xi endlaka ha yona. Loko xi siyiwa hi nkarhi, wolowo i nkarhi wo sungula ku susa mhaka leyi nga riki ya nkoka ngopfu ematshan’wini yo rindza ku kondza nkarhi wu hela kutani xi hlanganisa mahetelelo hi xihatla, ivi xi dlaya ku humelela ka wona. Hambi swi ri tano, swi kavanyeta swinene loko xivulavuri nkarhi na nkarhi xi languta wachi ya xona kumbe loko xi swi endla hi ndlela leyi xiyekaka swinene, kumbe loko xi byela vayingiseri leswaku nkarhi wa xona wa hela kutani xi fanele xi hatlisa leswaku xi heta mhaka ya xona. Leswi swi fanele swi endliwa kahle handle ko kavanyeta vayingiseri ha swona.
29 Ku fikelela ku pima hinkwako loku faneleke ka nkarhi swi lava leswaku manghenelo ma leha hi laha ku faneleke, leswaku yinhla-nkulu yin’wana ni yin’wana yi ndlandlamuxiwa hi mpimo lowu faneleke ni leswaku nkarhi lowu eneleke wu siyeriwa mahetelelo. A hi nchumu wo kambisisiwa ntsena loko u vona leswaku nkarhi wa wena wa hela. Loko u xiya ku pima ka wena ka nkarhi ku sukela eku sunguleni, u ta nyikela nkulumo leyinene.