Dyondzo 37

Ku Yimeka Ni Ku Languteka Ka Munhu Hi Xiyexe

1-9. Hlamusela ku yimeka ni xivindzi, u hlamusela ni ndlela leyi leswi swi nga fikeleriwaka ha yona.

¹ Xivulavuri lexi yimekeke i xivulavuri lexi ntshunxekeke. Xi rhurile ni ku tshamiseka hikuva xi kota ku lawula xiyimo. Ku nyunganyungeka, hi hala tlhelo ku kombisa ku pfumala ko karhi ka xivindzi. Leswi swimbirhi swa fambisana. Hi yona mhaka leyi “Xivindzi ni ku yimeka” swi xaxametiwaka tanihi yinhla yin’we eka xiphephana xa Ndzayo ya Nkulumo.

² Hambi leswi xivindzi ni ku yimeka swi lavekaka eka xivulavuri, a swi fanelanga swi pfilunganyiwa ni xivindzi lexi tlurisaka mpimo, lexi kombisiwaka hi ku famba hi ku tikukumuxa, kumbe ku tinyungubyisa, kumbe ku tshama hi ndlela leyi ntshunxekeke swinene, kumbe ku titshega hi ku ntshunxeka swinene hi fureme ra rivanti loko u chumayela hi yindlu na yindlu. Loko xin’wana eka rungula ra wena xi kombisa langutelo ra xivindzi lexi tlurisaka mpimo, mulanguteri wa wena wa xikolo a nge kanakani ku ku nyika ndzayo ya le xihundleni, hikuva lexi a xi tsakelaka i ku ku pfuna leswaku u hlula langutelo rihi na rihi ro tano leri u nga ha vaka u ri kombisa, leri nga ha sivelaka ku humelela ka vutirheli bya wena.

³ Hambi swi ri tano, loko u ri xivulavuri lexintshwa, hakanyingi u ta titwa u chava ni ku khomiwa hi tingana loko u ya eplatifomo. U nga ha chuha hakunene, u nga yimeki, leswi nga ku vangelaka ku ehleketa leswaku u ta nyikela nkulumo leyi nga ta ka yi nga humeleli. Leswi a swi fanelanga swi va tano. Xivindzi ni ku yimeka swi nga kumiwa hi matshalatshala yo tinyiketela ni ku tiva leswaku ha yini swi pfumaleka.

⁴ Ha yini swivulavuri swin’wana swi pfumala xivindzi? Hi ntolovelo, hikwalaho ka xin’wana xa swivangelo leswi swimbirhi. Xo sungula i ku nga lunghiseleli kumbe ku va ni langutelo leri hoxeke eka mhaka ya swona. Xa vumbirhi i langutelo leri hoxeke hi timfanelo ta swona tanihi swivulavuri.

⁵ I yini lexi nga ta ku nyika xivindzi? Kahle-kahle, i ku tiva kumbe ku pfumela leswaku u ta swi kota ku hetisisa xikongomelo xa wena. I xitiyisekiso xa leswaku xiyimo xi le swandleni swa wena naswona u nga xi lawula. Eplatifomo leswi swi nga ha lava ntokoto wo karhi. Loko u nyikele tinkulumo to hlayanyana, u nga tiyiseka swinene leswaku leyi na yona yi ta humelela. Kambe hambi loko wa ha ri lontshwa, tinkulumo ta wena to sungula ti fanele ti ku khutaza, kutani hi ku hatlisa u fanele u kota ku kombisa mfanelo leyi hi mpimo lowu xiyekaka.

⁶ Xilaveko xin’wana xa nkoka xa xivindzi, hambi u na ntokoto kumbe e-e, i ku tiva mhaka ya wena ni ku pfumela leswaku mhaka leyi yi fanerile. Sweswo a swi vuli ku lunghiselela ka le mahlweni ka mhaka ya wena hi rixaladza ntsena, kambe ni ku lunghiselela manyikelelo ya yona hi vukheta. Loko u xiya leswaku swi hluvukisa wena hi tlhelo ra swa le tilweni kun’we ni ku dyondzisa vamakwenu lava nga kona, u ta ya eplatifomo hi langutelo ro tinyiketela hi xikhongelo. U ta fambisana na yona nhloko-mhaka naswona u ta tirivala ni ku rivala ku chuha ka wena. U ta va u ehleketa hi ku tsakisa Xikwembu, hayi vanhu.—Vagal. 1:10; Eks. 4:10-12; Yer. 1:8.

⁷ Leswi swi vula leswaku u fanele ku khorwiseka hi xin’wana ni xin’wana lexi u nga ta xi vula. Tiyiseka eku lunghiseleleni ka wena leswaku leswi swi tano. Naswona loko u swi endlile leswi u nga swi kotaka leswaku u lunghiselela nkulumo leyi tsakisaka ni leyi hanyaka, kambe wa ha vona onge nkulumo yi pfumala swo yi endla leyi tsakisaka kumbe a yi hanyi, tsundzuka leswaku vayingiseri lava hanyaka va ta endla leswaku nkulumo ya wena yi tsakisa. Kutani endla leswaku vayingiseri va wena va hanya hi nkulumo ya wena n’wini, naswona ku tsakela ka vona ku ta ku nyika xivindzi eka leswi u lavaka ku swi vula.

⁸ Ku fana ni dokodela loko a languta swikombiso swa vuvabyi, na yena mutsundzuxi wa wena u ta xiya mimfungho leyi ku kombisaka kahle ku pfumaleka ka ku ntshunxeka. Naswona tanihi leswi dokodela lonene a nga ta tshungula lexi vangaka vuvabyi bya wena ematshan’wini ya swikombiso swa byona, na yena mutsundzuxi wa wena u ta tinyiketela ku ku pfuna ku hlula swivangelo swa xiviri swo pfumala xivindzi ni ku yimeka. Hambi swi ri tano, ku tiva swikombiso ni ku dyondza ku swi lawula swi ta ku pfuna leswaku u hlula swivangelo-nkulu swa swikombiso sweswo. Hi swihi ke?

⁹ Hi ntolovelo, ku ni tindlela timbirhi to kombisa mintlhaveko leyi tumbeleke kumbe ku nga ntshunxeki. Ti nga xaxametiwa tanihi swikombiso swa miri ni swa rito. Loko leswi swi kombisiwa hi mpimo wihi na wihi, hi vula leswaku munhu yoloye a nga swi koti ku yimeka.

10, 11. Xana xivumbeko xa miri xi nga ku kombisa njhani ku pfumala xivindzi?

¹⁰ Ku yimeka loku kombisiwaka hi xivumbeko xa miri. Kutani ke, vumbhoni byo sungula bya ku yimeka, byi kombisiwa hi xivumbeko xa wena xa miri. Hi leswi swilo swin’wana leswi nga ta ku kombisa loko u pfumala xivindzi. Xo sungula xiya mavoko: mavoko ma khomanisiwa endzhaku, ma khomelela etlhelweni kumbe ma khomelela swi tiya eka tafula ra xivulavuri; mavoko ma nghenisiwa ni ku humesiwa eswikhwameni hi ku phindha-phindha, ma kunopela ni ku kunupula baji, ma famba-fambisiwa emarhameni, enhompfini, emanghilasini ya mahlo handle ka xikongomelo, ku tshukatshukisa miri loku nga helelangiki; ku tlangisa wachi, penisele, xingwavila kumbe tinotsi. Kumbe xiya ku tshamela ku famba-fambisa milenge, ku hundzuluxela miri hala ni hala; ku yima bya mhandzi kumbe ku gudlagudla ka matsolo; ku tshamela ku nantswa milomu, ku mita marhi hi ku phindha-phindha, ku hefemula ka xihatla ni loku tsema-tsemiwaka.

¹¹ Hinkwaswo swikombiso leswi swa ku chuha swi nga lawuriwa kumbe ku hungutiwa hi matshalatshala ya vukheta. Loko u endla matshalatshala wolawo u ta nyikela xikombiso xa ku yimeka hi xivumbeko xa miri wa wena. Kutani hefemula hi laha ku tolovelekeke, ivi u endla matshalatshala lama heleleke yo ntshunxeka. Yimanyana u nga si vulavula. Vayingiseri va wena va boheka ku ku tsakela, naswona leswi, hi ku fanana, swi ta ku pfuna leswaku u kuma xivindzi lexi u xi lavaka. Nyikela nyingiso eka mhaka ya wena, u nga vi na mhaka ni vayingiseri kumbe ku tiehleketa.

12-14. Loko rito ra munhu ri kombisa ku pfumala xivindzi, xana a nga endla yini leswaku a yimeka?

¹² Ku yimeka loku kombisiwaka hi ku lawuriwa ka rito. Swikombiso swa rito leswi kombisaka ku chuha i mpfumawulo lowukulu lowu nga tolovelekangiki, ku rhurhumela ka rito, ku tshamela ku basisa nkolo, ku tlimbeka ka rito loku nga tolovelekangiki loku vangiwaka hi ku nga humi ka mpfumawulo hikwalaho ko chuha. Swiphiqo leswi ni mikhuva yo tano, swi nga hluriwa hi ku endla matshalatshala.

¹³ U nga jahi loko u ya eplatifomo kumbe loko u xaxameta tinotsi ta wena, kambe ntshunxeka, u tsakela ku avela van’wana leswi u swi lunghiseleleke. Loko u tiva leswaku u biwa hi ripfalo loko u sungula ku vulavula, kutani u fanele ku endla matshalatshala yo karhi leswaku u vulavula khwatsi eka manghenelo ku tlula hi ntolovelo naswona hi rito ra le hansi swinene eka leri u ri toloveleke. Leswi swi ta ku pfuna ku lawula ku chuha ka wena. U ta kuma leswaku ku tshukatshukisa miri ni ku yima swi ta ku pfuna ku ntshunxeka.

¹⁴ Kambe rhanga u dyondza swilo leswi u nga si ya eplatifomo. Dyondza ku ntshunxeka ni ku tikhoma eka mbulavulo wa wena wa siku na siku. Swi ta ku nyika xivindzi eplatifomo ni le vutirhelini bya wena bya nsimu, laha swi nga swa nkoka ngopfu. Nkulumo yo rhula yi ta endla leswaku vayingiseri va wena va titwa va ntshunxekile, kutani va ta swi kota ku rhiya ndleve eka mhaka yoleyo. Ku hlamula nkarhi na nkarhi eminhlanganweni swi ta ku pfuna ku tolovela ku vulavula emahlweni ka ntlawa.

**********

15. Ha yini ku languteka lokunene ka munhu hi xiyexe ku ri ka nkoka swonghasi?

¹⁵ Ku languteka lokunene ka munhu ku nga ku pfuna ku va la ntshunxekeke, kambe swi tlhela swi pfuna kun’wana. Loko swi nga xiyiwi, mutirheli a nga ha kuma leswaku ku languteka ka yena ku karhata vayingiseri va yena lerova va nga ha swi yingiseli hi ku helela leswi a swi vulaka. Ku ri na sweswo, u yisa nyingiso eka yena, leswi kavula a nga laviki ku endla swona. Loko munhu a nga khathali ngopfu hi ku languteka ka yena n’wini, a nga ha vangela van’wana ku langutela ni nhlengeletano leyi a nga xirho xa yona ehansi ni ku ala rungula leri a ri nyikelaka. Leswi a swi fanelanga swi va tano. Hikwalaho, hambi leswi “Ku languteka ka munhu hi xiyexe” ku xaxametiweke eku heteleleni eka fomo ya Ndzayo ya Nkulumo, a ku fanelanga ku langutiwa tanihi loku nga riki ka nkoka ngopfu.

16-21. I ndzayo yihi leyi nyikeriwaka eka maambalelo ni ku tilunghisa loku fanelaka?

¹⁶ Maambalelo ni ku tilunghisa loku faneleke. Ku hundzeleta maambalelo swi fanele ku papalatiwa. Mutirheli wa Mukriste a nge ti landzeleli tifexeni ta misava leti n’wi kokelaka mahlo. U ta papalata ku ambala hi ku swi hundzeleta, kumbe ku ambala hi mukhuva lowu xiyekaka ngopfu lerova nyingiso wu kongomisiwa eswiambalweni. Nakambe, u ta tirhisa vuxiyaxiya leswaku a nga ambali hi ndlela ya futa. Ku ambala kahle a swi lavi swona leswaku munhu a ambala sudu leyintshwa, kambe munhu a nga tshama a basile ni ku languteka. Buruku yi fanele yi ayiniwa naswona thayi yi bohiwa kahle. Leswi i swilo leswi un’wana ni un’wana a nga swi endlaka.

¹⁷ Xitsundzuxo malunghana ni maambalelo lexi muapostola Pawulo a xi tsaleke hi laha xi kumekaka ha kona eka 1 Timotiya 2:9, xa fanela eka vavasati va Vakriste namuntlha. Ni vamakwerhu va xinuna a va fanelanga va ambala hi ndlela yo tikokela mahlo, naswona a swi fanelanga leswaku va hundzeleta hi ku landzela switayele swa misava swa maambalelo leswi nyikaka vumbhoni bya ku nga ringaniseli.

¹⁸ Kavula, swi fanele ku tsundzukiwa leswaku a hi vanhu hinkwavo lava nga ta ambala ku fana. A va fanelanga ku languteriwa ku endla tano. Vanhu va tsakela swilo leswi hambaneke, naswona leswi swa fanela swinene. Leswi swi langutiwaka swi ri maambalelo lama faneleke nakambe swa hambana eka swiphemu swin’wana swa misava, kambe i swinene nkarhi hinkwawo ku papalata ku ambala hi ndlela leyi nghenisaka minsusumeto leyi nga tsakisiki emianakanyweni ya vayingiseri, ni ku papalata ku khunguvanyisa lava va taka eminhlanganweni ya hina.

¹⁹ Malunghana ni maambalelo lama fanelaka eka vamakwerhu va xinuna loko va nyikela tinkulumo exikolweni kumbe eka nhlangano wa ntirho, ku nga ha vuriwa leswaku va fanele ku ambala hi ndlela leyi tolovelekeke tanihi makwerhu la nyikelaka nkulumo ya le rivaleni. Loko ku ri ndhavuko endhawini ya ka n’wina eka lava nyikelaka tinkulumo ta le rivaleni ku boha thayi ni ku ambala baji ra sudu, kutani wolawo na wona i maambalelo lama fanelaka loko u nyikela tinkulumo eka Xikolo xa Vutirheli bya le Tilweni, tanihi leswi u leteriwaka ku va xivulavuri xa le rivaleni.

²⁰ Ku tilunghisa lokunene na kona ku fanele ku xiyisisiwa. Misisi leyi nga kamiwangiki yi nga siya langutelo ro biha. Hi fanele hi tiyiseka leswaku hi languteka kahle emhakeni leyi. Hi laha ku fanaka, loko vavanuna ebandlheni va ri ni swiavelo eminhlanganweni, va fanele ku vona leswaku va byevula malebvu kahle.

²¹ Malunghana ni ndzayo emhakeni leyi ya maambalelo ni ku tilunghisa loku faneleke, loko ku ri ni xilaveko xo bumabumela, leswi swi nga ha vuriwa khwatsi eplatifomo. Entiyisweni, loko ku bumabumeriwa lava nyikelaka nyingiso lowunene eka maambalelo ni ku tilunghisa ka vona, leswi swi khutaza van’wana ku landzela xikombiso xexo lexinene. Hambi swi ri tano, loko ku ri ni xilaveko xo antswisa malunghana ni maambalelo ni ku tilunghisa, swi nga ha antswa leswaku mulanguteri wa xikolo a nyikela swiringanyeto leswi hi ndlela ya musa exihundleni, ku ri ni ku laya xichudeni eplatifomo.

22-28. Hlamusela ndlela leyi mayimelo ya munhu ma nga khumbaka ku languteka ka yena ha yona.

²² Mayimelo lama fanelaka. Mayimelo lama fanelaka na wona ma katseka eku langutekeni ka munhu hi xiyexe. Nakambe, a hi vanhu hinkwavo lava yimaka hi ndlela leyi fanaka, naswona a ku fanelanga ku ringetiwa ku endla leswaku vamakwerhu va xinuna va pfumelelana ni ndlela yo karhi leyi tiyeke. Hambi swi ri tano, ku hundzeleta loku nga lavekiki ni loku tisaka nyingiso emunhwini ku nga ri eka rungula ku fanele ku xiyisisiwa leswaku ku ta lulamisiwa kumbe ku tshikiwa.

²³ Hi xikombiso, a hi un’wana ni un’wana la yimaka hi ndlela leyi fanaka ni ya un’wana, naswona hi ntolovelo, ndlela leyi u yimaka ha yona yi endla ku hambana lokutsongo, ntsendze loko u yime u ololoka. Kambe loko xivulavuri xi yima xi pfule ngopfu milenge ya xona lerova swi nyika vayingiseri mianakanyo ya leswaku xi ehleketa onge xi gade hanci, sweswo swi nga va leswi kavanyetaka.

²⁴ Nakambe, loko xivulavuri xi korhama, xi nga yimi xi ololoka, swi tisa ntlhaveko wa ntwela-vusiwana eka vayingiseri hikuva xi tikomba xi nga tsakanga, naswona leswi, kavula, swa kavanyeta enkulumeni. Mianakanyo ya vona a yi le ka leswi xi swi vulaka kambe yi le ka xona.

²⁵ Ku yima hi nenge wun’we, lowun’wana wu hingakanyiwe endzhaku ka wona, swi nyika vumbhoni bya leswaku a wu ntshunxekanga, tanihi ku yima u hoxe mavoko eswikhwameni. Leswi i swilo leswi faneleke ku papalatiwa.

²⁶ Hi laha ku fanaka, hambi loko swi nga hoxanga leswaku xivulavuri xi tala ku veka swandla swa xona etafuleni ra xivulavuri, loko ri ri kona, hakunene xi fanele xi nga titshegi hi tafula ra swivulavuri, tanihi leswi muhuweleri evutirhelini bya nsimu a a nga ta titshega hi fureme ra rivanti. A swi nyiki ku languteka lokunene.

²⁷ Hambi swi ri tano, swi fanele ku kandziyisiwa hi ku phindha-phindha leswaku vanhu va hambana. A hi un’wana ni un’wana la yimaka hi ndlela leyi fanaka ni ya un’wana, naswona i ku hundzeleta loku nga lavekiki, loku kavanyetaka eka nkulumo ya munhu, leswi fanelaka ku nyikiwa nyingiso eka Xikolo xa Vutirheli bya le Tilweni.

²⁸ Ku lulamisa mayimelo ya munhu i mhaka leyi lavaka ku lunghiseleriwa hakunene. Loko u lava ku antswisa emhakeni leyi, u fanele ku ehleketa ka ha ri emahlweni, u tiva leswaku loko u fika eplatifomo u fanele u va ni mayimelo lama fanelaka u nga si vulavula. Lowu na wona i nchumu lowu nga lulamisiwaka hi ku titoloveta mayimelo lama faneleke siku na siku.

29-31. Ha yini switirhisiwa swa hina swi fanele swi languteka?

²⁹ Switirhisiwa leswi langutekaka. Loko munhu a vulavula ensin’wini kumbe a nyikela nkulumo eplatifomo, ivi maphepha man’wana ma wa eBibeleni leyi a yi tirhisaka, leswi hakunene swa kavanyeta. Swi nyika ku languteka loko biha. Leswi a swi vuli swona leswaku ku nga hoxiwi nchumu eBibeleni, kambe loko ku va ni swiphiqo leswi kavanyetaka eka nkulumo ya munhu, kutani swi kombisa leswaku nyingiso lowu engetelekeke wu fanele ku nyikeriwaka eka ku languteka loku fanelaka. Nakambe i swinene ku kambisisa ku languteka ka Bibele ya wena. Hikwalaho ka ku tirhisiwa ngopfu yi nga ha va ni thyaka kumbe ku hlakala ivi yi nga languteki. Kutani a swi ta va swinene ku kambisisa loko Bibele leyi tirhisiwaka eplatifomo kumbe evutirhelini bya nsimu yi ta khunguvanyisa vanhu lava hi lavaka ku va pfuna.

³⁰ Sweswo swi tano na hi nkwama wa munhu wa tibuku. Ku na tindlela to tala leti nkwama wa tibuku wu nga pakiwaka ha tona hi laha ku langutekaka, kambe, loko hi ya emutini ivi, loko hi teka buku enkwameni wa hina, hi fanela ku hangunuxa maphepha yo tala leswaku hi yi kuma, kumbe, loko hi humesa magazini, swilo swin’wana swi wa enyangweni, kunene ku fanele ku endliwa swo karhi hi swona.

³¹ Nakambe swi nga kavanyeta swinene eka vayingiseri loko xivulavuri xi tate swikhwama swa le handle hi switsalo ni tipensele ni switirhisiwa swin’wana leswi nga erivaleni. A ku fanelanga ku endliwa nawu wa leswaku hi kwihi laha munhu a fanelaka ku veka swilo leswi kona, kambe loko swi sungula ku yisa nyingiso eka swona hi swoxe ivi swi wu susa eka nkulumo, kutani mindzulamiso yo karhi yi fanele ku endliwa.

32-34. I xiphemu xihi lexi xikombiso xa nghohe xi xi tirhaka eka ku languteka ka hina?

³² Ku nga vi na xikombiso lexi nga faneriki xa nghohe. Loko u lunghiselela nkulumo, i swinene ku xiya ntlhaveko lowu mhaka yi lavaka wona. Hi xikombiso, loko u vulavula hi rifu kumbe ndzoviso, a swi nga ta fanela ku n’wayitela. Hi laha ku fanaka, loko u vulavula hi swiyimo swo tsakisa swa mafambiselo lamantshwa ya swilo, a swi nga ta fanela nikatsongo ku languteka u hlundzukile eka vayingiseri.

³³ Hi ntolovelo xikombiso xa nghohe a hi xiphiqo, naswona kavula, vanhu van’wana va voyamele ngopfu eku langutekeni va nga hleki ku tlula van’wana. Hambi swi ri tano, lexi fanelaka ku lemukiwa, i ku swi hundzeleta loku kavanyetaka nkulumo. Loko xikombiso xa nghohe xi ta tisa ku kanakana emianakanyweni ya vayingiseri mayelana ni ku tshembeka ka xivulavuri, leswi a swi nge laveki hakunene.

³⁴ Hikwalaho i swinene leswaku loko u lunghiselela nkulumo u xiya ntlhaveko lowu yi fanelaka ku nyikeriwa ha wona. Loko ku ri mhaka ya nkoka, mayelana ni ndzoviso wa lavo homboloka, yi fanele ku nyikeriwa hi ndlela ya ntikelo. Naswona loko u ehleketa hi mhaka yoleyo ni ku yi tsundzuka, xikombiso xa nghohe ya wena xi ta tala ku swi kombisa sweswo. Loko ku ri mhaka yo tsakisa, leyi fanelaka ku pfuxa ntsako eka vayingiseri, kutani yi fanele ku nyikeriwa hi ndlela yo tsakisa. Naswona loko u titwa u ntshunxekile eplatifomo, xikombiso xa nghohe ya wena hakanyingi xi ta pfuxa ntsako wolowo.