Ndzima 6
Mhaka Leyi Swivumbiwa Hinkwaswo Swi Faneleke Ku Langutana Na Yona
1. (a) Hi yihi mhaka leyi Sathana a yi pfuxeke aEdeni? (b) Xana mhaka yoleyo yi kombisiwa njhani hi leswi a swi vuleke?
LOKO ku tlhekeka nxandzuko aEdeni ku pfuke mhaka leyikulu leyi khumbaka swivumbiwa hinkwaswo. Loko a tshinelela Evha, Sathana u vule leswaku yena ni nuna wakwe Adamu a a va tsoniwa swilo leswikulu. U vutisile: “[Xana hakunene, NW] Šikwembu ši te: Mi nga ṭhuki mi dya muri ni wuṅwe wa ntanga?” Evha u hlamule leswaku i murhi wun’we ntsena lowu Xikwembu xi nga te: “Mi nga ka mi nga dyi, ni ku khumba, mi nga [wu] khumbi, leŝaku mi nga ti fa.” Emhakeni yoleyo Sathana a kombisa leswaku Yehovha wa hemba, a vula leswaku vutomi bya Evha kumbe bya Adamu a byi nga titsheganga hi ku yingisa Xikwembu. U vule leswaku Xikwembu a xi tsona swivumbiwa swa xona nchumu wun’wana lowunene—vuswikoti bya ku vona leswaku va hanyisa ku yini. Sathana u te: “Loko ku ri ku fa, mi nga ka mi nga fi; kambe Šikwembu ši tiv̌a leŝaku siku mi nga ta dya, mahlo ya ṅwina ma ta pfuleka, mi ta kotisa Šikwembu, mi tiv̌a ŝo saseka ni ŝo biha.” (Gen. 3:1-5) Sathana u endle leswaku Evha a vona onge u ta hanya kahle loko a tiendlela swiboho swakwe. Hikwalaho, u tlhontlhe mfanelo ya Xikwembu ya ku fuma ni mafumelo ya xona. Entiyisweni mhaka leyi pfuxiweke a yi katsa vuhosi bya vuako hinkwabyo.
2. I yini lexi a xi ta va xi sirhelele mpatswa wo sungula wa vanhu?
2 Evha a ta sirheleleka loko a a rhandza Yehovha. Ku xixima vunhloko bya nuna wakwe na kona a a ku ta va ku n’wi sivele ku endla vudyoho. Kambe u ehlekete hi leswi a swi tikomba swi ta n’wi pfuna nkarhi wolowo. Leswi a swi yirisiwile swi tsakise mahlo ya yena. Hi ku kanganyisiwa hi ku helela hi mianakanyo ya Sathana, u tlule nawu wa Xikwembu. Kutani a katsa na Adamu. Hambi leswi a nga kanganyisiwangiki hi mavunwa ya Sathana, na yena u kombise leswaku a nga ri tlangeli nikatsongo rirhandzu ra Xikwembu. U byi langutele ehansi vunhloko bya Yehovha ivi a hlawula ku fambisana ni nsati wakwe la xandzukaka.—Gen. 3:6; 1 Tim. 2:13, 14.
3. (a) Hi yihi mhaka yin’wana leyi yelanaka swinene ni nhlaselo wa Sathana eka vuhosi bya Yehovha? (b) I vamani lava yi va khumbaka?
3 Nhlaselo wa Sathana eka vuhosi bya Yehovha a wu helanga hi leswi endlekeke aEdeni. Ku humelela loku a a tikomba a ri na kona kwalaho, ku landzeriwe hi ku kanakana ka yena leswaku vanhu van’wana va nga tshembeka eka Yehovha. Kutani, leyi yi ve mhaka yin’wana leyi yelanaka swinene ni leyo sungula. Ntlhontlho wakwe wu hlanganise vatukulu va Adamu ni vana hinkwavo va moya va Xikwembu, kun’we ni N’wana wa Yehovha wa mativula la rhandzekaka. Emasikwini ya Yobo, Sathana u vule leswaku vanhu lava tirhelaka Yehovha, a va n’wi tirheli hikwalaho ka leswi va rhandzaka Xikwembu ni ndlela ya xona yo lawula, kambe, va susumetiwa hi vutianakanyi. U vule leswaku loko vo xanisiwa, hinkwavo va ta landzela ku navela ka vona ka vutianakanyi. Xana a a vurisile?—Yobo 1:6-12; 2:1-6; Nhlav. 12:10.
NDLELA LEYI VA ANGULEKE HA YONA EMHAKENI LEYI
4. Ha yini vanhu vo tala va nga byi seketelanga vuhosi bya Yehovha?
4 Yehovha a nga vulanga leswaku a swi nge endleki leswaku van’wana va nga n’wi joyini Sathana eku xandzukeni. Entiyisweni, loko Xikwembu xi avanyisa le Edeni, xi vulavule hi lava a va ta vumba ‘mbewu ya nyoka.’ (Gen. 3:15) Vafarisi lava kunguhateke rifu ra Yesu na Yudasi Iskariyota, loyi a nga xenga Kreste, a va ri van’wana va vona. Va teke goza leri hoxeke va ri karhi va swi vona leswaku ri hoxile. A va swi tiva leswi lulameke, kambe va tihlawulele ndlela leyi lwisanaka na Yehovha ni malandza yakwe hi vomu. Hambi swi ri tano, van’wana va ntsandza-vahlayi lava va nga fambisanangiki ni swilaveko swa Yehovha, va endle sweswo hikwalaho ko pfumala vutivi.—Mint. 17:29, 30.
5. (a) Ku hambana na Evha, lava tshembekeke eka Yehovha va ri langutisise ku yini rito rakwe? (b) Xana Nowa u byi kombise njhani vutshembeki byakwe, naswona hi nga vuyeriwa njhani eka xikombiso xakwe?
5 Ku hambana ni lava hinkwavo, a a ku ri ni vavanuna ni vavasati va ripfumelo lava tikarhateleke ku tiva Muvumbi wa vona ni ku kombisa ku tshembeka ka vona eka yena tanihi Hosi. A va tshemba Xikwembu. A va swi tiva leswaku vutomi bya vona a a byi titshege hi ku xi yingisela ni ku titsongahata eka xona. Nowa a a ri wanuna wo tano. Kutani loko Xikwembu xi byele Nowa xi ku, “Makumo ya nyama yiṅwana ni yiṅwana [ma] fikile emahlweni ka mina . . . Tiendlele ngalav̌a,” Nowa u yingise vukongomisi bya Yehovha. Vanhu van’wana va nkarhi wolowo, hambi leswi a va tsundzuxiwile, va hambete va hanya hi ndlela ya vona leyi tolovelekeke onge a ku nga ta humelela nchumu lexi nga tolovelekangiki. Kambe Nowa u ake ngalava leyikulu naswona u ye emahlweni a chumayela van’wana hi tindlela ta Yehovha to lulama. Hi laha rhekhodo yi vulaka ha kona, “Noa a endlisa ŝeŝo; a endla hikwaŝo hi laha Šikwembu ši ṅwi leriseke ha kona.”—Gen. 6:13-22; nakambe vona Vaheveru 11:7 na 2 Petro 2:5.
6. (a) I yini xin’wana lexi nga fungha vahlayisi va vutshembeki? (b) Xana Sara u ti kombisise ku yini timfanelo leti, naswona hi nga vuyeriwa njhani exikombisweni xakwe?
6 Ku xixima nawu wa vunhloko, loku fambisanaka ni ku rhandza Yehovha, na kona ku ve loku xiyekaka exikarhi ka vahlayisi va vutshembeki. A va nga fani na Evha, loyi a a honisa nuna wakwe. Kumbe tanihi Adamu, loyi a nga honisa nawu wa Yehovha. Sara, nsati wa Abrahama, u kombise timfanelo leti letinene. Eku vulavuleni kakwe kun’we ni le mbilwini yakwe, Abrahama a a ri “Hosi” ya yena. Ku tlula kwalaho, a a rhandza Yehovha swinene naswona a a ri wansati wa ripfumelo. Kun’we na Abrahama, a a “langutela muti [Mfumo wa Xikwembu] lowu nga ni masungulo lamanene, lowu muaki ni muendli wa wona xi nga Xikwembu.”—1 Pet. 3:5, 6; Hev. 11:10-16.
7. (a) Muxe u seketele vuhosi bya Yehovha ehansi ka swiyimo swihi? (b) Xikombiso xakwe xi nga ha hi pfuna njhani?
7 Endzhaku ka malembe ya kwalomu ka 430 Abrahama a sukile ka rikwavo, Muxe u seketele vuhosi bya Yehovha loko a langutane na Faro wa Egipta. A swi vuli swona leswaku Muxe a a titshemba. Ematshan’wini ya sweswo, a kanakana vuswikoti byakwe byo vulavula kahle. Kambe u yingisele Yehovha. Hi ku seketeriwa hi Yehovha ni ku pfuniwa hi makwavo Aroni, Muxe u vule rito ra Yehovha eka Faro hi ku phindha-phindha. Faro u sihalarile. Hambi ku ri vana van’wana va Israyele a va nga n’wi tsakeli Muxe. Kambe hi ku tshembeka, Muxe u endle xin’wana ni xin’wana lexi Yehovha a n’wi leriseke xona, naswona hikwalaho ka yena tiko ra Israyele ri kutsuriwile aEgipta.—Eks. 7:6; 12:50, 51.
8. (a) I yini lexi kombisaka leswaku ku tshembeka eka Yehovha a swi katsi leswi Xikwembu xi swi vuleke hi ku tsala ehansi ntsena? (b) Ku tlangela ku tshembeka ka muxaka lowu ku nga hi pfunisa ku yini leswaku hi tirhisa 1 Yohane 2:15?
8 Lava a va tshembeka eka Yehovha a va ehleketanga leswaku leswi a swi laveka a ku ri ku pfumelelana ni leswi tsariweke ehansi ntsena, ku nga ku yingisa leswi Xikwembu xi swi tsaleke ehansi ntsena. Loko nsati wa Potifaro a ringete ku yenga Yosefa leswaku a endla vuoswi na yena, a ku nga ri na nawu lowu kongomeke, lowu tsariweke wa Xikwembu, lowu a wu sivela vuoswi. Kambe hi ku ya hi leswi Yosefa a a swi tiva malunghana ni lunghiselelo ra vukati leri sunguriweke hi Yehovha aEdeni, a a swi xiya leswaku ku endla vuxaka bya rimbewu ni nsati wa munhu un’wana a swi nge xi tsakisi Xikwembu. Yosefa a a nga swi lavi ku vona leswaku Xikwembu xi nga n’wi pfumelela a fana ni Vaegipta hi mpimo wihi. U namarhele tindlela ta Yehovha hi ku anakanyisisa hi ndlela ya ku tirhisana ka Xikwembu ni vanhu, ivi a tirhisa khwatsi leswi a a swi vona swi ri ku rhandza ka Xikwembu.—Gen. 39:7-12; ringanisa Pisalema 77:11, 12.
9. Xana Diyavulosi u kombisiwe njhani a ri muhembi hi leswi a swi vuleke enkarhini wa Yobo?
9 Hambi loko va ringiwa hi ndlela yo vava, lava va tivaka Yehovha kahle a va n’wi fularheli. Sathana u vule leswaku loko Yobo o lahlekeriwa hi rifuwo rakwe kumbe a twisiwa ku vava, hambi leswi Yehovha a a n’wi bumabumela a ta xi tshika Xikwembu. Kambe Yobo u kombise Diyavulosi a ri muhembi, naswona u hlayise vutshembeki hambi leswi a a nga xi tivi xivangelo xa maxangu lawa a a langutana na wona. (Yobo 2:3, 9, 10) Eka matshalatshala man’wana yo seketela marito yakwe, endzhaku ka nkarhi Sathana u vangele hosi leyi hlundzukeke ya Babilona leswaku yi xungeta Vaheveru vanharhu lavantshwa, hi ku va dlaya ekheleni ra ndzilo loko va nga khinsami va gandzela xifaniso lexi yimisiweke hi hosi. Loko va sindzisiwa ku hlawula exikarhi ka xileriso xa hosi ni nawu wa Yehovha lowu lwisanaka ni ku gandzela swikwembu swa hava, va swi veke erivaleni hi matimba leswaku va tirhela Yehovha ni leswaku hi yena Hosi ya vona Leyikulu. Ku tshembela eka Xikwembu a ku ri nchumu wa risima swinene eka vona ku tlula vutomi.—Dan. 3:14-18.
10. Hi nga swi kotisa ku yini hina vanhu lava nga hetisekangiki ku kombisa leswaku ha tshembeka eka Yehovha hakunene?
10 Xana emhakeni leyi hi nga gimeta hi leswaku loko munhu a ta tshembeka eka Yehovha u fanele ku va a hetisekile, leswaku loyi a endlaka xihoxo u tsandzekile hi ku helela? Nikatsongo! Bibele yi hi byela hi ku kongoma hi minkarhi leyi Muxe a tsandzekeke ha yona. Yehovha a nga swi tsakelanga, kambe a nga n’wi cukumetanga Muxe. Vaapostola, hambi leswi a va veka xikombiso lexinene hi tindlela to tala, a va ri ni ku tsana ka vona. Ku tshembeka swi lava ku yingisela loku humaka embilwini nkarhi hinkwawo. Kambe, hi ku tiva leswaku hi velekiwe hi nga hetisekanga, Yehovha wa tsaka loko hi nga ku honisi hi vomu ku rhandza kakwe hi ndlela yihi na yihi. Loko hi tshuka hi endle vudyoho, hikwalaho ka ku tsana ka hina, i swa nkoka leswaku hi hundzuka hi mbilu hinkwayo naswona hi nga swi endli mukhuva. Xisweswo hi kombisa leswaku hakunene hi rhandza leswi Yehovha a vulaka leswaku swi lulamile naswona hi venga leswi a vulaka leswaku swi bihile. Hi ripfumelo ra hina eka ntikelo wo rivalela swidyoho wa gandzelo ra Yesu, hi nga va lava tengeke emahlweni ka Xikwembu.—Am. 5:15; Mint. 3:19; Hev. 9:14.
11. (a) I mani loyi a hlayiseke ku chava Xikwembu loku hetisekeke exikarhi ka vanhu, naswona leswi swi kombise yini? (b) Xana leswi a swi endleke swi hi pfuna hi ndlela yihi?
11 Kambe, xana swi nga ha endleka leswaku ku chava Xikwembu loku hetisekeke a ku koteki nikatsongo evanhwini? Ku ringana malembe ya kwalomu ka 4 000 nhlamulo ya xivutiso lexi a yi ri ‘xihundla xo kwetsima.’ (1 Tim. 3:16) Adamu, hambi leswi a vumbiweke a hetisekile, a nga xi vekanga xikombiso lexi hetisekeke xa ku chava Xikwembu. I mani loyi a a ta xi veka? Entiyisweni ku hava ni un’we wa vatukulu vakwe lava nga ni xidyoho loyi a a ta xi veka. Yesu Kreste a a ku ri yena ntsena munhu loyi a ta endla sweswo. Leswi Yesu a swi endleke swi kombise leswaku Adamu, loyi a a ri ni swiyimo swo tala leswinene, a ta hlayisa vutshembeki lebyi hetisekeke loko a a swi lavile. Xihoxo a xi nga ri eka nchumu lowu Xikwembu xi wu vumbeke. Hikwalaho Yesu Kreste i xikombiso lexi hi faneleke ku xi tekelela, hi ku kombisa ku yingisa ka hina nawu wa Xikwembu kun’we ni ku tinyiketela ka hina eka Yehovha, Hosi ya Vuako Hinkwabyo.
HI YIHI NHLAMULO YA HINA VINI?
12. Ha yini hi fanele hi xalamuka nkarhi hinkwawo malunghana ni langutelo ra hina eka vuhosi bya Yehovha?
12 Un’wana ni un’wana wa hina u fanele ku langutana ni mhaka leyikulu ya vuako hinkwabyo. Hi nga ka hi nga yi balekeli. Loko hi vule erivaleni leswaku hi yima na Yehovha, Sathana wa hi hlasela. U tisa ntshikilelo wu huma eka tlhelo rin’wana ni rin’wana naswona u ta hambeta a endla sweswo ku ya fika emakun’wini ya mafambiselo yakwe yo biha ya swilo. Hi nga tshuki hi khudzehela eku rindzeni ka hina. (1 Pet. 5:8) Mahanyelo ya hina ma kombisa laha hi yimaka kona emhakeni leyi leyikulu.
13. (a) Hi wahi masungulo ya ku hemba ni ku yiva, lawa ma faneleke ma hi endla hi swi papalata? (b) Hlamula swivutiso leswi nga emakun’wini ya ndzimana leyi, ha xin’we-xin’we, malunghana ni swiyimo leswi yisaka vanhu van’wana eka vudyoho byo tano.
13 Hi nga ka hi nga languti mahanyelo yo pfumala vutshembeki tanihi lama nga vuriki nchumu, hi mhaka ya leswi ma tolovelekeke emisaveni. Ku hlayisa vutshembeki swi lava leswaku hi tirhisa tindlela to lulama ta Yehovha eka mhaka yin’wana ni yin’wana ya vutomi. Hi xikombiso, xiya leswi landzelaka:
(1) Sathana u tirhise mavunwa leswaku a dyohisa vatswari va hina vo sungula. U hundzuke “tata wa mavunwa.” (Yoh. 8:44)
Hi le hansi ka swiyimo swihi laha vantshwa minkarhi yin’wana va tsandzekaka ku byela vatswari va vona ntiyiso? Ha yini swi ri swa nkoka leswaku vantshwa va Vakreste va papalata leswi? (Swiv. 6:16-19)
Hi rihi bindzu leri nga hlanganisaka munhu ni “tata wa mavunwa” ematshan’wini yo n’wi hlanganisa ni Xikwembu xa ntiyiso? (Mik. 6:11, 12)
Loko hi vula swilo leswaku hi tiendla hi vonaka hi ri ni xiyimo xo antswa, xana swi hoxile hambi loko swi nga vavisi munhu? (Ps. 119:163; ringanisa Mintirho 5:1-11.)
Loko un’wana a endle xidyoho lexikulu, ha yini swi ri swa nkoka ku ka a nga ringeti ku xi pfala hi mavunwa? (Swiv. 28:13)
(2) Loko Evha na Adamu va pfumelele nsusumeto wa Sathana wa ku tiendlela swiboho swa vona eka swilo leswi swi nga swinene ni leswo biha, xilo xo rhanga lexi va xi endleke, va teke nchumu lowu a wu nga ri wa vona. Va hundzuka vayivi.
Xana ku yiva a ku vuli nchumu loko munhu a ri xisiwana kumbe loko loyi a yiveriwaka a ri ni swilo swo tala? (Swiv. 6:30, 31; 1 Pet. 4:15)
Xana a swi bihanga ngopfu loko ku ri mhaka leyi tolovelekeke lomu hi tshamaka kona kumbe loko lexi tekiweke xi ri xitsongo? (Rhom. 12:2; Ef. 4:28; Lk. 16:10)
14, 15. (a) Eku heleni ka Malembe ya Gidi ya Ku Fuma ka Kreste, hi wihi ndzingo lowu nga ta wela vanhu hinkwavo? (b) Leswi hi swi endlaka sweswi swi ta byi khumba njhani vuyelo bya hina enkarhini wolowo?
14 Enkarhini wa Malembe ya Gidi ya Ku Fuma ka Kreste, Sathana ni mademona yakwe va ta va va ri ekheleni, va nga ha swi koti ku kucetela vanhu. Loku ku ta va ku wisa lokukulu swonghasi! Kambe endzhaku ka malembe ya gidi, va ta humesiwa swa xinkarhana. Sathana ni lava n’wi landzelaka va ta tshikilela ‘vakwetsimi,’ vanhu lava pfuxiweke lava hlayisaka vutshembeki bya vona. U ta lwa ni “muti lowu rhandzekaka,” Yerusalema Lontshwa wa le tilweni, hi ku ringeta ku susa ku lulama loku simekiweke emisaveni.—Nhlav. 20:7-10.
15 Swi le rivaleni leswaku, ku fana ni le ku sunguleni, Sathana u ta tirhisa vuxisi, kun’we ni swinavetisi swa vutianakanyi ni vutikukumuxi, leswaku a endla vanhu va nga tshembeki eka Yehovha. Loko ho va ni lunghelo ro hanya hi nkarhi wolowo, xana hina hi ta endlisa ku yini? Xana timbilu ta hina ti ta va kwihi malunghana ni mhaka ya vuako hinkwabyo? Tanihi leswi vanhu hinkwavo va nga ta va va hetisekile hi nkarhi wolowo, xiendlo xihi na xihi xo pfumala vutshembeki xi ta va xi endliwa hi vomu naswona xi ta tisa ndzoviso wa makumu. Leswaku hi ta va lava tshembekeke enkarhini wolowo, i swa nkoka swinene leswaku sweswi hi hlakulela mukhuva wa ku angula hi ku olova ni hi ku tiyimisela eka nkongomiso wihi na wihi lowu Yehovha a hi nyikaka wona, hi Rito ra yena kumbe hi nhlengeletano ya yena! Loko hi endla sweswo, hi kombisa ku tinyiketela ka hina ka xiviri eka yena tanihi Hosi ya Vuako Hinkwabyo.
BULO RO PFUXETA
● Hi yihi mhaka leyikulu leyi swivumbiwa hinkwaswo swi faneleke ku langutana na yona? Xana hina hi katseke hi ndlela yihi?
● I yini lexi xiyekaka malunghana ni tindlela leti un’wana ni un’wana wa vavanuna ni vavasati lava kombisiweke eka tluka 49 a kombiseke ha tona vutshembeki eka Yehovha?
● Ha yini swi ri swa nkoka leswaku siku na siku hi xalamukela ku dzunisa Yehovha hi mahanyelo ya hina?
[Swifaniso leswi nga eka tluka 49]
VA SEKETELE VUHOSI BYA YEHOVHA
Nowa
Sara
Muxe
Yosefa
Yobo
Hi Nga Pfuneka Njhani Eka Swikombiso Swa Vona?