Ndzima 34

Ku Paluxiwa Ka Xihundla Lexikulu

1. (a) Xana Yohane u titwe njhani loko a vona nghwavava leyikulu ni xivandzana xo chavisa lexi yi xi khandziyeke, naswona ha yini a titwe hi ndlela leyi? (b) Xana lava ntlawa wa Yohane va titwa njhani loko swiendlakalo swi ri karhi swi hetisisa xivono lexi xa vuprofeta?

YOHANE u titwise ku yini loko a vona nghwavava leyikulu ni xivandzana xo chavisa lexi yi xi khandziyeke? Yena hi yexe wa hlamula: “Kuteloko ndzi n’wi vona ndzi hlamala hi ku hlamala lokukulu.” (Nhlavutelo 17:6b) Munhu wa nyama a a nga ta swi kota ku endla xivono xo fana ni lexi. Kambe timhaka ti tano, nghwavava yi le mananga naswona yi khandziye xivandzana xa ribungu lexi chavisaka! (Nhlavutelo 17:3) Lava ntlawa wa Yohane namuntlha na vona va hlamarile swinene loko swiendlakalo swi sungula ku hetisisa xivono lexi xa vuprofeta. Loko vanhu va misava vo xi vona, a va ta ku, ‘Swa hlamarisa,’ naswona vafumi va misava a va ta ku, ‘A swi hlamuseleki!’ Kambe xivono lexi i xa xiviri esikwini ra hina naswona xa chavisa. Vanhu va Xikwembu ana se va hoxe xandla swinene eku hetisekeni ka xivono lexi naswona leswi swa va tiyisekisa leswaku vuprofeta lebyi byi ta fikelela ku chaputa ka byona loku hlamarisaka.

2. (a) Loko yi vona leswaku Yohane u hlamarile, xana ntsumi yi n’wi byele yini? (b) I yini leswi lava ntlawa wa Yohane va hlavuteriweke swona naswona va hlavuteriwe hi ndlela yihi?

² Ntsumi yi swi xiyile leswaku Yohane u hlamarile. Kutani Yohane u ye emahlweni a ku: “Hiloko ntsumi yi ku eka mina: ‘Ha yini u hlamala? Ndzi ta ku byela xihundla xa wansati ni xa xivandzana lexi n’wi rhwaleke, lexi nga ni tinhloko ta nkombo ni timhondzo ta khume.’” (Nhlavutelo 17:7) Aha, ntsumi a yi ta paluxa xihundla lexi! Yi hlamusele Yohane la hlamaleke hi ta swivumbeko swo hambana-hambana swa xivono lexi ni hi swiendlakalo leswi hlamarisaka leswi nga ta humelela ku nga ri khale. Hilaha ku fanaka, leswi lava ntlawa lowu xalamukeke wa Yohane va kongomisiwaka hi tintsumi namuntlha, va hlavuteriwile leswaku va twisisa vuprofeta lebyi. “Xana tinhlamuselo a ti humi eka Xikwembu?” Ku fana na Yosefa wo tshembeka, hi teka tinhlamuselo ti ri leti humaka eka xona. (Genesa 40:8; ringanisa na Daniyele 2:29, 30.) Vanhu va Xikwembu va vekiwe exiyin’weni xa le henhla swinene tanihi leswi Yehovha ku nga yena a va hlavutelaka nhlamuselo ya xivono ni ndlela leyi xi va khumbaka ha yona. (Pisalema 25:14) Hi nkarhi lowu faneleke, u endle leswaku va twisisa xihundla xa wansati ni xa xivandzana.—Pisalema 32:8.

3, 4. (a) Hi yihi nkulumo leyi nyikeriweke hi N. H. Knorr hi 1942, naswona nkulumo leyi yi vule leswaku xivandzana xa ribungu xi yimela yini? (b) Hi wahi marito lawa ntsumi yi ma byeleke Yohane, lawa N. H. Knorr a ma hlamuseleke?

³ Ku sukela hi September 18 ku ya eka 20, 1942, loko Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava yi tinyike matimba, Timbhoni ta Yehovha le United States ti khome nhlengeletano ya tona leyi a yi vitaniwa leswaku i New World Theocratic Assembly [Nhlengeletano Ya Misava Leyintshwa Leyi Kongomisiwaka Hi Xikwembu]. Doroba leri a yi khomeriwe eka rona, ku nga Cleveland, le Ohio, a ri hlanganisiwe hi riqingho ni tinhlengeletano leti khomeriweke emadorobeni man’wana ya 50 lerova nhlohlorhi ya lava veke kona a yi ri 129 699. Mintsombano leyi fanaka yi khomiwile ematikweni man’wana laha xiyimo xa nyimpi a xi nga bihanga ngopfu. Hi nkarhi wolowo, vanhu vo tala va Yehovha a va anakanya leswaku nyimpi yi ta kula kutani yi hetelela yi va nyimpi ya Xikwembu ya Armagedoni; hi yona mhaka leyi vanhu vo tala a va swi langutele hi mahlo-ngati ku yingisa nkulumo ya le rivaleni leyi a yi ri ni nhloko-mhaka leyi nge, “Ku Rhula—Xana Ku Nga Tshama Hi Masiku?” Swi tise ku yini leswaku N. H. Knorr, presidente lontshwa wa Nhlengeletano ya Watch Tower a vulavula hi ku rhula loko swi ri erivaleni leswaku matiko ma ta langutana ni nkitsikitsi?a Lexi pfuneke hi leswi lava ntlawa wa Yohane a va “nyikela nyingiso lowukulu ku tlula lowu tolovelekeke” eka Rito ra Xikwembu ra vuprofeta.—Vaheveru 2:1; 2 Petro 1:19.

⁴ Xana nkulumo leyi nge “Ku Rhula—Xana Ku Nga Tshama Hi Masiku?” yi byi tlhantlhe njhani vuprofeta lebyi? N. H. Knorr u swi veke erivaleni leswaku xivandzana xa ribungu xa Nhlavutelo 17:3 i vandla ra Ntwanano wa Matiko, a tlhela a hlamusela khombo leri nhlangano lowu a wu ta langutana na rona hi ku tirhisa marito lama landzelaka lawa ntsumi yi ma byeleke Yohane, yi ku: “Xivandzana lexi u xi voneke, a xi ri kona, kambe a xa ha ri kona, naswona xi ta tlhandluka xi huma ekheleni ro enta ku nga ri khale, kutani xi ta ya eku lovisiweni.”—Nhlavutelo 17:8a.

5. (a) Swi tise ku yini leswaku “xivandzana lexi . . . a xi ri kona” xi nga ‘ha vi kona’? (b) Xana N. H. Knorr u xi hlamule njhani xivutiso lexi nge, “Xana vandla leri ra Ntwanano wa Matiko ri ta tshama ri ri ekheleni?”

⁵ “Xivandzana lexi . . . a xi ri kona.” Ina, a xi ri kona, xi vitaniwa Ntwanano wa Matiko ku sukela hi January 10, 1920 ku ya emahlweni naswona xi kale xi seketeriwa hi matiko ya 63. Kambe hi ku famba ka nkarhi tiko ra Japani, ra Jarimani ni ra Italy ma humile naswona khale ka tiko ra Soviet Union ri susiwile eka vandla leri ra Ntwanano wa Matiko. Hi September 1939, mufumi wa tihanyi wa Munazi wa le Jarimani u sungule Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava.b Leswi vandla leri ra Ntwanano wa Matiko ri tsandzekeke ku hlayisa ku rhula emisaveni, ri hetelele ri nghene ekheleni, laha a ri nga koti ku endla nchumu. Hi 1942 se a ku ri nchumu wa nkarhi lowu hundzeke. Yehovha u nyike vanhu vakwe nhlamuselo leyi enteke ya xivono lexi hi nkarhi lowu faneleke! Eka Nhlengeletano Ya Misava Leyintshwa Leyi Kongomisiwaka Hi Xikwembu, a swi fanerile leswaku N. H. Knorr a vula leswaku “xivandzana . . . a xa ha ri kona.” Endzhaku ka sweswo u vutisile a ku, “Xana vandla leri ra Ntwanano wa Matiko ri ta tshama ri ri ekheleni?” Loko a hlamula, u tshahe Nhlavutelo 17:8, kutani a ku: “Vandla leri ra matiko ya misava ri ta tlhela ri huma ekheleni.” Leswi swi ve tano hakunene—hilaha Rito ra Yehovha ra vuprofeta ri vuleke hakona!

Xi Huma eKheleni

6. (a) Xana xivandzana xa ribungu xi hume rini ekheleni naswona xi nyikiwe vito rihi? (b) Ha yini ku simekiwa ka vandla ra Nhlangano wa Matiko kahle-kahle ku ri ku pfuxetiwa ka xivandzana xa ribungu?

⁶ Xivandzana xa ribungu xi tlhele xi huma ekheleni hilaha a swi vuriwe hakona. Hi June 26, 1945, a ku ri ni huwa leyikulu le San Francisco, U.S.A., loko matiko ya 50 ma kombisa ku amukela ka wona Ntwanano wa nhlengeletano ya Nhlangano wa Matiko. Vandla leri a ri endleriwe ku “hlayisa ku rhula ni nsirhelelo emisaveni hinkwayo.” Vandla ra Nhlangano wa Matiko a ri ri ni swilo swo tala leswi a ri fana ha swona ni leriya ra Ntwanano wa Matiko. The World Book Encyclopedia yi ri: “Nhlangano wa Matiko wu ni ku fana ko karhi ni vandla ra Ntwanano wa Matiko, leri simekiweke endzhaku ka Nyimpi yo Sungula ya Misava . . . Matiko yo tala lawa a ma ri swirho swa Ntwanano wa Matiko loko wu simekiwa ma tlhele ma va swirho swa vandla ra Nhlangano wa Matiko loko ri simekiwa. Ku fana ni vandla ra Ntwanano wa Matiko, vandla ra Nhlangano wa Matiko ri simekiwe leswaku ri hlayisa ku rhula exikarhi ka matiko. Swirho-nkulu swa Nhlangano wa Matiko swa fana ni leswiya swa vandla ra Ntwanano wa Matiko.” Kutani ke, ku simekiwa ka Nhlangano wa Matiko kahle-kahle i ku pfuxetiwa ka xivandzana xa ribungu. Swirho swa yona swa matiko ya kwalomu ka 190 swi swi tlula swinene swirho swa 63 swa vandla ra Ntwanano wa Matiko; naswona vandla ra Nhlangano wa Matiko ri ni vutihlamuleri lebyikulu swinene ku tlula lera Ntwanano wa Matiko.

7. (a) Xana vanhu lava tshamaka emisaveni va hlamale xivandzana xa ribungu lexi pfuxetiweke hi ndlela yihi? (b) Hi yihi pakani leyi Nhlangano wa Matiko wu tsandzekaka ku yi fikelela naswona murhangeri wa yona u vule yini malunghana ni leswi?

⁷ Loko vandla ra Nhlangano wa Matiko ra ha ku simekiwa, vanhu a va ri ni ntshembo lowukulu. Leswi a swi hetisisa marito ya ntsumi lama nge: “Kutani lava tshamaka emisaveni, kambe mavito ya vona ma nga tsariwangiki eka buku-nsongwa ya vutomi hi mpfhuka misava yi va kona, loko va vona leswaku xivandzana lexi a xi ri kona, kambe a xa ha ri kona, kasi xi ta tlhela xi va kona, va ta hlamala swinene.” (Nhlavutelo 17:8b) Vanhu lava akeke emisaveni va ri ndhundhuzerile vandla leri lerikulu, lerintshwa, leri ntsindza wa rona wu nga emiakweni yo leha le nambyeni wa East River eNew York. Kambe vandla ra Nhlangano wa Matiko ra tsandzeka ku tisa ku rhula ni nsirhelelo. Eka xiphemu lexikulu xa lembe-xidzana ra vu-20 matiko a ma hlayisa ku rhula hi ku chava nxungeto “wa ku herisana hi matlhari ya nyutliya” (mutual assured destruction)—ku nga MAD loko marito lawa ma komisiwa—naswona mphikizano wa matlhari wu ye emahlweni wu tinyika matimba. Endzhaku ko heta malembe ya kwalomu ka 40 Nhlangano wa Matiko wu ri karhi wu endla matshalatshala, Javier Pérez de Cuéllar loyi a a ri murhangeri wa vandla leri hi nkarhi wolowo, u vule marito lawa hi 1985: “Hi hanya eka nguva yin’wana ya vanhu vo hisekela etlhelo, naswona a ha ha tivi leswaku xiyimo lexi hi nga xi lulamisa njhani.”

8, 9. (a) Ha yini Nhlangano wa Matiko wu ri hava ntlhantlho wa swiphiqo swa misava naswona ku ta humelela yini ha wona ku nga ri khale, hilaha Xikwembu xi vuleke hakona? (b) Ha yini mavito ya vasimeki ni ya vandhundhuzeri va Nhlangano wa Matiko ma nga tsariwanga eka “buku-nsongwa ya vutomi” ya Xikwembu? (c) I yini leswi Mfumo wa Yehovha wu nga taka wu nga tsandzeki ku swi endla?

⁸ Nhlangano wa Matiko a wu na tinhlamulo. Ha yini? Hikuva Loyi a nyikeke vanhu vutomi a hi yena la vumbeke xivandzana xa Nhlangano wa Matiko. Vutomi bya xona a byi nge tlhaveriwi hi dyambu hikuva Xikwembu xi ri, “xi ta ya eku lovisiweni.” Vanhu lava simekeke Nhlangano wa Matiko ni lava va yi ndhundhuzelaka, mavito ya vona a ma tsariwanga eka buku-nsongwa ya vutomi ya Xikwembu. Xana vanhu lava nga ni xidyoho, lava faka, lava vo tala va vona va hlekulaka vito ra Xikwembu, va nga swi kotisa ku yini ku tirhisa Nhlangano wa Matiko ku hetisisa leswi Yehovha Xikwembu a vuleke leswaku u ta swi endla ku nga ri khale hi Mfumo wa Kreste, ku nga ri hi tindlela ta vanhu va nyama?—Daniyele 7:27; Nhlavutelo 11:15.

⁹ Kahle-kahle Nhlangano wa Matiko i xisandzu hikuva wu tiendla onge hi wona wu yimelaka Mfumo wa Xikwembu wa Vumesiya lowu rhangeriwaka hi Hosana ya ku Rhula, Yesu Kreste—leyi ku fuma ka yona ka vuhosana ku nga taka ku nga heli. (Esaya 9:6, 7) Hambiloko Nhlangano wa Matiko wo endla leswaku ku va ni ku rhula ka xinkarhana, tinyimpi ti ta tlhela ti tlhekeka. Hi swona leswi vanhu lava nga ni xidyoho va nga xiswona. ‘Mavito ya vona a ma tsariwanga eka buku-nsongwa ya vutomi hi mpfhuka misava yi va kona.’ Mfumo wa Yehovha ha Kreste a wu nge tisi ku rhula ntsena, kambe wu ta pfuxa vafi, vo lulama ni lava nga lulamangiki lava nga emianakanyweni ya Xikwembu, hi ku tirhisa gandzelo ra nkutsulo ra Yesu. (Yohane 5:28, 29; Mintirho 24:15) Ku ta pfuxiwa ni munhu wihi ni wihi la yimeke a tiya hambiloko a hlaseriwa hi Sathana ni mbewu yakwe, ni van’wana lava va nga ta yingisa enkarhini lowu taka. Swi le rivaleni leswaku mavito ya vanhu lava va nga swirho leswikulu swa Babilona Lonkulu kumbe munhu wihi ni wihi la yaka emahlweni a gandzela xivandzana, a ma nge kumeki eka buku-nsongwa ya Xikwembu.—Eksoda 32:33; Pisalema 86:8-10; Yohane 17:3; Nhlavutelo 16:2; 17:5.

Ntshembo Wo Kuma Ku Rhula Ni Nsirhelelo I Wa Hava

10, 11. (a) I yini leswi Nhlangano wa Matiko wu swi twariseke hi 1986, naswona vanhu va angurise ku yini? (b) A yi ri mingani “mindyangu ya vukhongeri” leyi a yi hlengeletanile le Assisi, eItaly, leswaku yi khongelela ku rhula naswona xana Xikwembu xa swi hlamula swikhongelo swa muxaka lowu? Hlamusela.

¹⁰ Leswaku wu endla vanhu va va ni ntshembo, Nhlangano wa Matiko wu veke lembe ra 1986 leswaku ri va “Lembe ra ku Rhula ra Matiko Hinkwawo,” xikongomelo-nkulu xa rona ku ri “Ku Sirhelela Ku Rhula Ni Vumundzuku Bya Vanhu.” Matiko lama lwaka ma komberiwe leswaku ma veka matlhari ya wona ehansi hambi ku ri swa lembe rin’we ntsena. Xana ma angurise ku yini? Hi ku ya hi xiviko xa vandla ra International Peace Research Institute [Ndzavisiso Wa Ku Rhula eMatikweni Hinkwawo], ku dlayiwe vanhu va kwalomu ka ntlhanu wa timiliyoni eka tinyimpi leti lwiweke hi lembe ra 1986 ntsena! Hambileswi ku endliweke swingwece swo hlawuleka ni switempe swo tlangela lembe leri, matiko yo tala a ma kalanga ma tikarhata leswaku ma seketela mhaka ya ku rhula hi lembe rero. Hambiswiritano, vukhongeri bya misava hinkwayo—lebyi minkarhi hinkwayo byi lavaka ku tiendlela vito eka Nhlangano wa Matiko—byi sungule ku twarisa nkoka wa lembe leri hi tindlela to hambana-hambana. Hi January 1, 1986, Mupapa John Paul wa Vumbirhi u ndhundhuzele Nhlangano wa Matiko hi ntirho lowu wu wu endlaka ni ku veka lembe leri lerintshwa ximfumo tanihi lembe ra ku rhula. Naswona hi October 27, u hlengelete varhangeri vo tala va vukhongeri bya misava hinkwayo le Assisi, eItaly, leswaku va ya khongelela ku rhula.

¹¹ Xana Xikwembu xa swi hlamula swikhongelo swa muxaka lowu swo kombela ku rhula? Kahle-khale, xana varhangeri lava va vukhongeri a va khongela eka Xikwembu xihi? Loko wo va vutisa, ntlawa wun’wana ni wun’wana wu ta ku byela nhlamulo leyi hambanaka ni ya wun’wana. Xana ku ni tempele ya swikwembu swa ntsandza-vahlayi leswi swi nga twaka ni ku hlamula swikombelo leswi endliwaka hi tindlela to hambana-hambana? Vo tala lava a va ri eka nhlengeletano leyi i varhangeri va Vujagana lava gandzelaka xikwembu xa Vunharhu-un’we.c Mabudha, Mahindu ni van’wana a va yimbelela swikhongelo leswi yaka eka swikwembu swa ntsandza-vahlayi. Hi ku katsakanya, a ku hlengeletane “mindyangu ya vukhongeri” ya 12, leyi a yi yimeriwe hi vanhu va ndhuma vo kota Bixopo-nkulu wa Anglican wa le Canterbury, Dalai Lama wa Mabudha, murhangeri wa Orthodox ya le Rhaxiya, presidente wa Vandla ra Ndhumbha ya Mashinto ra le Tokyo, varhangeri va vukhongeri bya xintu bya laha Afrika ni varhangeri vambirhi va vukhongeri bya Maindiya vo huma le Amerika va ambale swigqoko swa muvala wa xivunguvungu. Va humelele eka thelevhixini va ambale swilo swa mivala. Ntlawa wun’wana wu hete tiawara ta 12 wu ri karhi wu khongela wu nga yimi. (Ringanisa na Luka 20:45-47.) Xana xi kona xikhongelo ni xin’we lexi nga tlakuka xi hundza mapapa lawa a ma ri kona hi nkarhi wa nhlengeletano leyi? A xi kona, hikwalaho ka swivangelo leswi landzelaka:

12. Ha yini Xikwembu xi nga swi hlamulanga swikhongelo swo kombela ku rhula swa varhangeri va vukhongeri bya misava leyi?

¹² Ku hambana ni lava va “famba[ka] hi vito ra Yehovha,” a nga kona ni un’we eka vanhu lava va vukhongeri loyi a khongeleke eka Yehovha, Xikwembu lexi hanyaka, lexi vito ra xona ri humelelaka kwalomu ka 7 000 eBibeleni yo sungula. (Mikiya 4:5; Esaya 42:8, 12)d A va khongelanga Xikwembu hi vito ra Yesu, naswona vunyingi bya vona a va pfumeli eka Yesu Kreste. (Yohane 14:13; 15:16) A nga kona exikarhi ka vona la endlaka ntirho wa Xikwembu wa le sikwini ra hina, ku nga ku twarisa Mfumo lowu taka wa Xikwembu emisaveni hinkwayo, lowu nga wona ntsena wu nga ta enerisa swilaveko swa vanhu—ku nga ri Nhlangano wa Matiko. (Matewu 7:21-23; 24:14; Marka 13:10) Minkarhi yo tala, vukhongeri bya vona byi hoxe xandla eka tinyimpi leti dlayeke vanhu vo tala, ku katsa ni tinyimpi timbirhi ta misava ta lembe-xidzana ra vu-20. Eka vukhongeri byo tano, Xikwembu xi ri: “Hambiloko mi endla swikhongelo swo tala, a ndzi yingisi; mavoko ya n’wina ma tele ku halata ngati.”—Esaya 1:15; 59:1-3.

13. (a) Ha yini ku ri mhaka leyi hlamarisaka ku vona varhangeri va vukhongeri va tihlanganisa ni Nhlangano wa Matiko emhakeni yo kondletela ku rhula? (b) Xana mhaka yo huwelela ku rhula yi ta fikelela makumu wahi hilaha Xikwembu xi vuleke hakona ka ha ri emahlweni?

¹³ Ku engetela kwalaho, i mhaka leyi hlamarisaka ku vona varhangeri va vukhongeri bya misava va tihlanganisa ni Nhlangano wa Matiko leswaku va kondletela ku rhula enkarhini lowu. Va lava ku vuyeriwa hi ku tirhisa Nhlangano wa Matiko, ngopfu-ngopfu hikwalaho ka leswi valandzeri va vona vo tala va tshikaka ku ya ekerekeni manguva lawa. Ku fana ni varhangeri lava nga tshembekangiki va le Israyele wa khale, va huwelela va ku “‘Ku ni ku rhula! Ku ni ku rhula,’ kasi a ku na ku rhula.” (Yeremiya 6:14) A swi kanakanisi leswaku va ta ya emahlweni va huwelela ku rhula, va pfumelelana ni makumu lawa muapostola Pawulo a vulavuleke ha wona loko a profeta a ku: “Siku ra Yehovha ri ta kukotisa khamba nivusiku. Loko va ku: ‘Ku rhula ni nsirhelelo,’ kutani ndzoviso wa xitshuketa wu ta va wela hi xihatla kukotisa xitlhavi xa maxangu eka wansati la tikeke; naswona a va nge baleki nikatsongo.”—1 Vatesalonika 5:2, 3.

14. Xana mhaka yo huwelela “ku rhula ni nsirhelelo” yi nga ta hi xivumbeko xihi, naswona munhu a nga swi papalatisa ku yini ku pfariwa mahlo hi ku huwelela loku?

¹⁴ Emalembeni ya sweswinyana, van’watipolitiki va tirhise xiga lexi nge “ku rhula ni nsirhelelo” loko va vulavula hi matshalatshala ya mavandla yo hambana-hambana ya vanhu. Xana matshalatshala lawa ya varhangeri va misava ma vula leswaku tsalwa ra 1 Vatesalonika 5:3 se ri sungule ku hetiseka? Kumbe, xana Pawulo a a vulavula hi xiendlakalo xo karhi lexi xiyekaka swinene lexi a xi ta xiyiwa hi misava hinkwayo? Tanihi leswi vuprofeta bya Bibele byi twisisekaka hi ku helela loko se byi hetisekile kumbe loko bya ha hetiseka, hi ta byi twisisa kahle hi ku famba ka nkarhi. Swa sweswi, Vakreste va swi tiva leswaku hambiloko matiko mo vonaka ma fikelele ku rhula ni nsirhelelo wo karhi, kahle-kahle ku ta va ku nga cincanga nchumu. Vutianakanyi, rivengo, vugevenga, ku hohloka ka mindyangu, ku tikhoma ko biha hi tlhelo ra rimbewu, vuvabyi, gome ni rifu swi ta va swa ha ri kona. Hi yona mhaka leyi loko u tshama u xalamukile ku vona leswi swiendlakalo swa misava swi vulaka swona ni loko u yingisa swilemukiso swa vuprofeta leswi nga eRitweni ra Xikwembu, u nga fanelangiki u pfariwa mahlo hi ku huweleriwa ka “ku rhula ni nsirhelelo” ka muxaka wihi ni wihi.—Marka 13:32-37; Luka 21:34-36.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

[Bokisi leri nga eka tluka 250]

Swiendlo Leswi Hambaneke Ni “Ku Rhula”

Hambileswi lembe ra 1986 ri huweleriweke hi Nhlangano wa Matiko tanihi Lembe ra ku Rhula ra Matiko Hinkwawo, mphikizano wo endla matlhari ya ku tisunga ha wona wu ye wu tinyika matimba. Buku leyi nge World Military and Social Expenditures 1986 yi nyikela vuxokoxoko lebyi, lebyi hlamarisaka:

Hi 1986 mali leyi tirhisiweke emisaveni hinkwayo etimhakeni ta nyimpi yi fike eka 1,8 wa tibiliyoni.

Mali leyi tirhisiweke hi awara yin’we enyimpini emisaveni hinkwayo a yi ta va yi enerile ku sawutisa vanhu va 3,5 wa timiliyoni lava faka lembe ni lembe hikwalaho ka mavabyi lama tlulelanaka kambe ma nga siveriwaka.

Emisaveni hinkwayo, munhu un’we eka vanhu va ntlhanu u le vuswetini lebyi chavisaka. Vanhu hinkwavo lava faka hi ndlala a va ta va va wundliwe lembe hinkwaro hi mali ya masiku mambirhi leyi misava yi yi tirhiseke ku xava matlhari.

Swibuluki swa nyutliya leswi hlayisiweke emisaveni hinkwayo a swi ma tlula ka 160 000 000 matimba ya ku buluka loku endlekeke exitichini xa nyutliya xa le Chernobyl.

Swa koteka ku endla bomo ya nyutliya leyi ma tlulaka ka 500 matimba ya bomo leyi hoxiweke le Hiroshima hi 1945.

Matlhari ya nyutliya a ma ringana ni matimba ya xibuluki xa le Hiroshima, ma phindhiwe ka miliyoni. A ma ringana ni swibuluki leswi tirhisiweke hi nkarhi wa Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava swi phindhiwe ka 2 700, leyi nyimpi ya kona yi dlayeke vanhu va 38 wa timiliyoni.

Tinyimpi se ti andzile naswona se ti ni khombo swinene. Vanhu lava feke enyimpini va endle ntsengo wa 4,4 wa timiliyoni eka lembe-xidzana ra vu-18, kasi eka lembe-xidzana ra vu-19 va ve 8,3 wa timiliyoni, eka malembe yo sungula ya 86 eka lembe-xidzana ra vu-20 va ve 98,8 wa timiliyoni. Ku sukela hi lembe-xidzana ra vu-18, vanhu lava faka enyimpini va tlula lava va velekiwaka hi makhamba ya tsevu. Nhlayo ya vanhu lava feke enyimpini hi lembe-xidzana ra vu-20 yi tlula ya lembe-xidzana ra vu-19 ka khume.

[Swifaniso leswi nga eka tluka 247]

Hilaha vuprofeta byi vuleke hakona malunghana ni xivandzana xa ribungu, vandla ra Ntwanano wa Matiko ri nghenisiwe ekheleni hi nkarhi wa Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava kambe ri tlhele ri huma se ri ri Nhlangano wa Matiko

[Swifaniso leswi nga eka tluka 249]

Leswaku vayimeri va vukhongeri bya misava va kombisa ku seketela ka vona “Lembe ra ku Rhula” ra Nhlangano wa Matiko, va endle swikhongelo leswi pfilunganeke le Assisi, eItaly, kambe a nga kona ni un’we exikarhi ka vona la khongeleke eka Yehovha, Xikwembu lexi hanyaka